X

Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

BIP
Rozmiar tekstu
Kontrast

XVII AmE 126/23 - zarządzenie, wyrok, uzasadnienie Sąd Okręgowy w Warszawie z 2024-09-19

Sygn. akt XVII AmE 126/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w Ś.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w Ś. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 25 października 2018 r. znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że obniża karę pieniężną do kwoty 34 314 zł (trzydzieści cztery tysiące trzysta czternaście złotych);

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

III.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny /

Sygn. akt XVII AmE 126/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 października 2018 r. (znak: (...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej jako: „ Prezes URE”), na podstawie:

- art. 56 ust 2 i art. 56 ust 1 pkt 3a w zw. z art. 11 i art. 11d ust 3, art. 30 ust 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2018 r. poz. 755 ze zm., dalej jako: „p.e.”),

- § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924, dalej jako: „Rozporządzenie”)

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks Postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1257 ze zm., dalej jako: „k.p.a.”)

po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego w dniu 19 maja 2017 r. w sprawie wymierzenia (...) S.A. z siedzibą w Ś., kary pieniężnej za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r., orzekł, że:

1.  (...) S.A. z siedzibą w Ś. w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w Ś. przy ul. (...), naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 p.e.,

2.  za działanie wymienione w punkcie 1 wymierzył (...) S.A. z siedzibą w Ś. karę pieniężną w kwocie 40 164 zł.

(decyzja Prezesa URE z dnia 25.10.2018 r. k. 6-16 akt sąd.)

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł (...) S.A. z siedzibą w Ś. (dalej jako: „ Powód”, „Odwołujący”, „Skarżący”), zaskarżając ją w całości i zarzucił jej:

1.  naruszenie przepisów postępowania:

1.1.  art. 7, art. 77 i 80 k.p.a. polegające na zaniechaniu dokonania wszechstronnej i wyczerpującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz braku wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy poprzez:

zaniechanie ustalenia kiedy i w jakich okolicznościach skarżąca spółka (...) SA z/s w Ś. dowiedziała się o wprowadzeniu w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 roku ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej,

zaniechanie ustalenia w jaki sposób oraz w jakiej formie Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA z/s w K. poinformowały odbiorców, w tym skarżącą spółkę (...) SA z/s w Ś. o wprowadzeniu w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 roku ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej;

zaniechanie ustalenia w jaki sposób oraz w jakiej formie (...) SA z/s w K. poinformowały odbiorców, w tym skarżącą spółkę (...) SA z/s w Ś. o wprowadzeniu w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 roku ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej;

1.2.  art. 7, art. 77 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nie wyjaśnienie w uzasadnieniu decyzji:

sposobu wyliczenia nałożonej kary pieniężnej oraz podstaw przyjęcia przez Prezesa URE do wyliczenia kary pieniężnej najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MWh energii elektrycznej na rynku bilansującym na poziomie 1500 zł, w sytuacji gdy cena za 1 MWh energii elektrycznej jaką powód płacił w roku 2015 kształtuje się na poziomie 225,39 zł oraz nie wyjaśnienia podstaw podwojenia przyjętej przez organ ceny energii elektrycznej;

czy przekroczenie poboru mocy w 11 stopniu zasilania obliczone zostało od wartości mocy umownej na poziomie 1,800 MW, czy mniejszej, a jeśli tak to jakiej, i dlaczego nie przyjęto ewentualnie mocy na poziomie 1,800 MW dla 11 stopnia zasilania. Z uzasadnienia decyzji wynika bowiem, iż dla ustalenia przekroczenia w 11 stopniu zasilania (i wartości ewentualnej kary) Prezes URE przyjął wartość mocy umownej wyższą niż w planie ograniczeń obowiązującym w okresie 10-31 sierpień 2015 roku, a więc większą niż 0,600 MW. Brak jest jednak wskazania na jakim poziomie wartość ta została przyjęta przez Prezesa URE, a powyższe ma istotny wpływ na ewentualną wartość przekroczenia przez odbiorcę dopuszczalnego poboru mocy i dalej na wysokość zastosowanej kary;

1.3.  art. 7, art. 77 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez błędne przyjęcie, że powód w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 roku naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 p.e., podczas gdy:

ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na podstawie przepisu art. 11 i art. lid ust. 3 prawa energetycznego zostały wprowadzone dopiero Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 roku w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (Dz. U. 2015, poz. 1136), które to rozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia, tj. w dniu 11 sierpnia 2015 roku ;

wprowadzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 roku w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (Dz. U. 2015, poz. 1136) ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązywały od dnia 11 sierpnia 2015 roku od godz. 24:00 do dnia 31 sierpnia 2015 roku do godz. 24:00, co oznacza że ograniczenia te zaczęły obowiązywać dopiero z początkiem dnia 12 sierpnia 2015 roku, albowiem w rozporządzeniu zastosowano system 24-godzinny, w którym godzina 0.00 jest początkiem dnia, zaś godzina 24.00 jest końcem tego dnia. Oznacza to zatem, iż w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 roku przedmiotowe ograniczenia nie obowiązywały, a co za tym idzie spółka (...) SA z/s w Ś. nie naruszyła obowiązku wprowadzonego ww. rozporządzeniem Rady Ministrów.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

2.1.  art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przepis art. 56 prawa energetycznego stanowi podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej także za nie stosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych na podstawie art. lic ust. 2 pkt 2 prawa energetycznego, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu, mającego charakter regulacji karnej, winna być dokonywana w sposób ścisły, a nie rozszerzający, a co za tym idzie iż przepis ten stanowi podstawę do wymierzenia kary pieniężnej za nie stosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych tylko i wyłącznie na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 prawa energetycznego.

2.2.  art. 56 ust. 1 pkt 3a w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 p.e., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na wymierzeniu stronie powodowej kary pieniężnej w kwocie 40 164,00 zł za naruszenie w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 roku obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 roku, podczas gdy ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej o których mowa w art. Ili art. lid ust. 3 prawa energetycznego obowiązywały od dnia 11 sierpnia 2015 roku od godz. 24:00 do dnia 31 sierpnia 2015 roku do godz. 24:00, albowiem w rozporządzeniu wprowadzającym te ograniczenia, tj. w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 roku w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (Dz. U. 2015, poz. 1136) zastosowano system 24-godzinny, w którym godzina 0.00 jest początkiem dnia, zaś godzina 24.00 jest końcem tego dnia. Oznacza to zatem, iż w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 roku przedmiotowe ograniczenia nie obowiązywały, a co za tym idzie spółka (...) SA z/s w Ś. nie naruszyła obowiązku wprowadzonego ww. rozporządzeniem Rady Ministrów.

2.3.  art. 56 ust. 6a p.e., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia powodowi kary pieniężnej, podczas gdy całokształt okoliczności niniejszej sprawy (w tym m.in.: fakt, iż sytuacja dot. wprowadzenia ograniczeń nie miała miejsca przez ostatnie ponad 20 lat; fakt, iż na taką sytuację nie była przygotowania, zarówno odbiorcy, jak i operatorzy systemu; fakt, iż powód natychmiast podjął działania mające na celu dostosowanie się do tych ograniczeń; fakt, iż powód tylko w dniu 10 i 11 sierpnia 2015r. przekroczył wprowadzone ograniczenia - w dniach w których nie obowiązywało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11.08.2015 r. w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej) oraz dostosowanie się do wprowadzonych ograniczeń w pełni uzasadniają uznanie, iż stopień społecznej szkodliwości działania powoda jest znikomy, a co za tym idzie iż istnieją podstawy do odstąpienia od wymierzenia kary.

2.4.  art. 11 c ust. 2 pkt 2 p.e., poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przepis ten stanowi jedynie regulację szczególną w stosunku do art. 11d ust. 3 prawa energetycznego, określającą jedynie okres na jaki OSP może wprowadzić ograniczenia, a co za tym idzie iż nie stanowi on samodzielnej podstawy materialnoprawnej do wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu nakazuje uznać, iż przepis ten stanowi samodzielną podstawę do wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej przez operatora systemu przesyłowo elektroenergetycznego w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, z tym że ograniczenia te mogą być wprowadzane przez OSP na okres nie dłuższy niż okres 72 godzin. Po tym bowiem okresie ograniczenia mogą być wprowadzone przez Radę Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw energii, w drodze rozporządzenia. Oznacza to zatem, iż nałożenie kary pieniężnej za nie stosowanie się do ograniczeń obowiązujących na podstawie art. lic ust. 2 pkt 2 prawa energetycznego byłoby możliwe jedynie w sytuacji wskazania przez ustawodawcę, iż takie zachowanie odbiorcy podlega karze.

Mając na uwadze powyższe, Powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu odwołania na okoliczności tam podane,

3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego prowadzonego przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie o numerze (...),

4.  zasądzenie od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz powoda (...) Spółka Akcyjna z/s w Ś. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

ewentualnie, wniósł o:

5.  zmianę zaskarżonej decyzji w pkt 2 poprzez odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej na powoda, albo poprzez dokonanie jej miarkowania do symbolicznej kwoty 1,00 zł (jeden złotych) lub innej odpowiedniej wysokości z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy oraz możliwości finansowych powoda,

6.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu odwołania na okoliczności tam podane,

7.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego prowadzonego przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie o numerze (...),

8.  zasądzenie od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz powoda (...) Spółka Akcyjna z/s w Ś. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odwołanie Powoda z dnia 22.11.2018 r. k. 26-43 akt sąd.)

W tym miejscu wskazać należy, że Prezes URE decyzja z dnia 7 maja 2019 r., w trybie samokontroli (w związku z Odwołaniem Powoda z dnia 22 listopada 2018 r. od Decyzji Pozwanego z dnia 25 października 2018 r.), zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 25 października 2018 r. w części, poprzez zmianę w punkcie 2 wysokości kary pieniężnej z 40 164 zł. na 34 314 zł., z uwagi na nieuwzględnienie w planie ograniczeń sporządzonym dla Powoda aktualnej mocy umownej zapisanej w umowie z nim, z którego wynikało, iż moc umowna (11 stopień zasilania) wynosiła 1800 kW, a nie 600 kW.

Powód wniósł odwołanie od powyższej decyzji z dnia 7 maja 2019 r. zaskarżając ją w całości. Wyrokiem z dnia 2 lipca 2021 r. sygn. akt XVII AmE 214/19, Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Okręgowy Konkurencji i Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję z dnia 7 maja 2019 r..

Apelację od powyższego wyroku złożył Prezes URE, zaskarżając go w całości.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej, w wyroku z dnia 17 listopada 2022 r. sygn. akt VII AGa 798/21 oddalił apelację wskazując, iż była ona niedopuszczalna. Podkreślił, iż samokontrola sprawowana przez Prezesa URE powinna być wykorzystywana jedynie wówczas, gdy prowadzi do rozstrzygnięcia uwzględniającego w całości wnioski odwołania i argumenty na ich poparcie.

(okoliczności bezsporne, decyzja Prezesa URE z dnia 7.05.2019 r. k. 186-195v akt adm., wyrok SA w Warszawie z dnia 17.11.2022 r., sygn. akt VII Aga 798/21 k. 18-25v akt sąd.)

W związku z powyższym, rozpoznaniu przez tut. Sąd podlegało Odwołanie Powoda z dnia 22 listopada 2018 r. od decyzji Prezes URE z dnia 25 października 2018 r.

(okoliczności bezsporne decyzja Prezesa URE z dnia 25.10.2018 r. k. 6-16 akt sąd.)

Przewodniczący, zarządzeniem z dnia 7 czerwca 2023 r. zobowiązał Prezesa URE do wniesienia odpowiedzi na odwołanie w terminie 30 dni od daty doręczenia pisma.

(okoliczności bezsporne zarządzenie Przewodniczącego Wydziału o nadaniu biegu z dnia 7.06.2023 r. k. 2 akt sąd., pismo z dnia 12.06.2023 r. zobowiązujące Pozwanego do wniesienia odpowiedzi na odwołanie k. 53-55v akt sąd.)

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, ewentualnie wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w części dotyczącej pkt 2 sentencji – poprzez zmianę wysokości kary pieniężnej na 34 314 zł i oddalenie odwołania w pozostałym zakresie.

(pismo Prezesa URE z dnia 28.06.2023 r. k. 64-77v akt sąd.)

Powód w piśmie z dnia 16 października 2023 r. (replice na pismo Pozwanego) podtrzymał dotychczas prezentowane stanowisko.

Wraz z pismem z dnia 3.11.2023 r. Powód złożył dodatkowe dowody z dokumentów.

(pismo Powoda z dnia 16.10.2023 r. k. 88-97, pismo powoda z dnia 3.11.2023 r. k. 124)

Pozwany odniósł się do powyższych pism Powoda w piśmie z dnia 20 grudnia 2023 r.

(pismo pozwanego k. 131-132)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały stanowiska prezentowane w sprawie.

(protokół rozprawy k. 162-163, 196-197)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W sierpniu 2015 r. dostawa energii elektrycznej do punktu poboru, zlokalizowanego przy ul. (...) w Ś., odbywała się na podstawie umowy, zawartej pomiędzy (...) Sp. J. z siedzibą w Ś. (przekształcona w spółkę (...) S.A. z siedzibą w Ś. i dalej również jako (...) S.A. ”), a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej jako: „ OSD”) - umowa dotyczyła sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji – umowa kompleksowa z dnia 5 października 2011 r. Nr (...), moc umowną określono na 800 kW; w § 4 pkt 7 umowy nie określono poziomu mocy bezpiecznej obowiązującej dla 20 stopnia zasilania.

Z § 4 ust 8 Umowy wynika, że Klient zamawiający moc umowną powyżej 300 kW może być włączony do planów ograniczeń poboru energii elektrycznej wprowadzanych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa – Klient zobowiązany jest ograniczyć pobór mocy obciążeń dobowych, zgodnie z zaleceniami Sprzedawcy i Poleceniami OSD.

W umowie przewidziano jednocześnie możliwość złożenia przez klienta (tj. Powoda) oświadczenia co do wysokości mocy bezpiecznej (§ 4 ust. 7 – k. 33 akt adm.). Powód z tej możliwości nie skorzystał tj. § 4 ust. 7 Umowy nie został przez niego uzupełniony.

§ 4 ust. 7 Umowy miał brzmienie „ Klient oświadcza, że dla obiektu wymienionego w § 2 moc bezpieczna – minimalna moc wymagana dla zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia w przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynosi ………. kW.”.

Ponadto z § 12 ust. 3 Umowy wynikało, że wszelkie zmiany Umowy (za wyjątkiem zamian Taryf) mogły nastąpić wyłącznie w formie aneksu pod rygorem nieważności.

(okoliczności bezsporne k. 9 akt sąd., a ponadto umowa z dnia 5.10.2011 r. wraz z załącznikami i aneksami k. 29-59 akt adm., pismo Powoda z dnia 5.12.2017 r. wraz z załącznikiem k. 76-80 akt adm., pismo Powoda z dnia 4.09.2017 r. k. 112 akt adm.)

Aneksem z dnia 14 listopada 2012 r., wskazano, iż moc umowna obiektu (...) S.A. wynosiła 600 kW (wszedł w życie z dniem 1 listopada 2012 r.). W dniu 30 czerwca 2014 r. zmieniono moc umowną na 1000 kW.

Następnie aneksem z dnia 14 stycznia 2015 r. moc umowną określona na 1800 kW. Aneks z dnia 14 stycznia 2015 r. obowiązywał od dnia 1 lutego 2015 r.

(okoliczność bezsporna k. 9v akt sąd., a ponadto pismo z dnia 14.01.2015 r. k. 56-57 akt adm., pismo OSD z dnia 18.09.2018 r. k. 90-90v akt adm., aneks z dnia 14.11.2012 r. k. 104 akt adm., aneks z dnia 30.06.2014 r. k. 105-106 akt adm., aneks z dnia 14.01.2015 r. k. 109-110 akt adm.)

Pismem z dnia 30.07.2014 r. (...) S.A. przesłał Powodowi „Plan ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej”. W planie tym (obowiązującym od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r.) wskazano Powodowi dopuszczalne poziomy poboru mocy dla poszczególnych stopni zasilania tj.: moc umowna 0,600 MW, stopień 11 – 0,600 MW, stopień 12 – 0,550 MW, stopień 13 – 0,500 MW, stopień 14 – 0,500 MW, stopień 15 – 0,450 MW, stopień 16 – 0,400 MW, stopień 17 – 0,350 MW, stopień 18 – 0,300 MW, stopień 19 – 0,200 MW, stopień 20 (opisany jako moc bezpieczna) 0,040 MW.

Pomimo tego, że w.w aneksem z dnia 14.01.2015 r. moc umowna została określona na 1800 kW, nie doszło do zaktualizowania w.w planu ograniczeń.

Na wezwanie Pozwanego (pismo z dnia 5.02.2019 r. – k. 133, 134), (...) w piśmie z dnia 19.02.2019 r. przestawił symulację planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej za okres od dnia 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r., sporządzoną z uwzględnieniem mocy umownej w wysokości 1800 kW. Z symulacji tej wynikały następujące dopuszczalne poziomy poboru mocy dla poszczególnych stopni zasilania tj.: moc umowna 1,800 MW, stopień 11 – 1,800 MW, stopień 12 – 1,604 MW, stopień 13 – 1,409 MW, stopień 14 – 1,213 MW, stopień 15 – 1,018 MW, stopień 16 – 0,822 MW, stopień 17 – 0,627 MW, stopień 18 – 0,431 MW, stopień 19 – 0,236 MW, stopień 20 - 0,040 MW.

(okoliczności bezsporne k. 9-9v akt sąd., a ponadto pismo OSD z dnia 30.07.2014 r. wraz z planem ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej k. 60-61 akt adm., pismo OSD z dnia 18.09.2018 r. k. 90-90v akt adm., pismo Pozwanego z dnia 5.02.2019 r. k. 133 akt sąd., pismo (...) z dnia 19.02.2019 r. k. 134 akt sąd.)

Polskie Sieci Elektroenergetyczne (dalej również jako: „PSE”), pełniące funkcję Operatora Systemu Przesyłowego (dalej również jako: „ OSP” ), w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowych (dalej również jako: „IRiESP” ), spowodowanych m. in. sytuacją pogodową i hydrologiczną (wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach) oraz wynikającego z niej ograniczenia w pracy części elektrowni, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d p.e. i wprowadziły na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. od godz. 10.00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały do godziny 24:00 dnia 11 sierpnia 2015 r.

Dnia 10 sierpnia 2015 r., działając w oparciu o art. 11c ust. 3 p.e., PSE zgłosiły konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 p.e., tj. w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, przewidującego na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła.

Rada Ministrów 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i przewidywało te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dla odbiorców energii elektrycznej o mocy umownej powyżej 300 kW.

(okoliczności bezsporne k. 6-6v, 89v)

PSE decyzję o wprowadzeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej podjął w dniu 9.08.2015 r. Na stronie internetowej PSE stosowny komunikat został opublikowany w dniu 9.08.2015 o godz. 23:55. O godzinie 2:00 (10.08.2015 r.) polecenie wprowadzenia stopni zasilania zostało przekazane służbom dyspozytorskim – 19-ty stopień zasilania miał obowiązywać od godziny 10:00 (10.08.2015 r.). Z uwagi na podjęcie przedmiotowej decyzji w porze nocnej, w celu minimalizacji ryzyka, że odbiorcy nie zostaną powiadomieni o obowiązujących ograniczeniach, polecono służbom dyspozytorskim telefoniczne przekazywanie odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci dystrybucyjnej komunikatu o wprowadzonym stopniu zasilania. W dniu 10.08.2015 r. o godzinie 6:20 podjęto decyzję o podwyższeniu stopnia zasilania z 19-go na 20-ty od godziny 10:00 do 17:00 dnia 10.08.2015 r. oraz z 11-go na 19-ty od godz. 17:00 do 22:00 dnia 10.08.2015 r. W trakcie rannego szczytowego zapotrzebowania obniżono stopień zasilania z 20-tego na 19-ty od godziny 13:00 do 17:00. Przed wieczornym szczytowym zapotrzebowaniem obniżono stopień zasilania z 19-tego na 17-ty od godziny 18:00 do 22:00. Powyższe zmiany były publikowane na stronie internetowej PSE oraz przekazywane służbom dyspozytorskim.

Kolejne decyzje o wprowadzaniu określonych stopni zasilania były podejmowane w dniach 11.08.2015 oraz 12.08.2015 r. (stopnie zasilania były różne w zależności od godzin, tj. 19-ty, 17-ty, 15-ty, 11-ty). Powyższe zmiany były publikowane na stronie internetowej PSE oraz przekazywane służbom dyspozytorskim.

W dniach 13 – 31.08.2015 r. ogłaszano codziennie dla całej doby stopień zasilania 11-ty.

(okoliczności niesporne k. 89v-90, a ponadto: mail PSE z dnia 11.10.2023 r. k. 105-107)

Komunikaty dotyczące wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej były emitowane na antenie (...) S.A. w okresie od dnia 10.08.2015 r. do dnia 31.08.2015 r. dwa razy dziennie ok. godz. 7.55 i ok. godz. 19.55.

( okoliczności niesporne , a ponadto pismo (...) Radia S.A. w likwidacji z dnia 27.05.2024 r. k. 170-171 akt sąd.)

(...) S.A. nie umieścił na swojej stronie internetowej komunikatu o wprowadzonych ograniczeniach.

(okoliczności niesporne, k. 90, a ponadto: pisma (...) S.A. k. 102, k. 167)

(...) S.A. poinformował telefonicznie Powoda o wprowadzonych ograniczeniach w dniu 11.08.2015 r. o godz. 12:59.

Informację powyższą (o wprowadzanych ograniczeniach) przekazano członkowi zarządu Powoda K. B. (1) (przebywającemu wówczas na urlopie wypoczynkowym). K. B. (2) przekazał następnie tę informację technologowi (znajdującemu się w zakładzie produkcyjnym w Ś.), który zaczął wprowadzać wyłączanie maszyn z bieżącej produkcji i przełączanie ich w tryb jałowy.

Występujący u Powoda proces technologiczny nie pozwalał na wyłączenie ciągu technologicznego „z minuty na minutę”. Po około 3 godzinach doszło istotnego obniżenia poziomu poboru energii.

( okoliczności niesporne, k. 90-90v w zw. z k. 163, a ponadto pisma (...) S.A. k. 102, k. 167)

Powód w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. nie dostosował się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w obiekcie zlokalizowanym przy ul. (...) w Ś. .

Wartość przekroczenia przez odbiorcę dopuszczalnego poboru mocy [MW w godzinie] w poszczególnych dniach (przy uwzględnieniu poziomów poboru mocy wynikających z planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikających z pisma z dnia 30.07.2014 ) wynosiła odpowiednio:

10 sierpnia 2015 r. – 9,966 (MW w godzinie);

11 sierpnia 2015 r. – 3,422 (MW w godzinie).

Łącznie, dla wyżej wymienionego okresu, odbiorca przekroczył 13,388 MW w godzinie.

Natomiast wartość przekroczenia przez odbiorcę dopuszczalnego poboru mocy [MW w godzinie] w poszczególnych dniach (przy uwzględnieniu poziomów poboru mocy wynikających z symulacji planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dokonanej pismem z dnia 19.02.2019 r. - k. 133, 134) wynosiła odpowiednio:

10 sierpnia 2015 r. – 8,678 (MW w godzinie);

11 sierpnia 2015 r. – 2,760 (MW w godzinie).

W takiej sytuacji, dla wyżej wymienionego okresu, odbiorca przekroczył łącznie 11,438 MW w godzinie.

(okoliczności bezsporne, a ponadto: załącznik nr 1 do zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego – „Pobór mocy i ustalony poziom ograniczeń Odbiorcy w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. w punkcie poboru przy ul. (...) w Ś.” k. 3-4 akt adm., pismo Pozwanego z dnia 5.02.2019 r. k. 133 akt sąd., pismo (...) z dnia 19.02.2019 r. k. 134 akt sąd )

Pismem z dnia 31.07.2015 r. (...) S.A. przesłał Powodowi plan wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. W planie tym (obowiązującym od 1 września 2015 r. do 31 sierpnia 2016 r.) wskazano Powodowi dopuszczalne poziomy poboru mocy dla poszczególnych stopni zasilania. Dla 20 stopnia zasilania (opisanego jako moc bezpieczna) moc określono na 0,04 MW.

W związku z wnioskiem Powoda z dnia 14.09.2015 r. powyższy plan został przez (...) S.A. zaktualizowany (pismem z dnia 12.02.2016 r.) m.in. w ten sposób, że dla 20 stopnia zasilania moc określono na 0,45 MW.

W kolejnym planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dot. okresu od 1 września 2016 r. do 31 sierpnia 2017 r. ponownie wskazano, że dla 20 stopnia zasilania moc wynosi na 0,45 MW.

(okoliczności bezsporne, a ponadto: pismo (...) z dnia 8.09.2015 r. k. 65 akt adm., Wniosek z dnia 19.09.2015 r. k. 66-67 akt adm., pismo (...) z dnia 31.07.2015 r. k. 68 akt adm., pismo (...) z dnia 12.02.2016 r. k. 69 akt adm., pismo (...) z dnia 29.07.2016 r. k. 70 akt adm.)

W zakresie mocy bezpiecznej, do zmiany przedmiotowej Umowy doszło natomiast Aneksem z dnia 7.03.2016 r. Wprowadzono bowiem (w miejsce § 4 ust. 7) § 4 ust. 8 o treści: „ Klient oświadcza, że dla obiektu wymienionego w § 2 moc bezpieczna – minimalna wymagana dla zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia w przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynosi 450 kW.”.

(okoliczność bezsporna, a ponadto: Aneks z dnia 7.03.2016 r. k. 58-59 akt adm., pismo (...) dystrybucja z dnia 18.09.2018 r. k. 90 akt adm.

Pismem z 19 maja 2017 r. Prezes URE zawiadomił odbiorcę energii o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z powzięciem – na podstawie dokumentów przekazanych Prezesowi URE przez (...) S.A., do którego sieci odbiorca jest przyłączony – uzasadnionego podejrzenia naruszenia przez odbiorcę obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, co zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., podlega karze pieniężnej.

(okoliczności bezsporne k. 6v akt sąd., a ponadto zawiadomienie o wszczęciu z dnia 19.05.2017 r. k. 1-2 akt adm.)

Cena za 1 MWh energii elektrycznej jaką Powód płacił w 2015 roku wynosiła 225,39 zł/MWh netto. Była to stała cena w 2015 r.

(okoliczności niesporne k. 27, 124, a ponadto pismo (...) sp. z o.o. z dnia f27.10.2023 r. k. 125 akt sąd.)

Powód w 2017 r. osiągnął przychód w wysokości (...) zł.

(okoliczność bezsporna k. 14v akt sąd., a ponadto pismo Powoda z dnia 19.06.2018 r. k. 84-85 akt adm.)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się zasadniczo na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 11 p.e. w przypadku zagrożenia:

1.  bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej polegającego na długookresowym braku równowagi na rynku paliwowo energetycznym,

2.  bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,

3.  bezpieczeństwa osób,

4.  wystąpieniem znacznych strat materialnych

- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła.

Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła polegają na ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej ( art. 11 ust 3 pkt 1 p.e.).

Powyższe ograniczenia (określone m.in. w ust. 3) podlegają kontroli w zakresie przestrzegania ich stosowania (art. 11 ust 4 p.e.). Organem uprawnionym do kontroli stosowania ograniczeń w odniesieniu do dostarczanej sieciami energii elektrycznej jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (art. 11 ust pkt 5 p.e.).

Stosownie do art. 11 ust 7 p.e. Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw energii, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła, w przypadku wystąpienia zagrożeń m.in. bezpieczeństwa dostaw energii.

W myśl art. 11c ust 2 p.e. W przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

1.  podejmuje we współpracy z użytkownikami systemu elektroenergetycznego, w tym z odbiorcami energii elektrycznej, wszelkie możliwe działania przy wykorzystaniu dostępnych środków mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenie jego negatywnym skutkom;

2.  może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw energii oraz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 ( art. 11 c ust 3 p.e.).

Ważny jest także przepis art. 11d ust. 1 p.e., który przewiduje, że w sytuacji wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w następstwie zdarzeń, o których mowa w art. 11c ust. 1, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego podejmuje w szczególności następujące działania:

1.  wydaje wytwórcy polecenia uruchomienia, odstawienia, zmiany obciążenia lub odłączenia od sieci jednostki wytwórczej centralnie dysponowanej;

2.  dokonuje zakupów interwencyjnych mocy lub energii elektrycznej;

3.  wydaje właściwemu operatorowi systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego polecenia uruchomienia, odstawienia, zmiany obciążenia lub odłączenia od sieci jednostki wytwórczej przyłączonej do sieci dystrybucyjnej na obszarze jego działania, która nie jest jednostką wytwórczą centralnie dysponowaną;

4.  wydaje właściwemu operatorowi systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego polecenia zmniejszenia ilości pobieranej energii elektrycznej przez odbiorców końcowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej na obszarze jego działania lub przerwania zasilania niezbędnej liczby odbiorców końcowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej na tym obszarze;

5.  po wyczerpaniu wszystkich możliwych działań zmierzających do pokrycia zapotrzebowania na energię elektryczną wydaje odbiorcom końcowym, przyłączonym bezpośrednio do sieci przesyłowej, polecenia zmniejszenia ilości pobieranej energii elektrycznej lub odłączenia od sieci urządzeń i instalacji należących do tych odbiorców, zgodnie z planem wprowadzania ograniczeń;

6.  dokonuje zmniejszenia wielkości zdolności przesyłowych wymiany międzysystemowej;

7.  ogłasza okres zagrożenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz.U. z 2018 r. poz. 9).

W okresie wykonywania działań, o których mowa wyżej, użytkownicy systemu, w tym odbiorcy energii elektrycznej, stosownie do treści art. 11d ust 2 p.e. są obowiązani stosować się do poleceń operatora systemu elektroenergetycznego, o ile wykonanie tych poleceń nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób.

W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia ( art. 11d ust 3 p.e.).

Ważnym dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej jest też art. 56 ust 1 pkt 3a p.e., stanowiący podstawę odpowiedzialności powoda, w myśl którego karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

Należy także zaznaczyć, że w oparciu o delegację ustawową, zawartą w art. 11 ust 6 p.e. wydane zostało 23 lipca 2007 roku przez Radę Ministrów Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. Określone w nim zostały: sposoby wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, rodzaje odbiorców objętych ograniczeniami, zakresy planów wprowadzania ograniczeń oraz sposoby określania w nich wielkości tych ograniczeń a także sposoby podawania do publicznej wiadomości informacji o ograniczeniach w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Dokonując subsumpcji opisanego stanu faktycznego do powołanych norm prawnych, Sąd doszedł do przekonania, że nałożenie na Powoda kary pieniężnej znajduje uzasadnienie w treści przepisu art. 56 ust 1 pkt 3a p.e.

Na samym początku należy wskazać, że powyższy przepis odwołuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3. Podstawą do wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia, był natomiast powołany w komunikacie art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., i ten art. nie jest wymieniony wprost przez art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. Niemniej jednak zauważyć należy, że podstawę prawną dla działań operatora podjętych w oparciu o art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., stanowił przepis art. 11 p.e. jak też art. 11d ust 3 p.e. Przepis art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. ma charakter uszczegóławiający dla normy o ogólniejszym charakterze zawartej w treści art. 11d ust 3 p.e. Regulacja art. 11d ust 3 p.e. stanowi bowiem zasadniczą podstawę prawną dla działań operatora podjętych w oparciu o przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. To w artykule 11d ust 3 p.e. zostało wskazane, że w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Jest to więc norma ogólna w stosunku do przepisu art. 11 c ust 2 pkt 2 p.e., który jedynie precyzuje, w jakim ograniczonym zakresie operator może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części. W szczególności przepis ten wskazuje, że może to nastąpić jedynie w odniesieniu do dostarczania i poboru energii i tylko do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

W ocenie Sądu, wykładnia art. 11d ust 3 p.e. prowadzi do wniosku, że PSE miał prawo wprowadzenia ograniczenia w dniu 10 sierpnia 2015 r., a w konsekwencji, podmiot, który nie dostosował się do tych ograniczeń, podlega sankcji zawartej w art. 56 ust 3a p.e.

Oczywiste jest także, że art. 11 p.e., który stanowił fundament wprowadzenia przez Radę Ministrów ograniczeń w poborze energii mocą Rozporządzenia z 11 sierpnia 2015 r. jest wprost sankcjonowany przez przepis art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. Przy czym należy podkreślić, że art. 11 p.e., dotyczy wprowadzania wszelkich ograniczeń w poborze mocy, gdyż ograniczenia wprowadzane przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia zostały uregulowane w art. 11 ust 7 p.e., zaś początkowe ustępy tego przepisu wskazują zdaniem Sądu na wszelkie możliwe ograniczenia, a nie tylko te wprowadzone na mocy art. 11 ust 7 p.e. Tym samym, skoro przepis art. 11 ust 4 stanowi, że wszelkie wprowadzone ograniczenia poboru mocy podlegają kontroli w zakresie przestrzegania ich stosowania oraz, że organem uprawnionym do kontroli stosowania ograniczeń w odniesieniu do dostarczanej sieciami energii elektrycznej jest Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (art. 11 ust 5 pkt 1 p.e.), to oczywistym jest, że przepis ten także odnosi się do odpowiedzialności za niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych przez PSE, przez co art. 56 ust 1 pkt. 3a odwołując się do art. 11 p.e. sankcjonuje także ograniczenia wprowadzone przez PSE.

Ponadto, należy również wskazać, że przy tworzeniu regulacji dotyczących wprowadzenia przez operatorów ograniczeń w poborze energii elektrycznej doszło do naruszenia zasad techniki prawodawczej, a więc art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. jako przepis uszczegóławiający winien znaleźć się po przepisie natury bardziej ogólnej (art. 11d ust. 3 p.e.), co w sprawie niniejszej nie miało miejsca. Stąd mogą się rodzić po stronie odbiorców wątpliwości interpretacyjne, jednak które przy zastosowaniu różnych metod wykładni można wyeliminować.

Zdaniem Sądu już tylko dokonana powyżej wykładnia językowa przepisu art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. i art. 11d ust 3 p.e. oraz art. 11 p.e. wprost wskazuje na możliwość sankcjonowania przez przepis art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. zachowań odbiorców, którzy dopuścili się naruszenia ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w oparciu o przepis art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., skoro jest to uprawnienie dla operatora przewidziane w art. 11d ust 3 p.e.

Jakkolwiek w demokratycznym państwie prawa zakłada się pierwszeństwo wykładni językowej (uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; postanowienia Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., I KZP 25/05; z 31 sierpnia 2005 r., V KK 426/04,), to jednak powszechnie uznawane jest za konieczne posiłkowanie się również wykładnią systemową oraz wykładnią funkcjonalną (uchwała Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2006 r., I KZP 53/05; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2004 r., III KK 112/04; uchwała Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03; uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07). Odstępstwo jednak od jasnego i oczywistego sensu przepisu wynikającego wprost z treści przepisu mogą jedynie uzasadniać szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne (tak uchwała Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r. I KZP 18/05). Dopuszcza się również odstępstwa od wyniku zastosowania wykładni językowej, gdy wynik ten prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji (uchwała Sądu Najwyższego z 19 maja 2015 r., III CZP 114/14, OSNC 2015 nr 12, poz. 134; wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2008 r., II CSK 650/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., I PK 409/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 334).

Mając na względzie powyższe uwagi, Sąd w obecnym składzie nie znalazł argumentów, które pozwalałyby na zmianę kierunku wykładni treści przepisów art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. i art. 11 c ust 2 pkt 2 oraz art. 11d ust 3 p.e. niż ustalona powyżej. Dokonana przez Sąd wykładnia systemowa i celowościowa wzmacniają argumentację, że niezastosowanie się przez odbiorców do ograniczeń w poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez operatora sieci przesyłowej w oparciu o przepis art. 11c ust 2 pkt 2 w zw. z art. 11d ust 3 p.e. oraz tych wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów w oparciu o przepis art. 11 ust 7 p.e. podlega sankcji zawartej w art. 56 ust 1 pkt 3a pe.

Odwołując się do wykładni celowościowej należy wskazać, że głównym celem wszystkich analizowanych przepisów odnoszących się do podstaw wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej jest unicestwienie zagrożeń dla systemu elektroenergetycznego np. przed niekontrolowanymi awariami systemu z powodu jego przeciążenia i tym samym zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Uskutecznienie tego celu jest niezwykle ważne w aspekcie zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego kraju, dlatego też ustawodawca dla zabezpieczenia jego realizacji wprowadził sankcje w postaci kar administracyjnych dla podmiotów, które nie stosują się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii. Zatem ze względu na cel uregulowań należy przyjąć, że zamiarem regulacji ustawowej, o której mowa w art. 56 ust 1 pkt 3a p.e., było objęcie sankcją niestosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, a tym samym wymuszenie na odbiorcach energii (jako na adresatach tej normy), wprowadzenia ograniczeń dla których podstawę prawną stanowi nie tylko art. 11 ust 7 p.e., ale art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. w zw. z art. 11d ust 3 p.e., skoro były one wprowadzane w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii.

Ponadto, interpretując powołane regulacje za pomocą wykładni systemowej należy wskazać, że przepis w danym akcie prawnym nie jest umiejscowiony przypadkowo, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Z takiej wykładni może wypływać wniosek że przepis ten ma mniejsze znaczenie ze względu na treść, w porównaniu do przepisu wyżej położonego. Jak już była mowa o tym wyżej, to w art. 11c i 11d nastąpiła wadliwa z punktu widzenia techniki legislacyjnej regulacja wprowadzania ograniczeń w świadczonych usługach przesyłania i dystrybucji, poprzez umiejscowienie przepisu o mniejszym znaczeniu, czyli art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. (bo wprowadzającego ograniczenie dla bardziej ogólnej regulacji zawartej w art. 11d ust 3), przed przepisem o charakterze nadrzędnym, jakim jest art. 11d ust 3 p.e., stanowiącym generalną kompetencję dla operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia ograniczeń w przesyłaniu i dystrybucji energii elektrycznej. Jednak ze względu na założenie spójności systemu prawa i jego logiczności, nie można uznać, że brak wyraźnego odwołania się w normie sankcjonującej art. 56 ust 1 pkt 3a do art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. może stanowić wyraz woli ustawodawcy o zwolnieniu od sankcji niesubordynacji odbiorców, dla których podstawę dla wprowadzenia ograniczeń stanowił art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. w zw. z art. 11d ust 3a p.e. W ocenie Sądu to właśnie dążenie do wykładni w duchu spójności systemu prawa musi prowadzić do logicznego wniosku, że wystarczające jest wskazanie przez ustawodawcę w przepisie sankcjonującym normy sankcjonowanego art. 11d ust 3 p.e., skoro to on w istocie stanowi podstawę do wprowadzenia ograniczeń w oparciu o przepis art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. Nieracjonalne byłoby bowiem przyjęcie, że wprowadzenie znacznie dalej idących ograniczeń, dla których przyzwolenie stanowi przepis art. 11d ust 3a p.e., byłoby sankcjonowane w art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., a wprowadzenie tych ograniczeń w znacznie mniejszym rozmiarze, bo odnoszącym się tylko do poboru energii i to tylko na okres maksymalnie 72 godzin, sankcjonowane już by nie było. To właśnie ta zasada systemu prawnego i jego logiczności nie pozwala na taki kierunek wykładni analizowanych norm prawa.

Istotna bowiem dla wykładni przepisu art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. jest także wykładnia logiczna art. 11 ust 2 pkt 2 p.e. posługująca się metodą logiczną "argumentum a major ad minus"- "co wolno więcej to tym bardziej wolno mniej". Jeśli zatem przepis art. 11d ust 3 p.e., do którego wprost odnosi się art. 56 ust 1 pkt 3a pe, stwarza operatorom systemu przesyłowego uprawnienie do wprowadzenia ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji, nie wprowadzając w nim żadnych ograniczeń m.in. czasowych, to przepis art. 11 ust 2 pkt 2 p.e. wprowadzający te ograniczenia czasowe tj. maksymalnie do 72 godzin i też rzeczowe odnoszące się do dostarczania i poboru energii, jest niewątpliwie przepisem szczególnym w stosunku do art. 11d ust 3 p.e., gdyż nie rodzi on sam w sobie uprawnień po stronie operatora systemu przesyłowego do wprowadzenia takich ograniczeń, a jedynie ogranicza jego uprawnienia przyznane mu w przepisie art. 11d ust 3 p.e. Zatem operator systemu wprowadzając ograniczenia, o jakich mowa w art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., działa zawsze także w oparciu o przepis art. 11d ust 3 p.e., gdyż to ten przepis stanowi źródło jego uprawnień do wprowadzenia ograniczeń w poborze prądu, nawet jeśli wprost przepis ten nie zostanie powołany w zarządzeniu o wprowadzeniu ograniczeń.

Niedostosowanie się odbiorcy do każdego ograniczenia dla którego podstawę stanowił przepis art. 11d ust 3 p.e., a więc także tych wprowadzonych z powołaniem się na regulację art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, gdyż tylko w takich sytuacjach ograniczenia mogą być wprowadzane. Istotne jest więc, aby istniały realne instrumenty prawne pozwalające na sankcjonowanie zachowań, które zagrażają bezpieczeństwu. Jeśli więc ustawodawca wprowadził w sytuacji nagłego zagrożenia możliwość, aby o bezpieczeństwo systemu energetycznego mógł zadbać operator systemu przesyłowego poprzez ograniczenie poboru energii, to konieczne jest właśnie z punktu widzenia tego bezpieczeństwa, aby istniała także możliwość sankcjonowania wprowadzonych ograniczeń. Jest to szczególnie istotne w takich nagłych sytuacjach, w których organy państwa nie są jeszcze w stanie podjąć decyzji, a konieczne jest podjęcie działań natychmiastowych, które ochronią system energetyczny przed katastrofalną i rozległą awarią ( blackoutem).

Powyższe regulacje ograniczające dostarczanie energii odbiorców w poborze energii są ważne i muszą mieć dla swej skuteczności i tym samym dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii, system gwarancji przestrzegania tych ograniczeń. Tymi gwarantami są m.in. kary pieniężne, które są nakładane na podmioty nieprzestrzegające tych ograniczeń. Administracyjne kary pieniężne nie mają bowiem wyłącznie charakteru sankcji karnych, gdyż ich funkcja nie ogranicza się do represji za naruszenie nakazów bądź zakazów ustawowych, ale równie istotna jest ich funkcja prewencyjna i dyscyplinująca, motywująca adresatów norm sankcjonowanych do ich respektowania, także na przyszłość.

Jeśli jednak przyjąć wykładnię, że sankcji z art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. nie podlegają ograniczenia wprowadzone przez PSE na podstawie art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., to istnienie tych regulacji nie miałoby najmniejszego sensu, skoro odbiorcy nie musieliby się do nich dostosowywać, a więc mogliby nie respektować ograniczeń wprowadzanych przez operatora systemu przesyłowego, w sytuacjach nagłego zagrożenia bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. Taka interpretacja pozbawiona jest sensu, bo właśnie podjęcie natychmiastowych działań, w tym jak najszybsze zmniejszenie poboru mocy w razie niedoborów tej mocy w systemie, jest najważniejsze w sytuacji istnienia realnego zagrożenia.

Zatem brak powiązania uprawnienia PSE wynikającego z art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. z sankcją z art. 56 ust. 2 pkt 3a p.e. czyniłby te uprawnienia operatora pozbawionymi sensu i regulacja art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. nie miałaby racji bytu.

Warto także odnotować, dla wzmocnienia argumentacji o sankcjonowaniu przepisem art. 56 ust 1 pkt 3a p.e. wprowadzonych przez PSE na podstawie art. 11c ust 2 pkt 2 p.e. ograniczeń, że organ regulacyjny, jakim jest Prezes URE, uzyskał kompetencje do kontroli w zakresie przestrzegania ograniczeń maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej wprowadzonych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego kraju (art. 11 ust 4 i 5 p.e.).

Konsekwencją także tych uprawnień jest również uprawnienie Prezesa URE do nałożenia kary pieniężnej na podmioty, które nie dostosowały się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii (art. 56 ust 1 pkt 3a p.e.).

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że brak jest istotnych racji, które uzasadniałyby przyjęcie argumentacji powoda, że przepis art. 56 ust. 1 pkt 3a nie sankcjonuje naruszenia ograniczeń wprowadzonych przez PSE z powołaniem się na art. 11c ust 2 pkt 2 p.e., dla którego faktyczną podstawą prawną działania był przepis art. 11d ust 3 p.e., ewentualne także przepis art. 11c ust 3 p.e.

Za taką wykładnią omawianych przepisów opowiedział się również Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 5 października 2022 r.. w wyroku tym zajęto stanowisko, że „ Działanie odbiorcy, polegające na naruszeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej ustanowionych przez operatora na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, rodzą odpowiedzialność administracyjną po stronie odbiorcy na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a tej ustawy. Założenie, że niedostosowanie się przez odbiorcę do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, o których mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Prawa energetycznego, nie jest sankcjonowane na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a tego aktu, niewątpliwie nie daje się pogodzić z postulatem racjonalności ustawodawcy i jawi się jako naruszające konstytucyjną zasadę równości. Przyjęcie stricte językowej wykładni spornego art. 56 ust. 1 pkt 3a Prawa energetycznego oznaczałaby bowiem, że odbiorca, który nie dostosował się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, wprowadzonych przez OSP na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Prawa energetycznego, byłby w lepszej sytuacji prawnej niż odbiorca, który przekroczył ograniczenia poboru mocy energii, wprowadzone choćby na podstawie art. 11 ust. 7 Prawa energetycznego. Nieprzestrzeganie ograniczeń, wprowadzonych w trybie art. 11c ust. 2 pkt 2 Prawa energetycznego przez OSP w nagłej, kryzysowej sytuacji, w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, nie podlegałoby bowiem odpowiedzialności karnoadministracyjnej. Oznacza to, że wykonanie obowiązku dostosowania się do tego rodzaju ograniczeń wprowadzonych przez OSP zostałoby w tym przypadku pozostawione jedynie dobrej woli zobowiązanego (odbiorcy) i zależałoby wyłącznie od jego poczucia odpowiedzialności za interes społeczny. Podczas gdy naruszenie ograniczeń poboru energii, wprowadzonych w tym samym celu (tj. z zamiarem zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego państwa), jednak już w drodze rozporządzenia, podlegałoby jednak sankcjonowaniu na mocy art. 56 ust. 1 pkt 3a Prawa energetycznego w pełnym zakresie. Ostatecznie za powyższą konkluzją przemawia również aktualna redakcja art. 56 ust. 1 pkt 3a Prawa energetycznego, nadana ustawą z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 3 lipca 2021 r. Celem tej nowelizacji nie było poszerzenie zakresu przedmiotowego tego unormowania, lecz jedynie doprecyzowanie jego treści” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2022 r., sygn. akt I NSKP 2/22).

Sąd także nie znajduje żadnych argumentów natury społecznej, ekonomicznej lub moralnej, które pozwalałyby odstąpić od dokonanej powyżej wykładni.

Wynik tej wykładni nie prowadzi do rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji, a wręcz odwrotnie, akcentuje jednoznaczną wolę ustawodawcy do zapobiegania zagrożeniom, ale i eliminacji już powstałych zagrożeń dla bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. Należy przy tym odnotować, że dokonywanie wykładni celowościowej, funkcjonalnej i systemowej dopuszczalne jest także w sprawach, w których nakładane są kary administracyjne, pomimo stawianych w orzecznictwie obostrzeń dla tego typu spraw, z uwagi na sankcyjny charakter kar i konieczność ochrony praw przedsiębiorcy, zbliżoną do tych, jakie przysługują oskarżonemu w prawie karnym (chodzi tu jednak wyłącznie o gwarancje proceduralne, a nie zrównanie standardu administracyjnego z karnym w zakresie przesłanek odpowiedzialności, w szczególności nie stosuje się w tego typu sprawach zasad prawa karnego materialnego jak np. nullum crimen sine lege, które zasadniczo wykluczają w prawie karnym wykładnię rozszerzającą). Na powyższą możliwość wskazuje liczne orzecznictwo sądów powszechnych i sądów administracyjnych oraz Sądu Najwyższego (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r. sygn. III SK 75/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 czerwca 2015 r. w sprawie VI ACa 1061/14, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 czerwca 2012 r. sygn. akt II GSK 851/11).

W tym stanie rzeczy Sąd doszedł do przekonania, że istniały podstawy prawne do zastosowania wobec powoda art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., skoro niewątpliwe było, że Powód nie dostosował się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii, zarówno tych wprowadzonych przez PSE w dniach 10 i 11 sierpnia.

Należy przy tym nadmienić, że nakładana przez Prezesa URE kara pieniężna ma charakter obligatoryjny, gdyż powołany przepis nie ma charakteru uznaniowego lub warunkowego („ karze pieniężnej podlega ten, kto…”).

Stosownie do treści przepisu art. 56 ust. 3 p.e. wysokość kary pieniężnej, o której mowa m.in. w art. 56 ust 1 pkt 3a p.e., nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym (…). Zgodnie natomiast z art. 56 ust. 6 p.e. ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Art. 56 ust. 6a p.e. stanowi natomiast, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

W niniejszej sprawie, przy ocenie stopnia szkodliwości czynu nie miał pierwszorzędnego znaczenia rozmiar przekroczenia poboru mocy. Zdaniem Sądu w przekroczeniach poboru energii, o stopniu szkodliwości decyduje sam charakter czynu i jego znaczenie dla zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, a w konsekwencji dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Należy bowiem mieć na uwadze, że energia elektryczna we współczesnym świecie jest niezbędna dla funkcjonowania wszystkich obszarów aktywności zarówno państwa jak i każdego z członków społeczeństwa i nietrudno sobie wyobrazić, jak katastrofalne mogą być skutki niekontrolowanych blackoutów, spowodowanych przekroczeniami krytycznych wartości podstawowych parametrów technicznych pracy systemu elektroenergetycznego na znacznym obszarze kraju. Stąd eliminacja zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, do którego prowadzi skumulowanie przekroczeń mocy przez wielu odbiorców jest tak konieczna. Przekroczenie dopuszczalnego poziomu poboru energii przez jednego z odbiorców jest wprawdzie często jedynie niewielkim elementem całkowitego przekroczenia, które w ostateczności może jednak doprowadzić do przeciążenia systemu elektroenergetycznego i jego niekontrolowanych wyłączeń, niemniej jednak w takich sytuacjach nie sposób określić, który z odbiorców dopełnił krytycznego przekroczenia. Dlatego z punktu widzenia celu, jakiemu mają służyć ograniczenia w poborze mocy, należy przyjąć, że każde nawet niewielkie przekroczenie mocy nosi w sobie znaczny stopień szkodliwości. Tym samym w ocenie Sądu, w przypadku przekroczenia przez przedsiębiorcę poboru mocy nawet w nieznacznym zakresie, nie można uznać, że istnieją podstawy do odstąpienia od wymierzania kary w oparciu o przepis art. 56 ust 6a p.e., gdyż stopień szkodliwości nie jest znikomy.

Dla ustalenia stopnia szkodliwości czynu, Sąd posłużył się sposobem weryfikacji tego stopnia wypracowanym w prawie karnym. Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., którego tezą Sąd w składzie niniejszym się zgadza, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a p.e. instytucją prawa karnego, a jednocześnie w prawie energetycznym nie dał wskazówek jakimi kryteriami należy się posługiwać dla oceny tej szkodliwości, to z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 prawa energetycznego, zasadne jest odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karanego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu. Przepis ten nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Jak ocenił Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu „ o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10), przy czym podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10). […] Nie uwzględnia się więc okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu, ponieważ nie mieszczą się one w regulacji art. 115 § 2 KK.”

Odnosząc powyższe kryteria do oceny szkodliwości czynu Powoda, jak już wyżej Sąd wskazał, zasadnicze znaczenia dla tej oceny ma rodzaj i charakter naruszonego dobra oraz waga naruszonych obowiązków, jak również rodzaj naruszonych reguł ostrożności, które w sprawie niniejszej wskazują, że Powód dopuścił się naruszenia dobra szczególnie chronionego przez prawo energetyczne i niezwykle ważkiego dla wszystkich dziedzin życia oraz gałęzi przemysłu, jakim jest bezpieczeństwo systemu elektroenergetycznego. Stabilna praca tego systemu, bez zakłóceń wynikających m.in z niedostosowania się niektórych odbiorców do wprowadzonych ograniczeń w poborze mocy, ma niezwykłe znaczenie dla bezpieczeństwa, oraz życia i zdrowia ludzi.

Należy w tym miejscu nadmienić, że głównym zadaniem PSE jest bilansowanie systemu elektroenergetycznego, w tym równoważenie bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną z dostawami tej energii w krajowym systemie elektroenergetycznym. Stąd w przypadku ograniczeń w dostawach energii (wynikających ze zmniejszonej produkcji energii) konieczne jest także wprowadzenie przez PSE ograniczeń w jej poborze (ograniczenie zużycia). PSE, w oparciu o indywidualne plany ograniczeń, takie jak ten, który został też przedstawiony powodowi, otrzymuje od każdego z operatorów tworzone przez nich zbiorcze plany ograniczeń. Na ich podstawie PSE decyduje, jaki poziom ograniczenia mocy może zostać osiągnięty przy każdym z wprowadzanych stopni zasilania. Może więc w oparciu o te dane, w sposób adekwatny dostosować wprowadzane ograniczenia w poborze mocy (ustalić właściwy stopień zasilania adekwatny do stwierdzonych ograniczeń w produkcji energii) do poziomu produkcji energii (zazwyczaj ograniczonego w przypadku wprowadzanych ograniczeń), To ograniczenie poboru powinno być każdorazowo dostosowane do poziomu faktycznych mocy wytwórczych i aby dokonać zbilansowania systemu w takich sytuacjach, konieczne jest precyzyjne określenie do jakiego poziomu ograniczenia poboru mocy, może doprowadzić każdy z wprowadzonych stopni zasilania. Jeśli wystarczające jest ograniczenie poboru mocy, jakie jest przewidywane na poziomie 15 stopnia zasilania, to nie ma potrzeby wprowadzać skrajnego ograniczenia na poziomie 20 stopnia zasilania. Powyższe jednoznacznie wskazuje, że niedostosowanie się przez odbiorcę do ustalonego poziom mocy dla każdego ze stopni zasilania, prowadzić może do istotnych zagrożeń i zakłóceń w pracy krajowego systemu elektroenergetycznego.

W niniejszej sprawie w umowie o dostawę energii elektrycznej w ogóle nie został określony poziomu mocy bezpiecznej, czyli takiej, która w razie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii jest, w myśl § 4 ust 4 pkt 1 w zw z § 9 pkt 3 Rozporządzenia, niezbędna odbiorcy dla zachowania bezpieczeństwa osób i urządzeń (tzw. ustalone minimum niepowodujące zagrożeń i zakłóceń, o jakich mowa w 3 ust 4 Rozporządzenia). Tym samym Powód nie sprecyzował minimalnej wartości mocy, która jest mu niezbędna do zabezpieczenia podstawowych procesów, wynikających ze specyfiki prowadzonej działalności. Jednocześnie podkreślić należy, iż z zawartej przez Powoda Umowy wynikało, że Powód mógł być włączony do planów ograniczeń poboru energii elektrycznej wprowadzanych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (wówczas Powód miał obowiązek ograniczyć pobór mocy obciążeń dobowych, zgodnie z zaleceniami Sprzedawcy i Poleceniami OSD) – (§ 4 ust. 8 Umowy). Zwrócić również należy uwagę na to, iż pomimo możliwości przewidzianej Umową (§ 4 ust. 7) Powód nie skorzystał z możliwości złożenia oświadczenia co do określenia wysokości mocy bezpiecznej, tj. minimalnej mocy wymaganej dla zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia w przypadku wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Z drugiej natomiast strony wskazać trzeba, że z przesłanego Powodowi przez (...) S.A. pismem z dnia 30.07.2014 r. „Planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej” (obowiązującego od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. tj. w okresie wprowadzenia przedmiotowych ograniczeń z sierpnia 2015 r.) wynikało, że moc bezpieczna została określona przez operatora na poziomie 0,040 MW. Przy czym w planie tym, moc umowna odbiorcy została określona na niższym poziomie niż ta wynikająca z umowy (w umowie zmienionej Aneksem z dnia 14.01.2015 r. moc umowną określono na 1800 kW), gdyż była określona na 0,600 MW.

Powód nie zakwestionował przedstawionego mu planu ograniczeń, ani co do wartości mocy umownej, ani mocy bezpiecznej. Wobec powyższego należy przyjąć, że zaakceptował wszystkie wartości prezentowane w planie ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r., w tym wartość mocy minimalnej, która obowiązywała go przy wprowadzeniu 20 stopnia zasilania i do tych wielkości powód winien był się dostosować w momencie wprowadzenia ograniczeń. Oznacza to, że Powód przy ograniczeniu dla 20 stopnia zasilania nie mógł korzystać z energii elektrycznej na wyższym poziomie niż ustalony w planie ograniczeń. Należy przy tym nadmienić, że PSE określając wprowadzane stopnie ograniczeń, odnosił się do z góry założonych w planach ograniczeń i możliwych według tych planów do osiągnięcia w skali kraju ograniczeń w poborze mocy, adekwatnych dla każdego ze stopni zasilania. Niedostosowanie się odbiorcy do planu ograniczeń wskazuje, że powód swoim zachowaniem doprowadził do poważnego zagrożenia dla bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. W tym kontekście szkodą było narażenie tego systemu na niebezpieczeństwo.

Odnośnie przekroczenia poboru mocy w odniesieniu do kolejnych godzin po wprowadzeniu ograniczeń w dniu 10 i 11 sierpnia 2015 r., to można Powodowi przypisać zawinione działanie, gdyż mimo możliwości wiedzy, że pobór mocy powinien ograniczyć do poziomu określonego w planach, a więc przy 20 stopniu zasilania do poziomu 0,040 MW, dokonał wyższego od dopuszczalnego pobór energii. W sytuacji, gdy niedostosowanie się odbiorców do ograniczeń poboru mocy może prowadzić do blackautów, a więc i wyłączeń energii dla tych podmiotów, które z racji szczególnego znaczenia i charakteru działalności, ograniczeniom w poborze energii nie podlegają, należy stwierdzić, że Powód nie dołożył należytej staranności w zakresie uzyskania informacji o wprowadzonych w dniu 10.08.2015 r. (od godziny 10:00) ograniczeniach.

Jednocześnie bezsporne jest, że PSE (w trybie § 12 ust. 2 Rozporządzenia) publikowało na swojej stronie internetowej stosowne komunikaty o wprowadzanych od dnia 10.08.2015 r. ograniczeniach w poborze energii elektrycznej. Poza sporem było również i to, że w trybie § 12 ust. 2 Rozporządzenia takie komunikaty były ogłaszane w programie 1 (...) o godzinie ok. 7:55 i 19:55 począwszy od dnia 10.08.2015 r.

W ocenie Sądu orzekającego w niemniejszej sprawie powyższe jest wystarczające do uznania, że Powód jako odbiorca energii elektrycznej ponosi odpowiedzialność za niedostosowanie się do wprowadzonych ograniczeń, które zostały zakomunikowane w powyższy sposób. Tym samym Sąd nie podzielił argumentów Powoda, że skoro (...) S.A. nie umieścił na swojej stronie internetowej komunikatu o wprowadzonych ograniczeniach (a obowiązek ten wynikał z § 12 ust. 2 Rozporządzenia), to Powód nie miał obowiązku dostosować się do wprowadzonych ograniczeń. Podkreślić bowiem należy, iż decydujące w omawianej kwestii jest powiadomienie dokonywane w komunikatach Radiowych, co wynika z brzmienia § 12 ust. 4 Rozporządzenia. Jak już natomiast wyżej wskazano, ukazywanie się komunikatów radiowych o wprowadzanych ograniczeniach było niesporne. Niezależnie od powyższego nadmienić trzeba, iż w § 12 ust. 3 Rozporządzenia przewidziano dodatkowe powiadomienia, które są przekazywane inną drogą niż radiowa. Niemniej ten sposób powiadamiania stosuje się w przypadku zróżnicowania wprowadzonych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, w stosunku do stopni zasilania ogłoszonych w komunikatach radiowych. Operatorzy powiadamiają wówczas odbiorców indywidualnie w formie pisemnej lub w sposób określony w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, albo za pomocą innego środka komunikowania się w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Przy czym tylko indywidualne powiadomienia, o których wyżej mowa są obowiązujące w pierwszej kolejności w stosunku do komunikatów radiowych, a zatem nadrzędne, o czym stanowi § 12 ust. 4 Rozporządzenia. Tymczasem w niniejszej sprawie, jakkolwiek (...) S.A. informował telefonicznie (w dniu 11.08.2015 r.) Powoda o wprowadzonych ograniczeniach, to nie uczynił tego w trybie § 12 ust. 3 Rozporządzenia. Przekazywana telefonicznie informacja nie różnicowała wprowadzanych ograniczeń w stosunku do stopni zasilania ogłoszonych w komunikatach radiowych. Podstawowym celem telefonicznej informacji było bowiem dążenie PSE do minimalizacji ryzyka niedostosowania się przez odbiorców do ograniczeń wynikających z komunikatów radiowych. Pogląd, że w omawianej materii decydujące znaczenie mają komunikaty emitowane droga radiową został również wyrażony w uzasadnieniu wyroku SOKiK z dnia 6.04.2022 r. sygn. akt AmE 39/22 w którym wskazano, że: „ Z uwagi na wyemitowanie powiadomień drogą radiową zgodnie z § 12 Rozporządzenia przed wprowadzeniem obostrzeń, powód powinien podporządkować się nakazom zawartym w rzeczonych komunikatach, niezależnie od tego z jak długim wyprzedzeniem się pojawiły”, oraz że „ komunikaty przekazywane drogą radiową były dla powoda wiążące”.

Odnośnie wysokości mocy bezpiecznej (minimalnej) wskazać należy, że musi ona być ustalona na takim poziomie, aby odbiorca energii mógł w maksymalnym stopniu zaprzestać poboru energii bez zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych. Okoliczności dotyczące mocy minimalnej powinny być w istocie każdorazowo ustalane przez odbiorcę i operatora, a operator winien tę moc dodatkowo, tak przy zawarciu umowy jak i ustalaniu planu ograniczeń weryfikować pod kątem dyspozycji § 9 pkt 3 w związku § 3 ust 4 Rozporządzenia, stosownie do których, moc bezpieczna jest mocą minimalną niepowodującą zagrożeń i zakłóceń takich jak:

1.  zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych;

2.  zakłóceń w funkcjonowaniu obiektów przeznaczonych do wykonywania zadań w zakresie:

a.  bezpieczeństwa lub obronności państwa określonych w przepisach odrębnych,

b.  opieki zdrowotnej,

c.  telekomunikacji,

d.  edukacji,

e.  wydobywania paliw kopalnych ze złóż, ich przeróbki i dostarczania do odbiorców,

f.  wytwarzania i dostarczania energii elektrycznej oraz ciepła do odbiorców,

g.  ochrony środowiska.

Powyższe skłania do jedynej możliwej konstatacji, że to właśnie na odbiorcy ciąży obowiązek wykazania dystrybutorowi energii, że powyższe zagrożenia determinują określony poziom mocy bezpiecznej. Przy czym uprawnienie to może być realizowane najpóźniej na etapie ustalania planu ograniczeń, lub wcześniej przy okazji zawierania umowy i wartość ta nie może być później kontestowana, szczególnie w czasie wprowadzania ograniczeń, gdyż wypaczałoby to ideę zarządzania poziomem poboru mocy przez PSE lub Radę Ministrów, w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego. Warto wspomnieć również, że Powód nie kwestionował poziomu mocy bezpiecznej określonej w planie ograniczeń (moc dla 20 stopnia zasilania = 0,040 MW), co prowadzi do konkluzji, że zgodził się na informacje zawarte w planie ograniczeń i miał świadomość znaczenia tego planu i powinien się do niego, w sytuacji zagrożenia dostosować.

Odnośnie wysokości kary wymierzonej Powodowi, to co do zasady Sąd uznał za właściwy, przyjęty przez Prezesa URE, sposób ustalania podstawowej wysokości kary administracyjnej, który odnosi się do wielkości przekroczenia poboru mocy przez przedsiębiorcę i najwyższej ceny 1 MW energii elektrycznej na rynku bilansującym (odnotowanej 7 stycznia 2016 roku), której należałoby się spodziewać przy ograniczonej podaży energii elektrycznej w okresie 10-31 sierpnia 2015 roku tj. 1.500 zł. Przyjęcie tej ceny, jako najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej w podwojonej wysokości, z racji uznania, że kwota kary ma też stanowić sankcję dla przedsiębiorcy, a więc ostatecznie kwoty 3.000 zł., znajduje zdaniem Sądu uzasadnienie w fakcie, że tak ustalona wartość ma być jednak dla przedsiębiorcy sankcją i ma stanowić dla niego odczuwalną dolegliwość, ale także ze względu na konieczność prewencyjnego oddziaływania kary, która poniżej pewnego minimum nie jest traktowana w sposób wystarczająco odstraszający.

Jeśli natomiast idzie o wielkość przekroczenia poboru mocy przez Powoda, to jak wyżej ustalono było to łącznie 13,388 MW w godzinie. Iloczyn tych dwóch wartości po zaokrągleniu (2,134250 MW x 3.000 zł) to kwota 40 164 zł. Pozwany w takiej właśnie wysokości wymierzył Powodowi karę (pkt 2 decyzji z dnia 25.10.2018 r.)

Niemniej zauważyć należy, iż Pozwany po dniu wydania tej decyzji zmienił swoje stanowisko co do wysokości kary jaką należy wymierzyć Powodowi tzn. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 25 października 2018 r. w części, poprzez zmianę w punkcie 2 wysokości kary pieniężnej z 40 164 zł na 34 314 zł. Powyższe uzasadnił tym, że w planie ograniczeń sporządzonym dla Powoda nie uwzględniono aktualnej mocy umownej zapisanej w umowie z nim, z którego wynikało, iż moc umowna (11 stopień zasilania) wynosiła 1800 kW, a nie 600 kW. Jakkolwiek decyzja ta została uchylona przez SOKiK (prawomocnym wyrokiem z dnia 2.07.2021 r.), to Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że nie można nie uwzględnić powyższego stanowiska Pozwanego. W konsekwencji, przy ustalania wysokości kary należy wziąć pod uwagę wielkość przekroczenia poboru mocy przez Powoda określoną w oparciu o przedstawioną przez (...) S.A. symulację planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej za okres od dnia 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r., sporządzoną z uwzględnieniem mocy umownej w wysokości 1800 kW. Wówczas wartość przekroczenia przez Powoda dopuszczalnego poboru mocy [MW w godzinie] wynosi łącznie 11,438 MW, co oznacza, że wysokość kary powinna wynosić 34 314 zł (11,438 x 3 000 = 34 314).

W ocenie Sądu kara w wysokości 34 314zł. jest karą, która jest adekwatna do stopnia zawinienia i szkodliwości popełnionego czynu. Ponadto kara w tej wysokości w oczywisty sposób uwzględnia także możliwości finansowe Powoda, który w roku 2017 r. uzyskał przychód w wysokości (...) zł. Kara w tej wysokości, w relacji do przychodu przedsiębiorcy, ma więc raczej wymiar symboliczny i służy jedynie temu, aby zmotywować przedsiębiorcę by w przyszłości śledził informacje o ograniczeniach w poborze mocy oraz dostosował się do tych ograniczeń stosownie do obowiązującego go planu ograniczeń, względnie też dostosował treść umowy w odniesieniu do mocy umownej i bezpiecznej do swoich rzeczywistych potrzeb i możliwości wprowadzenia ograniczeń.

Przy czym w ocenie Sądu, zastosowana przez Pozwanego reguła dla ustalania wartości kary jest adekwatna również dla odbiorców o różnych poziomach ustalonej mocy bezpiecznej i o różnych poziomach przekroczenia poboru tej mocy. Pobranie każdego MW energii elektrycznej przez odbiorcę ponad dopuszczalne minimum, wiązało się z koniecznością jej wyprodukowania w ilości odpowiedniej do pobieranych MW, pomimo ograniczeń w produkcji energii. Gdyby więc przedsiębiorcy przyszło nabyć każdy z pobranych, ponad dopuszczalną wielkość, MW energii na giełdzie towarowej energii, w sytuacji jej ograniczonej podaży, to oczywiste jest, że obciążenie finansowe dla każdego z przedsiębiorców byłoby adekwatne do faktycznego poboru. Zatem przedsiębiorca, którego zapotrzebowanie na energię elektryczną jest znacznie wyższe musiałby pokryć większe koszty jej nabycia niż ten który zużywa adekwatnie mniej tej energii, i tym samym jego przekroczenia poboru były, adekwatnie do mocy umownej i mocy bezpiecznej, odpowiednio niższe. Reguła wprowadzona przez Prezesa URE jako zasadniczy sposób szacowania wysokości kary, w ocenie Sądu odpowiada więc zasadom sprawiedliwości i proporcjonalności. Tak ustalona kara podlega oczywiście weryfikacji pod kątem reguł określonych w art. 56 ust 6 p.e. Przy czym można przyjąć, że kara, która jest ustalona w odniesieniu do rzeczywistego przekroczenia poboru mocy i która różnicuje poszczególnych przedsiębiorców właśnie z powodu zakresu przekroczonego poboru mocy, uwzględnia w pewnym zakresie stopień społecznej szkodliwości, chociaż zasadniczo w ocenie Sądu stopień ten jest zawsze wysoki bez względu na wielkość przekroczenia poboru mocy, z uwagi na rodzaj i charakter naruszonego dobra, jakim jest bezpieczeństwo systemu elektroenergetycznego.

W ocenie Sądu, obniżona przez Sąd kara, mimo swojego symbolicznego wymiaru, będzie oddziaływać w przyszłości na Powoda, gdyż poza jej wartością, powód Poniósł także koszty związane z koniecznością zaangażowania się w postępowanie administracyjne oraz w postepowania sądowe, co także poza niedogodnością wiązało się z kosztami tego postępowania. Pozwoli to jednak w wystarczającym stopniu odczuć Powodowi doniosłość dostosowywania się do ograniczeń w poborze energii i zapobiegnie podobnym zachowaniom w przyszłości.

Tak ustalona kara nie przekracza oczywiście możliwości finansowych Powoda i mieści się w granicach określonych w art. 56 ust 3 p.e.

Co do zarzutów naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, to Sąd podziela pogląd, powszechnie wyrażany w orzecznictwie, iż postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym. Wniesienie odwołania od decyzji Prezesa URE wszczyna postępowanie w pierwszej instancji, którego celem nie jest weryfikacja przeprowadzonego postępowania administracyjnego. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 20 września 2005 r., sygn. akt III SZP 2/05 „ jurysdykcyjna funkcja Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może sprowadzać się tylko do oceny legalności decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Sąd ten powinien dążyć do ustalenia okoliczności faktycznych sprawy, a następnie dokonać ich prawnej oceny w zakresie zasadności odwołania” (Legalis, nr 77733). Wobec powyższego tego typu zarzuty są w ocenie Sądu nieskuteczne.

W tych okolicznościach, na podstawie art. 479 53 § 2 1 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzji w ten sposób, że obniżył karę pieniężną do kwoty 34 314 zł ( pkt I wyroku) oddalając odwołanie w pozostałym zakresie (pkt II wyroku).

W pkt. III wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Zauważyć należy, iż z jednej strony Pozwany co do zasady słusznie nałożył na Powoda karę (zatem Powód domagając się uchylenia decyzji jest stroną przegrywającą). Z drugiej zaś strony Pozwany nałożył na Powoda karę za wysoką, co skutkowało jej obniżeniem przez Sąd. W konsekwencji Sąd uznał, że zasadnym będzie zniesienie pomiędzy stronami wzajemnych kosztów postępowania. Koszty poniesione przez Powoda to: 1 000 zł opłata od odwołania, 17 zł opłata skarbowa od złożonego pełnomocnictwa, 720 zł wynagrodzenie pełnomocnika (ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804). Koszty poniesione przez Pozwanego to: wynagrodzenie pełnomocnika 720 zł (ustalone w oparciu o w/w § 14 rozporządzenia).

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 126/23

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

a)  (...)

2)  (...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny)

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Iwona Lubańska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację:  Arkadiusz Zagrobelny
Data wytworzenia informacji: