Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta de Heij - Kaplińska

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia
27 października 2014 roku nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania.

SSO Jolanta de Heij – Kaplińska

Sygn. akt XVII AmE 149/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 października 2014 r. znak (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes URE), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 19 w związku z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm., dalej: Pe) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm, dalej: k.p.a. ) w związku z art. 30 ust. 1 Pe po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorstwu energetycznemu – (...) S.A. z siedzibą w G. (dalej: (...), odwołujący, przedsiębiorca, (...)) orzekł, że

1.  przedsiębiorstwo (...) S.A. z siedzibą w G. naruszyło zapisy punktu (...). obowiązującej w (...) od dnia 1 stycznia 2014 r. Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (dalej: IRiESD) zatwierdzonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 16 grudnia 2013 r., znak: (...), zmienionej decyzją z dnia 31 stycznia 2014 r., znak: (...) oraz decyzją z dnia 23 kwietnia 2014 r., znak: (...),

2.  za działanie opisane w pkt. 1 wymierzył przedsiębiorstwu (...) karę pieniężną w kwocie 20 000 zł (słownie dwadzieścia tysięcy złotych), co stanowi (...) przychodu z działalności koncesjonowanej w zakresie dystrybucji energii elektrycznej osiągniętego w 2013 r.

( decyzja, k. 4-9)

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła w dniu 14 listopada 2014 r. (...) zaskarżając decyzję w całości i wnosząc o jej uchylenie w całości, ewentualnie, na wypadek nieuchylenia decyzji w całości o zmianę decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej, a w przypadku uznania, że nie ma podstaw do uchylenia decyzji w całości lub w części – o obniżenie kary pieniężnej. Ponadto wniósł o zasądzenie na rzecz odwołującego przez Prezesa URE kosztów postępowania w niniejszej sprawie, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 i 80 k.p.a. poprzez zaniechanie dokonania wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i naruszenie zasad logicznego rozumowania, skutkujące przyjęciem, że powód naruszył celowo IRiESD, o której mowa w art. 9g ust 9 Pe;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 56 ust 1 pkt 19 Pe poprzez jego zastosowanie w sytuacji, kiedy okoliczności sprawy wskazują, iż potencjalne naruszenie IRiESD, właściwej dla procedury zmiany sprzedawcy objętej niniejszą sprawą nastąpiło nie jako rezultat działania lub zaniechania powoda, a powstało przez wpływ czynników zewnętrznych uniemożliwiających zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo-skutkowego;

3.  niezastosowanie art. 56 ust 6a Pe, tj. odstąpienia od wymierzania kary w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czynu był znikomy, a odwołujący zrealizował obowiązki płynące z IRiESD, w taki sposób, że doszło do zmiany sprzedawcy zgodnie z wnioskiem, a w konsekwencji żaden podmiot (ani organ, ani sprzedawca) nie poniósł szkody.

( odwołanie, k. 10-12)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 stycznia 2015 r. Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującego na rzecz Prezesa URE kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( odpowiedź na odwołanie, k. 31-35)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) jest operatorem systemu dystrybucyjnego, którego sieć dystrybucyjna posiada bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową OSP.

W 2014 r. w ramach prowadzonych postępowań w przedmiocie wniosków składanych przez sprzedawców w imieniu odbiorców dotyczących zmiany sprzedawcy (...) był zobowiązany do stosowania IRiEDS zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r., znak (...).

(dowód: decyzja Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2013 r. wraz z załącznikiem – IRiESD, k. 83-172 akt admin.)

W jednostce (...) IRiESD zatytułowanej Procedura Zmiany Sprzedawcy oraz Zasady Udzielania Informacji i Obsługi Odbiorców zawarto postanowienie (...), zgodnie z którym w dniu złożenia przez nowego sprzedawcę energii elektrycznej w imieniu własnym oraz (...) (odbiorcy końcowego) powiadomienia o zawarciu nowej umowy o sprzedaży energii elektrycznej:

- (...) winien mieć zawartą umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z (...) albo umowę kompleksową z nowym sprzedawcą,

- w przypadku zaś braku takiej umowy wraz z powiadomieniem dopuszczono możliwość złożenia przez nowego sprzedawcę oświadczenia woli obejmującego zgodę na zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z (...), według wzoru zamieszczonego na stronie internetowej (...).

- nowy sprzedawca energii elektrycznej powinien mieć zawartą (...) lub (...)k z (...).

Skutkiem złożenia oświadczenia przez nowego sprzedawcę w imieniu i na rzecz (...) jest zawarcie umowy dystrybucji pomiędzy (...) i (...) bez konieczności składania dodatkowych oświadczeń. W takim przypadku (...) w terminie 21 dni kalendarzowych od dnia otrzymania oświadczenia, przekazuje sprzedawcy upoważnionemu przez (...) potwierdzenie treści zawartej umowy o świadczenie usług dystrybucji.

(dowód: IRiEDS w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r., k. 88 – 172 akt admin.).

W dniu 7 lutego 2014 roku sprzedawca energii elektrycznej - (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. (dalej: (...)) złożyła w imieniu 26 odbiorców - P. B., B. K., L. S., W. T., A. S., M. W. (1), M. S., M. A., R. L., T. P. (1), A. G., B. B., I. K., M. J., K. B. (2 wnioski), W. K., M. B. (2 wnioski), J. K., S. J., J. Ż., G. K., P. S., T. P. (2), Z. S. powiadomienia zmiany sprzedawcy energii elektrycznej za pomocą systemu (...). Planowany termin zmiany sprzedawcy dla tych odbiorców został ustalony przez (...) na dzień 1 marca 2014 r.

Do dnia 28 marca 2014 r. (...) nie otrzymała potwierdzenia treści zawartej umowy o świadczenie usług dystrybucji w zakresie złożonych wniosków – (...) otrzymał projekty o świadczenie usług dystrybucji na zasadach określonych w IRiESD obowiązującej do 31.12.2013 r.. dla części klientów tj. B. K. (data nadania projektu – 27 luty 2014 r.), L. S. (14 luty 2014 r.), W. T. (27 luty 2014 r.), A. S. (17 marca 2014 r.), M. S. (6 marca 2014 r.), T. P. (1) (6 marca 2014 r.), B. B. (17 marca 2014 r.), I. K. (21 lutego 2014 r.), K. B. (21 lutego 2014 r.), J. K. (17 marca 2014 r.), J. Ż. (5 marca 2014 r.), Z. S. (21 lutego 2014 r.)

(dowód: wniosek (...) o wszczęcie postępowania z dnia 28.03. 2014 r., k. 3-9 akt admin., zestawienie - załącznik do pisma (...) z dnia 20 maja 2014, k. 58-59 akt admin.)

Ostateczne projekty umów o świadczenie usług dystrybucji. zostały przesłane odbiorom w następujących datach:

(i)  P. B. w dniu 23 kwietnia 2014 r., M. B. w dniu 27 marca 2014 r.

(ii)  oraz na adres (...) w zakresie wniosków złożonych w imieniu B. K. w dniu 27 lutego 2014 r., L. S. w dniu 14 lutego 2014 r., W. T. w dniu 27 lutego 2014 r., A. S. w dniu 17 marca 2014 r., M. W. (2) w dniu 27 marca 2014 r., M. S. w dniu 6 marca 2014 r., M. A. w dniu 15 maja 2014 r., R. L. w dniu 5 marca 2014 r, T. P. (1) w dniu 6 marca 2014 r., A. G. 31 marca 2014 r., B. B. w dniu 17 marca 2014 r., I. K. w dniu 21 lutego 2014 r., M. J. w dniu 27 marca 2014 r., K. B. w dniu 21 lutego 2014 r., W. K. w dniu 5 marca 2013 r, M. B. w dniu 15 maja 2014 r., J. K. w dniu 15 maja 2014 r., S. J. w dniu 26 lutego 2014 r., J. Ż. w dniu 5 marca 2014 r., G. K. w dniu 26 marca 2014 r., P. S. w dniu 20 marca 2014 r., T. P. (2) w dniu 26 lutego 2014 r., Z. S. w dniu 8 maja 2014 r.

(dowód: zestawienie - załącznik do pisma (...) z dnia 20 maja 2014 r., k.58-59 akt admin.)

W przypadku zgłoszenia wysłanego przez (...) w imieniu odbiorcy P. S. procedura zmiany sprzedawcy miała następujący przebieg - pozytywna weryfikacja wniosku została dokonana poprzez wystawienie dokumentu (...). W dniu 4 marca 2014 r. (...) zwrócił się drogą mailową do (...) z prośbą o przesłanie brakującej umowy. Dopiero w dniu 24 marca 2014 r. (...) otrzymał od (...) S.A. projekt umowy o świadczenie usług dystrybucyjnych.

(dowód: wniosek (...) o wszczęcie postępowania z dnia 28.03. 2014 r., k. 3-9 akt admin., pismo (...) z dnia 20 marca 2014 r. wraz z załącznikami, k. 32-40 akt admin.)

Opóźnienie w realizacji czynności wynikających z IRiESD były skutkiem m.in. opóźnień w implementacji w systemie informatycznym przedsiębiorcy „zmian wynikających z aktualizacji obsługi i przebiegu procesu zmiany sprzedawcy związanych z reorganizacją struktury spółki, a także zmianami legislacyjnymi”, jak również ze zwiększonej liczby zgłoszeń zmiany sprzedawcy na przełomie 2013 i 2014 r. Wdrażanie nowych rozwiązań informatycznych rozpoczęto w październiku 2013 r.

(dowód: pismo (...) z dnia 4 lipca 2014 r., k. 67 akt admin.)

Pismem z dnia 28 marca 2014 r. (...) wniósł o podjęcie przez Prezesa URE działań mających na celu wyeliminowanie naruszeń przez (...) warunków IRiESD obowiązującej od 01.01.2014, podnosząc m. in. przekroczenie przez (...) terminu do wysłania potwierdzenia treści zawartej umowy o świadczenie usług co do 26 wniosków złożonych w imieniu odbiorców oraz przesłanie przez (...) projektów umów o świadczenie usług dystrybucji na zasadach określonych w IRiESD obowiązującej do 31 grudnia 2013 r.

(dowód: wniosek (...) o wszczęcie postępowania z dnia 28.03. 2014 r., k. 3-9 akt admin.)

Pismem z dnia 16 czerwca 2014 r. Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu przez Prezesa URE postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) w związku z ujawnieniem okoliczności wskazujących na możliwość naruszenia zapisów obowiązującej w (...) od dnia 1 stycznia 2014 r. IRiESD zatwierdzonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 16 grudnia 2013 r., znak: (...), zmienionej decyzją z dnia 31 stycznia 2014 r., znak: (...) oraz decyzją z dnia 23 kwietnia 2014 r., znak: (...).

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania, k. 62-64 akt admin.)

Pismem z dnia 28 sierpnia 2014 roku Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego prowadzonego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) w związku z ujawnieniem okoliczności wskazujących na możliwość naruszenia zapisów obowiązującej w (...) od dnia 1 stycznia 2014 r. IRiESD i poinformował (...) o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym i złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień w siedzibie Urzędu w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego pisma.

(dowód: zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego, k. 69-70 akt admin.)

W dniu 27 października 2014 r. Prezes URE wydał zaskarżoną decyzję.

Powyżej opisany stan faktyczny nie był między stronami sporny i został ustalony przez Sąd w oparciu o ww. dowody, których wiarygodność nie budziła zastrzeżeń.

Sąd oddalił wniosek odwołującego o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka D. S. na okoliczność przyjmowania i rozpatrywania przez odwołującego wniosków o zmianę sprzedawcy lub rozdzielenie umów oraz liczby takich spraw, okoliczności zewnętrznych istniejących na przełomie roku 2013/2014, sposobu i terminu załatwiania spraw. Okoliczności te, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, zostały wykazane za pomocą dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i były przyznane przez odwołującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

W myśl art. 9c ust. 3 pkt 9a lit. e Pe operator systemu informatycznego jest odpowiedzialny za umożliwienie realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych przez odbiorców przyłączonych do sieci tego operatora m. in. poprzez wdrożenie warunków i trybu zmiany sprzedawcy energii elektrycznej oraz ich uwzględnianie w instrukcji..

Stosownie zaś do treści art. 9g ust. 1 Pe operator sieci dystrybucyjnej jest zobowiązany do opracowania instrukcji ruchu i eksploatacji sieci, która podlega zatwierdzeniu przez Prezesa URE. Skutkiem zatwierdzenia IRiESD jest obowiązek jej stosowania przez operatora sieci dystrybucyjnej od daty wskazanej w decyzji o zatwierdzeniu.

Nieprzestrzeganie warunków określonych w IRiESD jest zagrożone karą na mocy art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe. Powołany przepis dotyczy odpowiedzialności za nieprzestrzeganie warunków, wymagań technicznych, procedur, instrukcji, których opracowywanie i przestrzeganie wynika z przepisów prawa energetycznego. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny i niezależny od przeszkód napotykanych przez przedsiębiorcę w prowadzonej działalności koncesjonowanej, tj. oparta jest na zasadzie ryzyka (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 roku, III SK 6/08, Legalis Nr 212543). Przedsiębiorca może zatem zwolnić się z odpowiedzialności z tytułu niewykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa energetycznego jedynie poprzez wykazanie, iż naruszenie to nie jest rezultatem jego zachowania (działania lub zaniechania), lecz niezależnych od niego, pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym, nie pozwalających na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo-skutkowego między zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego, a stwierdzeniem stanu odpowiadającego hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r., III SK 21/10, LEX nr 737390). Nie jest wymogiem pociągnięcia do odpowiedzialności za naruszenie opisane w art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe celowość działania i świadome opóźnianie w procesie zmiany sprzedawcy..

Uzasadniając swoje stanowisko odwołujący wskazał, iż na wydłużenie czasu realizacji potwierdzenia treści zawartej umowy o świadczenie usług dystrybucji wpłynęły okoliczności obiektywne, na które odwołujący nie miał wpływu tj. zmiany administracyjne i legislacyjne w Grupie (...) mające na celu przyśpieszenie realizacji procesu zmiany sprzedawcy przez m.in. polegające na wprowadzeniu dokumentu p.n. „Oświadczenie odbiorcy o zgodzie na zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z (...) SA”. W swojej ocenie odwołujący dołożył należytej staranności w celu przeprowadzenia skutecznej zmiany sprzedawcy w analizowanych w niniejszej sprawie przypadkach, a komplikacje przy rozpatrzeniu przedmiotowych wniosków wynikały z awarii systemu informatycznego odwołującego na przełomie 2013 i 2014 r. oraz zwiększonej o 163 % liczby wniosków i konieczności dostosowania zmian legislacyjnych oraz IRiESD 2014 r., a także wdrażaniem nowej usługi zawierania umów kompleksowych, co spowodowało, że odwołujący nie był w stanie fizycznie obsłużyć wszystkich zleceń. Przedsiębiorca podnosił również, iż (...) nie kwestionował obiegu umów o świadczenie usług dystrybucji – wysyłane przez (...) projekty umów wracały podpisane przez sprzedawcę z prośbą o obustronne podpisanie po stronie operatora i odesłanie na odpowiedni adres. Wreszcie (...) wskazywał, iż finalnie opóźnienia w zmianie sprzedawcy nie wpłynęły na zmianę sprzedawcy i rozliczenia – dokonano stosownych korekt, zaś klienci byli prawidłowo rozliczani od momentu rozpoczęcia świadczenia usług deklarowanego przez sprzedawcę.

Dokonując oceny, czy przedsiębiorca w sposób prawidłowy wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa energetycznego należy mieć na względzie fakt, iż przedsiębiorca jako profesjonalista, jest zobowiązany swoją działalność wykonywać, przy zachowaniu wyższego niż przeciętny standardu staranności. Stosownie bowiem do treści art. 355 § 2 k.c. należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Z treści powołanego przepisu wynika, że należyta staranność dłużnika będącego przedsiębiorcą uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania. Obejmuje ona również znajomość obowiązujących przepisów prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Ocena tej staranności jest surowsza od staranności ogólnie wymaganej, ponieważ stopień wymaganej staranności ulega podwyższeniu. W istotę działalności gospodarczej wkomponowane jest wymaganie posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone zwyczajowo standardy wymagań (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 r., sygn. akt IV CK 100/05; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 marca 2006 r., sygn. akt I ACa 1018/05).

W przedmiotowym przypadku przedsiębiorca był zobowiązany do stosowania procedury zmiany sprzedawcy określonej w IRiESD, tj. dokumentu do którego sporządzenia i stosowania odwołujący był zobowiązany jako operator systemu dystrybucyjnego, co wynika z art. 9c ust. 3 pkt. 9a lit. e w zw. z art. 9g ust. 1 Pe w zw. z art. 56 ust.1 pkt 19 Pe. Datą zaś powstania tego obowiązku był dzień 1 stycznia 2014 r, ustalony na mocy decyzji zatwierdzającej IRiESD, zgodnie z wnioskiem przedsiębiorcy. Celem wykonania ciążącego na nim obowiązku odwołujący winien podjąć odpowiednie czynności mające na celu terminowe wdrożenie nowej procedury zmiany dostawcy, w szczególności polegające na dostosowaniu do nowych przepisów systemu informatycznego stosowanego w ramach realizacji tej procedury, przeszkolenia pracowników w zakresie zmian reguł postępowania wynikających z nowej IRiESD. Mając zaś na względzie fakt, iż już 26 września 2013 r. (...) złożyła wniosek o zatwierdzenie instrukcji, to sam odwołujący opracowywał nową procedurę i zaproponował termin jej wejścia w życie (k. 84 i 87 akt admin.), działania te powinny być podjęte na tyle wcześniej, aby umożliwić prawidłową realizację czynności związanych ze zmianą sprzedawcy od dnia wejścia wżycie IRiESD.

Odwołujący zaś, otrzymawszy w dniu 7 lutego 2014 r., a więc po upływie miesiąca od wejścia w życie nowej IRiESD, wnioski o zmianę sprzedawcy dla 26 odbiorców energii elektrycznej, wyłącznie dwa z tych wniosków (dotyczący zmiany sprzedawcy dla T. P. (2) oraz S. J.) rozpoznał w przewidzianym w tym trybie terminie lub kilka dni po jego upływie i zgodnie z aktualną IRiESD wysłał potwierdzenie zawarcia umowy, nie zaś projekt umowy o świadczenie usług dystrybucyjnych. W pozostałych przypadkach, przesyłał w 21 dniowym terminie wynikającym z pkt. (...). IRiESD projekty umów, nie zaś potwierdzenie zawarcia umowy (10 wniosków), bądź przesyłał potwierdzenia zawarcia umowy z ok. 30 dniowym, a w skrajnym wypadku nawet 44 dniowym opóźnieniem (pozostałe wnioski). Jednocześnie przedsiębiorca nie wykazał, iż neprawidłowości w ramach realizacji procedury zmiany sprzedawcy były efektem wyłącznie okoliczności zewnętrznych, na które nie mógł mieć wpływu. Jedynie bowiem część okoliczności podnoszonych przez przedsiębiorcę mogła być uznana za okoliczności całkowicie zewnętrzne – tj. znacznie zwiększony wpływ wniosków o zmianę sprzedawcy (o 163 % w porównaniu do analogicznego okresu roku powszedniego), czy też awaria systemu informatycznego u odwołującego na przełomie roku 2013 i 2014 roku.

Zwiększony wpływ wniosków jest zawsze sprawą organizacji pracy i odpowiednich reakcji osób za to odpowiedzialnych. W zakresie drugiej okoliczności nie wskazał jednak, iż faktycznie nie był władny jej zapobiec lub niezwłocznie zminimalizować negatywne skutki, powstałe w związku z jej powstaniem, np. poprzez odpowiednie skonstruowanie warunków współpracy z dostawcą systemu informatycznego zwłaszcza, iż wskazywana przez niego awaria nie była pierwszą z awarii tego systemu, co podkreślił Prezes URE w odpowiedzi na odwołanie. Zasadą prawa cywilnego jest bowiem, że dłużnik jest odpowiedzialny jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązani powierza (art. 474 k.c.). W związku z tym chybione jest powoływanie się na nieprawidłowości działania usługodawców zewnętrznych jako czynnik, na który (...) nie ma wpływu. Przedsiębiorca bowiem mógł renegocjować warunki umowy z dostawcą systemu, tak aby niezwłocznie reagował na powstanie tego typu awarii i wprowadził do systemu rozwiązania minimalizujące ryzyko powstania takich usterek, co skutkowało brakiem możliwości przyjęcia, iż okoliczność ta ma charakter całkowicie obiektywny.

Pozostałe okoliczności podnoszone przez odwołującego również nie mogły być również uznane za okoliczności o charakterze zewnętrznym. Charakteru takiego nie mogą mieć zmiany administracyjne i legislacyjne w grupie (...), czy konieczność dostosowania systemu informatycznego do zmian legislacyjnych oraz zmian (...) przedsiębiorca bowiem w istocie sam był inicjatorem tych zmian, opracowywał je i przewidywał określony termin ich wdrożenia. Mógł zatem tak zorganizować te działania, aby nie prowadziły do powstania utrudnień dla odbiorców energii, zwłaszcza iż sam podkreślał, iż celem tych zmian jest przyśpieszenie realizacji procesu zmiany sprzedawcy. W szczególności zaś zadbać o odpowiednie wyszkolenie personelu, tak aby zminimalizować ryzyko stosowania przez pracowników stosowania procedur nieaktualnych i wydłużających czas oczekiwania na zmianę sprzedawcy. Opracowanie w grupie (...) dokumentu „Oświadczenie odbiorcy o zgodzie na zawarcie umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z (...)” co do zasady miało skracać czas oczekiwania sprzedawców na podpisaną umowę o świadczenie usługi dystrybucyjnej, jednak opracowanie tego dokumentu nie przekreśla obowiązków wymaganych pkt (...) IRiESD i czasu na ich wykonanie. To za niestosowanie się do instrukcji (...) ponosi odpowiedzialność a wybiórcze podejście do obowiązków z niej wynikających jest naganne.

Wobec powyższego uznać należało, iż niepodjęcie przez przedsiębiorcę działań mających na celu zapobieżenie opóźnieniom w realizacji procedury w zakresie zależnych od niego okoliczności stanowi niedochowanie należytej staranności, które miało znamiona zawinionego zaniechania. W ocenie Sądu organ prawidłowo przyjął, iż przedsiębiorca naruszył warunki zawarte w IRiESD.

Zgodnie z art. 56 ust. 6 Pe Prezes URE określa wysokość kary pieniężnej, biorąc pod uwagę stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Stosownie zaś do treści ust 3 powołanego artykułu kara ta nie może jednak przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

W ocenie Sądu organ prawidłowo ocenił, iż stopień szkodliwości zachowania powoda był wyższy niż znikomy. Nieprawidłowości w realizacji procedury zmiany sprzedawcy wystąpiły w przypadku prawie wszystkich ze złożonych przez (...) wniosków, a ich skutkiem było naruszenie stabilności obrotu gospodarczego. Błędne stosowanie przez odwołującego nieaktualnej IRiESD oraz znaczna zwłoka w przesyłaniu potwierdzeń zawarcia umowy powodowały bowiem przedłużenie całej procedury związanej ze zmiany sprzedawcy, co nie pozostało bez wpływu na sytuację odbiorców energii elektrycznej, którzy zawarli umowę z (...). Pozostawali oni bowiem przez kilkadziesiąt dni w stanie niepewności co do finalnej realizacji zmiany sprzedawcy, o czym świadczyły skargi składane do (...). Ci zaś odbiorcy, którzy pozostawali bez zawartej umowy dystrybucyjnej mogli liczyć się z ewentualnymi i konsekwencjami finansowymi związanymi z nielegalnym poborem energii. Skutkiem tych opóźnień była również konieczność korekty rozliczeń z odbiorcami, pomimo finalnego uznania przez (...), iż datą rozpoczęcia sprzedaży jest data wnioskowana przez odpowiednich odbiorców.

W ocenie Sądu skala nieprawidłowości i wiążące się z nimi naruszenie stabilności obrotu, objawiające się w niepewności odbiorców co do terminu zakończenia procedury zmiany sprzedawcy i powstaniem u nich obawy, co do powstania z tego tytułu negatywnych konsekwencji uniemożliwiały przyjęcie znikomego stopnia szkodliwości czynu odwołującego. Stopień ten skutkiem działań przedsiębiorcy, polegających na wdrożeniu przez (...) działań zmian organizacyjnych i proceduralnych, mających na celu zminimalizowanie skutków nieprawidłowości oraz przyjęcia daty zmiany sprzedawcy zgodnie ze złożonymi wnioskami, finalnie okazał się niski – szkoda powstała u odbiorców nie była bowiem znaczna, jednak istniała – odbiorcy byli zmuszeni do długiego oczekiwania na zakończenie procedury zmiany sprzedawcy, co finalnie wpłynęło na konieczność korekty rozliczeń ze sprzedawcą energii elektrycznej.

Uznanie zaś, iż stopień szkodliwości czynu odwołującego był wyższy niż znikomy implikuje zaś brak możliwości odstąpienia od wykonania kary. Podkreślić bowiem należy, iż można odstąpić od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust 6a Pe, wyłącznie gdy spełnione są łącznie następujące przesłanki: (i) stopień szkodliwości czynu jest znikomy, (ii) koncesjonariusz zaprzestanie naruszenia prawa lub zrealizuje obowiązek. Niespełnienie zatem już pierwszej z przesłanek, nawet w przypadku stwierdzenia przez organ zaprzestania dalszych naruszeń obowiązków koncesyjnych, skutkuje brakiem podstaw do zastosowania tej instytucji.

W ocenie Sądu poprawną była również konstatacja w zakresie stopnia zawinienia. Przedsiębiorcy należało wskutek niedołożenia należytej staranności przypisać działanie nieumyślne mając na względzie zintensyfikowany napływu wniosków o zmianę sprzedawcy i opóźnień przy przeprowadzeniu procedury zmiany sprzedawcy.

Mając zaś na uwadze stopień szkodliwości i zawinienia podmiotu oraz fakt, iż odwołujący po otrzymaniu informacji o piśmie (...) z dnia 28 marca 2014 r. podjął działania mające na celu zniwelowanie negatywnych skutków i ostatecznie zawarł z przedmiotowymi odbiorcami umowy o dystrybucję energii elektrycznej ponadto okoliczność, iż nie był on uprzednio karany za naruszenia koncesji należało uznać, iż wymierzona kara jest odpowiednia. W ocenie Sądu kara w wysokości (...) przychodów z działalności koncesjonowanej stanowi dolegliwość adekwatną do naruszenia przepisów prawa, będąc realną, odczuwalną sankcją, spełniającą funkcję represyjno – wychowawczą.

Uwzględniając powyższe na zasadzie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. odwołanie podlegało oddaleniu.

Na zasadzie art. 98 k.p.c. zasądzono koszty sądowe na rzecz Prezesa URE obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 360 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. ws. opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013 r., poz. 490 j.t.).

SSO Jolanta de Heij - Kaplińska