Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 październik 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	Starszy sekretarz sądowy Joanna Preizner - Offman

po rozpoznaniu 5 października 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 29 kwietnia 2021 r. Nr (...). (...) (...) (...) ( (...): (...))

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 169/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 kwietnia 2021 r. Nr (...). (...) (...) (...), (...): (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, pozwany), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r., poz. 833 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256 ze zm.) (dalej k.p.a.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy - „(...)” Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B. (powód, Przedsiębiorca) orzekł:

1.  że przedsiębiorca - „(...)” Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B., naruszył warunek 1, określający przedmiot i zakres działalności, koncesji na obrót paliwami ciekłymi z dnia 16 grudnia 2003 r. Nr (...), z późn. zm., udzielonej na okres od dnia 16 grudnia 2003 roku do dnia 31 grudnia 2030 roku, w ten sposób, że w okresie od dnia 20 kwietnia 2017 r. do dnia 10 czerwca 2020 r. wykonywał działalność koncesjonowaną na zasadzie pośrednictwa w sprzedaży bez wykorzystania infrastruktury technicznej eksploatowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne;

2.  za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy - „(...)” Sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości B., karę pieniężną w wysokości 150 000 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych).

Odwołanie od powyższej Decyzji złożył powód, który zaskarżając ją w całości wniósł o jej uchylenie i zmianę poprzez orzeczenie uchylenia kary pieniężnej nałożonej na powodową Spółkę oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej Decyzji powód zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. poprzez uznanie, iż powód naruszył warunki koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa URE z 16 grudnia 2003 r. nr (...) z późn. zm. poprzez jego zastosowanie pomimo braku zawinienia Spółki, a ponadto przy uwzględnieniu błędnego terminu wejścia w życie zmiany koncesji wynikającej z decyzji Prezesa URE z dnia 30 października 2019 r. nr (...). (...) (...);

2.  art. 56 ust. 6 p.e. poprzez nieuwzględnienie stopnia zawinienia oraz dotychczasowego zachowania powoda i jego możliwości finansowych, a to w zw. z art. 56 ust. 3 p.e. a mianowicie wymierzenia kary pieniężnej w wysokości przekraczającej możliwości finansowe powoda;

3.  art. 56 ust. 3 p.e. poprzez błędne wyliczenie kary pieniężnej oraz nieprawidłowe ustalenie wysokości przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym;

4.  art. 16 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw poprzez ich błędne zastosowanie, w szczególności polegające na pominięciu okoliczności, że koncesja Spółki uległa zmianie dopiero z dniem 30 października 2019 r. (a pismo doręczono Spółce 13 listopada 2019 r.), a tym samym pominięciu, że ta data powinna być oceniana jako początkowa data naruszenia warunków koncesji na obrót paliwami ciekłymi;

5.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezpodstawnym i niemającym oparcia w zebranym materiale dowodowym, iż powód nie podejmował działań mających na celu właściwe wypełnienie warunków koncesji, a przez to dopuścił się zawinionego naruszenia warunków koncesji przy wykonywaniu działalności i uznaniu, iż stopień zawinienia powoda był duży, podczas gdy powód wykazał się należytą starannością w tym względzie;

6.  przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji całkowicie dowolną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, iż działania powoda nie miały znikomego stopnia szkodliwości, a także do uznania, że wymierzona kara pieniężna jest adekwatna do naruszenia, pomimo, iż okoliczności sprawy uprawniały Prezesa URE do zastosowania normy art. 56 ust. 6a p.e. i odstąpienia od wymierzenia kary;

7.  przyjęcie przez organ w postępowaniu dowodowym biernej postawy, podczas gdy organ powinien podjąć wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego;

8.  niezebranie całego materiału dowodowego w sprawie oraz prowadzenie postępowania ukierunkowanego na z góry założony cel i gromadzenie tylko tych dowodów, które ten cel przybliżają;

9.  niepodjęciu wszystkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności nieuwzględnienie żadnych wyjaśnień i okoliczności wskazywanych przez powoda w trakcie dotychczasowego postępowania.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie z 24 sierpnia 2022 r. powód złożył dodatkowe wyjaśnienia i informacje przede wszystkim w zakresie sytuacji finansowej Spółki.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 16 grudnia 2003 r. Nr (...) Prezes URE udzielił powodowi koncesji na obrót konkretnymi paliwami ciekłymi: benzynami silnikowymi innymi niż benzyny lotnicze, olejami napędowymi, gazem płynnym (decyzja koncesyjna k. 15- 23 akt adm.).

Z kolei na wniosek powoda, decyzją z 11 września 2012 r. Nr (...)- (...), Prezes URE dokonał zmiany udzielonej powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi w zakresie terminu ważności koncesji (przyjęto nowy termin ważności koncesji do dnia 31 grudnia 2030 r.) oraz treści warunków prowadzenia działalności. Warunkowi 1, określającemu przedmiot i zakres działalności, nadane zostało następujące brzmienie: „Przedmiot działalności objętej niniejszą koncesją stanowi działalność gospodarcza polegająca na obrocie następującymi paliwami ciekłymi: benzynami silnikowymi innymi niż lotnicze, olejami napędowymi, gazem płynnym do napędzania pojazdów mechanicznych oraz konfekcjonowanym gazem płynnym w butlach, na stacjach paliw płynnych”. Dodatkowo w pkt 2.1.2. stwierdzono „Koncesjonariusz będzie wykonywał działalność objętą niniejszą koncesją na stacjach paliw zlokalizowanych: w miejscowości B. przy ul. (...) r, gm. O., w miejscowości C. przy ul. (...), gm. C. oraz w miejscowości W., na działce nr ew. (...), gm. N..” (decyzja koncesyjna k. 11- 14 akt adm.).

Pismem, które wpłynęło do Urzędu Regulacji Energetyki 5 stycznia 2017 r. powód wystąpił z wnioskiem o dostosowanie posiadanej koncesji do treści definicji paliw ciekłych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie i dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz. U. z 2016 r. poz. 2039). Decyzja w tym zakresie została wydana 30 października 2019 r. i doręczona powodowi 13 listopada 2019 r. Zgodnie z brzmieniem warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, powód uzyskał uprawnienie do obrotu paliwami ciekłymi o kodach CN wymienionych w treści decyzji przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanych w miejscowości B. przy ul. (...) (gm. O.), w miejscowości C. przy ul. (...) (gm. C.) oraz w miejscowości W. (gm. N.) (decyzja koncesyjna k. 6- 10 akt adm., okoliczności niesporne).

Na podstawie art. 23r p.e. w zw. z art. 12 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi, pismem z dnia 14 grudnia 2019 r. Prezes URE zwrócił się do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z prośbą o przekazanie znajdujących się w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów informacji dotyczących powoda (pismo z 14 grudnia 2019 r. k. 1 akt adm.).

W odpowiedzi z 27 stycznia 2020 r. Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazał Prezesowi URE informacje wskazujące, iż w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów, w okresie od dnia 20 kwietnia 2017 roku do dnia 21 stycznia 2020 roku, powód figurował jako nadawca paliw ciekłych do innych podmiotów w 478 operacjach, nadając paliwa ciekłe o sumarycznej ilości ponad 2 500 000 litrów (pismo z 27 stycznia 2020 r. z załącznikiem k. 2- 5 akt adm.).

Wobec powyższego, pismem z 17 sierpnia 2020 r., zawiadomiono powoda o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia przez powoda warunku 1 posiadanej koncesji, określającego przedmiot i zakres działalności. Równocześnie powód wezwany został do złożenia szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie oraz przesłania uwierzytelnionych kopii dokumentów mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie przedmiotowego postępowania. W szczególności zaś powód wezwany został do nadesłania:

1) informacji o jego ogólnej sytuacji finansowej;

2) dokumentów finansowych za 2019 r. (bilans oraz rachunek zysków i strat, itp.);

3) oświadczenia o osiągniętych w 2019 r. przychodach i dochodach z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi (zawiadomienie k. 24- 26 akt adm.).

W odpowiedzi, przy piśmie z 7 września 2020 r. (k. 29- 109 akt adm.), powód nadesłał wszystkie wymagane informacji i dokumenty. Dodatkowo, na dowód okoliczności wskazanych w piśmie, złożył wniosek o przeprowadzenie dowodu z szeregu dokumentów, które załączył do pisma. Jednocześnie wniósł o przesłuchanie w charakterze strony Prezesa Zarządu powodowej Spółki - R. L., uzasadniając ten wniosek potrzebą ustalenia przyczyn i rozmiarów naruszenia oraz aktualnej sytuacji ekonomicznej i finansowej Spółki. Ponadto powód zwrócił się o zastosowanie wobec Spółki instytucji z art. 56a p.e., tj. skorzystanie przez Prezesa URE z prawa odstąpienia od wymierzenia kary. Powód przedstawił przy tym szczegółowe wyjaśnienia w sprawie, które podzielił na następujące zagadnienia:

1) dotychczasowa działalność Spółki;

2) okoliczności naruszenia oraz jego zaprzestanie;

3) stopień zawinienia oraz stopień szkodliwości;

4) sytuacja finansowa Spółki;

5) wymiar kary.

W zakresie dotychczasowej działalności powód stwierdził między innymi, iż „aż do powzięcia informacji o zmianie warunków koncesji, co miało miejsce w dniu 13 listopada 2019 roku Spółka działa w oparciu dotychczasową koncesję, która miała charakter ogólny i zezwalała spółce na obrót paliwami ciekłymi”. Równocześnie powód podkreślił, iż przez cały okres prowadzonej działalności przedsiębiorstwo energetyczne nie zostało ukarane przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z tytułu naruszenia warunków koncesji. Zdaniem powoda „dotychczasowa działalność i postawa Spółki wskazują na jej rzetelny i uczciwy charakter oraz prowadzenie działalności z poszanowaniem wszelkich obowiązujących wymogów prawa.”

Odnosząc się do okoliczności naruszenia powód wskazał, iż „Spółka obrotu w formie pośrednictwa handlowego dokonywała wyłącznie dwóm podmiotom, które miały charakter firm rodzinnych i dostarczała paliwo tylko na te dwie „zaprzyjaźnione” stacje paliw. Stacje te miały charakter firm rodzinnych, znanych Spółce. Nie był to więc obrót czy pośrednictwo handlowe w szerokim znaczeniu tego pojęcia bo Spółka takiego obrotu nie prowadziła.”.

Jednocześnie powód oświadczył, iż od czerwca 2020 roku zaprzestał dokonywania obrotu paliwami ciekłymi na zasadzie pośrednictwa w sprzedaży i obecnie nie sprzedaje paliw ciekłych w sposób niezgodny z zapisami udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

Ponadto powód stwierdził, iż - w jego ocenie - „zasadne i istotne jest określenie jaką część globalnych przychodów i kosztów wygenerował obrót w formie tzw. Pośrednictwa handlowego i w odniesieniu do tych ustaleń określenie stanu finansowego Spółki. Taka teza wynika z bezspornego faktu, iż jedynie w tej formie sprzedaży paliw doszukano się nieprawidłowości. W miejscu należy zauważyć, iż nieprawidłowość dotyczyła wyłącznie tego zakresu, a ponadto okres, w którym Spółka dokonywała takiego obrotu i w takiej formie powinien uwzględnić datę zmiany koncesji (...) co miało miejsce w dniu 13 listopada 2020 roku.".

Omawiając ww. punkt 3, powód oświadczył, iż - w jego ocenie - „zarówno stopień zawinienia, jak i stopień szkodliwości dokonanego przez Spółkę naruszenia miał znikomy i niewielki charakter. Po pierwsze skala obrotu paliwami było niewielka i wynosiła bardzo niewielki procent całego obrotu spółki”. Powód wskazał, że w 2019 roku uzyskał przychód z obrotu paliwami ciekłymi w wysokości blisko (...) złotych, a pośrednictwo handlowe stanowiło około(...) tego przychodu, tj. około(...)złotych. Ponadto powód stwierdził, iż „jeżeli przyjmiemy okres od daty doręczenia Spółce Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o zmianie koncesji, a zatem okres od dnia 14 listopada 2019 roku do wskazanej w Państwa Piśmie daty 21 stycznia 2020 roku, wówczas okaże się, że cała sprzedaż w tym okresie (w formie pośrednictwa) wyniosła 1.002.367,57 PLN”. Zdaniem powoda potwierdza to, że przedsiębiorstwo energetyczne osiągnęło „w zasadzie znikome przychody i dochody” z tytułu naruszenia warunku 1 udzielonej koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

Równocześnie powód wskazał, że „Spółka nie dokonywała szerokiego pośrednictwa handlowego działając na otwartym rynku, z ofertą skierowaną do szerokiej rzeszy odbiorców. Spółka dokonywała sprzedaż paliw (w formie pośrednictwa) wyłącznie (...) dwóm stacjom paliw, które były jej znane i stanowiły krąg najbliższego otoczenia biznesowego Spółki oraz osób nią zarządzających.” oraz „Spółka w żaden też sposób nie ukrywała swojej działalności, nie zatajała okoliczności, a wręcz przeciwnie wszystkie transakcje były właściwie rejestrowane i dokumentowane w sposób wymagany przez obowiązujące przepisy prawa.”.

Zdaniem powoda „okoliczności te wskazują i świadczą również o zapewnieniu przez Spółkę wszelkich warunków technicznych wymaganych przez przepisy prawa. Spółka zagwarantowała zachowanie wymaganego bezpieczeństwa obrotu. Nie istniało żadne zagrożenie, czy to dotyczące środowiska czy bezpieczeństwa osób, czy wreszcie zapewniania prawidłowych rozliczeń z budżetem państwa (z tytułu podatków), czy z Urzędem Regulacji Energetyki (z tytułu opłaty koncesyjnej). Nie można również pominąć, iż nie doszło do żadnego uszczuplenia należności budżetu państwa. Spółka należycie odprowadzała należności publicznoprawne na rzecz Państwa. Nie wskazano żadnych uchybień w tym względzie”.

Natomiast odnosząc się do sytuacji finansowej Spółki, powód wskazał na koszty prowadzenia działalności gospodarczej, wyszczególniając należności w konkretnych kategoriach (takich jak koszt zatrudnienia pracowników czy leasingu). Równocześnie powód zaznaczył, iż ze względu na m.in. aktualną sytuację w kraju - pandemię koronawirusa (...)19 - nastąpił znaczny spadek miesięcznych obrotów przedsiębiorstwa energetycznego w porównaniu z rokiem poprzednim. Ponadto powód przedstawił dokumenty, które - w jego ocenie - poświadczają powyższe zdarzenia.

W zakresie ostatniego ze wskazanych powyżej punktów (tj. wymiaru kary), powód odniósł się do obowiązujących przepisów prawa, ponownie zwrócił się z wnioskiem o zastosowanie przez Prezesa URE instytucji odstąpienia od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej oraz powołał się na orzecznictwo sądowe. Ponadto oświadczył, że „(...) Sp. z o.o. nie jest dużą i znaczącą na rynku firmą, a struktura własnościowa wskazuje na jej rodzinny charakter i niewielki zakres działalności. Wymierzenie w takich okolicznościach jakiejkolwiek kary pieniężnej oznaczać będzie jej dotkliwe obciążenie, a przez charakter własnościowy spółki również i samych wspólników. Nałożenie na Spółkę surowej kary oznaczać będzie konieczność ogłoszenia upadłości”.

Pismem z 29 września 2020 r. Prezes URE po raz kolejny wystąpił do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z prośbą o przekazanie znajdujących się w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów informacji dotyczących powodowej Spółki za okres od dnia 1 maja 2020 r. do dnia sporządzenia odpowiedzi na pismo (pismo z 29 września 2020 r. k. 111 akt adm.).

W odpowiedzi, pismem z 13 października 2020 r., Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazał Prezesowi Urzędu stosowne informacje wskazujące, iż w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów, w okresie od 1 maja 2020 r. do 10 czerwca 2020 r., powód figurował jako nadawca paliw ciekłych do innych podmiotów w 12- operacjach, nadając paliwa ciekłe o sumarycznej ilości ponad 150 000 litrów. Natomiast po 10 czerwca 2020 r. powód nie figurował w systemie monitorowania drogowego przewozu towarów jako nadawca lub przewoźnik paliw ciekłych (pismo z 13 października 2020 r. z załącznikiem k. 112- 115 akt adm.).

Niezależnie od powyższego, postanowieniem z 29 października 2020 r. Nr (...). (...) (...) (...) (k. 116 akt adm.), Prezes URE dopuścił dowód z zeznań na piśmie, w charakterze strony - R. L., na okoliczność ustalenia przyczyn i rozmiarów naruszenia oraz dla ustalenia aktualnej sytuacji ekonomicznej i finansowej powodowej Spółki, zgodnie z wnioskiem dowodowym zawartym w piśmie z 7 września 2020 r. Równocześnie powód został wezwany do nadesłania treści pytań do R. L.. W piśmie z 12 listopada 2020 r. powód przedstawił listę ośmiu pytań skierowanych do ww. osoby (pismo z 12 listopada 2020 r. k. 118 akt adm.).

Przy piśmie z 4 grudnia 2020 r. nadesłane zostały zeznania R. L. uzupełnione dodatkowymi dokumentami w postaci zestawienia wysokości przychodów z deklaracji VAT-7 za lata 2019 i 2020 oraz deklaracjami miesięcznymi (...) (pismo z załącznikami k. 124- 178 akt adm.).

W związku z koniecznością uzupełnienia zgromadzonego materiału dowodowego, pismem z 18 stycznia 2021 r. Prezes URE wezwał powoda do nadesłania oświadczenia o osiągniętych w 2020 r. przychodach i dochodach z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi oraz statystycznego sprawozdania finansowego F-01 za 2020 rok (wezwanie k. 182 akt adm.).

Przy piśmie z 27 stycznia 2021 r. powód nadesłał wszystkie wymagane informacji i dokumenty a w treści pisma ponownie, skrótowo, powtórzył argumenty zawarte w piśmie z dnia 7 września 2020 r. (pismo z 27 stycznia 2021 r. k. 184- 190 akt adm.).

Pismem z 15 lutego 2021 r. powód został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie oraz poinformowany o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym w niniejszej sprawie materiałem w terminie 7 dni, licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia (zawiadomienie k. 192 akt adm.).

Pismo to zostało doręczone powodowi 23 lutego 2021 r. (z.p.o. k. 193 akt adm.). W wyznaczonym terminie powód nie skorzystał z przysługujących mu uprawnień.

W okresie od 1 stycznia 2020 r. do 5 marca 2021 r. powód otrzymał pomoc publiczną w kwocie 2 051 201,50 zł (k. 194 akt adm.).

W dniu 29 kwietnia 2021 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (Decyzja k. 195- 206 akt adm.).

Powód osiągnął przychód z działalności koncesjonowanej w 2020 r. w wysokości (...) zł (dowód: pismo z 27 stycznia 2021 r. k. 184 akt adm.).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu zaskarżona Decyzja jest prawidłowa i słuszna, a podnoszone przez powoda w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować uchyleniem czy zmianą tej Decyzji.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie któregokolwiek z obowiązków określonych w koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. stanowi więc samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy.

W tym miejscu należy stwierdzić, że powód akceptując najpierw warunki koncesji na obrót paliwami ciekłymi ustanowione decyzją Prezesa URE z dnia 16 grudnia 2003 r. Nr (...), a następnie warunki koncesji zmienione decyzją z dnia 11 września 2012 r. Nr (...)- (...), zaaprobował oznaczony przez organ przedmiot i zakres działalności w ramach koncesji na zasadzie art. 37 ust. 1 pkt 2 p.e., który stanowi, że koncesja powinna określać przedmiot oraz zakres działalności objętej koncesją. Punkt 1 zmienionej koncesji określa więc przedmiot koncesji i zakres koncesji. Zgodnie z jego treścią przedmiot działalności objętej koncesją stanowić miała działalność gospodarcza w zakresie obrotu paliwami ciekłymi: benzynami silnikowymi innymi niż lotnicze, olejami napędowymi, gazem płynnym do napędzania pojazdów mechanicznych oraz konfekcjonowanym gazem płynnym w butlach, na stacjach paliw płynnych . Tym samym nie ulega wątpliwości, iż przedmiotowa koncesja - w zmienionym zakresie - uprawniała powoda do prowadzenia obrotu określonymi paliwami ciekłymi wyłącznie na stacjach paliw płynnych, a nie poza nimi, czyli nie nadawała uprawnienia do prowadzenia działalności m.in. na zasadzie pośrednictwa w sprzedaży bez wykorzystania infrastruktury technicznej eksploatowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne.

Powyższe uprawnienie do dokonywania sprzedaży konkretnych paliw ciekłych tylko na stacjach paliw płynnych nie zostało usunięte w drodze kolejnej zmiany koncesji dokonanej decyzją z 30 października 2019 r., a jedynie doprecyzowane, gdyż zgodnie z brzmieniem nowego warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, powód uzyskał uprawnienie do obrotu paliwami ciekłymi o kodach CN wymienionych w treści decyzji przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanych w miejscowości B. przy ul. (...) (gm. O.), w miejscowości C. przy ul. (...) (gm. C.) oraz w miejscowości W. (gm. N.). Tym samym zmiana przedmiotu i zakresu koncesji polegała jedynie na wyliczeniu kodów paliw i określeniu stacji paliw, na których powód miał dokonywać obrotu.

Z powyższego wynika, że powód już od momentu uzyskania decyzji z 11 września 2012 r. był nieprzerwanie obowiązany do wykonywania działalności koncesyjnej wyłącznie za pomocą stacji paliw płynnych, przy czym decyzja z 30 października 2019 r. informacje o tym, które stacje powód może wykorzystywać w ramach działalności, zawierała w punkcie pierwszym, a koncesja z 2012 roku w punkcie 2.1.2

Tymczasem jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, a zwłaszcza informacji pochodzących od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, w okresie od 20 kwietnia 2017 r. powód nadawał paliwa ciekłe do innych podmiotów, co oznacza i co potwierdził sam powód, iż zajmował się również pośrednictwem w sprzedaży paliw do innych podmiotów, mimo, że koncesja nie obejmowała obrotu paliwami ciekłymi poza stacjami paliw.

Podkreślenia natomiast wymaga, że wszelkie działanie wychodzące poza granice uprawnień przyznanych koncesjonariuszowi stanowi naruszenie zasad koncesji. Skoro bowiem koncesja wyznacza ramy działalności koncesjonowanej jaką koncesjonariusz może podjąć, każde działanie podlegające koncesjonowaniu - tak jak obrót paliwami w jakikolwiek sposób - niemieszczące się w ramach uprawnień wynikających z koncesji należy ocenić jako sprzeczne z warunkami koncesji. Toteż prowadzenie pośrednictwa w sprzedaży paliw bez wykorzystania infrastruktury technicznej eksploatowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, które nie zostało objęte koncesją narusza warunki, pod jakimi koncesjonariusz otrzymał koncesję. Organ regulacyjny wydaje wszak koncesję sprawdzając wcześniej, czy przedsiębiorca spełnia warunki określone prawem, aby prowadzić działalność koncesjonowaną w danym zakresie i stąd w tym zakresie po pozytywnym rozpoznaniu wydaje rozstrzygnięcie, nadając adekwatne uprawnienia. Organ wydaje więc koncesję pod warunkiem prowadzenia jej w kształcie określonym w koncesji. Dlatego też każde planowane rozszerzenie bądź ograniczenie wykonywanej działalności wymaga uprzedniego zgłoszenia Prezesowi URE. Przy czym zwłaszcza rozszerzenie działalności aktualizuje potrzebę weryfikacji przez organ pod kątem spełniania wymogów tej dodatkowej działalności.

Natomiast powód nie ubiegał się o wydanie koncesji na rozszerzoną działalność. Fakt jej prowadzenia został bowiem ujawniony dopiero w trakcie czynności sprawdzających przeprowadzonych przez organ i przyznany przez powoda.

Mając zatem na względzie, iż powód prowadził obrót paliwami ciekłymi wbrew przedmiotowi i zakresowi udzielonej mu koncesji należy uznać, że naruszył warunki wynikające z pkt 1 tejże koncesji. Częściowa zmiana sposobu wykonywania działalności gospodarczej wykraczająca poza materię koncesji mogła bowiem nastąpić dopiero w następstwie zmiany zapisów tej koncesji, co nie miało miejsca, gdyż powód o stosowną zmianę w ogóle nie wystąpił.

Ustalenie, że doszło do naruszenia warunku 1 koncesji, jaką otrzymał powód na obrót paliwami ciekłymi uzasadnia wymierzenie mu kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.

Odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji na zasadzie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. jest odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 01 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 05 lutego 2015 r. o sygn. III SK 36/14 (LEX nr 1652700) o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym.

W niniejszej sprawie należy natomiast przyjąć, że powód nie podjął stosownych działań o takim charakterze. W szczególności powód nie wystąpił o zmianę dotychczasowej koncesji, aby stosownie rozszerzyć jej zakres, co pozwoliłoby zapobiec rozbieżnościom między faktycznym sposobem prowadzenia działalności a uprawnieniami wynikającymi z koncesji. Powód miał więc pełną możliwość takiej organizacji swojej działalności, aby w prosty sposób wykluczyć naruszenie warunku koncesji, wystarczyło jedynie zapoznać się z treścią Koncesji z 2012 roku, by wiedzieć do czego ona uprawnia. Dodatkowo należy podkreślić, że od chwili doręczenia decyzji z 2019 roku zmieniającej treść koncesji, powód, co sam przyznał w odwołaniu, był świadomy, tego, że nie może prowadzić działalności koncesjonowanej poza wymienionymi stacjami paliw. W tej sytuacji Prezes URE prawidłowo przyjął w Decyzji, iż od tego momentu powód świadomie działał niezgodnie z zapisami Koncesji, a tym samym jawnie lekceważył jej zapisy.

Naruszenie powoda należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 p.e., uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

W kwestii zawinienia stwierdzić trzeba, że powód nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku koncesjonariusza. Podkreślenia wymaga, że treść warunków koncesyjnych przyjętych decyzją z dnia 11 września 2012 r. powinna być powodowi znana. Pozostaje on jednak w błędzie twierdząc, że modyfikacja wprowadzona rzeczoną decyzją dotyczyła jedynie przedłużenia terminu obowiązywania koncesji, skoro sformułowano w niej warunek obrotu paliwami na stacjach paliw. Odpowiednio przygotowany do wykonywania działalności koncesyjnej koncesjonariusz powinien rozeznać się w uprawnieniach jakie dawała mu przyznana koncesja, aby działać tylko w jej granicach i powstrzymywać się od działań wykraczających poza jej zakres. Nie ma przy tym znaczenia, że wskazane warunki wprowadzone decyzją z 11 września 2012 r. określały ogólnie, że działalność powoda ma polegać na obrocie paliwami ciekłymi na stacjach paliw płynnych, gdyż zorientowany koncesjonariusz powinien mieć wiedzę, że treść tego warunku wyklucza prowadzenie pośrednictwa w sprzedaży paliw bez wykorzystania infrastruktury stacji paliw. Odnosząc się zaś do twierdzeń powoda, z których wynika, że od momentu otrzymania decyzji z 30 października 2019 r. musiał zdawać sobie sprawę z możliwości prowadzenia sprzedaży paliw tylko na wybranych stacjach paliw, które zostały już tym razem wymienione w treści decyzji, należy stwierdzić, że skoro mimo tego nie wstrzymał się z podjęciem rozszerzonej działalności wbrew zakresowi posiadanej koncesji, bez wątpienia działał umyślnie.

Oceniając stopień szkodliwości czynu w świetle art. 115 § 2 k.k., wobec braku definicji legalnej tego pojęcia w Prawie energetycznym, Sąd musiał wziąć pod uwagę, że powód wykonywał działalność niezgodnie z podstawowymi, generalnymi założeniami jego funkcjonowania na rynku obrotu paliwami określonymi w koncesji, prowadząc obok zgłoszonej Prezesowi URE działalności obrotu na stacjach paliw, również działalność pośrednictwa w obrocie poza tymi stacjami. Przy czym organ nie miał możliwości zbadania przed rozpoczęciem przez powoda działalności w tym dodatkowym zakresie, czy podmiot spełnia ustawowe wymagania prowadzonej działalności koncesjonowanej w tym zakresie, w tym zwłaszcza wszystkie warunki gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności w rozszerzonym zakresie. Istotnym jest także, iż okres naruszenia był wyjątkowo długi, tj. wynosił ponad 38 miesięcy, a nie jak uznaje powód 6 miesięcy, zaś ilość transakcji (dostaw paliw ciekłych) zrealizowana przez powoda była bardzo duża oraz dotyczyła znacznej ilości paliwa - jedynie w okresie do dnia 21 stycznia 2020 r. było to 478 transakcji na ponad 2 500 000 litrów.

Podkreślenia w tym miejscu przez Sąd wymaga, że niedopuszczalnym jest prowadzenie działalności bez stosownej koncesji, a zaniechanie wnioskowania przez powoda o rozszerzenie koncesji faktycznie do tego doprowadziło jeśli chodzi o obrót na zasadzie pośrednictwa. Godzi to w innych konkurentów powoda, którzy działalność koncesyjną rozpoczęli z momentem uzyskania stosownej koncesji. Szkodliwość przypisanego powodowi czynu była zatem znaczna, a nie znikomo szkodliwa.

W związku z powyższym, w niniejszej sprawie nie zachodzą wskazane w art. 56 ust. 6a p.e. przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. Zgodnie z powołanym przepisem Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Przesłanki te nie wystąpiły jednak kumulatywnie. Mimo zakończenia przez powoda pośrednictwa w obrocie paliwami poza stacjami paliw jego naruszenia zdecydowanie nie można uznać za znikomo szkodliwego, nawet w obliczu twierdzeń powoda, iż pośredniczył w sprzedaży paliw jedynie do dwóch „zaprzyjaźnionych” podmiotów. Okoliczność ta nie umniejsza bowiem stopnia tego naruszenia z uwagi na jego długotrwałość, wielokrotność i fakt, iż dotyczyło znacznej ilości sprzedanego paliwa.

W kwestii dotychczasowej działalności powoda uwzględniony został fakt, że dane naruszenie jest pierwszym stwierdzonym naruszeniem przez niego warunków koncesji.

Oceny możliwości finansowych powoda dokonano w szczególności w oparciu o załączoną do akt dokumentację, która potwierdza stanowisko pozwanego przedstawione w tym kontekście.

Z dokumentów tych wynika, że powód w 2020 r. osiągnął przychody z działalności gospodarczej w wysokości (...) zł oraz zysk na poziomie (...) zł. Ponadto z oświadczenia powoda wynika, iż w roku 2020 r. osiągnął przychody z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi w wysokości (...) zł.

Wprawdzie powód wskazywał na pogorszenie sytuacji finansowej Spółki, jednak należy zgodzić się z pozwanym, iż mimo, że w 2020 r. przychody powoda zmalały, bo w 2019 r. wyniosły (...) zł, to w 2020 r. powód uzyskał większy zysk, gdyż w 2019 r. wynosił on (...) zł. Należy przy tym wspomnieć, że zmniejszenie przychodu powoda z działalności w 2020 r. wiązało się także z zaprzestaniem pośredniczenia w sprzedaży paliwa. Natomiast odnosząc się do okoliczności negatywnych konsekwencji ekonomicznych związanych z (...) trzeba podnieść, iż powód otrzymał pomoc publiczną rzędu 2 051 201,50 zł rekompensującą te negatywne następstwa.

Ponadto w oparciu o posiadane dowody Sąd mógł stwierdzić, że sytuacja finansowa powoda pozwala na uiszczenie orzeczonej kwoty kary pieniężnej w wysokości 150 000 zł. Wymierzona kara stanowi bowiem około (...) dochodu powoda z prowadzonej działalności gospodarczej. Oprócz tego zgodnie z nadesłanym przez powoda Sprawozdaniem o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz nakładach na środki trwałe za rok 2020 (sprawozdanie F-01) przedsiębiorstwo energetyczne wskazało w części odnoszącej się do aktywów trwałych wartość w wysokości (...) zł. Natomiast w bilansie za rok 2019, aktywa trwałe wykazane przez powoda wynosiły (...)zł, a ich większość ((...) zł) wynosiły rzeczowe aktywa trwałe w postaci m.in.: gruntów (ponad 2 200 000 zł) oraz budynków, lokali, praw do lokali, obiektów inżynierii lądowej i wodnej (ponad 8 600 000 zł).

W tej perspektywie określona w Decyzji kara pieniężna w wysokości 150 000 zł wymierzona powodowi jest adekwatna i proporcjonalna. Dodania wymaga, że przedmiotowa kara pieniężna stanowi (...) przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego w 2020 r. z działalności podlegającej koncesjonowaniu, podczas gdy Prezes URE mógł na podstawie art. 56 ust. 3 p.e. wymierzyć mu karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Zgodnie bowiem z treścią art. 56 ust. 3 p.e. wysokość kary pieniężnej, o której mowa m.in. w ust. 1 pkt 12, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Ze wskazanego przepisu wynika, że podstawę wymiaru kary stanowi przychód z działalności koncesjonowanej przedsiębiorcy (w razie prowadzenia działalności koncesjonowanej), a zatem kwota kary stanowi procent całkowitego przychodu uzyskanego z działalności koncesjonowanej. Kara ta nie może zatem zostać odniesiona, wbrew oczekiwaniu powoda, do wartości przychodu powoda osiągniętego z pośrednictwa w sprzedaży paliw. Powód naruszył bowiem warunki koncesji na obrót paliwami i z tego tytułu punktem wyjścia dla wymierzonej mu kary jest cały przychód wynikający z działalności koncesjonowanej.

W świetle zatem zgromadzonego materiału dowodowego Sąd nie miał podstaw, aby uznać, że kara pieniężna określona w Decyzji jest zbyt wysoka. Oceny tej nie zmienia przedstawiona przez powoda w piśmie z 24 sierpnia 2022 r. aktualna sytuacja na rynku paliwowym oddziałująca na powodową Spółkę a skutkująca wzrostem kosztów działalności, ponieważ jest bardzo ogólna i nie odnosi się w sposób szczegółowy do aktualnej sytuacji finansowej powoda. Nota bene opisywana sytuacja wystąpiła już po wydaniu przez pozwanego zaskarżonej Decyzji.

Mając powyższe na względzie, Sąd stanął na stanowisku, że okoliczności niniejszej sprawy uzasadniają ustalenie kary pieniężnej w kwocie 150 000 zł. Kara ta stanowić będzie obciążenie dla powoda, ale będzie odpowiednia do naruszenia.

Kara pieniężna, o której mowa wyżej, będzie pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań, co zmotywuje do przestrzegania reguł prawnych wynikających z prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej.

W rezultacie Sąd zważył, że Prezes URE właściwie przeanalizował i ocenił zgromadzony materiał dowodowy, dając temu wyraz w obszernym uzasadnieniu. Sam fakt, iż organ nie orzekł po myśli strony nie znaczy, że nie wziął pod uwagę jej stanowiska jak i przedstawionych przez nią dowodów. W szczególności Prezes URE na wniosek powoda dopuścił dowód z zeznań świadka – Prezesa Zarządu powodowej Spółki, podczas gdy już samo stanowisko Spółki przedstawione w toku postępowania administracyjnego było wystarczające. Sąd nie dopatrzył się zatem naruszenia procedury administracyjnej. Z kolei merytoryczna Decyzja Prezesa URE z uwagi na wskazane wyżej motywy nie może być uznana wadliwą.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

(...)

(...)