Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodnicząca – Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Malinowska

Protokolant – sekretarz sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu 16 stycznia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 3 czerwca 2022 r. znak: (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 135/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 czerwca 2022 r. (znak: (...)), wydaną na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 oraz ust. 6a ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (dalej: PE) oraz art. 104 k.p.a., Prezes Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że przedsiębiorca - (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. naruszył warunek 2.1.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 18 grudnia 2000 r. Nr (...) ze zm., w ten sposób, że wykonywał działalność objętą udzieloną koncesją, na stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w m. (...), bez wymaganego prawem pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych z terenu ww. stacji paliw. Za powyżej opisane działanie organ wymierzył koncesjonariuszowi karę pieniężną w wysokości 9.000 zł ( decyzja, k. 6-9).

W przepisanym terminie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wywiodła odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając to orzeczenie w części, tj. w pkt 2 oraz wnosząc o zmianę decyzji w części, tj. w pkt 2 i odstąpienie od wymierzenia kary, względnie o uchylenie decyzji w części, tj. w pkt 2. Zaskarżonej decyzji zarzucono mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a.  przepisu art. 56 ust. 6 PE poprzez ustalenie wysokości wymierzonej kary pieniężnej z pominięciem rzeczywistego, tj. znikomego stopnia szkodliwości czynu oraz stopnia zawinienia;

b.  przepisu art. 56 ust. 6a PE poprzez nieodstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej pomimo tego, że stopień szkodliwości czynu jest znikomy oraz pominięcie tej okoliczności, że koncesjonariusz uzyskał nowe pozwolenie wodnoprawne, a zatem zaprzestał naruszenia prawa i zrealizował obowiązek;

c.  przepisu art. 7, 77 oraz 80 k.p.a., co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie stopnia zawinienia oraz stopnia szkodliwości czynu.

( odwołanie, k. 10-11).

Prezes URE, po dokonaniu ponownej analizy akt sprawy oraz zarzutów zawartych w odwołaniu, stwierdził brak podstaw do ich uwzględnienia i zmiany lub uchylenia decyzji w zaskarżonej części, wobec czego organ podtrzymał stanowisko zawartej w tej decyzji o wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych ( odpowiedź na odwołanie, k. 36-40).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy decyzji Prezesa URE z 18 grudnia 2000 r. (Nr (...) ze zm.), w brzmieniu nadanym decyzją Prezesa URE z 10 grudnia 2010 r. (Nr (...)- (...)), (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej: Spółka (...), koncesjonariusz) uzyskała koncesję na obrót paliwami ciekłymi na okres od 20 grudnia 2010 r. do 31 grudnia 2030 r. Zgodnie z warunkiem 2.1.3. koncesji, koncesjonariusz jest obowiązany do przestrzegania przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, w szczególności do posiadania pozwoleń wodnoprawnych, gdy są one wymagane. Działalność gospodarczą, polegającą na obrocie paliwami ciekłymi, wykonuje koncesjonariusz przy wykorzystaniu stacji paliw, w tym stacji zlokalizowanej w m. (...), powiat (...).

dowód: fakty niesporne; decyzje Prezesa URE z 10.10.2010 r., k. 4-8 akt adm. oraz z 17.03.2022 r., k. 27-31 akt adm.

W dniu 27 września 2010 r. Starosta (...) wydał decyzję, którą udzielił Spółce (...) na okres 10 lat, tj. do 27 września 2020 r., pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie oczyszczonych wód opadowych i roztopowych z placów, parkingów i dróg utwardzonych w miejscowości S., gmina L..

dowód: decyzja z 27.09.2010 r., k. 11-12 akt adm.

Na wniosek Spółki (...) z 19 kwietnia 2021 r., decyzją z 28 czerwca 2021 r. Dyrektor Zarządu Zlewni w P. Państwowego Gospodarstwa (...), udzielił Spółce pozwolenia wodnoprawnego na usługę wodną polegającą na odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych ujętych w systemy kanalizacji deszczowej pochodzących z terenu stacji paliw zlokalizowanej w m. S., gmina L..

dowód: decyzja z 28.06.2021 r., k. 9-10 akt adm.

W okresie od 28 września 2020 r. do 28 czerwca 2021 r. Spółka (...) wykonywała działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu paliwami ciekłymi poprzez stację paliw, lokalizowaną w m. (...), bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego.

dowód: fakty bezsporne

W roku 2021 koncesjonariusz uzyskał przychód z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi w wysokości (...) zł, przychód z całej działalności gospodarczej w wysokości (...)zł, natomiast dochód z całej działalności gospodarczej wyniósł (...) zł.

dowód: oświadczenie Spółki (...) z 27.04.2022 r., k. 13 akt adm.; Rachunek zysków i strat – wariant porównawczy, k. 16-17 akt adm.

Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zgromadzonym w sprawie dokumentom zawartym w aktach administracyjnych sprawy, uznając je za wiarygodne. Powyżej opisany stan faktyczny nie był między stronami sporny i znajduje on oparcie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały przywołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Strona powodowa nie kwestionowała rozstrzygnięcia Prezesa URE, zawartego w punkcie 1 sentencji zaskarżonej decyzji, tj. w zakresie, w jakim stwierdzono naruszenie przez Spółkę warunku 2.1.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Nie było między stronami sporne, że w okresie od 28 września 2020 r. do 28 czerwca 2021 r. Spółka (...) wykonywała działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu paliwami ciekłymi na stacji paliw, lokalizowanej w m. (...), bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego. W tych okolicznościach należało zatem przyjąć, że zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym decyzja z 3 czerwca 2022 r. jest prawomocna w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w jej punkcie 1, w którym stwierdzono dopuszczenie się przez Spółkę (...) deliktu administracyjnego. Strona powodowa zakwestionowała bowiem jedynie rozstrzygnięcie w zakresie wymierzonej tą decyzją kary pieniężnej, tj. zawarte w punkcie 2.

Spór w sprawie sprowadzał się natomiast do kwestii zasadności wymierzenia powodowi kary pieniężnej za stwierdzony delikt. Dotyczył on – po pierwsze - istnienia podstaw do odstąpienia przez organ koncesyjny od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 6a PE, z uwagi na znikomy stopień szkodliwości czynu oraz zaprzestanie przez Spółkę (...) naruszania prawa, jak również zrealizowanie ciążącego na niej obowiązku. Po drugie – zdaniem powoda – Prezes URE nieprawidłowo ocenił przesłanki stopnia szkodliwości czynu oraz stopnia zawinienia, co skutkowało nieprawidłowym ustaleniem wysokości wymierzonej powodowi kary pieniężnej.

Ustosunkowując się do powyższego należy wskazać, że w świetle ugruntowanej linii orzeczniczej, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, to przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest jednak uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Wskazuje się, że co prawda odpowiedzialność z art. 56 ust. 1 PE ma charakter obiektywny, ale nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, gdyby sprzeciwiała się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji organów regulacyjnych nakładających kary pieniężne należy zapewnić wyższy poziom sądowej ochrony praw. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej (zob. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700 i powołane tam orzecznictwo).

W art. 56 ust. 6a PE przewidziano, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Istotne jest przy tym, że obie ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Nadto, skorzystanie z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary nie ma charakteru obligatoryjnego, gdyż decyzję o jej zastosowaniu pozostawiono uznaniu administracyjnemu Prezesa URE.

W ocenie Sądu, w analizowanym przypadku Prezes URE trafnie przyjął, że stopień szkodliwości czynu zarzuconego powodowemu przedsiębiorcy jest duży, co wyklucza tym samym skorzystanie z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Nie można się zgodzić ze stanowiskiem prezentowanym w odwołaniu, jakoby stopień szkodliwości czynu powoda był znikomy z tego powodu, iż wody opadowe i roztopowe ze stacji paliw w m. S. faktycznie były odprowadzane na warunkach określonych w pozwoleniu, które utraciło moc, a w rozpatrywanym przypadku nastąpiło „jedynie niedopełnienie formalnego obowiązku uzyskania kolejnego pozwolenia wodnoprawnego”.

Należy podkreślić, że od koncesjonariusza wymaga się, aby przy wykonywaniu działalności regulowanej dokładał staranności, jaka winna cechować profesjonalnego uczestnika rynku. Wymóg zachowania przez tego rodzaju podmiot należytej staranności uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, rzetelności, zapobiegliwości, zdolności przewidywania, jak również znajomości obowiązujących przepisów prawa oraz konsekwencji wynikających z niego dla wykonywanej działalności gospodarczej. Ocena przedmiotowej staranności jest surowsza z uwagi na to, że w istotę działalności regulowanej wkomponowane jest wymaganie posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone zwyczajowo standardy wymagań. Wykonywana przez powoda działalności, podlega szczególnym regułom przewidzianym dla działalności regulowanej, do których należy konieczność uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód. Wymóg ten podyktowany jest koniecznością zagwarantowania bezpieczeństwa środowiska przed szkodliwym wpływem działalności wykonywanej przez powodową Spółkę. Celem środowiskowym w danym zakresie jest zapobieganie lub ograniczenie wprowadzania do wód zanieczyszczeń, zapobieganie pogorszeniu oraz poprawa ich stanu, ochrona i podejmowanie działań naprawczych oraz zapewnienie równowagi między poborem a zasilaniem tych wód, aby osiągnąć ich dobry stan. Należy w pełni podzielić pogląd, prezentowany przez pozwanego za Sądem Apelacyjnym w Warszawie (uzasadnienie wyroku z 14.01.2022 r., sygn. akt VII AGa 560/21), iż brak aktualnego pozwolenia wodnoprawnego stwarza stan, w którym bezpieczeństwo środowiska naturalnego uchyla się spod kontroli. Bez znaczenia jest przy tym, że stan infrastruktury odprowadzającej wody jest prawidłowy, gdyż już sam fakt naruszenia przepisów ustawy i warunków koncesji, konkretyzującej obowiązek posiadania pozwolenia wodnoprawnego, stanowi o tym, że nie można mówić o znikomej społecznej szkodliwości czynu. Biorąc zatem pod uwagę powody, z uwagi na które wykonywanie przez powoda działalności koncesjonowanej wymaga legitymowania się ważnym pozwoleniem wodnoprawnym, nie można uznać, by wykonywanie tej działalności przez 9 miesięcy bez takiego pozwolenia, mogło zostać uznane za czyn o znikomym stopniu szkodliwości.

Niezależnie od powyższego, należy również mieć na uwadze, że przewidziana w art. 56 ust. 6a PE kompetencja do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej nie zobowiązuje Prezesa do zastosowania tej instytucji, lecz tylko przyznaje mu takie uprawnienie, z którego organ może, lecz nie musi skorzystać. Nawet w przypadku wystąpienia przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary, organ może bowiem uznać, że jej wymierzenie będzie zasadne, na przykład z punktu widzenia realizacji celów przepisów prawa energetycznego. Natomiast w rozpatrywanej sprawie, w ocenie Sądu, decyzja Prezesa URE o nieskorzystaniu z danej instytucji mieści się w graniach uznania administracyjnego.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę Prezesa URE, zarówno co do zasadności orzeczenia wobec Spółki (...) kary pieniężnej, jak i jej wysokości. Powód nie przedstawił okoliczności, które podważałyby wymiar nałożonej na niego kary.

Zgodnie z art. 56 ust. 3 pkt 2 PE, wysokość kary pieniężnej, o której mowa między innymi w ust. 1 pkt 12, nie może być niższa niż 2000 zł i wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może być niższa niż 2000 zł i nie może być wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Natomiast w myśl art. 56 ust. 6 PE, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Zdaniem Sądu, wszystkie wymienione kryteria zostały ocenione przez pozwanego prawidłowo. Sąd w pełni podziela argumentację, przedstawioną w tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wbrew sugestiom powoda, Prezes URE prawidłowo uznał, iż dopuszczenie się przez powoda deliktu, którego dotyczy niniejsza sprawa, miało charakter zawinionego zaniechania przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej. Odnośnie do przesłanki stopnia zawinienia w uchybieniu nieutrzymania ciągłości wymaganej zgody wodnoprawnej powód wskazał, że z uwagi na wyjątkową sytuację występującą od marca 2020 r., wynikającą z ogłoszeniem w Polsce stanu zagrożenia epidemiologicznego, a potem stanu epidemii związanego z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19, stopień zawinienia powoda w uzyskaniu w wymaganym terminie pozwolenia wodnoprawnego obiektywnie należy uznać za co najmniej nieznaczny, a wręcz znikomy. Powyższa argumentacja powoda nie mogła jednak odnieść zamierzonego skutku. O ile bowiem należy zgodzić się z powodem, że w początkowym etapie obowiązywania stanu zagrożenia epidemiologicznego, a następnie stanu epidemii, występowały pewne ograniczenia w zakresie funkcjonowania organów administracji publicznej, to jednak bezpodstawne jest stwierdzenie, jakoby organy państwowe odpowiedzialne za wydawania decyzji bądź działały w znacznie ograniczonym zakresie, bądź nie funkcjonowały zupełnie. Co istotne, powód ogranicza się swej argumentacji jedynie do przywołania ogólnikowych twierdzeń, nie przedstawia natomiast żadnych konkretów, odnoszących się do rzeczywistych problemów z uzyskaniem przez niego nowego pozwolenia wodnoprawnego, przy czym należy pamiętać, że stan niezgodny z prawem trwał w rozpatrywanym przypadku aż 9 miesięcy. Powód nie przedstawił żadnych dowodów, wskazujących na realny brak możliwości uzyskania przez niego w przepisanym terminie nowego pozwolenia i dokumentów, związanych z jego wydaniem.

Tym samym, mająć na uwadze dotychczas przedstawioną argumentację, za chybiony należało uznać zarzut naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego i w rezultacie błędnego ustalenia stanu faktycznego w zakresie stopnia zawinienia i stopnia szkodliwości czynu przypisanego powodowi.

Organ koncesyjny prawidłowo uwzględnił przy miarkowaniu kary pieniężnej dotychczasowe zachowanie powoda (uprzednie ukaranie powoda prawomocną decyzją Prezesa URE z 11.04.2019 r. w związku z wykonywaną działalnością koncesjonowaną), a na korzyść strony także fakt wystąpienia z wnioskiem o udzielenie nowego pozwolenia wodnoprawnego przed upływem ważności poprzedniego pozwolenia i ostateczne uzyskanie nowego pozwolenia. Pozwany trafnie ocenił też możliwości finansowe przedsiębiorcy. Kara w wysokości 9.000 zł jest adekwatna do stopnia zawinienia i szkodliwości czynu, postawy przedsiębiorcy oraz jego sytuacji majątkowej, jak również mieści się w granicach wyznaczonych przepisami prawa. Za utrzymaniem kary w wysokości ustalonej przez Prezesa URE przemawia nie tylko okoliczności, że kara pieniężna ma spełniać funkcję wychowawczą i prewencyjną, co oznacza, że ma ona zapobiegać podejmowaniu zakwestionowanej praktyki w przyszłości przez tego samego (prewencja szczególna), ale także innych przedsiębiorców (prewencja ogólna), ale ma ona także pełnić funkcję represyjną, tj. ma stanowić realnie odczuwalną dolegliwość dla ukaranego podmiotu. W opinii Sądu Okręgowego, orzeczona kara jest adekwatna do sytuacji majątkowej powoda w 2021 roku, w którym to roku powód uzyskał przychód z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi w wysokości (...) zł, przychód z całej działalności gospodarczej w wysokości (...) zł, natomiast dochód z całej działalności gospodarczej wyniósł (...) zł.

Z tych wszystkich względów, brak było postaw do zmiany decyzji Prezesa URE z 3 czerwca 2022 r., ewentualnie jej uchylenia w zakresie punktu 2 - zgodnie z wnioskami odwołania - gdyż zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Wobec tego, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że powód - jako przegrywający sprawę – zobowiązany jest do zwrotu Prezesowi URE kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska