Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz Sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania A. G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania A. G. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 12 marca 2021 r. znak: (...)

uchyla zaskarżoną decyzję.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny /

Sygn. akt XVII AmE 128/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 lipca 2023 r.

Decyzją z dnia 12 marca 2021 r. znak: (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: „Prezes URE”, „pozwany”) na podstawie: art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, z późn zm., dalej też „k.p.a.”) i art. 116 § 1, 2 i 4 oraz w związku z art. 108 § 1 i art. 107 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325, z późn. zm.) oraz z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2020 r. poz. 833, z późn. zm., dalej też „p.e.”) i art. 94 pkt 5 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. (Dz.U. z 2021 r. poz. 234),

orzekł, o solidarnej odpowiedzialności A. G. (PESEL (...)), tj. byłego członka zarządu ze spółką (...) sp. z o.o. (NIP: (...)) zwanej dalej „ Spółką":

1.  za zaległą karę pieniężna należną od (...) sp. z o.o. wymierzoną decyzją Prezesa URE nr (...) z dnia 19 grudnia 2014 r. w wysokość 74 000 zł,

2.  za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych naliczone od kwoty wskazanej w pkt 1 za okres od dnia 13 stycznia 2015 r. do dnia wydania niniejszej decyzji w kwocie: 36 509 zł.

(decyzja k. 5-7)

Odwołanie od decyzji wniósł A. G. (dalej również jako: „odwołujący”, „powód”) zarzucając jej naruszenie przepisu art. 118 § 1 ordynacji podatkowej. Wskazał, że jego odpowiedzialność podatkowa (jako osoby trzeciej) przedawniła się na podstawie w/w przepisu. Argumentował, że przepisy ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 nie przesunęły terminu przedawnienia z art. 118 § 1 ordynacji podatkowej o 71 dni. Na podstawie wskazanych zarzutów odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz umorzenie postępowania.

(odwołanie – pismo z dnia 23.03.2021 r. k. 8-10)

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o jego oddalenie, oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(pismo z dnia 10.09.2020 r. k. 30-34)

W dalszym toku postępowania strony nie zmieniły prezentowanych stanowisk.

(protokół z rozprawy k. 67)

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

Prezes URE decyzją nr (...) z dnia 19.12.2014 r. wymierzył Spółce karę pieniężną w wysokość 74 000 zł.

Prezes URE pouczył, iż: Spółce przysługuje prawo do wniesienia odwołania do tut. Sądu z pośrednictwem Prezesa URE w terminie dwutygodniowym od daty doręczenia decyzji; wpłaty należy dokonać niezwłocznie po upływie terminu do wniesienia odwołania; w razie nieuiszczenia kary wyznaczonym terminie zostanie ona ściągnięta.

Decyzja została doręczona Spółce w dniu 29.12.2014 r. W konsekwencji termin zapłaty kary pieniężnej upływał w dniu 12.01.2015 r.

Pozwany argumentował, że zaskarżona decyzja podlegała wykonaniu po upływie terminu określonego w art. 47 § 1 ordynacji podatkowej (tj. po upływie 14 dni od dnia jej doręczenia niezależnie od tego, że została zaskarżona). Pozwany wskazał, że ustawodawca zmienił powyższą zasadę z dniem 1.08.2016 r. (wprowadzając do prawa energetycznego przepis art. 56 ust. 6b) – co nastąpiło na podstawie art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7.07.2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (DZ.U. z 2016 r. poz. 1052). Niemniej z uwagi na brak przepisów intertemporalnych regulujących kwestię wymagalności kar pieniężnych nałożonych przed dniem 1.08.2016 r., decyzje doręczone stronie do dnia 31.07.2016 r. były wykonalne z chwilą gdy stały się ostateczne w administracyjnym toku instancji (k. 31v).

(okoliczności bezsporne k. 5, 9, 33v, a ponadto: decyzja k. 3-8 akt adm.)

Spółka wniosła odwołanie od tej decyzji. Wyrokiem z dnia 11.02.2016 r. (sygn. akt XVII AmE 48/15) tut. Sąd oddalił odwołanie. W związku z tym decyzja z dnia 19.12.2014 r. stała się prawomocna z dniem 17.03.2016 r.

(dowód: wyrok k. 10 akt adm., pismo Prezesa URE z dnia 29.04.2016 r. k. 9 akt adm.)

Należność nie została uregulowana przez Spółkę. Postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec majątku Spółki okazało się w bezskuteczne (Naczelnik Drugiego (...) Urzędu Skarbowego w W. postanowieniem nr (...). (...) z dnia 19.07.2018 r. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego nr (...) z dnia 14.03.2017 r. obejmującego zaległości Spółki).

(okoliczności bezsporne k. 5, 9 a ponadto: pismo Prezesa URE z dnia 13.09.2016 r. k. 11 akt adm., pismo US z dnia 27.09.2016 r. k. 12 akt adm., wezwanie do zapłaty z dnia 7.12.2016 r. k. 16 akt adm., tytuł wykonawczy k. 18-19 akt adm., postanowienie z dnia 19.07.2018 r. k. 21-22 akt adm.)

Powód pełnił funkcję członka zarządu Spółki w okresie od dnia 2 lipca 2012 r. do 9 marca 2016 r.

(okoliczności bezsporne k. 5, 9 a ponadto: pełny odpis z KRS Spółki k. 38-45 akt adm..)

Pismem z dnia 19.02.2021 r. Prezes URE powiadomił powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności powoda za zobowiązania Spółki.

(okoliczności bezsporne k. 5, 9 a ponadto: zawiadomienie k. 35-36 akt adm.)

Pismem z dnia 8 marca 2021 r. powód zwrócił się o umorzenie postępowania administracyjnego. Wskazał, że skoro płatność należności (wynikającej z decyzji z dnia 19.12.2014 r.) upłynęła w dniu 12.01.2015 r., to zgodnie z art. 118 § 1 ordynacji podatkowej nie można wydać decyzji o jego odpowiedzialności jako osoby trzeciej (upłynęło 5 lat).

(okoliczności bezsporne k. 5, 9 a ponadto: pismo k. 46 akt adm.)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu,.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 118 § 1 ordynacji podatkowej w zw. z art. 15zzr ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) (dalej też: „ Ustawa”) - (o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia), co skutkować musiało jej uchyleniem.

Podstawę prawną solidarnej odpowiedzialności powoda za karę pieniężną należną od (...) sp. z o.o. stanowią przepisy Rozdziału 15 ordynacji podatkowej (art. 107 – 119).

Z uwagi na brzmienie art. 22 ustawy z dnia 10 września 2015 r o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1649), w przedmiotowej sprawie zastosowanie będą miały odpowiednie przepisy ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2016 r. (Prezes URE ustalił bowiem, że zaległość Spółki w zapłacie ww. kary powstała w 2015 r.).

Stosownie do treści art. 107 § 1 ordynacji podatkowej w przypadkach i w zakresie przewidzianych w rozdziale 15 za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie.

Według art 107 § 2 Ordynacji podatkowej, o ile szczególne przepisy tego rozdziału nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za: podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów; odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych; niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek; koszty postępowania egzekucyjnego.

W myśl art. 116 § 1 ordynacja podatkowej za zaległości podatkowe, m.in. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości [postępowanie układowe] albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości [postępowania układowego] nastąpiło bez jego winy;

2)  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Natomiast zgodnie z art. 116 § 2 ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Stosownie do treści art. 56 ust. 7a p.e., ordynację podatkową (w zakresie przepisów zamieszczonych w dziale III, z wyłączeniem art. 68 § 1-3) stosuje się odpowiednio w sprawach dotyczących kar pieniężnych, o których mowa w art. 56 ust. 1 p.e.

Poza sporem w niniejszej sprawie było, że zostały zrealizowane przesłanki solidarnej odpowiedzialności powoda za przedmiotową karę pieniężną należną od Spółki. Powód był bowiem członkiem zarządu Spółki w okresie kiedy upływał termin płatności kary; egzekucja tej kary z majątku spółki okazała się bezskuteczna; nie zachodziły przesłanki wyłączające odpowiedzialność powoda określone w art. 116 § 1 pkt. 1, 2 ordynacji podatkowej (powód nawet nie twierdził, iż przesłanki wyłączające jego odpowiedzialność zachodzą).

Niemniej stwierdzić należy, iż mimo istnienia powyższych materialnoprawnych przesłanek, orzeczenie o odpowiedzialności solidarnej powoda nie było możliwe z uwagi na przedawnienie prawa do wydania decyzji.

Zgodnie z art. 118 § 1 ordynacji podatkowej, nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

W niniejszej sprawie zaległość podatkowa (tj. zaległość z tytułu nieuiszczenia kary pieniężnej określonej decyzją z dnia 19.12.2014 r.) istnieje od stycznia 2015 r. (wówczas upływał termin zapłaty tej kary). W związku z tym decyzję w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej powoda (jako osoby trzeciej) organ powinien był wydać do końca roku 2020 r. (5 lat licząc od końca roku w którym powstała zaległość).

Bezsporne w niniejszej sprawie było, iż oceniając kwestię przedawnienia prawa do wydania decyzji wyłącznie przez pryzmat powyższej regulacji, Prezes URE mógł wydać decyzję o odpowiedzialności solidarnej powoda ze Spółką za karę pieniężną wymierzona decyzją z dnia 19.12.2014 r. najpóźniej do końca grudnia 2020 r. (k. 33v, k. 10).

Niemniej pozwany argumentował (i do tego sprowadzał się przede wszystkim spór pomiędzy stronami), że z uwagi na ogłoszony w Polsce stan zagrożenia epidemicznego i treść wprowadzonych w związku z tym regulacji, doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia w okresie od dnia 14.03.2020 r. do dnia 23.05.2020 r. (71 dni), i dlatego o 71 dni przedłuża się termin przedawnienia. W konsekwencji (zdaniem pozwanego) termin na wydanie decyzji w przedmiotowej sprawie upływał nie z dniem 31.12.2020 r. lecz 71 dni później tj. z dniem 12.03.2021 r. (czyli w dniu wydania zaskarżonej decyzji). Powód natomiast nie podzielał tego poglądu i wskazywał, że omawiany termin upływał z końcem grudnia 2020 r. (zdaniem powoda termin ten w ogóle nie został zawieszony).

Wskazać należy, iż w dniu 8.03.2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) – (Ustawa ta została ogłoszona w dniu 7.03.2020 r. i zgodnie z jej art. 37 wchodziła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia).

Wówczas Ustawa nie regulowała kwestii odnoszących się do zawieszenia biegu terminu przedawnienia.

W dniu 14.03.2020 r. został wprowadzony na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego (rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14.03.2020 r. - Dz.U. 2020 poz. 433), a od 20.03.2020 r. – stan epidemii (rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20.03.2020 r. Dz.U. 2020 poz. 491).

Następnie w dniu 31.03.2020 r. (została opublikowana i weszła w życie) ustawa z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568). Zmiana ustawy z dnia 2.03.2020 r. polegała m.in. na tym, że po art. 15 dodano art. 15a-15zzzi (art. 1 pkt. 14 ustawy z dnia 31.05.2020 r.).

Stosownie do treści art. 15zzr ust. 1 pkt 3 Ustawy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów przedawnienia, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

W dniu 15.05.2020 r. została opublikowana ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa sars-cov-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 875), która weszła w życie w dniu 16.05.202 r. (art. 76 tej ustawy). Ustawa ta w art. 46 pkt. 20 uchyliła art. 15zzr Ustawy. Stosownie do treści art. 68 ust. 2 tej ustawy, terminy, o których mowa w art. 15zzr ust. 1 Ustawy, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie art. 15zzr ust. 1 Ustawy, biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

W konsekwencji, zawieszone termin przedawnienia przewidziane przepisami prawa administracyjnego biegną dalej począwszy od dnia 24.05.2020 r. (16.05.2020 r. + 7 dni = 23.05.2020 r.).

Pojawia się natomiast pytanie o początkową datę zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista. Z literalnego brzmienia przepisu art. 15zzr Ustawy zdaje się wynikać, że taką datą jest pierwszy dzień obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego (tj. 14.05.2020 r.). Niemniej można również argumentować, iż skoro art. 15zzr Ustawy wszedł w życie dopiero w dniu 31.03.2020 r. (czyli 17 dni później), to należy go stosować właśnie od tej daty (wówczas początkową datą zawieszenia biegu terminu przedawnienia byłby 31.03.2020 r.).

Pozwany opowiadał się za pierwszą z w/w możliwości, powołując się jednocześnie na pogląd prawny wyrażony w wyroku WSA w Łodzi z dnia 25.08.2020 r. (I SA/Łd 319/20). W wyroku tym wskazano, że intencją ustawodawcy było nadanie przepisowi art. 15zzs ust. 1 ustawy kryzysowej charakteru retroaktywnego. Argumentowano, że racjonalność ustawodawcy, który w sposób jawny proceduje projekt ustawy zawierający w swej treści odniesienie do stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie uchwala ten projekt w niezmienionej wersji, mimo że stan ten został już zniesiony, przemawia za uznaniem że ustawodawca, który dał uprzednio obywatelom swego rodzaju promesę ochrony prawnej na czas stanu zagrożenia epidemicznego, mimo zniesienia tego stanu - ochronę tę wprowadza z mocą wsteczną.

W ocenie Sądu, ochrona obywateli która legła u podstaw wyrażenia powyższego poglądu przez WSA w Łodzi, przemawia w okolicznościach mniejszej sprawy za opowiedzeniem się jednakże za przeciwną wykładnią omawianego przepisu. Uznanie bowiem że przepis ten ma charakter retroaktywny w sytuacji, w której na przedawnienie powołuje się organ, nie chroniłoby obywateli lecz wręcz im szkodziło (prowadząc do przedłużenia terminu przedawnienia, negatywnie wpływałoby na prawa i obowiązki obywateli). Istotna w omawianej materii jest treść przepisu art. 7a k.p.a. W myśl §1 tego przepisu, jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. Zgodnie zaś z § 2 art. 7a k.p.a. przepisu § 1 nie stosuje się: jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego (pkt. 1); w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych (pkt. 2).

W niniejszej sprawie istnieją wyżej przedstawione wątpliwości co do zakresu stosowania art. 15 zzr Ustawy (tj. czy zawieszenie należy liczyć od dnia 14.03.2020 r., czy też od dnia 31.03.2020 r.). Nie ulega wątpliwości, że korzystniejsze dla powoda jest uznanie, że przepis nie ma charakteru retroaktywnego. Ustalony w sprawie stan faktyczny skłania jednocześnie do konkluzji, że: takiej wykładni przepisu nie sprzeciwiają się „sporne interesy stron albo interesy osób trzecich”; a jednocześnie nie zachodzą okoliczności wyłączające stosowanie tego przepisu (§ 2).

Ubocznie należy nadmienić, iż za takim kierunkiem wykładni przepisu art. 15 zzr Ustawy przemawia regulacja z art. 189c k.p.a. gdzie ustawodawca wprowadził zasadę stosowania przepisu względniejszego dla strony.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwało przez 53 dni tj. w okresie od 31.03-23.05.2020 r, a więc o tyle dni przedłuża się termin przedawnienia prawa do wydania zaskarżonej decyzji, który zasadniczo upływałby w dniu 31.12.2020 r. Ostatecznie zatem termin przedawnienia do wydania decyzji w przedmiocie solidarnej odpowiedzialności A. G. ze spółką (...) sp. z o.o. za zaległą karę pieniężna (wraz z odsetkami) należną od (...) sp. z o.o. wymierzoną decyzją Prezesa URE z dnia 19 grudnia 2014 r. upływał 22.02.2021 r. (31.12.2020 r. + 53 dni).

Pogląd, że termin przedawnienia ulega zawieszeniu na okres 53 dni (a nie 7 1dni) został również wyrażony przez tut. Sąd m.in.. w sprawach o sygnaturach: AmE 314/20, AmE 13/21, AmE 254/20.

Na marginesie należy nadmienić, iż sam pozwany prezentował pogląd – w toku innego postępowania toczącego się przed tut. Sadem (sygn. akt XVII AmE 31/21), że termin przedawnia był zawieszony od dnia 31.03.2020 r. (nie zaś od 14.03.2020 r.).

Zaskarżona decyzja dotycząca powyższej solidarnej odpowiedzialności została wydana 12.03.2021 r. (zatem po upływie terminu przedawnienia (art. 118 § 1 ordynacji podatkowej w zw. z art. 15 zzr Ustawy). W związku z tym zachodziła konieczność jej uchylenia.

W tych okolicznościach, w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c., oraz na podstawie wyżej w uzasadnieniu wskazanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny)

Sygn. akt XVII AmE 128/21

ZARZĄDZENIE

(...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny)