Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Andrzej Turliński
Protokolant –	Sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu 15 lipca 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 03 lutego 2021 r. Nr (...). (...) (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sędzia SO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 110/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 lutego 2021 r. Nr (...). (...) (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art.. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust. 3, ust. 6 i ust 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2020 r. poz. 833 z późn,. zm. dalej PE) oraz w związku z art. 104 i 105 § 1 k.p.a. i art., 30 ust. 1 PE oraz zart. 75 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o. w W. o nr identyfikacji podatkowej (...) (powód) w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d PE za miesiące: od lipca 2017 r. do grudnia 2019 r. do Prezesa URE orzekł, że powód nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu (dalej: sprawozdanie) za miesiące od lipca 2017 r. do grudnia 2019 r. do Prezesa URE – pkt 1 decyzji.

W pkt 2 decyzji za działanie opisane w pkt 1 Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w łącznej wysokości 300 000 zł, w tym:

a)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2017 r.,

b)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2017 r.,

c)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2017 r.,

d)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2017 r.,

e)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2017 r.,

f)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2017 r.,

g)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2018 r.,

h)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2018 r.,

i)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2018 r.,

j)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2018 r.,

k)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2018 r.,

l)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2018 r.,

m)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2018 r.,

n)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2018 r.,

o)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2018 r.,

p)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2018 r.,

q)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2018 r.,

r)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2018 r.,

s)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2019 r.,

t)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2019 r.,

u)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2019 r.,

v)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2019 r.,

w)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2019 r.,

x)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2019 r.,

y)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2019 r.,

z)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2019 r.,

aa)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2019 r.,

bb)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2019 r.,

cc)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2019 r.,

dd)  10 000 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2019 r.,

Od ww. powód wniósł odwołanie zaskarżając decyzję w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:
I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 56 ust. 6 PE przez jego niezastosowanie, gdyż pozwany nie wziął pod uwagę zawartych w nim dyrektyw dotyczących wymierzenia kary tj. w szczególności okoliczności świadczących na korzyść powoda – znikomego stopnia szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań (niewłaściwie oceniając go jako istotny), braku zawinienia i nieumyślności naruszenia przepisów, ani dotychczasowego zachowania powoda, a także możliwości finansowych powoda, bowiem wymierzył karę niewspółmiernie wysoką w porównaniu z wynikami finansowymi osiąganymi przez powoda, w szczególności w zaskarżonej decyzji pozwany nie odniósł się do tej kwestii, co samo w sobie stanowi naruszenie art. 107 § 3 k.p.c., o czym szerzej poniżej przy zarzutach dot. naruszenia przepisów postępowania, jak też sposobu i okoliczności naruszenia prawa; gdyby pozwany wziął te okoliczności pod uwagę, winno go to skłonić, ze względu na sztywno określoną przez ustawodawcę i bardzo wysoką kwotę/stawkę kary, do odstąpienia od jej wymierzenia na podstawie art. 56 ust. 6a PE, mimo represyjnego charakteru kar ich wysokość winna być adekwatna do popełnionego naruszenia;

2.  art. 56 ust. 6a PE przez jego niezastosowanie, mimo że w stanie faktycznym niniejszej sprawy istniały określone w tym przepisie przesłanki dające możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, gdyż zaprzestanie przez powoda naruszenia prawa (jakkolwiek z opóźnieniem powód wykonał swoje obowiązki) oraz ewidentnie znikomy stopień szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań winny były skłonić pozwanego (mimo oczywistej co do zasady uznaniowości takiej decyzji) do odstąpienia od wymierzenia kary lub co najmniej zmniejszenia jej wysokości – w szczególności ze względu na rażąco wysoką sztywną karę przewidzianą w art. 56 ust. 2h pkt 4 PE;

3.  art. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, gdyż niezastosowanie art. 56 ust. 6a PE powoduje, że decyzja jest niesprawiedliwa

4.  art. 31 ust. 3 Konstytucji RP przez niewzięcie go pod uwagę (niezastosowanie) w efekcie dokonani wykładni i zastosowania przepisów PE wymienionych w pkt 1 i pkt 2 powyżej w sposób, którego konsekwencją było wymierzenie rażąco dotkliwej kary ze względu na brak możliwości zastosowania zróżnicowanej sankcji za niewywiązanie się z obowiązku sprawozdawczego, co stanowi naruszenie zasady proporcjonalności wyrażonej art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

II. naruszenie przepisów postępowania administracyjnego:

5.  art. 7 k.p.a. przez brak wyczerpującego zbadania i wyjaśnienia stanu faktycznego oraz wszystkich okoliczności sprawy mających wpływ na jej rozstrzygnięcie, w szczególności pominięcie tego, że ilość przywożonych do Polski (w ramach importu lub zakupów wewnątrzwspólnotowych) smarów jest marginalna – są one w ogóle pomijane w statystykach przywożonych paliw ciekłych ze względu na ich śladowe ilości, a również tego, że ilości przywiezionych przez powoda smarów są wręcz mikroskopijne w masie przywożonych paliw, gdyż stanowią ok,. 0,00001% ilości wszystkich przywożonych do Polski paliw ciekłych, w konsekwencji naruszenie zasady dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej,

6.  art. 77 k.p.a. przez jego niezastosowanie polegające na niepodjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy, w tym pominięcie istotnych okoliczności mających wpływ na wynik sprawy, m.in. marginalnej ilości przywożonych do Polski smarów, o których mowa w pkt 5 powyżej, jak również pominięcie logiki (poza przyczynami „praktycznymi” nieznanymi niektórym adresatom przedmiotowych norm) w uznaniu w PE smarów za paliwa, a konsekwencji skupienie się wyłącznie na okolicznościach dla powoda niekorzystnych i jednocześnie pominięcie okoliczności, które obiektywnie wskazują na to, że wymierzenie tak wysokiej kary jest niewspółmiernie dotkliwe biorąc pod uwagę okoliczności i skutki naruszenia prawa przez powoda, jak również niewzięcia pod uwagę trybu wprowadzania przepisów nakładających obowiązki sprawozdawcze mające znaczenie dla bilansu energetycznego kraju, gdyż rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15.12.2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu pali ciekłych, których wytarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących weszło w życie grudniu 2016 r., ale proste wzory sprawozdań zostały wprowadzone dopiero od czerwca 2017 r. i wskutek tej zwłoki przez blisko 7 miesięcy pozwany był pozbawiony jakichkolwiek informacji na temat ilości przywożonych paliw ciekłych; oznacza to, że być może sprawozdawczość nie jest tak istotna, jak przedstawia to pozwany, niemniej jednak uznał, że niezawinione niewypełnienie przez powoda obowiązków sprawozdawczych w odniesieniu do znikomych ilości smarów stanowiło wystarczającą podstawę wymierzenia mu bardzo wysokiej kary w kwocie 300 000 zł,

7.  art. 8 k.p.a. przez pominięcie istotnych okoliczności mających wpływ na wynik sprawy opisanych w pkt 5 i 6 powyżej, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia zasady zaufania (działania sprawiedliwego) i proporcjonalności, a w efekcie do wymierzenia niewspółmiernie wysokiej kary w porównaniu z rodzajem i okolicznościami naruszenia prawa, a także zyskiem osiąganym przez powoda,

8.  art. 9 k.p.a. przez jego niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji niezastosowanie przez niewypełnienie obowiązku czuwania nad tym, by strony (osoby biorące udział w postępowaniu) nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.

Uznanie przez pozwanego, iż w obecnych warunkach, przy tak zmienianej ilości, często zmienianych aktów prawnych, nie ma żadnego racjonalnego wytłumaczenia dla przeoczenia przez powoda, dotąd w żaden sposób niezwiązanego z jakąkolwiek działalnością regulowaną w dziedzinie energetyki, wprowadzenia obowiązku składania sprawozdań o minimalnej ilości przywożonych smarów, określanych ponadto w mających tu zastosowanie przepisach jako paliwa ciekłe, którymi w rzeczywistości nie są – stanowi nieuzasadnione niezastosowanie przepisu art. 9 k.p.a., który w niniejszej sprawie winien być zastosowany poprzez odstąpienie przez pozwanego od wymierzenia kary,

9.  art. 11 k.p.a. przez niewzięcie pod uwagę przesłanek przesądzających o znikomości stopnia społecznej szkodliwości czynu, co miało istotny wpływ na niezastosowanie przez pozwanego instytucji odstąpienia od nałożenia kary, a jednocześnie poprzez zdawkowe i lakoniczne wyjaśnienie uznania stopnia szkodliwości czynu za istotny – niejako z definicji, z powodu samego nieprzekazania danych niezbędnych pozwanemu do celów sprawozdawczych bez wzięcia pod uwagę przyczyn naruszenia oraz tego, jakiego paliwa (smaru) i jakich jego ilości miały dotyczyć sprawozdania,

10.  art. 80 k.p.a. przez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności mających wpływ na ocenę szkodliwości czynu i możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, w konsekwencji czego zostały przekroczone granice swobodnej oceny dowodów, a skutkiem było nieprawidłowe uznanie, że szkodliwość niezłożenia sprawozdań była istotna (większa niż znikoma),

11.  art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 k.p.a. przez brak należytego uzasadnienia uznania, że stopień szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań był znikomy i że nie było podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary – gdyż zostało sformułowane bardzo lakonicznie, przy przyjęciu za aksjomat – bez rzeczywistego uzasadnienia, że każde niezłożenie sprawozdania z definicji, bez względu na okoliczności upoważnia do nałożenia drakońskiej kary bez względu na to, że objęte obowiązkiem informacyjnym smary przywożone przez powoda stanowiły zupełnie nieznaczącą część przywożonych do Polski paliw ciekłych; w konsekwencji pozwany nie rozważył możliwości odstąpienia od wymierzenia kary. Podobnie pozwany nie odniósł się w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji w jakikolwiek sposób ani do kwestii dotychczasowego zachowania powoda ani do jego możliwości finansowych, a także podniesionego przez powoda w trakcie postępowania zarzutu, że smary nie są paliwami i trudno je z nimi kojarzyć.

Powód wniósł o uchylenie w całości ww. zaskarżonej decyzji Prezesa URE ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji w części tj. punktu 2 decyzji poprzez orzeczenie o odstąpieniu od wymierzenia powodowi kary pieniężnej za niewykonanie obowiązków opisanych w pkt 1 decyzji, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji w części tj. punktu 2 decyzji poprzez obniżenie wymiaru kary pieniężnej wymierzonej powodowi za niewykonanie obowiązków opisanych w pkt 1 decyzji.

Wniósł również o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wniósł także o przeprowadzenie dowodów z akt sprawy postępowania prowadzonego przez pozwanego oraz dokumentów wymienionych w treści uzasadnienia, na okoliczności w nim wskazane, w szczególności na okoliczność znikomej ilości smarów przywożonych do Polski w latach 2017 – 2019 oraz przeprowadzenie dowodu z zeznań stron ograniczonego do przesłuchania za stronę powodową Prezesa Zarządu M. G. (na adres powoda) na wszelkie okoliczności sprawy, w szczególności sprowadzenia przez powoda smarów do Polski oraz przyczyn, które doprowadziły do niedochowania obowiązku składania sprawozdań oraz braku intencji i świadomości naruszania prawa. Wniosek ten został wycofany na rozprawie (k -120).

W odpowiedzi Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Wniósł również o pominięcie dowodu z przesłuchania strony powodowej.

W dniu 1 marca 2021 r. powód złożył pismo procesowe z uzupełnieniem odwołania (k 40 i 41 akt sąd.). W piśmie tym podniósł zarzut naruszenia przez pozwanego Prezesa Urzędu przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12b PE przez jego błędną wykładnię i w efekcie niewłaściwe zastosowanie art. 56 ust. 2h pkt 4 PE. Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12b PE w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2019 r., karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 PE podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d PE, a nie pojedynczego sprawozdania. Dopiero po zmianie PE, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b uzyskał brzmienie, w świetle jakiego karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d. Zatem dopiero od tego momentu sankcjonowane jest w prawie energetycznym niezłożenie jednego sprawozdania.

W piśmie z dnia 28 lutego 2022 r. (k 95 – 97 akt sąd.) Prezes URE domagał się odrzucenia wyżej przedstawionego zarzutu naruszenia prawa materialnego jako spóźnionego, z uwagi na przekroczenie ustanowionego w art. 479 ⁴⁷ § 1 k.p.c. ustawowego dwutygodniowego terminu na złożenie odwołania. Zdaniem pozwanego wskazany w tym przepisie termin zakreśla czas na zgłoszenie wszystkich zarzutów w odniesieniu do zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny.

Pismem z dnia 17 marca 2020 r. (k. 5 – 109 akt adm.) powód złożył do Prezesa URE wniosek o wpis do rejestru podmiotów przywożących. Poinformował jednocześnie, iż w wyniku przeprowadzenia przez podmiot zewnętrzny przeglądu zgodności prowadzonej działalności gospodarczej z przepisami PE dowiedział się o obowiązku wpisu do rejestru podmiotów przywożących z uwagi na przywóz od lipca 2017 r. niewielkich ilości olejów smarowych o kodach CN (...) i CN (...) przeznaczonych do sprzedaży. W piśmie wyjaśnił, iż będąc wiodącym producentem wirówek dekantacyjnych służących m.in. do odwadniania osadów ściekowych nie jest podmiotem, który w powszechnym rozumieniu może być zaliczany do branży paliwowej i z tego powodu nie był świadomy, iż mogą go dotyczyć regulacje prawne odnoszące się do sektora paliwowego. Jednocześnie wyraził nadzieję, że przedstawione okoliczności, niski stopień szkodliwości czynu, fakt dobrowolnego naprawienia zaistniałej sytuacji pozwolą Prezesowi URE na odstąpienie od wymierzenia kary. Do pisma dołączył sprawozdania za okres od lipca 2017 r. do lutego 2020 r., wniosek o wpis do rejestru podmiotów przywożących oraz informację o rodzajach i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej do prowadzonej działalności.

Powód został wpisany do wyżej wymienionego rejestru decyzją nr (...). (...) (...) (...) od dnia 9 kwietnia 2020 r. pod numerem (...).

Pismem z dnia 16 listopada 2020 r. (k. 1 – 3 akt adm.) powód został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezłożeniem Prezesowi URE w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 PE za miesiące: od lipca 2017 r. do grudnia 2019 r. W trakcie postępowania administracyjnego powód nadesłał bilans z rachunkiem zysków i strat za 2019 r. za 2019 r. i jednocześnie podtrzymał wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary (k 127 -131 akt adm.).

Sąd okręgowy zważył co następuje.

W okresie objętym zaskarżoną decyzją przepis art. 43d ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 833 – z późn. zm.) stanowił, że przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii, miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu – w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

W okresie od lipca 2017 do grudnia 2019 r., którego dotyczy niniejsze postępowanie, powód będąc objęty obowiązkiem sprawozdawczym, o którym mowa w art. 43d ust. 1 PE, albowiem, co jest w sprawie bezsporne, stosownie do brzmienia art. 3 pkt 12c PE miał w tym czasie status podmiotu przywożącego dokonując przywozu 4 ton paliw ciekłych tj. olejów smarowych o kodach: CN (...) i CN (...), nie wywiązał się z tego obowiązku nie składając miesięcznych sprawozdań. Oceny tej nie zmienia fakt wpisania powoda do rejestru podmiotów przywożących dopiero w dniu 9 kwietnia 2020 r.

Późniejsze złożenie sprawozdań, po upływie materialnych terminów na dokonanie tych czynności, należało zakwalifikować nie jako wykonanie obowiązku, tylko jako zaprzestanie naruszania prawa.

W świetle powyższego, w sprawie zachodziły przesłanki do nałożenia na powoda trzydziestu kar pieniężnych po 10.000 zł. za trzydziestokrotne uchybienie terminowi na złożenie sprawozdań. Jak bowiem wynika z przepisu art. 56 ust 1 pkt 12b PE karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d PE.

W ocenie Sądu pozwany Prezes Urzędu zasadnie przyjął, że w stosunku do powoda nie mogła być zastosowana instytucja odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej przewidziana w art. 56 ust. 6a PE, który to przepis stanowi, iż Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Powyższy przepis określa następujące przesłanki odstąpienia od nałożenia kary:

1.  znikomy stopień szkodliwości czynu,

2.  zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary.

Przesłanki z pkt 2 występują alternatywnie, natomiast zawsze musi zostać zrealizowana przesłanka z pkt 1 (łącznie z jedną z przesłanek z pkt 2).

Równocześnie trzeba podkreślić, że analizowany przepis przyznaje Prezesowi URE prawo, w żadnym razie nie nakłada zaś na niego obowiązku odstąpienia od wymierzenia kary. Daje to pozwanemu elastyczne narzędzie do realizowania polityki karania uwzględniającej założone cele przeciwdziałania istniejącym lub przewidywanym zagrożeniom prawidłowego funkcjonowania podlegających jego kognicji rynków. W związku z tym Sąd rozpoznający odwołania od nałożonych przez pozwanego kar pieniężnych powinien ograniczać swoją ingerencję do przypadków nierozważenia w decyzjach przesłanek użycia art. 56 ust. 6a PE, bądź ich istotnego naruszenia. Żadna z tych sytuacji nie miała w sprawie miejsca.

Prezes Urzędu prawidłowo ocenił, że nie ma w niej podstaw do odstąpienia od nałożonych kar. O ile bowiem powód zaprzestał naruszeń prawa składając ostatecznie sprawozdania, to jednak stopień szkodliwości poszczególnych czynów nie był znikomy (pomijalny). Rację ma pozwany wskazując w uzasadnieniu decyzji, że zasadniczym kryterium oceny stopnia szkodliwości czynu przedsiębiorcy, jest możliwość realizowania przez niego zadań nałożonych przez ustawodawcę. Nieterminowe, cechujące się dużymi opóźnieniami, składanie sprawozdań przez przedsiębiorców utrudnia Organowi regulacyjnemu utrzymywanie pełnej wiedzy na temat przywożonych na terytorium Polski paliw ciekłych, funkcjonowania konkretnych przedsiębiorców na rynku tych paliw, a także niezwłoczne reagowanie w przypadku wykrycia nieprawidłowości i przeciwdziałanie szarej strefie na monitorowanym rynku W związku z tym nie ma istotnego znaczenia dla oceny stopnia szkodliwości czynów podnoszone przez powoda ilościowe kryterium naruszeń w postaci przywozu niezaraportowanych 4 ton paliw ciekłych. Podkreślić trzeba, że w sytuacji braku przywozu w paliw okresie sprawozdawczym przedsiębiorca wpisany do rejestru podmiotów przywożących także powinien składać sprawozdanie (tzw. sprawozdanie zerowe).

W świetle przedstawionych faktów i rozważań zasadnym było nieodstąpienie przez pozwanego w oparciu o art. 56 ust6a PE od wymierzenia powodowi sankcji pieniężnych za każde ze stwierdzonych w decyzji naruszeń. Nie jest też prawdą, że pozwany nie zastosował w sprawie ww. przepisu, gdyż stanowi on jedną z wymienionych w sentencji decyzji podstaw prawnych jej wydania. Zastosowanie to polegało na stwierdzeniu przez pozwanego braku przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej.

Wbrew zarzutowi odwołania nie miał zastosowania w sprawie przepis art. 56 ust. 6 PE. Według tego przepisu ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Jak sam zauważył to powód, przypadku deliktu z art. 56 ust. 1 pkt. 12 PE, określona w art. 56 ust. 2h pkt 4 PE kara jest sztywna i wynosi 10.000 zł. Z lektury tego ostatniego przepisu wynikają dwa wnioski; pierwszy, że kara 10.000 zł nie podlega ocenie pod kątem nadmiernego wygórowania, ponieważ jej wysokość została ustalona przez prawodawcę, co stwarza fikcję prawną jej proporcjonalności i adekwatności w odniesieniu do związanego z nią naruszenia, drugi, że ani Prezes URE ani Sąd nie jest władny jej miarkować, gdyż taka czynność stanowiłaby naruszenie bezwzględnie obowiązującego przepisu art. 56 ust. 2h pkt 4PE.

Przedstawione rozważania nie dają podstawy do stwierdzenia naruszenia przez pozwanego art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji RP wskazują bowiem na to, że zaskarżona decyzja jest adekwatna i proporcjonalna w odniesieniu do trzydziestu stwierdzonych w niej naruszeń, a przez to jest również sprawiedliwa.

W odniesieniu do przedstawionego przez powoda w piśmie z dnia 7 lutego 2022 r. nowego zarzutu naruszenia w zaskarżonej decyzji art. 56 ust. 1 pkt 12b PE w wyniku jego błędnej wykładni i w efekcie niewłaściwego zastosowania art. 56 ust. 2h pkt 4 PE, Sąd podzielił stanowisko pozwanego przedstawione w odpowiedzi na to pismo (k 95 – 97 akt. sąd.). Powyższy zarzut był spóźniony, gdyż mógł być skutecznie zgłoszony, tak jak wszystkie inne zarzuty, tylko do końca określonego w art. 479 ⁴⁷ § 1 k.p.c., a więc ustawowego 14 dniowego terminu przysługującego powodowi na wniesienie odwołania - tak też w tej kwestii Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., sygn.. akt. VI ACa 150/15. Termin ten liczony od dnia doręczenia decyzji powodowi w dniu 10 lutego 2021 r. (k 143 akt. adm.) upłynął w dniu 24 lutego 2021 r., gdy tymczasem pismo powoda z załącznikiem - uzupełnieniem odwołania powód sporządził dopiero w dniu 1 marca 2021 r. (k 40 i 41 akt sąd.), w więc po terminie.

Gdyby nawet uznać, że powyższy zarzut został złożony skutecznie, to i tak nie mógłby być uwzględniony, jako że byłby bezzasadny.

Zaniechanie przez powoda wykonywania obowiązku sprawozdawczego z art. 43d ust. 1 PE za okres lipiec 2017 r. –grudzień 2019 r. w żadnej mierze nie mogło być potraktowane jako czyn ciągły, a więc jeden delikt. Przywołany przepis nakazuje składanie przez podmiot przywożący stosownych sprawozdań za każdy kolejny miesiąc, przy czym termin wykonania tego obowiązku liczony jest od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie. Właśnie z tego wynika, że realizację obowiązku sprawozdawczego trzeba oceniać osobno za każdy miesiąc.

Powód uchybił obowiązkowi sprawozdawczemu przez kolejnych trzydzieści miesięcznych okresów sprawozdawczych i w ten sposób dopuścił się trzydziestu deliktów administracyjnych, za co słusznie wymierzono mu trzydzieści kar sztywnych po 10.000 zł.

Z kolei użycie przez prawodawcę liczby mnogiej w odniesieniu do sprawozdań w treści normy sankcjonującej, to jest w art. 56 ust. 1 pkt 12b PE odnosiło się do okoliczności, że każde miesięczne sprawozdanie należało przekazać łącznie do czterech organów: Prezesa URE, Prezesa Agencji Rezerw Materiałowych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw energii. Z tego względu należało składać sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 PE w czterech egzemplarzach, po jednym dla każdej z wymienionej w przepisie instytucji.

Zgodnie z art. 62d pkt 4 PE dodanym ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495 z późn. zm.), który wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2020 r., „od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2020 r. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesje na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu – w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.” Tak więc przywołany przepis ograniczył liczbę składanych co miesiąc sprawozdań z czterech do jednego, przeznaczonego wyłącznie dla Prezesa URE. Właśnie wprowadzenie tego nowum pociągnęło za sobą niezbędną modyfikację normy sankcjonującej wyrażonej w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 12b PE, która po zmianie odnosi się do nieprzekazania w terminie sprawozdania (do Prezesa URE), w miejsce nieprzekazania w terminie sprawozdań (do czterech instytucji). Jednocześnie wydając zaskarżoną decyzję pozwany Prezes Urzędu wziął pod uwagę treść przepisu intertemporalnego zawartego w art. 75 ust. 1 cytowanej powyżej ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, a także fakt, że powód przedłożył wniosek o wpis do rejestru podmiotów przywożących wraz z zaległymi sprawozdaniami Prezes URE wymierzył kary pieniężne wyłącznie w zakresie w jakim powód nie wykonał obowiązku sprawozdawczego wobec tego Organu regulacyjnego (przepis intertemporalny zawarty w art. 75 ust. 1 ww. ustawy stanowi, iż nie wszczyna się postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie do organów innych niż Prezes URE, sprawozdań, o których mowa w art. 43d ust. 1 PE).

Nie zasługiwały na uwzględnienie przedstawione w odwołaniu zarzuty naruszenia przez pozwanego wymienionych w tym piśmie przepisów postępowania administracyjnego, które, zdaniem powoda, powinny skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji. Powody takiej oceny są następujące.

W pełnym zakresie przyznanej ustawowo właściwości funkcjonalnej Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest sądem pierwszoinstancyjnym mimo, że rozpoznaje odwołania od decyzji administracyjnych, a forma rozstrzygnięć jest charakterystyczna dla orzeczeń drugoinstancyjnych. Podkreśla się, że postępowanie administracyjne zakończone decyzją jest tylko warunkiem sine qua non dla skutecznego wniesienia odwołania zapoczątkowującego pierwszoinstancyjne, rozpoznawcze, procesowe postępowanie cywilne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2005 r. sygn.. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312). Sąd zaznaczył, że postępowanie administracyjne nie zastępuje w żadnym przypadku pierwszej instancji sądowej. Zadaniem SOKiK jest osądzenie sprawy od początku. Postępowanie przed tym Sądem zmierza do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy przez ocenę celowości i zasadności zaskarżonej decyzji, przy związaniu zarówno zakresem decyzji jak i wniesionego odwołania. Chociaż postępowanie sądowe nie zmierza bezpośrednio do kontroli legalności postępowania administracyjnego i wydanej decyzji, to jednak SOKiK obowiązany jest dokonać takiej kontroli choćby ze względu na treść art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c., w świetle którego „w razie uwzględnienia odwołania sąd ochrony konkurencji i konsumentów zaskarżoną decyzję albo uchyla, albo zmienia w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Uchylenie decyzji powodują wyłącznie wady, które ją dyskwalifikują. Wad tych nie można usunąć (sanować) na etapie postępowania przed Sądem. Powoduje to konieczność wycofania decyzji z tego rodzaju niedostatkami z obrotu prawnego. Uchylenie decyzji w całości powinno nastąpić wówczas, gdy wydanie jej nastąpiło bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa materialnego jak również, gdy została ona skierowana do podmiotu niebędącego stroną w sprawie, a także gdy dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną. Do przedstawionych przesłanek skutkujących uchyleniem decyzji trzeba ponadto zaliczyć nierozpoznanie istoty sprawy w postępowaniu administracyjnym, rażące naruszenie zasad postępowania administracyjnego rzutujące na prawo do obrony interesów adresata decyzji, a także stwierdzenie istotnych i nieusuwalnych wad decyzji w świetle art. 107 § 1 k.p.a. Poza wyżej wymienionymi sytuacjami odwołujący nie może zasadnie powoływać się na ewentualne błędy proceduralne postępowania administracyjnego, w celu uzasadnienia postulatu uchylenia zaskarżonej decyzji. Wbrew zarzutom odwołania wskazującym na istotne naruszenia przez Prezesa UOKiK przepisów postępowania administracyjnego, naruszenia takie w rozpoznawanej sprawie nie miały miejsca. Prezes URE zebrał materiał dowodowy zgodnie z regułami postępowania administracyjnego i następnie dokonał rzetelnej, prawidłowej jego oceny. Zaskarżona decyzja zawiera wszystkie elementy wymagane w przepisie art. 107 § 1, 2 i 3 k.p.a.

W tym stanie rzeczy odwołanie powoda podlegało oddaleniu na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., gdyż Sąd nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach procesu, który wygrał pozwany orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. oraz § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst. jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Andrzej Turliński