Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Malinowska
Protokolant –	Sekretarz sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu 10 października 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o cofnięcie koncesji

na skutek odwołania Powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 31 marca 2021 r. Nr (...)

uchyla zaskarżoną decyzję;

zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. kwotę 1720 (tysiąc siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 120/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 marca 2021 r. numer (...), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 4 w związku z art. 33 ust. 3 pkt 3 i ust. 3a oraz art. 33 ust. 3 pkt 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833, ze zm., dalej jako: „ustawa P.e.”) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, ze zm. dalej jako: „k.p.a.”), w związku z art. 30 ustawy P. e. postanowił cofnąć z urzędu koncesję na obrót paliwami ciekłymi, udzieloną decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 29 lipca 2013 r. Nr (...), z późn. zm., przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), w związku z ujawnieniem okoliczności wskazujących na zaistnienia przesłanek określonych w art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy - Prawo energetyczne.

Strona powodowa zaskarżyła ww. rozstrzygnięcie w całości. Powód zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie:

art. 33 ust. 3 pkt 6 w zw. z art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy P.e. w zw. z art. 7 k.p.a. polegające na błędnym cofnięciu koncesji, w sytuacji w której na dzień wydawania zaskarżonej decyzji nie istniała przesłanka cofnięcia koncesji, tj. Pan D. M. nie posiadał wobec Spółki istotnego wpływu i nie sprawował nad nią kontroli lub współkontroli;

art. 7 oraz art. 77 k.p.a. w zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. P.e. poprzez brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, w szczególności w zakresie zbadania, czy Pan M. M. posiadał wobec spółki istotny wpływ lub sprawował nad nią kontrolę lub współkontrolę;

art. 10 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo Przedsiębiorców, poprzez rozstrzygnięcie wątpliwości, co do kwestii istotnego wpływu innego podmiotu na działalność Spółki na jej niekorzyść, poprzez przyjęcie, iż data uwidoczniona w KRS stanowi datę faktycznego wyzbycia się wpływu na Spółkę.

Wobec powyższego, Powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania sądowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 29 lipca 2013 r. Nr (...), z późn. zm., przedsiębiorcy - (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., posiadającemu numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) (zwanemu dalej: „Przedsiębiorcą", „Koncesjonariuszem”), udzielona została koncesja na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 29 lipca 2013 roku do dnia 31 grudnia 2030 roku. (okoliczność bezsporna)

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku II Wydział Karny z dnia 31 stycznia 2020 r. (sygn. akt (...)), Pan D. M. został skazany na karę łączną 3 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe bezpośrednio związane z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą – Prawo energetyczne.

Wyrok ten stał się prawomocny 31 stycznia 2020 r.

Dowód: Pismo Prokuratury Okręgowej w Warszawie z 20 listopada 2020 r. - k. 1 akt adm., odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt (...) – k. 2 akt adm.,

Do dnia 20 maja 2020 r. Pan D. M. pełnił funkcję Prezesa Zarządu Przedsiębiorcy (zmiana uwidoczniona w rejestrze KRS – 15 czerwca 2020 r.)

Do dnia 2 września 2020 r. Pan D. M. posiadał całość udziałów w kapitale zakładowym Przedsiębiorcy (zmiana uwidoczniona w rejestrze KRS – 27 października 2020 r.). Wobec zbycia przez Pana D. M. w dniu 2 września 2020 r. posiadanych udziałów, od tego dnia całość udziałów w kapitale zakładowym Przedsiębiorcy posiadał Przedsiębiorca – (...) Sp. z o.o.

Istotnym jest, iż do dnia 6 czerwca 2020 r. Pan D. M. pełnił funkcję Prezesa Zarządu przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o. (zmiana uwidoczniona w rejestrze KRS – 19 czerwca 2020 r.). Od dnia 16 października 2020 r. Pan D. M. posiadał całość udziałów w kapitale zakładowym przedsiębiorcy - (...) Sp. z o.o. (zmiana uwidoczniona w rejestrze KRS - 11 stycznia 2021 r.).

Dowód: Informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS spółki (...), Informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS spółki (...); Umowa sprzedaży udziałów z 16 października 2020 r. - k. 4– akt adm.; Protokół – k. 40v akt adm.; Postanowienie z 15 czerwca 2020 r. – k. 45 akt adm.,

Ww. wyrokiem, Pani A. M. została skazana na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe bezpośrednio związane z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą - Prawo energetyczne, tj. branie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw skarbowych w związku z obrotem paliwami i gazem.

Do dnia 15 czerwca 2020 roku Pani A. M. była uwidoczniona jako prokurent samoistny, tj. jako osoba uprawniona do reprezentowania spółki (...).

Dowód: odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt (...) – k. 2 akt adm.; okoliczność bezsporna; Informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS spółki (...);

Wyrok skazujący zapadł również wobec Pani A. K. , która została skazana na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe bezpośrednio związane z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą - Prawo energetyczne, tj. branie udziału w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnienie przestępstw skarbowych w związku z obrotem paliwami i gazem oraz rozliczała pozaewidencyjną, z pominięciem kasy rejestrującej, sprzedaż paliw i gazu na stacjach paliw.

Od dnia 15 lutego 2021 roku Pani A. K. figurowała w rejestrze KRS jako prokurent samoistny - osoba uprawniona do reprezentowania spółki (...).

Dowód: Informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS spółki (...), okoliczność bezsporna;

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak również w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja podlegała uchyleniu.

Stosownie do art. 41 ust. 2 pkt 4 ustawy – Prawo energetyczne, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki cofa koncesję w przypadkach niespełnienia któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1, lub w przypadku wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a ustawy – Prawo energetyczne.

Zgodnie z art. 33 ust. 3 pkt 6 ustawy - Prawo energetyczne, nie może być wydana koncesja wnioskodawcy jeżeli inny podmiot posiadający wobec niego znaczący wpływ lub sprawujący nad nim kontrolę albo współkontrolę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34, 35 i pkt 36 lit. a, b, e i f ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, został w ciągu ostatnich 3 lat prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą.

Jak stanowi art. 33 ust. 3 pkt 3 ustawy – P.e. nie może być wydana koncesja wnioskodawcy skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przypadku wnioskodawcy będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo przedsiębiorcą zagranicznym lub przedsiębiorcą zagranicznym prowadzącym działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach oddziału z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej utworzonego na warunkach i zasadach określonych w ustawie z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, warunek, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, dotyczy również osób uprawnionych do ich reprezentowania, a także członków rad nadzorczych (art. 33 ust. 3a ustawy – P.e.).

Sprawowanie kontroli nad inną jednostką, to zdolność jednostki do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki, w celu osiągania korzyści ekonomicznych z jej działalności. Natomiast przez sprawowanie wspołkontroli nad inną jednostką, rozumie się zdolność wspólnika jednostki współzależnej na równi z innymi wspólnikami, na zasadach określonych w zawartej pomiędzy nimi umowie, umowie spółki lub statucie do kierowania polityką finansową i operacyjną tej jednostki, w celu osiągania wspólnie korzyści ekonomicznych z jej działalności (art. 3 pkt 34 i 35 ustawy o rachunkowości).

W przedmiotowej sprawie, istota sporu sprowadzała się do kwestii, czy w dacie wydania zaskarżonej przez Powoda decyzji, istniała przesłanka wynikająca m.in. z przepisu art. 33 ust. 3 pkt 6 ustawy – Prawo energetyczne, na podstawie której Prezes URE oparł zakwestionowane przez Spółkę rozstrzygnięcie.

Zasadniczo, Sąd podzielił stanowisko Pozwanego i uznał, że okoliczności sprawy – istniejące w dacie wydawania przez organ decyzji administracyjnej – niewątpliwie uzasadniały cofnięcie powodowej spółce koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Uchylenie przez Sąd przedmiotowej decyzji wynikało natomiast z rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego zawartego w sentencji wyroku z 21 kwietnia 2022 r., sygn. akt I KK 173/20, do czego Sąd odniesie się w dalszej części uzasadnienia.

Dla uporządkowania, w pierwszej kolejności należy wskazać, że w dacie wydania przez organ zaskarżonej decyzji, w obrocie prawnym istniał wyrok skazujący wobec Pana D. M., Pani A. M. oraz Pani A. K..

Jak bowiem ustalono, prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, II Wydział Karny z dnia 31 stycznia 2020 r., sygn. akt(...) Sąd ten skazał Pana D. M., Panią A. M. oraz Panią A. K. na karę pozbawienia wolności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe bezpośrednio związane z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą - Prawo energetyczne, czego nie kwestionował sam Przedsiębiorca.

Jak wynika z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego, odpowiadającej odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS, do dnia 20 maja 2020 r. Pan D. M. pełnił funkcję Prezesa Zarządu Przedsiębiorcy. W dniu 2 września 2020 r. zbył posiadane udziały w kapitale zakładowym. W związku z tym, od tego dnia całość udziałów w kapitale zakładowym Przedsiębiorcy posiadał Przedsiębiorca – (...) Sp. z o.o. Przy czym do dnia 6 czerwca 2020 r. to Pan D. M. pełnił funkcję Prezesa Zarządu przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o., zaś do dnia 16 października 2020 r. Pan D. M. posiadał całość udziałów w kapitale zakładowym przedsiębiorcy - (...) Sp. z o.o.

Trzeba dodać, że Pani A. M. do dnia 15 czerwca 2020 roku była uwidoczniona jako prokurent samoistny, tj. jako osoba uprawniona do reprezentowania powodowej spółki.

Natomiast Pani A. K. od dnia 15 lutego 2021 roku figurowała w rejestrze KRS jako prokurent samoistny - osoba uprawniona do reprezentowania podmiotu - (...) Sp. z o.o.

Słusznie wówczas przyjął Pozwany, że stan faktyczny sprawy uzasadniał stwierdzenie, że osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa oraz przestępstwa skarbowe bezpośrednio związane z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą – Prawo energetyczne, pozostawały zarówno uwidocznione jak i faktycznie uprawnione do reprezentowania Przedsiębiorcy lub posiadały wobec niego znaczący wpływ lub sprawujący nad nim kontrolę lub współkontrolę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34, 35 i pkt 36 lit. a, b, e i f ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, w znacznym okresie po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2020 r. (sygn. akt (...)).

Wymaga podkreślenia, że Pan D. M. przez prawie cztery miesiące w dalszym ciągu pełnił funkcję Prezesa Zarządu Przedsiębiorcy, a przez ponad siedem miesięcy posiadał całościowe udziały w kapitale zakładowym Przedsiębiorcy. Przy czym, po sprzedaży wskazanych udziałów, Pan D. M. w dalszym ciągu posiadał znaczący wpływ wobec Przedsiębiorcy, jako posiadacz całościowych udziałów w kapitale zakładowym przedsiębiorcy - (...) Sp. z o.o. przez kolejne półtora miesiąca. Do tego, Pani A. M. przez blisko 5 miesięcy była nadal uwidoczniona w Centralnej Ewidencji Krajowego Rejestru Sądowego, jako prokurent samoistny Przedsiębiorcy. Ponadto, przez ponad rok, w Centralnej Ewidencji Krajowego Rejestru Sądowego uwidoczniona jako prokurent samoistny przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. była Pani A. K..

Wobec powyższego, nie mógł zostać uwzględniony pierwszy zarzut sformułowany w odwołaniu.

Wbrew twierdzeniu strony powodowej, Sąd nie dopatrzył się błędów w ustaleniach faktycznych dokonanych przez organ. Wymaga tu jednak wyjaśnienia, że zarzuty naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, w tym art. 7, art.77 k.p.a., są bezskuteczne przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do kognicji tego Sądu nie należy kontrola prawidłowości postępowania prowadzonego przed organem (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 maja 2004 r., sygn. akt II SK 44/04, System Informacji Prawnej LEX nr 137437), jest to bowiem postępowanie sądowe pierwszoinstancyjne, w którym strona może przedstawić wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na potwierdzenie zasadności swojego stanowiska. Zatem, co do zasady, ewentualne uchybienia postępowania administracyjnego nie miały znaczenia dla rozpoznania przez tym Sądem.

Jednakże, w ocenie Sądu, okoliczności sprawy, które wystąpiły po wydaniu decyzji administracyjnej, uzasadniają jej uchylenie. Stanowisko to determinuje wyrok Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2022 r., wydany w sprawie o sygn. akt I KK 173/20. Na skutek wniesionych przez obrońców kasacji, Sąd ten uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w zaskarżonej części, tj. „(…) co do D. M. (pkt I.8.b)-f), i) oraz II. i IV.), co do A. K. (pkt I.4.a) oraz II. i IV. (…) oraz co do A. M. (pkt I.7.a) oraz II. i IV. (…)”.

W orzecznictwie znany jest też pogląd, zgodnie z którym stosowanie art. 316 § 1 k.p.c. konieczne jest wówczas, gdy zmiana stanu faktycznego i prawnego po wydaniu decyzji Prezesa Urzędu jest tak istotna, że bez jej uwzględnienia nie byłoby możliwe wydanie właściwego wyroku (Wyrok SN z 4.03.2014 r., III SK 35/13, System Informacji Prawnej LEX nr 1463898) a także, gdy dochodzi do uchylenia decyzji wcześniejszej z powodów rzutujących na dopuszczalność lub prawidłowość ukształtowania obowiązków regulacyjnych w tej decyzji wcześniejszej, na której zostały oparte decyzje późniejsze, które mają charakter wykonawczy w stosunku do decyzji wcześniejszej i przez to pozbawione są autonomicznego charakteru (Postanowienie SN z 13.08.2013 r., III SK 64/12, System Informacji Prawnej LEX nr 1380978).

Wprawdzie, zasadą jest, że na skutek wniesienia odwołania od decyzji organu administracji, przedmiotem oceny sądu jest zasadność wydanej przez ten organ decyzji administracyjnej w dacie jej wydania lecz w tym przypadku, okoliczności sprawy, które wystąpiły po wydaniu decyzji, poniekąd wymuszają stwierdzenie, że mamy do czynienia z wyjątkiem od tej reguły. Wobec tego, powinna zostać zastosowana zasada sformułowana w art. 316 § 1 k.p.c. dotycząca orzekania według stanu rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy.

Sąd orzekający w niniejszym postępowaniu, stoi na stanowisku, iż stosowanie art. 316 § 1 k.p.c. w opisanym wyżej stanie faktycznym – tj. z uwzględnieniem rozstrzygnięcia zawartego w sentencji wyroku Sądu Najwyższego – służy zapewnieniu odpowiednich gwarancji proceduralnych podmiotowi, na którego została nałożona sankcja administracyjna w przedmiocie cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej, reglamentowanej przez Państwo.

W dacie wydania zaskarżonej decyzji, prawomocny wyrok karny Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wydany wobec D. M., A. K. i A. M. stanowił podstawę do cofnięcia Powodowi koncesji, wobec uznania, iż wystąpiły okoliczności z art. 33 ust. 3 pkt 6 ustawy – Prawo energetyczne. Wyrok ten został jednak uchylony na mocy orzeczenia Sądu Najwyższego w części, tj. „(…) co do D. M. (pkt I.8.b)-f), i) oraz II. i IV.), co do A. K. (pkt I.4.a) oraz II i IV (…) oraz co do A. M. (pkt I.7.a) oraz II. i IV. (…)”.

Trzeba zatem uznać, że nie istnieje już w obrocie prawnym prawomocne orzeczenie, które w dacie wydania przez organ decyzji stanowiło podstawę do cofnięcia Przedsiębiorcy koncesji. Dlatego też, uchylenie przez Sąd Najwyższy wyroku skazującego wobec D. M., A. K. i A. M. należy potraktować jako szczególną okoliczność, uzasadniającą zastosowanie art. 316 § 1 k.p.c.

Choć zarzuty odwołania w istocie były bezzasadne, to zaskarżona decyzja została uchylona, z powodu zapadłego przed Sądem Najwyższym wyroku uchylającego prawomocne rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku wobec ww. osób. Okoliczność ta ma zasadniczy wpływ na rozstrzygnięcie przed tut. Sądem i winna prowadzić do uchylenia zaskarżonej przez spółkę decyzji administracyjnej.

W tych konkretnych okolicznościach, Sąd postanowił o uchyleniu zaskarżonej decyzji na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że Pozwany, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu Powodowi kosztów procesu, które obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a także opłatę sądową od odwołania w kwocie 1000 zł.

SSO Ewa Malinowska