Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Wiliński
Protokolant –	sekr. sąd. Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 05 kwietnia 2023r. (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akr XVII AmE 122/23

UZASADNIENIE

wyroku z 29 kwietnia 2024 r

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 5 kwietnia 2023 r., znak: (...), na podstawie art. 168 pkt 11 i art. 169 ust. 1 pkt 1 oraz art. 170 ust. 4 pkt 2 w związku z art. 9 ust. 1 pkt 5 i pkt 7 oraz art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w N., posiadającej numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...) orzekł, że:

1.  (...) sp. z o.o. z siedzibą w N. naruszyła art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w ten sposób, iż nie przedłożyła Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w terminie do końca miesiąca następującego po upływie II (drugiego) półrocza 2022 r. sprawozdania półrocznego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii, za II półrocze 2022 r.

2.  za działanie opisane w punkcie 1 wymierzył (...) sp. z o.o. z siedzibą w N., karę w wysokości 1 000 zł.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w N. zaskarżyła decyzję w całości, zarzucając jej:

1.  naruszenie art. 189e k.p.a., gdyż strona odwołująca nie powinna być ukarana, ponieważ do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, tj. awarii sprzętu komputerowego, która uniemożliwiła złożenie w terminie informacji. Wobec czego postępowanie powinno być umorzone; organ pomijając w ogóle zastosowanie tego przepisu, nie dopuścił wnioskowanych przez stronę dowodów osobowych;

2.  naruszenie art. 78 § 1 k.p.a. w zw. z art. 6, 7, 77 § 1 k.p.a. przez oddalenie wniosku o przesłuchanie świadka P. G. oraz przesłuchanie stron w osobie prezesa Zarządu (...) sp. z o.o. – L. S., na okoliczność awarii sprzętu komputerowego, która uniemożliwiła złożenie w terminie informacji. Przeprowadzenie tych dowodów dałoby materiał dowodowy do umorzenia postępowania w sprawie.

Wobec powyższego skarżąca wniosła o zmianę w całości zaskarżonej decyzji przez umorzenie postępowania administracyjnego i zasądzenie od Prezesa URE na rzecz odwołującej, kosztów postępowania wedle norm prawem przepisanych. Ponadto Skarżąca wniosła o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka P. G. i przesłuchania stron (w imieniu odwołującej prezesa Zarządu L. S.).

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, pominięcie wniosków dowodowych jako zmierzających jedynie do przedłużenia postępowania, bowiem wszystkie istotne okoliczności dla rozstrzygnięcia sprawy wynikają ze zgromadzonej dokumentacji, a także wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2024 r. Sąd dopuścił dowód z zeznań świadka P. G. i przesłuchania L. S., a strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie (k. 95-98).

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w N. prowadzi działalność w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji – elektrowni fotowoltaicznej o mocy 0.237 MW zlokalizowanej w B.. W związku z tym, w dniu 7 października 2022 r. Prezes URE dokonał jej wpisu (Nr (...)) do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.).

Dowód: zaświadczenie o wpisie z dnia 7 października 2022 r., k. 4-5v akt administracyjnych

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki pismem z dnia 17 lutego 2023 r. zawiadomił przedsiębiorcę o wszczęciu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości związanych z nieprzedłożeniem sprawozdania półrocznego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.).

Zawiadomienie to zostało odebrane przez spółkę w dniu 21 lutego 2023 r.

Dowód: zawiadomienie z dnia 17 lutego 2023 r., k. 1-2v akt administracyjnych

z.p.o. k. 3 akt administracyjnych

Sprawozdanie półroczne spółki za II półrocze 2022 r. wpłynęło w formie pisemnej do Urzędu w dniu 8 marca 2023 r.

Opóźnienie w jego złożeniu spółka tłumaczyła awarią systemu komputerowego, która wykluczyła możność złożenia sprawozdania w terminie. Usterka została usunięta w dniu 20 lutego 2023 r.

Dowód: sprawozdanie półroczne z dnia 21 lutego 2023 r., k. 10a akt administracyjnych

pismo z dnia 6 marca 2023 r., k. 9v akt administracyjnych

protokół serwisowy usunięcia usterki, k. 23 akr administracyjnych
zeznania świadka P. G. i strony-L. S., k. 95-98 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie powołanych dokumentów zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego i sądowego, które zdaniem Sądu były wiarygodne i nie budziły wątpliwości co do ich mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

W sprawie zastosowanie miała ustawa o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.). Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 5 tej ustawy wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany prowadzić dokumentację dotyczącą łącznej ilości:

a)  energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji,

b)  energii elektrycznej sprzedanej sprzedawcy, o którym mowa w art. 40 ust. 1a, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej,

c)  zużytych paliw do wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji oraz rodzaju tych paliw,

d)  energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym.

Z kolei art. 9 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy stanowi, że wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany przekazywać Prezesowi URE sprawozdania półroczne, zawierające wskazane informacje. Termin określony jest w art. 9 ust 1b ww. ustawy - do końca miesiąca następującego po upływie półrocza.

Art. 168 pkt 11 ustawy stanowi, że karze pieniężnej podlega ten, kto nie przedkłada w terminie Prezesowi URE sprawozdania, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 lub ust. 1a pkt 6, lub podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe informacje. Karę powyższą wymierza Prezes URE, a jej wysokość wynosi 1 000 zł, o czym stanowi art. 169 ust. 1 pkt 1 i art. 170 ust. 4 pkt 2 ww. ustawy.

O wynikających z przepisów prawa obowiązkach sprawozdawczych Przedsiębiorca został poinformowany przez Prezesa URE w zaświadczeniu o wpisie do rejestru wytwórców energii w małej instalacji ( vide zaświadczenie o wpisie k. 4v akt administracyjnych).

Bezspornym było, że spółka była zobowiązana do złożenia sprawozdania za II półrocze 2022 r. do dnia 31 stycznia 2023 r. Zgromadzony materiał dowodowy pozwolił także na ustalenie, że wobec niewywiązania się przez przedsiębiorcę z powyższego obowiązku, Prezes URE wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, o czym zawiadomił spółkę w dniu 21 lutego 2023 r. Przedsiębiorca wymienione sprawozdanie złożył już po uzyskaniu informacji o prowadzonym postępowaniu administracyjnych. Wpłynęło ono do Prezesa Urzędu w dniu 8 marca 2023 r.

Obrona odwołującej strony opierała się na powołaniu na działanie siły wyższej, tj. awarii sprzętu komputerowego, która uniemożliwiła złożenie w terminie informacji. Na okoliczność tę w swych zeznaniach wskazywał świadek P. G.. Świadek ten zeznał przy tym, iż nie pamięta dokładnie kiedy nastąpiła awaria urządzenia służącego do przesyłanie danych z instalacji fotowoltaicznych. Na reakcję serwisu naprawczego spółka czekała około miesiąca, a jego wcześniejsze przybycie utrudnione było z uwagi na warunki pogodowe ( vide zeznania k. 97 akt sądowych). Ostatecznie naprawa nastąpiła w dniu 20 lutego 223 r., co potwierdza protokół serwisowy usunięcia usterki ( vide k. 11 akt administracyjnych).

W ocenie Sąd okoliczności wskazane przez stronę odwołującą, jak i ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie dawały podstaw dla uchylenia decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Przepisy prawa nie definiują pojęcia „siła wyższa”, o którym mowa w art. 189e k.p.a., a jego rozumienie wykształcone zostało w doktrynie i orzecznictwie. Jest za nią uznawane wyłącznie zdarzenie charakteryzujące się trzema następującymi cechami: zewnętrznością, niemożliwością jego przewidzenia oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom. Siła wyższa wyznacza granicę odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Dominuje koncepcja obiektywna siły wyższej rozumianej, jako zdarzenie zewnętrzne w stosunku do ruchu przedsiębiorstwa, o charakterze nadzwyczajnym, przejawiającym się w nieznacznym stopniu prawdopodobieństwa jego wystąpienia oraz o charakterze przemożnym, polegającym na niemożności jego "opanowania" i zapobieżenia jego skutkom na istniejącym w danej chwili poziomie rozwoju wiedzy i techniki. Zwykle przejawem tak rozumianej vis maior są katastrofy żywiołowe - trzęsienia ziemi, powodzie lub huragany. Za siłę wyższą mogą być także uznane zdarzenia wywołane przez człowieka, jak działania wojenne lub gwałtowne rozruchy, a także akty władzy publicznej, którym należy się podporządkować pod groźbą sankcji ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2019 r. sygn. akt IV CSK 129/18, opubl. LEX nr 2690186)

Wykazanie, że do naruszenia prawa, tj. niedopełnienia obowiązku (naruszenia zakazu) doszło wskutek działania siły wyższej, należy do podmiotu obowiązanego (adresata zakazu). Oznacza to, że jednostka powinna powołać się na okoliczności egzoneracyjne i wykazać, że niedopełnienie przez nią obowiązku lub naruszenie zakazu jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, ponieważ uczyniła wszystko, czego można od niej racjonalnie wymagać (dochowała należytej staranności), aby do naruszenia prawa nie doszło. Okoliczności te muszą być wsparte dowodami.

Sąd popiera pogląd Prezesa URE, iż zaistniała awaria nie może być traktowana jako działanie siły wyższej. Awaria urządzenia nie może być postrzegana jako zdarzenie niemożliwe do przewidzenia, zważając na fakt, iż od przedsiębiorcy wymagane jest dochowanie należytej staranności, a więc również przewidzenie możliwości zaistnienia takiej sytuacji. W ocenie Sądu, zgłoszony przez spółkę czas trwania usterki był wystarczający na jej ”opanowanie” i zapobieżenie jej skutkom na istniejącym w danej chwili poziomie rozwoju wiedzy i techniki. Warto podkreślić, że spółka nie udowodniła w żaden sposób, aby nie mogło być to spełnione we wcześniejszym czasie. Sądowi nie przedstawiono żadnego dowodu wskazującego na to, kiedy faktycznie wystąpiła awaria sprzętu zbierającego informację z instalacji fotowoltaicznej, i w jakim czasie nastąpiła reakcja spółki. Zeznania świadka P. G. były w tym zakresie niewystarczające, tym bardziej że w/w w większości zasłaniał się niepamięcią i nie był w stanie wskazać dokładnych dat związanych z awarią i działaniami służącymi jej usunięciu. Celem uzasadnienia twierdzeń odwołania można było przedstawić szereg dowodów takich jak dokumentację związaną ze zgłoszeniem usterki, protokołem przyjęcia zgłoszenia, wymianą np. wiadomości email. Dla uzasadnienia wystąpienia siły wyżej konieczne byłoby także wykazanie, że jedyny podmiot, który mógł usunąć tę usterkę, z przyczyn obiektywnych nie mógł tego uczynić. Natomiast Sądowi nie przedstawiono dowodów wskazujących na to, że po pierwsze (...) S.A. była jedynym serwisantem mogącym dokonać naprawy urządzenia rejestrującego, a po drugie, że wystąpiły nadzwyczajne okoliczności uniemożliwiające jej usunięcie awarii. Nie jest faktem notoryjnym, nie wymagającym dowodu, okoliczność jakoby na przełomie stycznia i lutego 2023 r. występowały nadzwyczajne warunki pogodowe uniemożliwiające przybycie ekipy serwisowej do siedziby strony odwołującej.

Konkludując, owszem awaria sprzętu komputerowego jest zdarzeniem zewnętrznym., jakkolwiek równocześnie jest zdarzeniem powszechnym i powtarzalnym, które nie ma same w sobie cechy obiektywnej nieprzewidywalności. Powszechnie przyjmuje się, że awarie systemów komputerowych nie stanowią zdarzeń o nikłym stopniu prawdopodobieństwa występowania, stąd jako takie nie są ze swej istoty zdarzeniami nadzwyczajnymi, niedającymi się przewidzieć ( zob. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 września 2017 r. sygn. akt VI SA/Wa 946/17, opubl. Legalis ).

Istotne jest również, że kara za niewywiązanie się przez wytwórcę wykonującego działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji z obowiązku przekazania Prezesowi URE sprawozdania półrocznego, zawierającego wskazane informacje, nie działa w ramach uznania administracyjnego, lecz w przypadku stwierdzenia naruszenia wymierzenie kary jest z woli ustawodawcy obligatoryjne, a jej wysokość została wprost określona w ustawie. Organ administracji publicznej nie może w takim wypadku ani odstąpić od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, ani też nie może jej miarkować. Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2018 r., sygn. akt VIII SA/Wa 205/18, że dyrektywy wymiaru kar administracyjnych nie znajdują zastosowania w przypadku kar nakładanych decyzjami związanymi, czyli takimi w stosunku do których ustawodawca nakazuje stosować pewien jednoznaczny mechanizm - sankcji pieniężnych. Dlatego też bez znaczenia są okoliczności, skutkiem których skarżący dopuścił się nieprawidłowości, albowiem organy administracji nie są upoważnione do ustalania i oceny przyczyn powstałych naruszeń prawa, lecz mają za zadanie jedynie stwierdzenie zaistniałych skutków. Istotą kary administracyjnej jest bowiem przymuszenie do respektowania nakazów i zakazów.

Wskazanego podejścia do omawianej kwestii, nie podważa również stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 marca 2010 r., sygn. akt P 9/08 (OTK-A, 2010, Nr 3, poz. 26) stwierdził, że dopuszczalność stosowania administracyjnych kar pieniężnych, jako reakcji na naruszenie ustawowych obowiązków nie budzi wątpliwości. Brak stosownej sankcji powoduje bowiem, że przepis staje się martwy, a niespełnianie obowiązku nagminne. Administracyjne kary pieniężne stanowią środki mające na celu mobilizowanie podmiotów do terminowego i prawidłowego wykonywania obowiązków na rzecz państwa. Kary te, stosowane automatycznie z mocy ustawy, mają przede wszystkim znaczenie prewencyjne. Zapowiedź negatywnych konsekwencji, jakie nastąpią w wypadku naruszenia obowiązków określonych w ustawie albo w decyzji administracyjnej, motywuje adresatów do wykonywania ustawowych obowiązków. Podstawą zastosowania tego typu kar jest samo obiektywne naruszenie prawa. Administracyjna kara pieniężna nie jest wyłącznie represją za naruszenie prawa, ale przede wszystkim stanowi środek przymusu, który służyć ma zapewnieniu wykonywania obowiązków wobec państwa, a organ administracyjny musi posiadać skuteczne środki, które skłonią adresatów norm do oczekiwanego zachowania w sferach uznanych za szczególnie istotne.

Powyższe stanowisko należy ocenić jako trafne i znajdujące pełne zastosowanie w realiach sprawy obecnie rozpoznawanej.

Sąd zauważa dodatkowo, że chociaż według twierdzeń strony awaria sprzętu komputerowego wystąpiła na około miesiąc przed jej usunięciem (połowa stycznia 2023 r.), a więc przed upływem terminu do złożenia sprawozdania, to spółka nie podjęła żadnych działań służących uprzedzeniu o tym fakcie Prezesa Urzędu. Mamy natomiast tu do czynienia z przedsiębiorcą, a więc podmiotem, wobec którego obowiązuje podwyższony miernik staranności przy prowadzeniu swych spraw. Wymóg szczególnego profesjonalizmu należy odnosić tak do czynności faktycznych związanych z prowadzoną działalnością, jak i nałożonych przepisami prawa obowiązków sprawozdawczych. Ewentualne działania zachowawcze przedsiębiorcy mogłyby stanowić asumpt do odstąpienia od wymierzenia kary.

Przedstawione wywody prowadziły do oddalenia odwołania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98, 99, 108 § 1 k.p.c. Zasada odpowiedzialności za wynik procesu polega na obowiązku zwrotu kosztów procesu przez stronę przegrywającą sprawę. W konsekwencji kosztami zastępstwa procesowego Prezesa Urzędu, określonymi na podstawie r ozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) na 720,00 zł, obciążono odwołującą spółkę.

20.05.2024 r.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 122/23

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

20.05.2024 r.

SSO Małgorzata Wiliński