Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	SSO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	Starszy sekretarz sądowy Joanna Preizner - Offman

po rozpoznaniu 6 lipca 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o cofnięcie koncesji

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 11 lutego 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w O. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 122/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 11 lutego 2021 r. nr DPC.DPC-2.4113.343.2020.GMa Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, Pozwany), na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 4 w związku z art. 33 ust. 3 pkt 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833 ze zm.) (dalej p.e.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256 ze zm.) (dalej k.p.a.) w związku z art. 30 p.e., postanowił cofnąć z urzędu koncesję na magazynowanie i przeładunek paliw ciekłych, udzieloną decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 12 lutego 2016 r., nr (...) z późn. zm., przedsiębiorcy: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. (dalej Powód, Spółka).=

Odwołanie od powyższej Decyzji w całości - złożył Powód, wnosząc o uchylenie zaskarżonej Decyzji i umorzenie postępowania na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. oraz zasądzenie od Prezesa URE na rzecz Spółki kosztów postępowania sądowego według norm przepisanych.

Decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego oraz procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

1) art. 33 ust. 3 pkt 6 w związku z art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. w związku z art. 7 k.p.a. polegające na błędnym cofnięciu koncesji, w sytuacji w której na dzień wydawania zaskarżonej Decyzji nie zaistniała przesłanka cofnięcia koncesji, tj. D. M. nie posiadał wobec Spółki istotnego wpływu i nie sprawował nad nią kontroli lub współkontroli;

2) art. 7 oraz art. 77 k.p.a. w związku z art. 30 ust. p.e. poprzez brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, w szczególności w zakresie zbadania, czy D. M. posiadał wobec Spółki istotny wpływ lub sprawował nad nią kontrolę lub współkontrolę;

3) art. 10 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców poprzez rozstrzygnięcie wątpliwości co do kwestii istotnego wpływu innego podmiotu na działalność Spółki na jej niekorzyść, poprzez przyjęcie, iż data uwidoczniona w KRS stanowi datę faktycznego wyzbycia się wpływu na Spółkę.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 12 lutego 2016 r., nr (...) z późn. zm., Prezes Urzędu Regulacji Energetyki udzielił (...) sp. z o.o. koncesji na magazynowanie i przeładunek paliw ciekłych na okres do dnia 30 grudnia 2030 r. (okoliczności niesporne).

D. M. był, nieprzerwanie od 2017 r., wspólnikiem (...) sp. z o.o. posiadającym 98% udziałów w tej Spółce (odpis z KRS Powoda k. 35- 38 akt adm.). Jednocześnie nieprzerwanie od 2012 r. D. M. był również wspólnikiem (...) sp. z o.o. z siedzibą w O., nr KRS: (...), posiadającym 100% udziałów w tej Spółce oraz Prezesem jej Zarządu (odpis z (...) sp. z o.o. k. 58- 62 akt adm.).

Wyrokiem z 31 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. akt II AKa 191/18, Sąd Apelacyjny w Białymstoku utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z 30 kwietnia 2018 r. o sygn. II K 30/13 skazujący D. M. za czyny polegające m.in. na:

- kierowaniu zorganizowaną grupą przestępczą mającą na celu popełnienie przestępstw skarbowych w związku z obrotem paliwami i gazem,

- polecaniu innym osobom przerabiania zalegalizowanych narzędzi pomiarowych znajdujących się na stacjach paliw powodując, iż ich liczniki wykazywały sprzedaż paliwa w ilości większej od faktycznie wydanej,

- polecaniu innym osobom dokonywania na stacjach paliw sprzedaży benzyny Pb 95 jako Pb 98,

- rozliczaniu pozaewidencyjnej, z pominięciem kasy rejestrującej, sprzedaży paliw i gazu na stacjach paliw,

- nakłanianiu określonych osób do przerobienia dokumentów w postaci wydruków rejestrów sprzedaży,

- polecaniu sprzedaży na stacjach paliw i w ramach dostaw hurtowych jako benzyny pełnowartościowej benzyny faktycznie zmieszanej z olejem napędowym,

przy czym Sąd Apelacyjny w Białymstoku uchylił rozstrzygnięcie o karze łącznej, orzekając wobec oskarżonego karę łączną 3 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności oraz dokonał jeszcze innych ustaleń i rozstrzygnięć w zakresie wyżej niewymienionym (wyrok Sądu Okręgowego w Łomży k. 10- 27 akt adm., wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku k. 7- 9 akt adm.).

Przedmiotowym wyrokiem utrzymano w mocy (z niewielką zmianą) również wyrok skazujący Sądu Okręgowego w Łomży w zakresie dotyczącym A. K., uwidocznionej w (...) sp. z o.o. jako prokurent samoistny (odpis z (...) sp. z o.o. k. 58- 62 akt adm.).

Powyższy wyrok Sądu II instancji stał się prawomocny z dniem jego ogłoszenia (k. 5 akt adm.).

W dniu 19 czerwca 2020 r. D. M. został odwołany z Zarządu Spółki (...) sp. z o.o. i pełnienia funkcji Prezesa Zarządu (protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. z dnia 19 czerwca 2020 r. k. 41- 42 akt adm.). Informacja o tym fakcie została umieszczona w Krajowym Rejestrze Sądowym 11 stycznia 2021 roku (odpis z (...) sp. z o.o. k. 58- 62 akt adm.).

Następnie, 22 czerwca 2020 r. D. M. zbył posiadane udziały w kapitale zakładowym (...) Sp. z o.o. na rzecz podmiotu (...) Sp. z o.o. Fakt ten został uwidoczniony w KRS na podstawie wpisu dokonanego 28 października 2020 r. (odpis z KRS Powoda k. 35- 38 akt adm., postanowienie o zmianie danych w KRS wraz z zaświadczeniem o dokonaniu wpisu k. 39- 40 akt adm., pismo Powoda z 11 stycznia 2021 r. k. 31- 32 akt adm.).

W dniu 16 października 2020 r. D. M. zbył posiadane udziały w kapitale zakładowym (...) Sp. z o.o. (umowa sprzedaży udziałów k. 46- 47 akt adm., protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. z dnia 16 października 2020 r. k. 48- 50 akt adm.). Fakt ten został uwidoczniony w KRS na podstawie wpisu dokonanego 11 stycznia 2021 r. (odpis z (...) sp. z o.o. k. 58- 62 akt adm.).

Pismami z 21 października, 2 listopada i 20 listopada 2020 r. znak: (...), Prokuratura Okręgowa w Warszawie Wydział III ds. Przestępczości Gospodarczej poinformowała Prezesa URE o skazaniu D. M. za przestępstwa i przestępstwa skarbowe pozostające w związku z prowadzoną przez wymienionego działalnością gospodarczą (pisma k. 1- 2, 5, 6- 27 akt adm.).

Wobec powyższego, pismem z 14 grudnia 2020 r., Prezes URE zawiadomił Powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie cofnięcia koncesji na magazynowanie i przeładunek paliw ciekłych w związku z ujawnieniem okoliczności wskazujących na możliwość zaistnienia przesłanek określonych w art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. Powód został ponadto poinformowany o możliwości złożenia ewentualnych wyjaśnień w sprawie oraz przedstawienia dokumentów mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia (zawiadomienie k. 28- 29 akt adm., z.p.o. k. 30 akt adm.).

Powód w pismach z 11 i 13 stycznia 2021 r. złożył wyjaśnienia w sprawie, załączając stosowne dokumenty (k. 31- 67, 69- 70 akt adm.). Powód zaznaczył, że D. M. „nie jest w żaden sposób powiązany ani ze Spółką (...) sp. z o.o., ani z (...) sp. z o.o. oraz nie sprawuje kontroli nad żadnym z ww. podmiotów". Powód wskazał również, że ze względu na zły stan zdrowia D. M. ,,pozostaje niezdolny do działalności zawodowej, a tym samym nie ma żadnej możliwości aby sprawował on jakąkolwiek kontrolę" nad Spółką. W konsekwencji Powód uznał za błędne wskazanie, że w przedmiotowej sprawie wystąpiły przesłanki do cofnięcia koncesji i wniósł o umorzenie niniejszego postępowania jako bezprzedmiotowego.

Pismem z 20 stycznia 2021 r. Powód został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie. Mając na uwadze wprowadzony stan epidemii (w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2), Powód został również poinformowany o braku możliwości osobistego zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym oraz o możliwości złożenia dodatkowych wyjaśnień w sprawie w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia. Powód nie skorzystał z możliwości złożenia dodatkowych wyjaśnień w sprawie (zawiadomienie k. 72 akt adm., z.p.o. k. 73 akt adm.).

W dniu 11 lutego 2021 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (Decyzja k. 74- 75 akt adm.).

Wyrokiem z 21 kwietnia 2022 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I KK 173/20, uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2020 r., jak też wyrok Sądu Okręgowego w Łomży w zakresie w jakim został utrzymany w mocy przez Sąd Apelacyjny, czyli w zakresie przesądzającym o prawomocnym skazaniu D. M. sprawującego uprzednio kontrolę nad Powodową Spółką, nakazując ponowne rozpoznanie sprawy (wyrok wraz z uzasadnieniem k. 77-90 akt sądowych).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów, których autentyczność nie była podważana przez żadną ze stron postępowania, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. Prezes URE cofa koncesję w przypadkach niespełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1, lub w przypadku wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a.

Stosownie zaś do treści art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e. nie może być wydana koncesja wnioskodawcy, jeżeli inny podmiot posiadający wobec niego znaczący wpływ lub sprawujący nad nim kontrolę albo współkontrolę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34, 35 i pkt 36 lit. a, b, e i f ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, został w ciągu ostatnich 3 lat prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą.

Powyższe oznacza, że Prezes URE cofa koncesję w przypadku, gdy w ciągu ostatnich 3 lat doszło do prawomocnego skazania za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą, podmiotu posiadającego wobec koncesjonariusza znaczący wpływ lub sprawującego nad nim kontrolę albo współkontrolę w rozumieniu określonych w ustawie przepisów.

Zdaniem Pozwanego taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie z racji tego, że jak podał, z zebranego materiału dowodowego wynika, że D. M., prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31 stycznia 2020 r. za przestępstwa i przestępstwa skarbowe mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą - Prawo energetyczne, w okresie od uprawomocnienia się tegoż wyroku, tj. od 31 stycznia 2020 r. do 16 października 2020 r. w dalszym ciągu sprawował kontrolę nad Powodową Spółką w rozumieniu art. 3 ust 1 pkt 34 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351 z późn. zm.), czyli miał zdolność do kierowania polityką finansową i operacyjną (...) Sp. z o.o. w celu osiągania korzyści ekonomicznych z jej działalności, przy czym w okresie od 31 stycznia do 22 czerwca 2020 r. skazany sprawował kontrolę nad Powodową Spółką bezpośrednio jako wspólnik posiadający 98% udziałów w (...) Sp. z o.o., z kolei w dalszym okresie, tj. do 16 października 2020 r. skazany sprawował kontrolę nad Powodową Spółką posiadając 100% udziałów w podmiocie (...) Sp. z o.o., który to podmiot z kolei, był wspólnikiem, posiadającym 98% udziałów w (...) Sp. z o.o.

Powyższy wywód Pozwanego odnosi się do istotnych dat – 22 czerwca 2020 r. kiedy to D. M. zbył posiadane udziały w kapitale zakładowym (...) Sp. z o.o. na rzecz podmiotu (...) Sp. z o.o. oraz 16 października 2020 r. kiedy to D. M. zbył posiadane udziały w kapitale zakładowym (...) Sp. z o.o., a nie dat rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym wywołanych tymi okolicznościami zmian. Niezrozumiały jest zatem zarzut Powoda dotyczący zaistniałego naruszenia poprzez przyjęcie przez organ, iż data uwidoczniona w KRS stanowi datę faktycznego wyzbycia się wpływu na Spółkę. Jednocześnie nie można uznać zarzutu Powoda, że organ nie wyjaśnił dokładnie stanu faktycznego poprzez zbadanie, czy D. M. posiadał wobec Spółki istotny wpływ lub sprawował nad nią kontrolę lub współkontrolę skoro okoliczności te wynikają z samego faktu posiadania przez D. M. udziałów większościowych w oby spółkach, implikującego posiadanie uprawnień przewidzianych w Kodeksie spółek handlowych, takich choćby jak prawo kontroli przez wspólnika określone w art. 212 k.s.h., czy podejmowanie uchwał w ramach zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 227 k.s.h., w tym w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki.

Mając na względzie powyższe ustalenia Pozwany dokonał subsumpcji stanu faktycznego pod normę art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e. a następnie art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e., przyjmując, że zaszła przesłanka do cofnięcia Powodowi koncesji, mimo, że przed datą wydania Decyzji D. M. formalnie utracił znaczący wpływ na Powodową Spółkę, nie sprawował już nad nią kontroli albo współkontroli w rozumieniu odrębnych przepisów.

Tymczasem Powód stał na stanowisku, że Prezes URE nie był uprawniony, w oparciu o powołane przepisy, do cofnięcia (...) Sp. z o.o. koncesji z uwagi na rzeczony brak wpływu D. M. na Powodową Spółkę w dacie wydania Decyzji.

Zdaniem Sądu literalna wykładnia przytoczonych na wstępie przepisów, poparta wykładnią celowościową i funkcjonalną, prowadzi do wniosku, że warunkiem posiadania koncesji wydanej przez Prezesa URE jest spełnienie wszystkich przesłanek do jej udzielenia, wymienionych w art. 33 ust. 1 p.e. oraz niezaistnienie żadnej z okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub 3a p.e. przez cały okres posiadania koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

Według Sądu decydujące znaczenie ma w tym względzie konstrukcja art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. W przepisie nie zostały ujęte wszystkie przesłanki decydujące o cofnięciu koncesji wspólnie, w ten sposób, że Prezes URE byłby zobligowany do cofnięcia koncesji w przypadkach niespełniania któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1 i art. 33 ust. 3 pkt 2-6, ust. 3a, gdyż przepis dzieli przesłanki determinujące cofnięcie koncesji na dwie odrębne grupy. W przypadku pierwszej grupy przesłanek chodzi o niespełnianie któregokolwiek z warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1, w przypadku drugiej grupy przesłanek ma dojść tylko do wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a. Wystąpienie okoliczności oznacza zaś zaistnienie okoliczności choćby jednorazowe, bez konieczności ciągłości i aktualności tego stanu. W przepisie nie ma mowy o obowiązku cofnięcia koncesji w sytuacji, gdy przykładowo występują okoliczności, o których mowa w art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a. Należy zatem uznać, że art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. nie uzależnia nałożonego na Prezesa URE obowiązku cofnięcia koncesji od konieczności istnienia powołanych przesłanek z art. 33 ust. 3 pkt 2-6 lub ust. 3a na dzień wydania decyzji cofającej uprawnienia nadane przedsiębiorstwu energetycznemu.

Biorąc pod uwagę powyższą interpretację należy stwierdzić, że skoro ujawnioną w sprawie okoliczność skazania prawomocnym wyrokiem D. M., który miał kontrolę nad Powodową Spółką najpierw jako jej wspólnik, a następnie wspólnik jej udziałowca, należy zaliczyć do tej o jakiej mowa w art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e., toteż implikowała ona odebranie Spółce koncesji w myśl art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e., niezależnie od faktu utracenia przez wymienionego tej formalnej kontroli nad Spółką przed wydaniem Decyzji.

Jak już bowiem wcześniej wskazano samo wystąpienie okoliczności z art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e. jest podstawą do cofnięcia koncesji a nie trwanie tej okoliczności.

Przedmiotowe konkluzje nie stoją w sprzeczności z twierdzeniami Powoda odnośnie przypadków niezabierania koncesji podmiotom, które zalegały z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Okoliczność ta stanowi bowiem okoliczność z art. 33 ust. 1 pkt 6 p.e., podczas gdy w świetle art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. Prezes URE cofa koncesję podmiotowi nie w razie wystąpienia tej okoliczności, ale w przypadku niespełniania przez podmiot warunku z art. 33 ust. 1 p.e., czyli również stanowiącego, iż nie zalega on z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa.

Oprócz tego w kontekście celu przepisu art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e., zgodnego z wykładnią literalną, należy podkreślić jego funkcję umożliwiającą skuteczną i definitywną reakcję organu regulacyjnego w postaci cofnięcia koncesji m.in. wobec stwierdzenia prawomocnym wyrokiem popełnienia przestępstwa lub przestępstwa skarbowego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, czy to przez przedsiębiorcę czy też podmiot mający nad nim kontrolę. Odebranie koncesji służy wszak wykluczeniu z grona koncesjonariuszy podmiotu, który nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania działalności koncesjonowanej. Koncesjonariusz powinien bowiem gwarantować poprawne jej prowadzenie, co uprawdopodabnia spełnianie warunków spoczywających na podmiocie koncesjonowanym, w tym dotyczących niekaralności, a skazanie taką gwarancję wyłącza. Przy czym istotnym jest, że organ regulacyjny działa m.in. dla zabezpieczenia interesów konsumentów paliw ciekłych, którzy dokonując zakupu paliw ciekłych na stacji paliw ciekłych są de facto pozbawieni możliwości samodzielnego zbadania ilości i jakości nabywanego produktu. Ochrona ta zaś może być realna nie tylko wówczas gdy w momencie wydawania decyzji cofającej koncesję koncesjonariusz jest pod wpływem podmiotu prawomocnie skazanego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą, ale gdy pod takim wpływem był a w momencie wydawania decyzji już pod nim nie jest. Oddziaływanie skazanego podmiotu mogło bowiem przełożyć się na następcze nieprawidłowości w podmiocie posiadającym koncesję. Dlatego skoro Prezes URE niezaprzeczalnie stoi na straży ochrony m.in. konsumentów paliw ciekłych, tym samym jego niepodważalnym obowiązkiem jest ochrona ich przed możliwością powtórnego zaistnienia nagannych praktyk ze strony koncesjonariusza.

Należy w tym miejscu wskazać, iż jak wynika z orzecznictwa, Prezes URE gwarantuje swoją instytucją prawidłowe wykonywanie działalności przez koncesjonariuszy, a pozostanie biernym w sytuacji gdy podmiot nawet przemijająco kontrolujący koncesjonariusza został skazany za przestępstwa mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą, niweczy daną funkcję gwarancyjną.

Podkreślenia jednocześnie wymaga, że gdyby uznać, że cofnięcie koncesji jest możliwe tylko gdy podmiot kontrolujący koncesjonariusza, skazany za określone przestępstwo, ma na niego aktualny wpływ, i wykluczone w sytuacji, gdy ten wpływ utracił, to uchylenie się od konsekwencji w postaci cofnięcia koncesji byłoby nader proste. Wystarczyłoby, że tuż przed wydaniem przez organ regulacyjny rozstrzygnięcia zostałyby podjęte odpowiednie działania likwidujące stan kontroli nad koncesjonariuszem, co w istocie prowadziłoby do tego, że przepis art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. pozostałby martwy w sytuacji wystąpienia okoliczności z art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e.

Reasumując, Powodowa Spółka, chcąc uniknąć konsekwencji w postaci utraty koncesji, nie powinna dopuścić do sytuacji, aby w jakimkolwiek okresie (począwszy od daty prawomocnego skazania) kontrolę nad nią sprawował podmiot, o którym mowa w art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e. Z tych względów zastosowanie art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. przez Prezesa URE w niniejszej sprawie było prawidłowe.

Zaznaczyć również trzeba, że dla rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd, nie miał znaczenia fakt, iż w trakcie trwania postępowania przed tutejszym Sądem, Sąd Najwyższy wyrokiem z 21 kwietnia 2022 r. pod sygn. I KK 173/20 uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2020 r., jak też wyrok Sądu Okręgowego w Łomży w zakresie w jakim został utrzymany w mocy przez Sąd Apelacyjny, czyli w zakresie przesądzającym o prawomocnym skazaniu D. M. sprawującego uprzednio kontrolę nad Powodową Spółką.

Wprawdzie zgodnie z przepisem art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego stosowanie tego przepisu w sprawach z zakresu regulacji energetyki jest ograniczone z uwagi na specyfikę tego postępowania, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w postępowaniu w sprawach z zakresu regulacji, jak też w sprawach antymonopolowych, dokonuje oceny prawidłowości i legalności decyzji, a zatem bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili jej wydania (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 4 marca 2014 r., sygn. akt III SK 35/13, Legalis oraz w wyroku z 5 marca 2015 r., sygn. akt III SK 8/14, Legalis). Podstawę decyzji stanowią bowiem określone ustalenia faktyczne oraz stan prawny. Istota postępowania sądowego z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu powoduje, że ustalenia faktyczne leżące u podstaw wydania zaskarżonej decyzji mogą być uzupełniane w toku postępowania sądowego w zależności od inicjatywy dowodowej stron, jednak cezurę dla ustalenia stanu faktycznego sprawy stanowi data wydania decyzji, gdyż chodzi o sytuację na rynku poddanym regulacji oraz o zidentyfikowane przez Prezesa Urzędu problemy w jego działaniu wymagające interwencji. Analogicznie przedstawia się kwestia stanu prawnego, według którego oceniana jest legalność i celowość decyzji, chyba że z przepisów przejściowych wynikają odmienne unormowania w tym zakresie. W przeciwieństwie bowiem do zwykłych spraw cywilnych, w których to dopiero wyrok sądu rozstrzygnie o prawach i obowiązkach stron postępowania, w sprawach regulacyjnych, antymonopolowych, to decyzja Prezesa Urzędu je kształtuje.

Jedynie w wyjątkowych sytuacjach Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest zobowiązany do uwzględnienia stanu z daty wydania wyroku. Dla przykładu należy powołać pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 4 marca 2014 r., sygn. akt III SK 35/13 (j.w.) zgodnie z którym, stosowanie art. 316 k.p.c. konieczne jest wówczas, gdy zmiana stanu faktycznego i prawnego po wydaniu decyzji Prezesa Urzędu jest tak istotna, że bez jej uwzględnienia nie byłoby możliwe wydanie właściwego wyroku. W orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Sądu Najwyższego uznano za dopuszczalne zastosowanie art. 316 § 1 k.p.c., gdy do uchylenia decyzji wcześniejszej dochodzi z powodów rzutujących na dopuszczalność lub prawidłowość ukształtowania obowiązków regulacyjnych w decyzji wcześniejszej, na której z kolei bazują decyzje późniejsze (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 sierpnia 2013 r., sygn. akt III SK 64/12, Legalis). Warto również zwrócić uwagę na najnowszy wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 grudnia 2021 r. (sygn. akt VII AGa 370/21), w uzasadnieniu do którego podkreślono, iż nawet zmiana przepisów prawa, po wydaniu decyzji na korzystniejsze dla skarżącego, nie może być brana pod uwagę przy rozstrzyganiu odwołania.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że skoro Sąd analizował poprawność Decyzji na datę jej wydania, tj. biorąc pod uwagę stan prawny i faktyczny istniejący w tej dacie, okoliczność uchylenia wyroku skazującego D. M. po wydaniu Decyzji nie mogła zaważyć na wyroku w niniejszej sprawie. Inaczej mówiąc zaskarżona Decyzja na datę jej wydania była zgodna z prawem tj. przepisami art. 41 ust. 2 pkt 4 p.e. i art. 33 ust. 3 pkt 6 p.e. Omawiana okoliczność nie zmienia natomiast faktu, że na chwilę obecną D. M. jest osobą oskarżoną o popełnienie czynów wskazanych w akcie oskarżenia, ale nie skazaną.

W kontekście zarzutów dotyczących naruszenia procedury administracyjnej należy zaś podnieść, iż postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki należy do tych postępowań, w których postępowanie administracyjne zakończone wydaniem decyzji, stanowi jedynie pierwszy etap, zaś drugim etapem jest kontradyktoryjne postępowanie przed sądem powszechnym, wszczęte na skutek odwołania strony od wydanej przez organ regulacyjny decyzji. Odwołanie składane do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, podobnie jak pozew, uruchamia postępowanie sądowe w I instancji, w trakcie którego badaniu podlega nie tyle formalna poprawność decyzji, ile merytoryczna zasadność twierdzeń i żądań zawartych w odwołaniu w świetle obowiązujących przepisów prawa materialnego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt VI ACa 1077/09, Legalis). Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu regulacji energetyki nie ogranicza się do kontroli zaskarżonego aktu Prezesa URE, lecz zmierza także do merytorycznego rozpoznania sprawy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Legalis i z 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351/99, Legalis).

Wobec zatem tego, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa co do meritum, zarzuty dotyczące ewentualnych uchybień mających miejsce w toku postępowania administracyjnego poprzedzającego postepowanie sądowe co do zasady nie mogły odnieść skutku. Tak było również w przypadku zarzutów Powoda dotyczących naruszenia art. 7 i 77 k.p.a.

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez Powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018, poz. 265 j.t.).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Zarządzenie: Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda – r.pr. K. R. i pełnomocnikowi pozwanego – r.pr. A. T..

Sędzia SO Anna Maria Kowalik