Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz	SSO Witold Rękosiewicz
Protokolant: stażysta Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 14 lipca 2017 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 130/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany, organ) decyzją z dnia 14 lipca 2017 r. nr (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 220, z późn. zm., dalej: Pe) oraz w związku z art. 104 k.p.a. wymierzył (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (Spółka, powód) karę pieniężną w wysokości 10 000 zł w związku z ujawnieniem w prowadzonej przez Spółkę działalności koncesjonowanej naruszenia prawa polegającego na stosowaniu cen i taryf, bez przestrzegania obowiązku przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia, tj. praktyki, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe.

(...) spółka z o.o. z siedzibą w W. złożyła odwołanie, w którym zaskarżyła powyższą decyzję Prezesa URE w całości. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie:

a. art. 7 k.p.a. i art. 8 k.p.a. - poprzez prowadzenie od początku postępowania pod z góry postawioną tezę, zgodnie z którą powód dopuścił się naruszenia przepisów prawa energetycznego, podczas gdy postępowanie powinno przede wszystkim być prowadzone w celu ustalenia czy w ogóle zaistniały przesłanki zastosowania wobec spółki kary pieniężnej, a nie tylko ustalenia jej rozmiaru,

b. art. 78 § 1 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a. - poprzez pominięcie dowodu z zeznań świadka M. W.,

c. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. oraz art. 8 k.p.a. - poprzez niezgodne z prawdą i nie znajdujące potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym stwierdzenie, iż:

- Spółka nie załączyła do pisma z dn. 3 marca 2015 r. kopii faktur, do których złożenia została wezwania przez organ (str. 2 uzasadnienia decyzji),

- Spółka udzieliła organowi sprzecznych informacji na temat rozliczeń odbiorców na obszarze działania kompleksu biurowego - (...) (str. 2 uzasadnienia decyzji),

- załączone przez Spółkę do pisma z dnia 27 lipca 2015 r. kopie faktur nie dotyczyły okresu wskazanego przez organ w wezwaniu z dnia 7 lipca 2015 r. (str. 3 uzasadnienia decyzji ), podczas gdy organ wezwał Spółkę do przedstawienia faktur wystawionych w pierwszym półroczu 2015 r. i takie faktury spółka organowi przesłała,

- Spółka nie podejmowała próby telefonicznego wyjaśnienia wątpliwości związanych z postępowaniem (str. 12 uzasadnienia decyzji),co miało wpływ na krzywdzące Spółkę stwierdzenie przez organ, iż współpraca miedzy stronami była utrudniona i zdarzało się, iż Spółka nie przedstawiała dokumentów oraz wyjaśnień, o których była mowa w wezwaniach organu lub przedstawiała je niekompletnie, a w konsekwencji mogło mieć wpływ na wysokość wymierzonej Spółce kary,

d. art. 47 ust. 1 Pe - poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że uzyskując koncesję na prowadzenie działalności w nowych obszarach przedsiębiorstwo energetyczne powinno niezwłocznie ustalić i przedłożyć Prezesowi URE do zatwierdzenia taryfę (bądź jej zmianę) dostosowaną do zmienionych warunków prowadzenia działalności, podczas gdy z tego przepisu wynika jedynie obowiązek ustalenia taryfy przez przedsiębiorstwo energetyczne, a nie jej przedstawienia do zatwierdzenia, a okolicznością aktualizującą ten obowiązek jest samo posiadanie taryfy a nie jej zmiana lub rozszerzenie,

e. art. 47 ust. 2c pkt 1 Pe - poprzez jego pominięcie w sytuacji, w której stosowanie przez Spółkę dotychczasowej zatwierdzonej przez Prezesa URE taryfy po upływie okresu na jaki została ustalona było uzasadnione niewydaniem przez organ decyzji o zatwierdzeniu nowej taryfy,

f. art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe - poprzez jego zastosowanie i wymierzenie Spółce kary pieniężnej, mimo że nie stosowała ona cen ani taryf wobec odbiorców bez wcześniejszego przedstawienia ich do zatwierdzenia (a następnie zatwierdzenia) przez Prezesa URE.

Na podstawie powyższych zarzutów powód wniósł o :

1) uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez odstąpienie od wymierzenia Spółce kary pieniężnej wobec braku podstaw do jej wymierzenia,

2) zasądzenie od organu na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym, w przypadku ustanowienia pełnomocnika profesjonalnego na dalszym etapie postępowania, kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (lub według spisu kosztów, w przypadku jego złożenia) i kwoty 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na podstawie przebiegu postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji powód przedstawił okoliczności, które w jego ocenie potwierdzają podniesione w odwołaniu zarzuty naruszenia przepisów k.p.a. Podniósł, że Prezes URE nie przeprowadził wnioskowanego w piśmie Spółki z dnia 18 kwietnia 2016 r. dowodu z przesłuchania pracownika zajmującego się w Spółce pracami związanymi z wnioskami o wydanie koncesji i zatwierdzenie taryf. Zarzucił, iż pozwany nie zwrócił się do Spółki o złożenie wyjaśnień dotyczących rzekomego naruszenia prawa i ograniczył postępowanie do ustalenia wymiaru kary. Zdaniem powoda brak wyjaśnienia przez Prezesa URE powyższych okoliczności narusza zasadę praworządności i podważa zaufanie do organów administracji. Powód oświadczył, że co do zasady nie kwestionuje przedstawionego w zaskarżonej decyzji stanu faktycznego. Podniósł jednak, że w uzasadnieniu decyzji Prezes URE zawarł twierdzenia niezgodne z prawdą. Spółka przedstawiła w odwołaniu każdą z tych okoliczności i stwierdziła, że mimo, iż nie miały wpływu na ustalenie naruszenia prawa stawiają Spółkę w złym świetle. Powód wskazał, że w przepisy prawa energetycznego nie zawierają uregulowania, czy ani jakie działania powinno podjąć przedsiębiorstwo energetyczne w sytuacji otrzymania koncesji na nowy obszar działania w trakcie obowiązywania wcześniej zatwierdzonej taryfy. W ustawie brak przepisu, który przewiduje obowiązek przygotowania przez przedsiębiorstwo energetyczne nowej taryfy i przedstawienia jej Prezesowi URE do zatwierdzenia. W ocenie powoda nie wynika to z treści art. 47 ust. 1 Pe. Na podstawie tego przepisu Prezes URE nie był uprawniony do wyciągnięcia wniosku, że uzyskując koncesję na prowadzenie działalności w nowych obszarach, Spółka powinna niezwłocznie ustalić i przedłożyć Prezesowi URE do zatwierdzenia taryfę (bądź jej zmianę) dostosowaną do zmienionych warunków prowadzenia działalności. Powód wskazał, że Prezes URE z urzędu posiada wiedzę o nowym obszarze działalności przedsiębiorstwa energetycznego i, jeżeli uzna to za uzasadnione, może skorzystać z uprawnienia do wydania decyzji ustalającej współczynniki korekcyjne dla taryfy. Z tych względów, zdaniem powoda, organ dokonał w sposób rażąco błędnej wykładni art. 47 ust. 1 Pe uznając, że uzyskanie przez Spółkę koncesji na prowadzenie działalności w nowych obszarach zobowiązywało ją do niezwłocznego ustalenia i przedłożenia Prezesowi URE do zatwierdzenia taryfy dostosowanej do zmienionych warunków prowadzenia działalności. Zdaniem powoda, po powzięciu wątpliwości co do postępowania Spółki zgodnie z prawem, Prezes URE uprawniony był do żądania od niej przedstawienia stosownych wyjaśnień, a w przypadku ujawnienia działania niezgodnego z prawem, zwrócenia na to Spółce uwagi i wezwania do zaniechania naruszenia prawa, czego Prezes URE wobec powoda nie uczynił. W ocenie powoda, na podstawie błędnej wykładni art. 47 ust. 1 Pe Prezes URE stwierdził, że Spółka dopuściła się naruszenia prawa poprzez stosowanie w rozliczeniach z odbiorcami na obszarach działania innego operatora sieci dystrybucyjnej (OSD) stawek opłat z dotychczasowej taryfy, bez przestrzegania obowiązku przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia. Powód przyznał, że Spółka po uzyskaniu postanowienia z dnia 2 lipca 2014 r. uzupełniającego zakres koncesji na nowy obszar działania ((...) w W.) stosowała dla odbiorców na tym obszarze stawki z taryfy zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 10 czerwca 2013 r. Stwierdził, że chociaż była to taryfa skalkulowana przy uwzględnieniu kosztów zakupu energii na dotychczasowym obszarze działania ( Galeria (...) w R.) to była to taryfa, która została zatwierdzona przez Prezesa URE. Zauważył, że mimo, iż sporna taryfa dla nowego obszaru została skalkulowana przy wzięciu pod uwagę kosztów zakupu energii na dotychczasowym obszarze ( Galeria (...) w R.) to taryfa ta została zatwierdzona przez Prezesa URE. Zdaniem powoda stosowanie dotychczasowej taryfy, zatwierdzonej bez ograniczenia obszarowego, na nowym obszarze nie może być uznane za naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe. Powód podkreślił, że nakładana na podstawie art. 56 ust.1 pkt 5 Pe sankcja wymierzana jest za stosowanie taryfy nie przedstawionej wcześniej do zatwierdzenia, a Spółka nie stosowała wobec odbiorców w jakimkolwiek okresie jakichkolwiek stawek, które nie byłyby wcześniej zatwierdzone przez Prezesa URE. Ponadto stwierdził, że pozwany pominął treść art. 47 ust. 2c Pe, zgodnie z którym, jeżeli decyzja o zatwierdzeniu nowej taryfy nie została wydana, do dnia wejścia w życie nowej taryfy przedsiębiorstwo energetyczne uprawnione jest do stosowania dotychczasowej taryfy mimo upływu okresu jej obowiązywania. Na tej podstawie powód stwierdził, że złożenie przez przedsiębiorstwo energetyczne wniosku o zatwierdzenie nowej taryfy nie powoduje, że nie może ono stosować taryfy dotychczasowej także wobec odbiorców z obszaru objętego nową koncesją, jak to miało miejsce w nin. sprawie. W ocenie powoda pominięcie przez Prezesa URE przepisu art. 47 ust. 2c Pe stanowi podstawę do uchylenia zaskarżonej decyzji. W odniesieniu do ustalenia, że okres stosowania przez Spółkę wobec nowych odbiorców dotychczasowej taryfy był długi powód stwierdził, że długotrwałe stosowanie przez Spółkę dotychczasowej taryfy było zawinione przez Prezesa URE, który zgodnie z art. 35 § 1 i nast. k.p.a. zobowiązany był niezwłocznego załatwienia wniosku Spółki o zatwierdzenie nowej taryfy. Powód zauważył, że mimo, iż wniosek Spółki dotarł do Prezesa URE w dniu 30 czerwca 2014 r. nowa taryfa została zatwierdzona dopiero decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. W ocenie powoda stanowisko Prezesa URE, iż w związku z otrzymaniem koncesji na prowadzenie działalności na obszarze obiektu (...) w W., do czasu zatwierdzenia kolejnej taryfy Spółka powinna rozliczać odbiorców wyłącznie na zasadzie refaktury nie znajduje uzasadnienia w przepisach Prawa energetycznego. Przedstawione w decyzji uzasadnienie tego stanowiska oparte na wykładni art. 47 ust. 1 Pe, w ocenie powoda, nie zasługiwało na uwzględnienie z przyczyn przedstawionych w odwołaniu. Powołane w decyzji wyroki SOKiK oraz Sądu Najwyższego uznał powód za nieprzystające do stanu faktycznego w rozpatrywanej sprawie. Podkreślił, że Spółka stosowała w okresie przed 7 sierpnia 2015 r. wobec odbiorców (...) stawki opłat z dotychczasowej taryfy, ale już zatwierdzonej przez Prezesa URE, co pozostaje w zgodzie z przepisami Pe, a w szczególności z art. 47 ust. 2c Pe. Powód podkreśli, że w trakcie prowadzenia działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej dopełnił wszelkich przewidzianych prawem formalności i dokonywał rozliczeń z odbiorcami w sposób zgodny z prawem. Przedstawił kolejno działania, które podejmował w celu uzyskania koncesji i uzyskania taryfy na obszar obejmujący obiekt Galeria (...) w R.. Przed upływem terminu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy w dniu 27 czerwca 2014 r. złożył kolejny wniosek o zatwierdzenie taryfy. Po zatwierdzeniu przez Prezesa URE decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. nowej taryfy, od dnia 1 września 2015 r. wprowadził do stosowania nową taryfę. Wskazał, że na podstawie art. 47 ust. 2c Pe, do czasu zatwierdzenia nowej taryfy stosował wobec odbiorców taryfę dotychczasową. Zdaniem powoda, wbrew stanowisku Prezesa URE, obowiązek przedstawienia nowej taryfy do zatwierdzenia nie wynikał z faktu otrzymania koncesji na nowy obszar działania, ale z faktu upływu terminu obowiązywania dotychczasowej koncesji. Nałożenie na powoda kary pieniężnej byłoby możliwe, gdyby przed upływem obowiązywania dotychczasowej taryfy Spółka nie przedstawiła pozwanemu do zatwierdzenia nowej taryfy. Zdaniem powoda z dokonanych ustaleń wynika, że w sprawie nie doszło do stosowania przez Spółkę wobec odbiorców stawek, które nie zostały wcześniej przedstawione w taryfie zatwierdzonej przez Prezesa URE. Po upływie okresu obowiązywania pierwszej taryfy powód, na zasadzie art. 47 ust. 2c Pe był uprawniony do jej dalszego stosowania. W ocenie powoda Prezes URE nie był uprawniony do nałożenia na Spółkę kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe, a zaskarżona decyzja zasługuję na uchylenie.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Prezes URE nie zgodził się z zarzutami odwołania i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Wskazał, że powód w okresie od uprawomocnienia się postanowienia z dnia 2 lipca 2014 r. prostującego decyzję z 28 marca 2014 r. o zmianie koncesji na dystrybucję energii elektrycznej poprzez rozszerzenie obszaru działania Spółki o teren obiektu (...) w W., do dnia 31 sierpnia 2015 r. (poprzedzającego wejście w życie nowej taryfy) stosował ceny i taryfy bez przestrzegania obowiązku przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia zgodnie z art. 47 ust. 1 Pe. Podkreślił, że w odwołaniu powód nie kwestionował ustalonego w decyzji stanu faktycznego oraz potwierdził, że od sierpnia 2014 r. czyli od początku następnego miesiąca po uzyskaniu ostatecznej decyzji koncesyjnej na nowy obszar stosował wobec odbiorców na obszarze (...) stawki z taryfy dotychczas zatwierdzonej. Na tej podstawie Prezes URE za bezsporne uznał, że po rozszerzeniu zakresu koncesji na obiekt (...) powód stosował wobec odbiorców na nowym obszarze stawki z taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r., w czasie, gdy powód był uprawniony do prowadzenia działalności koncesjonowanej jedynie w zakresie dystrybucji energii elektrycznej na obszarze obiektu Galeria (...) w R.. Takie stawki powód stosował do dnia 31 sierpnia 2015 r., poprzedzającego dzień wejścia w życie taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r., obejmującej nowy obszar, czyli obiekt (...). Pozwany powołał się na wyrok Sądu Najwyższego dotyczący wykładni art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe. Wskazał, że koncesja jest upoważnieniem do prowadzenia ściśle określonej w niej działalności gospodarczej (przedmiot koncesji) w zakresie i na warunkach w niej określonych, na określonym terenie (zakres terytorialny). Rozszerzenie zakresu udzielonej koncesji na nowy obszar oznacza uzyskanie koncesji dla nowego obszaru. Prezes URE wskazał, że kalkulacja cen i stawek w taryfie oparta jest na kosztach niezbędnych do prowadzenia działalności koncesjonowanej na danym terenie. Pierwsza taryfa, która została zatwierdzona dla powoda przed rozszerzeniem koncesji na obszar (...) w W. nie mogła obejmować kosztów uzasadnionych dla obszaru, na którym powód nie wykonywał jeszcze wtedy działalności koncesjonowanej. Pierwsza zatwierdzona dla powoda taryfa miała zasięg ograniczony terytorialnie, wynikający z zakresu działalności koncesjonowanej, do której w tym czasie powód był uprawniony. Pozwany stwierdził, że po uzyskaniu koncesji na prowadzenie działalności na nowym obszarze powód zobowiązany był ustalić taryfę dla tego obszaru, która podlegała zatwierdzeniu przez Prezesa URE. Wskazał, że taki obowiązek przedsiębiorcy energetycznego wynika z prawidłowej interpretacji art. 47 ust. 1 Pe. Powód nie wykonał jednak tego obowiązku i w okresie od sierpnia 2014 r. do września 2015 r. stosował taryfę nie zatwierdzoną dla obszaru (...), która została zatwierdzona dla innego obszaru tj. Galerii (...) w R.. Pozwany wskazał, że w przypadku powoda nie mógł mieć zastosowania art.47 ust.2c Pe, gdyż dla obiektu (...) nie istniała wcześniej żadna zatwierdzona taryfa. Zasada stosowania dotychczasowej taryfy, o której mowa w art. 47 ust. 2c Pe dotyczy wyłącznie taryfy ustalonej i zatwierdzonej dla konkretnego obszaru, a nie taryfy ustalonej dla danego przedsiębiorcy ale dla innego obszaru oddalonego od tego, dla którego została ustalona. Zauważył, że w każdym obszarze przedsiębiorstwo energetyczne ponosi zróżnicowany koszt zakupu usług dystrybucyjnych, wynikający z taryf różnych dostawców tej usługi tj. (...) S.A. Oddział S. oraz (...) S.A. (obecnie (...) S.A.). Powoła się na przepis § 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz. U. z 2013 r. poz. 1200; „rozporządzenie taryfowe"), oraz art. 44 i 45 Pe. Wskazał, że skoro powód prowadzi działalność koncesjonowaną na obszarach zasilanych z sieci różnych dystrybutorów i w każdym z tych obszarów ponosi inny koszt zakupu usług dystrybucyjnych, a więc koszt uzasadniony stanowiący, obok kosztów własnych, podstawę kalkulacji stawek opłat, to brak jest podstaw do stosowania przez przedsiębiorstwo w taryfie jednakowego poziomu stawek opłat dla wszystkich obszarów. Taryfa zatwierdzona dla jednego obszaru nie mogła być stosowana przez powoda na innym obszarze. Nie mogła też stanowić taryfy dotychczasowej dla nowego obszaru w rozumieniu art. 47 ust. 2c Pe. W tej sytuacji przyjętą w odwołaniu interpretację, że Spółka nie naruszyła normy z art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe uznał Prezes URE za nieuzasadnioną. Odnośnie twierdzenia powoda o kompetencji Prezesa URE do wydania decyzji ustalającej współczynniki korekcyjne dla zatwierdzonej wcześniej taryfy, pozwany wskazał, że współczynniki korekcyjne nie służą do wprowadzania zmian w obowiązującej taryfie w przypadku rozszerzenia zakresu terytorialnego działalności koncesyjnej powoda, a mają zastosowanie w taryfach wieloletnich (art. 47 ust. 2a Pe), jako instrument wprowadzania zmian do ustalonych w taryfie cen i stawek w przypadku wystąpienia udokumentowanej zmiany warunków zewnętrznych wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, co w niniejszej sprawie nie występuje. Wskazał, że prawo żądania przedłożenia taryfy do zatwierdzenia jest fakultatywnym uprawnieniem a nie obligatoryjnym zadaniem Prezesa URE. Zauważył, że to na koncesjonariuszu ciąży wymóg wykonywania działalności regulowanej z należytą starannością, a powód nie może przerzucać na Prezesa URE ciężaru prawidłowego wykonywania tej działalności. Zgodnie z art. 47 ust. 1 i 2 Pe przedsiębiorstwa energetyczne ustalają taryfy dla paliw gazowych i energii elektrycznej, które podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa URE, proponują okres ich obowiązywania i przedkładają taryfy do zatwierdzenia przez Prezesa URE. Pozwany wskazał, że fakt złożenia wniosku o zatwierdzenie nowej taryfy przed wygaśnięciem dotychczasowej i obowiązywania wynikającej z art. 47 ust. 2 Pe zasady dalszego stosowania dotychczasowej taryfy po wszczęciu postępowania w sprawie zatwierdzenia nowej taryfy upoważniał powoda do stosowania dotychczasowej taryfy jedynie na obszarze Galerii (...) w R., dla którego taryfa ta została zatwierdzona. Odnośnie zarzutów dotyczących naruszenia procedury administracyjnej, pozwany wskazał, że postępowanie przeprowadzone zostało w sposób rzetelny i znamionowało je, wszechstronne i wyczerpujące rozpatrzenie zebranego w jego trakcie materiału dowodowego. Natomiast zarzuty dotyczące procedury administracyjnej nie mogą odnieść skutku, ze względu na cywilny charakter postępowania przed SOKiK. Pozwany wskazał także, że na wymiar kary miały wpływ wyłącznie przesłanki ustawowe określone w art.56 ust.6 Pe. Ewentualne kwestie współpracy powoda z pozwanym na etapie postępowania administracyjnego nie miały wpływu na wymiar kary. W odniesieniu do stanowiska, że stwierdzenia zawarte w decyzji były dla powoda krzywdzące pozwany oświadczył, że przy wydawaniu decyzji miał na względzie ukształtowane orzecznictwo sądów orzekających w sprawach z zakresu regulacji energetyki. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględnił wszystkie wymienione w art. 56 ust. 5 Pe przesłanki wymiaru kary i wyjaśnił, w jakim stopniu miały one wpływ na wymiar ustalonej w decyzji kary.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest przedsiębiorstwem energetycznym prowadzącym koncesjonowaną działalność gospodarczą w zakresie dystrybucji energii elektrycznej.

Decyzją z dnia 21 czerwca 2012 r. nr (...) Prezes URE udzielił przedsiębiorcy koncesji na dystrybucję energii elektrycznej na okres od 25 czerwca 2012 do 21 marca 2026 r. (k. 45 akt sąd.) Z ustalonego w koncesji przedmiotu i zakresu działalności wynika, że Spółka była uprawniona do dystrybucji energii elektrycznej na potrzeby odbiorców zlokalizowanych na terenie nieruchomości położonej w R., w granicach ulic (...), na której zlokalizowane jest Centrum Handlowe Galeria (...). (k.45v akt sąd.)

Decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r., znak: (...) Prezes URE zatwierdził dla Spółki tzw. pierwszą taryfę dla usług dystrybucji energii elektrycznej na terenie obiektu Galeria (...) w R., wymienionego w udzielonej powodowi na terenie koncesji z dnia 21 czerwca 2012 r. Jest to teren, na którym dystrybutorem energii elektrycznej jest (...) S.A. Oddział S., od którego powód nabywał usługi dystrybucji energii elektrycznej na potrzeby odbiorców w Galerii (...).

Decyzją z dnia 28 marca 2014 r., znak: (...) Prezes URE zmienił ustalony w decyzji koncesyjnej z dnia 21 czerwca 2012 r. dotychczasowy zakres i przedmiot działalności koncesjonowanej poprzez rozszerzenie obszaru świadczenia przez Spółkę usług dystrybucji energii elektrycznej o teren obiektu (...) w W. przy ul. (...). (k.49 akt sąd.) (teren obsługiwany przez (...) S.A., obecnie (...) S.A.). Postanowieniem z dnia 2 lipca 2014 r., znak: (...) Prezes URE uzupełnił decyzję z dnia 28 marca 2014 r. o zmianie zakresu koncesji poprzez wpisanie nazw ulic, w granicach których zlokalizowany jest kompleks biurowy (...) w W.. (k.51 akt sąd.)

Pismem z dnia 27 czerwca 2014 r., doręczonym w dniu 30 czerwca 2014 r. Spółka wystąpiła do Prezesa URE z wnioskiem o zatwierdzenie drugiej taryfy dla usług dystrybucji energii elektrycznej, w której skalkulowała odrębne stawki opłat dystrybucyjnych dla każdego z obszarów działalności przedsiębiorstwa, zróżnicowanych ze względu na ponoszone koszty zakupu usług dystrybucyjnych. We wniosku o zatwierdzenie drugiej taryfy Spółka poinformowała, że na obszarze działania kompleksu biurowego - (...) w W., odbiorcy rozliczani są za usługi dystrybucji energii elektrycznej na zasadzie refaktury kosztów.

W toku postępowania o zatwierdzenie drugiej taryfy, z przedstawionych przez powoda na wezwanie organu kopii faktur Prezes URE ustalił, że po uzyskaniu decyzji ostatecznej o rozszerzeniu zakresu działalności o nowy obszar, od sierpnia 2014 r. Spółka w rozliczeniach z odbiorcami obiektu (...) stosowała stawki z pierwszej taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r. dla obszaru Galerii (...) w R. kiedy posiadała koncesję na prowadzenie działalności wyłącznie na tym terenie.

Druga taryfa Spółki, obowiązująca dla odbiorców z obszaru Galerii (...) w R. oraz obiektu (...) w W. została zatwierdzona decyzją Prezesa URE z dnia 7 sierpnia 2015 r. znak: (...) i została opublikowana w „Biuletynie Branżowym Urzędu Regulacji Energetyki - (...)” nr (...) z dnia 7 sierpnia 2015 r. Spółka wprowadziła drugą taryfę do stosowania dla odbiorców w dniu 1 września 2015 r. (bezsporne)

W związku z ujawnieniem w toku postępowania o zatwierdzenie drugiej taryfy, że w ramach prowadzonej działalności koncesjonowanej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej Spółka stosowała stawki z taryfy, bez dopełnienia obowiązku przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia, o którym mowa w art. 47 Pe, Prezes URE pismem z dnia 3 marca 2016 r., znak: (...), zawiadomił Spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, w związku z art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe oraz wezwał Spółkę do przedłożenia wymienionych w piśmie informacji i dokumentów. (k.1 akt adm.)

W odpowiedzi z dnia 18 kwietnia 2016 r. (k. 11-15 akt adm.) Spółka przedstawiła informacje i dokumenty oraz przedstawiła swoje stanowisko w sprawie oraz wniosła o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. W piśmie Spółka oświadczyła, że do czasu wydania postanowienia z dnia 2 lipca 2014 r. prostującego decyzję z dnia 28 marca 2014 r. stosowała w rozliczeniach z odbiorcami obiektu (...) zasadę refaktury kosztów, natomiast „od czasu otrzymania prawidłowo sformułowanej koncesji na nowy obszar działalności ((...)) stosowała wobec odbiorców tego obszaru podobnie jak wobec odbiorców Galerii (...) stawki i ceny według Pierwszej Taryfy zatwierdzonej dnia 7 czerwca 2013 r.”. W piśmie wskazano, że pierwsza taryfa została zatwierdzona bez ograniczenia podmiotowego i obszarowego, co zdaniem Spółki uzasadniało stosowanie pierwszej taryfy w obiekcie (...). Na wypadek, gdyby Prezes URE powziął wątpliwości, co do okoliczności przedstawionych w piśmie lub dołączonych do niego dokumentów, Spółka wniosła o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. W. na okoliczności wskazane treści pisma, w szczególności sposobu rozliczania się z odbiorcami w okresie lipiec 2013 - luty 2016 r. i treści korespondencji prowadzonej przez Spółkę z URE.

Pismem z dnia 19 czerwca 2017 r., znak: (...), Prezes URE zawiadomił Spółkę o zakończeniu prowadzonego postępowania dowodowego i możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym oraz złożenia ewentualnych uwag i wyjaśnień w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. (k.506 akt adm.)

W dniu 29 czerwca 2017 r. pełnomocnik Spółki zapoznał się z zebranym w postępowaniu administracyjnym materiałem dowodowym i przedstawił uwagi dotyczące akt sprawy. (k.508-509 akt adm.)

Różnica pomiędzy przychodem, obliczonym na podstawie ceny wynikającej z refaktury kosztów zakupu oraz rzeczywistego zużycia odbiorców, tj. przychodem jaki Spółka osiągnęłaby stosując w okresie od 1 sierpnia 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. wobec odbiorców z obiektu (...) refakturę a przychodem faktycznie osiągniętym, tj. stosując w rozliczeniach z odbiorcami stawki opłat z taryfy skalkulowanej na podstawie kosztów zakupu usług dystrybucji z (...) S.A. Oddział S., wyniosła (...)zł. (bezsporne)

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W odwołaniu powód oświadczył, że nie kwestionuje ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Ponadto stwierdził, iż w sprawie niesporne jest, że po uzyskaniu postanowienia z dnia 2 lipca 2014 r. prostującego zakres koncesji na nowy obszar działania ((...)) stosował dla odbiorców na tym obszarze stawki z taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r. (mylnie podając datę 10 czerwca 2013 r.) Powód wskazał, że jakkolwiek była to taryfa skalkulowana przy uwzględnieniu kosztów zakupu energii elektrycznej na obszarze Galerii (...) w R., to została zatwierdzona przez Prezesa URE. Podniósł, że przed upływem okresu obowiązywania pierwszej taryfy Spółka przedstawiła Prezesowi URE do zatwierdzenia nową taryfę. Spełniła więc warunek umożliwiający jej dalsze stosowanie taryfy dotychczasowej po upływie obowiązywania pierwszej taryfy na zasadzie art. 47 ust. 2c Pe. Na tej podstawie powód stwierdził, że nie doszło do stosowania przez Spółkę wobec odbiorców z obszaru (...) stawek z taryfy, która nie zostałaby wcześniej przedstawiona Prezesowi URE do zatwierdzenia w trybie art. 47 ust. 1 Pe a następnie zatwierdzona decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r. na okres 12 miesięcy.

W sprawie bezsporne jest, że w dacie zatwierdzania przez Prezesa URE pierwszej taryfy Spółka posiadała jedynie koncesję uprawniającą do świadczenia usług na obszarze Galerii (...) w R.. Z uwagi na to, że udzielona powodowi decyzją z dnia 21 czerwca 2012 r. koncesja pozwalała na prowadzenie działalności na wyraźnie wskazanym w niej obszarze, przy ustalaniu cen i stawek pierwszej taryfy powód nie mógł więc uwzględnić kosztów wykonywania działalności koncesjonowanej, które wynikały z prowadzenia tej działalności na innym obszarze. Takie działanie powoda wynikało wprost z treści art. 45 ust. 1 Pe, zgodnie z którym przedsiębiorstwa energetyczne ustalają taryfę stosownie do zakresu wykonywanej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 32 ust. 1 Pe. Oznacza to, że wprowadzona do stosowania przez powoda od sierpnia 2014 r. dla odbiorców z obszaru (...) taryfa była skalkulowana z uwzględnieniem kosztów działalności właściwych dla innego obszaru ( Galerii (...)) a nie nowego obszaru w W.. W odwołaniu powód przyznał, że tak było. Wskazać należało, że mimo, iż była to taryfa, która została zatwierdzona już przez Prezesa URE, przy ustalaniu określonych w niej cen i stawek powód nie mógł uwzględnić kosztów wykonywania działalności gospodarczej na obszarze (...), dla którego w dacie zatwierdzania tej pierwszej taryfy nie posiadał jeszcze koncesji. Brak więc podstaw do uznania, że w odniesieniu do powoda, w zakresie wykonywania działalności gospodarczej na obszarze (...), miało zastosowanie wynikające z przepisu art. 47 ust. 2c Pe uprawnienie do dalszego stosowania taryfy zatwierdzonej dla obszaru Galerii (...) w R.. Wynikające z tego przepisu dla powoda skutki występowały jedynie w odniesieniu do działalności prowadzonej na obszarze Galerii (...) w R.. Za trafnością tego stanowisko przemawia fakt, że z tytułu stosowania do odbiorców z tego obszaru taryfy zatwierdzonej decyzją z 7 czerwca 2013 r. po upływie okresu jej obowiązywania Prezes URE nie nałożył na powoda kary pieniężnej w zaskarżonej decyzji. W świetle powyższego przedstawione w odwołaniu twierdzenie, że ze względu na unormowanie z art. 47 ust. 2c Pe Spółka była uprawniona do stosowania do odbiorców z obszaru (...), w okresie od sierpnia 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. taryfy ustalonej dla innego obszaru i nie dopuściła się naruszenia art. 47 Pe należało uznać za całkowicie błędne i nie znajdujące potwierdzenia w przepisach ustawy Prawo energetyczne. Zdaniem Sądu zgodzić się też należało z Prezesem URE, że w doniesieniu do świadczenia usług dla odbiorców z obszaru (...) przepis art. 47 ust. 2c Pe nie miał zastosowania. W tym stanie podnoszone w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 47 ust. 1 Pe oraz art. 47 ust. 2c Pe należało uznać za bezzasadne. Bez wpływu na powyższą ocenę były podnoszone w odwołaniu okoliczności, że wobec stwierdzenia, iż Spółka uzyskała koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej na nowym obszarze, Prezes URE nie skorzystał z uprawnienia do podjęcia w stosunku do Spółki określonych działań, więc należało domniemywać, że uznał postępowanie Spółki za właściwe. Wskazać należy, że to na powodzie, jako podmiocie prowadzącym w sposób profesjonalny działalność gospodarczą, ciąży wynikający z art. 355 § 2 k.c. obowiązek wykonywania tej działalności z należytą starannością. Obowiązek przedsiębiorcy przedstawienia taryfy do zatwierdzenia, bez względu na skierowanie do niego żądania Prezesa URE, wywodzić należy z obowiązku stosowania wyłącznie zatwierdzonych przez Prezesa URE taryf.

Dla usprawiedliwienia własnego naruszenia przepisów ustawy powód nie może powoływać się na brak działania ze strony Prezesa URE. Należy podkreślić, że powoływane przez powoda przepisy dają Prezesowi URE prawo do podejmowania określonych działań, ale nie nakładają na pozwanego żadnego obowiązku w tym zakresie. Powód nie może więc stawiać zarzutu, że Prezes URE nie podejmował w stosunku do Spółki żadnych działań, do których nie był zobowiązany. Za całkowicie bezzasadne należało również uznać twierdzenie powoda, że skoro Prezes URE nie skorzystał z przysługujących mu uprawnień, uzasadnione było domniemanie, że uznał postępowanie Spółki za właściwe.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe karze pieniężnej podlega przedsiębiorca, który stosuje ceny i taryfy bez przestrzegania obowiązku, o którym mowa w art. 47 Pe, przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia.

Wobec stwierdzenia na podstawie przekazanych przez Spółkę w toku postępowania o zatwierdzenie drugiej taryfy, że w ramach prowadzonej działalności koncesjonowanej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej Spółka dopuściła się naruszenia art. 47 Pe w ten sposób, że stosowała dla odbiorców z obszaru (...) w W. stawki z taryfy zatwierdzonej dla innego obszaru, bez dopełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 47 Pe, przedstawienia ich Prezesowi URE do zatwierdzenia, Prezes URE uprawniony był do wszczęcia postępowania administracyjnego i nałożenia na Spółkę, na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe kary pieniężnej. W tym stanie również podnoszony w odwołaniu zarzut naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 5 Pe nie zasługiwał na uwzględnienie, jako nieuzasadniony.

Odnośnie podniesionych w odwołaniu zarzutów naruszenia przepisów postępowania administracyjnego wskazać należało, że Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego. W prowadzonym postępowaniu odwoławczym SOKiK nie ogranicza się wyłącznie do badania legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. SOKiK zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu obowiązujących w postępowaniu cywilnym zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązków stron w postępowaniu dowodowym. W świetle powyższego nawet gdyby przyjąć, iż w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to, o ile nie stanowią one podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji, nie mogą one prowadzić do uchylenia decyzji i nie mogą być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 roku sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 Nr 5, poz. 87; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 roku sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 roku sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 52708; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 roku, sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312).

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że podnoszone przez powoda okoliczności, dotyczące rzekomo błędnych stwierdzeń organu, iż powód w trakcie postępowania nie przedstawił dokumentów, do których przedłożenia został wezwany i nie udzielił pewnych żądanych informacji, co miało mieć wpływ na krzywdzące spółkę twierdzenie przez organ iż współpraca między stornami była utrudniona, nie miało wpływu na wysokość wymierzonej spółce kary.

Zgodnie z art. 56 ust.6 Pe ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Przy czym dotychczasowe zachowanie podmiotu rozumiane jest przede wszystkim jako przestrzeganie przepisów ustawy Prawo energetyczne, w szczególności tych, o których mowa w jej art. 56 Pe. Na wysokość kary pieniężnej nie mogły zatem mieć wpływu podnoszone przez powoda nieporozumienia między stronami w trakcie postępowania administracyjnego, które w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji zostały przedstawione niejako „na marginesie”. Nie jest zatem celowe zgłębianie przez Sąd tych okoliczności, gdyż jak wskazano wyżej, przedmiotem zainteresowania Sądu w cywilnoprawnym postępowaniu wszczętym poprzez odwołanie powoda, nie jest przebieg postępowania administracyjnego, lecz stwierdzenie czy zachowanie przedsiębiorcy stanowiło naruszenia przepisów ustawy Prawo energetyczne. Kryteria jakimi kierował się pozwany przy wymierzeniu kary pieniężnej zostały szczegółowe opisane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i obejmują one wyłącznie te wskazane w art.56 ust. 6 Pe. Zdaniem Sądu Prezes URE w prawidłowy sposób ocenił dotychczasowe zachowanie powoda. Pozwany wskazał, ze powód nie był dotychczas karany za naruszanie przepisów ustawy Prawo energetyczne, co wpłynęło na złagodzenie kary. Przy ustalaniu wysokości nałożonej kary pieniężnej pozwany uwzględnił również inne okoliczności łagodzące tj. fakt, że system dystrybucyjny przedsiębiorstwa ma lokalny charakter, z którego nie są zasilani odbiorcy gospodarstw domowych, a wyłącznie podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz niewielki rozmiar działalności przedsiębiorstwa obejmujący 14-19 odbiorców na niskim napięciu. Pozwany prawidłowo również ocenił stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz możliwości finansowe przedsiębiorcy.

Nałożona decyzją kara pieniężna w wysokości 10 000 zł została wymierzona w bardzo niskim wymiarze, w szczególności mając na uwadze, że stosując stawki i ceny nie zatwierdzone przez Prezesa URE w obiekcie (...) od 1 sierpnia 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. przedsiębiorca uzyskał dodatkowy przychód oszacowany przez pozwanego na (...)zł. Powód nie kwestionował tej okoliczności w odwołaniu. W tej sytuacji wymierzonej powodowi kary nie można uznać za wygórowaną, gdyż nie konsumuje ona nawet w istotnej części niezasadnie uzyskanego przez powoda przychodu.

Sąd pominął wnioskowany przez powoda dowód z zeznań świadka – pracownika Spółki, zajmującego się sprawami koncesji i taryf mając na uwadze, że wskazane we wniosku okoliczności wynikały ze stanowiących dowód w sprawie dokumentów znajdujących się w aktach administracyjnych, nie były kwestionowane przez pozwanego, a przeprowadzenie wnioskowanego dowodu nie miało wpływu na treść wyroku – art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia oddalił odwołanie, jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia odwołania.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.