Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz Sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. z siedzibą w R.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w R. z dnia 3 stycznia 2023 r. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 19 grudnia 2022 r. znak: (...)

oddala odwołanie;

zasądza od (...) S.A. z siedzibą w R. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny /

Sygn. akt XVII AmE 130/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 listopada 2023 r.

Decyzją z dnia 19 grudnia 2022 r. znak:(...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: „ Prezes URE”, „ Pozwany”) na podstawie:

- art. 56 ust 1 pkt 14 w związku z art. 56 ust. 2 oraz art. 30 ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 2022, poz. 1385 ze zm., dalej też „p.e.”),

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2022, poz. 2000 ze zm., dalej też „k.p.a.”),

orzekł, że:

Przedsiębiorca – (...)S.A. z siedzibą w R. z nieuzasadnionych powodów wstrzymał w dniu 24 września 2019 r. dostarczanie energii elektrycznej do nieruchomości przy ul. (...) w K.;

za działanie określone w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości (...) zł.

(decyzja Prezesa URE z dnia 19.12.2022 r. k. 6-10 akt sąd.)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył (...) S.A. z siedzibą w R. (dalej również jako: „Przedsiębiorca”, „Skarżący”, Pozwany”) i zarzucił jej: niewspółmierność nałożonej kary względem zaistniałego naruszenia tj. nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej do odbiorcy oraz dowolne uznanie, że stopień szkodliwości czynu powoda nie jest znikomy.

Powód w konsekwencji wniósł o: uchylenie zaskarżonej decyzji albo o zmianę zaskarżonej decyzji i odstąpienie od ukarania Skarżącego karą pieniężną oraz o zasądzenie od strony przeciwnej na rzecz Skarżącego kosztów postępowania, w tym zastępstwa prawnego w stawce minimalnej.

(odwołanie z dnia 3.01.2023 r. k. 11-12 akt sąd.)

Pozwany, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od Powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedź pozwanego na odwołanie z dnia 30.06.2023 r. k. 56-60 akt sąd.)

W dalszym toku postępowanie strony podtrzymały prezentowane stanowiska.

(protokół z rozprawy z dnia 7.11.2023 r. k. 77 akt sąd.)

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w R. jest spółką prawa handlowego wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: (...). Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest handel energią elektryczną.

(okoliczności bezsporne, KRS powoda k. 20-44 akt sąd.)

Decyzją z dnia 17 listopada 1998 r. Nr (...) (ze zm.), Prezes URE udzielił Przedsiębiorcy koncesji na obrót energią elektryczną na okres od dnia 17 listopada 1998 r. do dnia 31 grudnia 2025 r.

(okoliczność bezsporna k. 7 akt sąd.)

W dniu 12 października 2022 r. Pozwany zawiadomił Powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Powodowi w związku z ujawnieniem w działalności prowadzonej przez Przedsiębiorcę nieprawidłowości polegającej na wstrzymaniu dostarczania energii elektrycznej do odbiorcy z nieuzasadnionych powodów, tj. nieprawidłowości, o której mowa w art. 56 ust 1 pkt 14 p.e., potwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 13 maja 2020 r., znak: (...) oraz wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, XVII Wydział Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 22 lutego 2022 r., sygn. akt XVII AmE 158/20. Jednocześnie, Prezes URE wezwał powoda do przedstawienia szczegółowych wyjaśnień, złożenie wniosków dowodowych oraz przedstawienia uwierzytelnionych kopii dokumentów mających związek ze sprawą (w tym: dokumentów finansowych, sprawozdań z weryfikacji istniejących procedur).

(okoliczności bezsporne, a ponadto zawiadomienie pozwanego z dnia 2.10.2022 r. k. 2-3 akt adm., wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, XVII Wydział SOKiK z dnia 22.02.2022 r., sygn. akt XVII AmE 158/20 k. 5-10 akt adm., decyzja Prezesa URE z dnia 13.05.2020 r. k. 12-19 akt adm.)

Pismem z dnia 3 listopada 2022 r. Powód złożył szczegółowe wyjaśnienia oraz przedłożył żądane dokumenty. W tymże piśmie Powód wyjaśnił, iż „ do wstrzymania dostaw doszło w wyniku serii błędów ludzkich, nie zaś z przyczyn proceduralnych czy systemowych w (...) S.A. (…)”. Wskazał też, że odbiorca posiadał dwie różne umowy. Dodał też, że „ Pierwszy pomylił się Odbiorca, który dokonał zapłaty na konto innej umowy niż zamierzał to uczynić. Następnie błąd popełnił pracownik (…), który udzielił Odbiorcy w dniu 8.08.2019 r. błędnej informacji o globalnym saldzie jego rozliczeń na dwóch kontach umownych”. Podkreślił również, że pracownik dokonujący zwrotu nadpłaty nie sprawdził innych kont umownych, w związku z czym zwrócono Odbiorcy kwotę 109,90 zł., zamiast pokryć jego zadłużenie w kwocie 252,30 zł. na koncie innej umowy oraz poinformować Odbiorcę o niedopłacie. Powód podkreślił też, że w chwili wystawienia dla (...) S.A. zlecenia na wstrzymanie dostaw Odbiorcy, wychwycenie błędu ze strony Odbiorcy było utrudnione. Przedsiębiorca zaznaczył, że „to cały ciąg zdarzeń, który w konsekwencji doprowadził do wstrzymania dostawy energii elektrycznej wywołany został przez pierwotną pomyłkę Odbiorcy, który dokonał płatności na poczet innej umowy, niż zamierzał dokonać, a następnie błąd został powielony przez pracowników (...) S.A.”. Z informacji wskazanych przez spółkę wynika, iż została wprowadzona Procedura Zarządzania Należnościami w (...) .S.A , w której szczegółowo określono przypadki wstrzymania dostaw energii elektrycznej. Ponadto, Powód pouczył pracowników winnych braku zachowania należytej staranności w obsłudze klienta, żeby wnikliwie analizowali sprawy przed podjęciem decyzji o wstrzymaniu dostaw, zwrocie nadpłaty czy udzieleniu Odbiorcy ważnej dla niego informacji. Co więcej, od października 2020 r. wprowadzono dodatkowe miękkie działania windykacyjne celem wykorzystania wszystkich dostępnych sposobów informowania Odbiorcy o wysokości zadłużenia. Przedsiębiorca wniósł o zastosowanie dyrektyw związanych z wymiarem kary pieniężnej (na podstawie art. 189d k.p.a.) oraz o rozważenie odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej (na podstawie art. 189f § 2 k.p.a.).

(okoliczności bezsporne k. 6-7 akt sąd., a ponadto pismo powoda z dnia 3.11.2022 r. k. 28-30v akt adm.)

W 2021 r. (...) S.A. z siedzibą w R. osiągnął przychód z działalności koncesjonowanej w wysokości (...) zł. oraz zysk netto w wysokości (...)zł.

(okoliczności bezsporne k. 9v akt sąd., a ponadto Sprawozdanie z całkowitych dochodów za rok 2021 k. 45v akt adm., formularz w sprawie opłaty koncesyjnej k. 77 akt adm.)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

W myśl art. 6b ust 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii może wstrzymać, z zastrzeżeniem art. 6c, dostarczanie paliw gazowych lub energii, jeżeli:

w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że nastąpiło nielegalne pobieranie paliw lub energii;

odbiorca zwleka z zapłatą za świadczone usługi, co najmniej przez okres 30 dni po upływie terminu płatności.

Zgodnie z art. 56 ust 1 pkt 14 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto z nieuzasadnionych powodów wstrzymuje lub ogranicza dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła do odbiorców.

W niniejszej sprawie niespornym było dopuszczenie się przez powoda deliktu administracyjnego, polegającego na wstrzymaniu w dniu 24 września 2019 r. dostarczania energii elektrycznej do nieruchomości przy ul. (...) w K., który to delikt został stwierdzony ostateczną decyzją Prezesa URE z dnia 13 maja 2020 r. znak: (...) i następnie wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 22 lutego 2022 r., sygn. akt XVII AmE 158/20, który stał się prawomocny.

Powód, nie kwestionując faktu dopuszczenia się ww. deliktu administracyjnego stał na stanowisku, że wymierzona kara pieniężna była niewspółmierna do zaistniałego naruszenia oraz że w sprawie istniały podstawy do odstąpienia przez pozwanego od wymierzenia kary albowiem stopień szkodliwości czynu był znikomy. Powód podkreślał, że ma ok. (...)odbiorców i w toku postępowania w niniejszej sprawie nie ujawniono innych naruszeń. W związku z tym relacja wielkości naruszenia do chronionego dobra winna być oceniana właśnie w proporcji (...) do(...)

W ocenie Sądu brak było podstaw do zastosowania w niniejszej spawie wobec Powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, o której mowa w art. 56 ust 6a p.e. W myśl tego przepisu, Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Zgodnie z treścią powyższego artykułu pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary.

W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie wskazać należy, że Powód zaprzestał naruszenia prawa, poprzez zgłoszenie wniosku do operatora systemu dystrybucyjnego o wznowienie dostaw energii elektrycznej.

Odnosząc się do drugiej obligatoryjnej przesłanki, która winna być spełniona tj. ustalenie stopnia szkodliwości czynu, to Sąd posłużył się sposobem weryfikacji tego stopnia wypracowanym w prawie karnym. Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 2014 r., z którego tezą Sąd w składzie niniejszym się zgadza, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a p.e. instytucją prawa karnego, a jednocześnie w prawie energetycznym nie dał wskazówek jakimi kryteriami należy się posługiwać dla oceny tej szkodliwości, to z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 prawa energetycznego, zasadne jest odwołanie się do art. 115 § 2 kodeksu karanego, który zawiera zamknięty katalog kryteriów oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu. Przepis ten nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Jak ocenił Sąd Najwyższy w powołanym wyżej orzeczeniu „ o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10), przy czym podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r., IV KK 382/10). […] Nie uwzględnia się więc okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu, ponieważ nie mieszczą się one w regulacji art. 115 § 2 KK.”

Odnosząc powyższe kryteria do oceny szkodliwości czynu Powoda, jak już wyżej Sąd wskazał, zasadnicze znaczenia dla tej oceny ma rodzaj i charakter naruszonego dobra oraz waga naruszonych obowiązków, jak również rodzaj naruszonych reguł ostrożności.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniem Powoda, iż skoro naruszenie odnosiło się do jednego Odbiorcy w stosunku do ok.(...) odbiorców, to stopień szkodliwości czynu był znikomy. Przesłankę tę należy rozpatrzeć w odniesieniu do konkretnego przypadku. W niniejszej sprawie konkretny Odbiorca został niesłusznie pozbawiony dostępu do energii. Dobrem chronionym prawem w tym konkretnym przypadku jest indywidualny dostęp do energii elektrycznej każdego z jej odbiorców, a nie dostęp zbiorowy do tej energii. Pozbawienie dostaw energii stanowi de facto pozbawienie Odbiorcy możliwości skorzystania z jednego z fundamentalnych dóbr, które służą zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych Odbiorcy. Z uwagi na powyższe, wstrzymanie dostaw energii elektrycznej powinno być ostatecznością, po dokładnym przeprowadzeniu postępowania dotyczącego danego Odbiorcy, tylko wtedy gdy jest pewność, że skrupulatnie został zbadany stan faktyczny danej sprawy (danego przypadku). W rozpatrywanej sprawie, nieuzasadnione wstrzymanie dostaw energii trwało jeden dzień tj. 24 września 2019 r., ale podkreślenia wymaga, iż odnosiło się do Odbiorcy w gospodarstwie domowym, dla którego wstrzymanie dostaw energii było dotkliwe. Jednocześnie nastąpiło ono wskutek niedochowania przez powoda ściśle określonej procedury. Powód powinien dokonać prawidłowej weryfikacji rachunków bankowych, pod kątem zalegania bądź niezalegania Odbiorcy z zapłatą należności. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Warszawie, w wyroku z dnia 22 lutego 2022 r. „Weryfikacja ta została dokonana na skutek telefonicznej interwencji powoda, jednak przeprowadzono ją w sposób błędny z przyczyn leżących po stronie (...) S.A. bowiem pracownik błędnie zliczył dokonane wpłaty i nieprawidłowo poinformował odbiorcę, że nie posiada on już zadłużenia i że na koncie powstała nadpłata. (…) Wymogi lojalnego działania i staranności zawodowej leżące po stronie powoda wymagały rzetelnego zweryfikowania stanu rachunków bankowych odbiorcy zanim podjęto decyzję o wstrzymaniu mu dostaw energii. (…) (...), dokonując przedmiotowego wstrzymania dostaw energii elektrycznej, co najmniej nie dochował należytej staranności” (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, XVII Wydział SOKiK z dnia 22 lutego 2022 r., sygn. akt XVII AmE 158/20, Legalis nr 2738396).

Podsumowując powyższą część rozważań stwierdzić należy, że zarówno charakter naruszonego dobra, okoliczności towarzyszące naruszeniu prawa i waga naruszonych obowiązków oraz reguł ostrożności, wskazują na to, że stopień społecznej szkodliwości czynu Powoda był z całą pewnością wyższy aniżeli znikomy, co prowadzi do wniosku, że w sprawie nie zachodziły podstawy do odstąpienia od wymierzenia kary (art. 56 ust. 6a p.e.).

Jednocześnie wskazać należy, że Powód nie przedstawił okoliczności, które skutecznie podważałyby wymiar nałożonej na niego kary za wstrzymanie z nieuzasadnionych przyczyn dostawy energii elektrycznej.

Zgodnie z art. 56 ust 3 p.e. wysokość kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust 1 pkt 14 p.e., nie może być niższa niż 10 000 zł. i nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Natomiast, w myśl art. 56 ust 6 p.e. ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Pozwany wymierzył Powodowi karę w najniższej możliwej wysokości przewidzianej przez ustawodawcę, tj. w kwocie(...) zł.

Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu, wszystkie powyższe kryteria zostały ocenione przez Prezesa URE prawidłowo (zarówno stopień szkodliwości czynu jak i stopień zawinienia należało uznać wyższy aniżeli znikomy).

Pozwany jednocześnie trafnie ocenił możliwości finansowe Powoda. Na marginesie jedynie nadmienić należy, iż wymiar kary nie może być symboliczny, tylko powinien mieć charakter represyjny, prewencyjny i wychowawczy. Patrząc na przychody z działalności koncesjonowanej Powoda w 2021 r. ((...) zł.), wymierzona kara w żaden sposób nie może zostać uznana za nadmiernie dolegliwą i oczywistym jest, że nie wpłynie negatywnie na kondycję finansową Powoda.

Niezależnie od powyższego należy dodać, że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne, a interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w przepisie art. 56 ust. 6a p.e., ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Okoliczności omawianej sprawy za takim stwierdzeniem nie przemawiają.

W związku z tym, podnoszone przez Powoda zarzuty naruszenia przepisów prawa energetycznego (w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji) okazały się chybione.

W tych okolicznościach, w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oraz na podstawie wyżej w uzasadnieniu wskazanych przepisów, Sąd oddalił odwołanie od decyzji Prezesa URE ( pkt I sentencji wyroku).

W pkt II wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 130/23

ZARZĄDZENIE

(...)

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/