Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –

SSO Maciej Kruszyński

po rozpoznaniu 21 maja 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 29 czerwca 2022 roku, numer (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu

SSO Maciej Kruszyński

Sygn. akt XVII AmE 188/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 czerwca 2022 r. Nr (...) ((...)) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, Pozwany), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.), art. 56 ust. 2a (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.) w związku z art. 9a ust. 1 (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.), art. 9a ust. 2 pkt 2 (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.) oraz art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716 ze zm.) (dalej p.e.), art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz. U. z 2022 poz. 553), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.) (dalej k.p.a.), a także z art. 15zzr ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - obowiązującym do dnia 23 maja 2020 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (następcy prawnemu: (...) Sp. z o.o.) z siedzibą w W. (dalej Powód) orzekł, że:

1)  przedsiębiorca: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (następca prawny: (...) Sp. z o.o.) z siedzibą w W., nie wywiązał się za 2016 r. z określonego w art. 9a ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydanego dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie określonym ust. 15, obliczonej w sposób określony w ust. 10,

2)  za zachowanie opisane w punkcie pierwszym wymierzył przedsiębiorcy: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (następcy prawnemu: (...) Sp. z o.o.) z siedzibą w W. karę pieniężną w kwocie 5 889,23 zł.

Odwołanie od powyższej Decyzji złożył Powód, zarzucając jej:

1.naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.1. przepisu art. 9a ust 1 pkt 1 w zw. z art. 9a ust. 15 p.e. w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r. poprzez ich niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, iż uchybienie przez Przedsiębiorcę terminu ustalonego dla uiszczenia opłaty zastępczej wyliczonej zgodnie z art. 9a ust. 10:

(i) skutkuje przyjęciem nie zrealizowania przez Przedsiębiorcę obowiązku wskazanego w art. 9 ust. 1 pkt 2 Ustawy w rozumieniu art. 56 ust. 6a Ustawy,

(ii) uniemożliwia zastosowanie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki instytucji odstąpienia od wymierzania administracyjnej kary pieniężnej,

1.2. przepisu art. 56 ust. 6a p.e. w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r. poprzez jego niewłaściwą wykładnię, polegającą na przyjęciu, że uiszczenie opłaty zastępczej, o której mowa w art. 9a ust. 1 pkt 2 Ustawy wyliczonej zgodnie z art. 9a ust. 10 Ustawy po terminie, o którym mowa w art. 9a ust. 15 Ustawy nie stanowi zrealizowania obowiązku, o którym mowa w tym przepisie i uniemożliwia odstąpienie od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej,

2. naruszenie przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.1. art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez wydanie rozstrzygnięcia z naruszeniem zasady proporcjonalności nakazującej miarkowanie działań organów władzy publicznej oraz doprowadzenie do naruszenia uzasadnionego oczekiwania Strony polegającego na odstąpieniu od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej w sytuacji, gdy interes publiczny nie sprzeciwiał się odstąpieniu od wymierzenia tej kary,

1.2. art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 7 k.p.a. poprzez załatwienie sprawy niezgodnie z żądaniem Strony w sytuacji, gdy konkretnie wykazany interes społeczny, w szczególności dotyczący ochrony środowiska, czy transformacji energetyki nie stał na przeszkodzie uwzględnienia żądania Strony, a uwzględnienie tego żądania nie przekraczało możliwości Prezesa URE wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków,

1.3. naruszenie przepisów art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a., poprzez zaniechanie przeprowadzenia wyczerpujących i prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności dotyczących podstawy orzekania w granicach uznania administracyjnego, w szczególności w zakresie stopnia społecznej szkodliwości czynu Powoda oraz zaniechanie wyczerpującego przedstawienia motywów odmowy odstąpienia od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej w uzasadnieniu wydanej Decyzji.

W oparciu o powyższe zarzuty Powód wniósł o:

1.  zmianę przez Sąd Okręgowy zaskarżonej Decyzji w części, tj. w zakresie pkt 2) oraz orzeczenie w tym zakresie w ten sposób, że:

„2) na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) odstępuje od wymierzenia przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. (poprzednio (...) sp. z o.o.) z siedzibą w W. kary pieniężnej za zachowanie opisane w punkcie pierwszym”.

lub

2. uchylenie zaskarżonej decyzji przez Sąd Okręgowy;

3. zasądzenie od Prezesa URE na rzecz Powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych;

4. dopuszczenie i przeprowadzenie wskazanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy znak: (...) ((...)) na okoliczności wskazane w pismach Powoda składanych w toku postępowania administracyjnego;

a ponadto o dopuszczenie dalszych dowodów:

(i) pisma (...) z dnia 20 grudnia 2021 r., znak: (...)z potwierdzeniem nadania,

(ii) przesłuchania świadka: Z. S. - Dyrektora Działu (...) (...) sp. z o.o. na okoliczność:

• planowanego zakończenia i wygaszania działalności Powoda w zakresie działalności koncesjonowanej obrotu energią elektryczną;

(iii) wystąpienie przez tut. Sąd do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w W., ul. (...), (...)-(...) W. w celu zajęcia stanowiska, czy wpłacenie przez (...) sp. z o.o. w W. na poczet części opłaty zastępczej za rok 2016 (czerwone certyfikaty, żółte certyfikaty, fioletowe certyfikaty) kwoty 4.118,34 zł (cztery tysiące sto osiemnaście złotych 34/00) z opóźnieniem 10 dni, tj. w dniu 10.07.2017 r., w sytuacji gdy terminowo została zapłacona część wymaganej kwoty opłaty zastępczej w wysokości 14.336.142,42 zł (czternaście milionów trzysta trzydzieści sześć tysięcy sto czterdzieści dwa złote 42/00), doprowadziło do naruszenia środowiska naturalnego oraz w istotny sposób zakłóciło proces wprowadzania do polskiej energetyki zmian służących zmniejszaniu zużycia paliwa i unowocześniania technologii wytwarzania energii elektrycznej.

na okoliczność:

• oceny stopnia szkodliwości czynu Powoda polegającego na nie uiszczeniu opłaty zstępczej w ustawowym terminie.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania oraz pomięcie wszystkich wskazanych w odwołaniu wniosków dowodowych jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z dnia 4 października 2007 r., znak: (...) z późn. zm., Powodowi została udzielona koncesja na obrót energią elektryczną na okres od dnia 10 października 2007 r. do dnia 31 grudnia 2030 r. (okoliczności niesporne).

W ramach prowadzonej działalności Powód dokonał w 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych w ilości 1453 163,701 MWh (okoliczności niesporne).

Powód przedstawił Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki do umorzenia świadectwa pochodzenia kogeneracji wymienione w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) na łączną ilość: 13 201,447 MWh (okoliczności niesporne).

W dniu 30 marca 2017 r. Powód wpłacił na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) łącznie 14 326 142,42 zł opłaty zastępczej (kwota 4 118,14 zł została wpłacona przez Powoda w dniu 10 lipca 2017 r.), z czego kwotę:

a)  9 245 742,89 zł uiścił celem realizacji obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w odniesieniu do jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), co odpowiada 73 965,940 MWh energii elektrycznej,

b)  1 372 884,66 zł uiścił celem realizacji obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w odniesieniu do jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), co odpowiada 21 791,82 MWh energii elektrycznej,

c)  3 707 514,87 zł uiścił celem realizacji obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w odniesieniu do jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), co odpowiada 337 046,806 MWh energii elektrycznej.

(dowód: pismo NFOŚiGW k. 1- 2 akt adm., okoliczności niesporne)

Pismem z 5 marca 2018 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zwrócił się do Powoda o udzielenie informacji dotyczących dokonanej w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej (dowód: pismo z 5 marca 2018 r. k. 3- 19 akt adm.).

W odpowiedzi na ww. wezwanie Powód, w pismach z 3 kwietnia 2018 r. i z 8 czerwca 2018 r. przekazał żądane informacje (dowód: pisma z załącznikami k. 20-49, 50-52 akt adm.).

Mając na uwadze przekazane przez Powoda informacje oraz dane znane Prezesowi URE z urzędu, z których wynikało, że Powód nie zrealizował za rok 2016 obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), Prezes URE wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia Powodowi kary pieniężnej, w związku z ujawnieniem możliwości nieprzestrzegania w roku 2016, określonego w art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), wydanego dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiszczenia opłaty zastępczej, w terminie określonym ust. 15, obliczonej w sposób określony w ust. 10. W związku z powyższym, pismem z 24 listopada 2021 r., Prezes URE zawiadomił Powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w tej sprawie. Ponadto wezwał go do przedstawienia szczegółowych wyjaśnień oraz przesłania dokumentów mających związek ze sprawą, jak też wszelkich dokumentów pozwalających na ustalenie jego sytuacji finansowej. Prezes URE powiadomił również Powoda o dokumentach włączonych do akt postępowania (dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania k. 68-69 akt adm., z.p.o. k. 70 akt adm.).

W odpowiedzi na ww. zawiadomienie, pismem z dnia 7 grudnia 2021 r. Powód wniósł o: odstąpienie od wymierzenia mu kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust. 1 pkt la w związku z art. 56 ust. 3 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.), odstąpienie od wymierzenia Kierownikowi Przedsiębiorcy kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust. 6a ustawy p.e. oraz o umożliwienie złożenia dodatkowych dowodów i wyjaśnień (dowód: pismo Powoda z dnia 7 grudnia 2021 r. k. 72-85, 86-103 akt adm.).

Pismem z dnia 20 grudnia 2021 r. Powód przekazał wyjaśnienia w sprawie i załączył do nich dokumentację. W swoich wyjaśnieniach Powód wskazał, iż „Ostatecznie poprzednik prawny Przedsiębiorcy ustalił, iż ilość energii elektrycznej przyjęta jako podstawa do dokonania obliczeń w celu realizacji obowiązku za 2016 r., o którym mowa w art. 9a ust. 1 Ustawy była nieprawidłowa, gdyż odbiegała od faktycznej ilości sprzedanej energii elektrycznej, która powinna zostać zwiększona odpowiednio o 22.435 MWh (w przypadku jednostki kogeneracji wskazanej w art. 9l ust 1 pkt 1 Ustawy), 5.636 MWh (w przypadku jednostki kogeneracji wskazanej w art. 9l ust 1 pkt la Ustawy) oraz 87.173 MWh (w przypadku jednostki kogeneracji wskazanej w art. 9l ust 1 pkt 2 Ustawy), co skutkowało koniecznością uiszczenia łącznej kwoty 4.118,34 zł tytułem brakującej opłaty zastępczej. Kwota ta została uiszczona przez Przedsiębiorcę w dniu 10.07.2017 r.” Ponadto, Powód ponowił swoje wnioski, zawarte w piśmie z dnia 7 grudnia 2021 r., o odstąpienie od wymierzenia mu kar pieniężnych. W ocenie Powoda zostały spełnione wszystkie ustawowe przesłanki uprawniające do odstąpienia od jej wymierzenia tj.: znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu, zaprzestanie naruszania prawa oraz realizacja obowiązku przez adresata kary. Niezależnie od powyższego, z ostrożności procesowej Powód wskazał, iż ewentualna kara pieniężna powinna być najniższa z możliwych. Wśród czynników wpływających na obniżenie kary pieniężnej Powód wskazał znikomy stopień szkodliwości czynu, brak zawinienia w postaci zarówno winy umyślnej, jak i winy nieumyślnej oraz możliwości finansowych Przedsiębiorcy, w szczególności niekorzystnych warunków rynkowych związanych z sytuacją na rynku energii elektrycznej , która w sposób istotnie negatywny wpłynęła na wynik finansowy Przedsiębiorcy, skutkujący niższymi od planowanych przychodami z działalności operacyjnej. Ponadto, Powód podkreślił, że istotna część opłaty zastępczej w kwocie 14 336 142,42 zł wpłacona została terminowo (dowód: pismo Powoda z dnia 20 grudnia 2021 r. k. 105-159 akt adm.).

Pismem z dnia 13 stycznia 2022 r. Prezes URE zawiadomił Powoda o zakończeniu prowadzonego postępowania i przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień. Jednocześnie, Prezes URE zwrócił się do Powoda o przesłanie bilansu oraz rachunku zysków i strat Przedsiębiorcy za 2021 r. oraz oświadczenia o wysokości przychodu osiągniętego przez Przedsiębiorcę z działalności objętej koncesją na obrót energią elektryczną w 2021 r. (dowód: pismo z 13 stycznia 2022 r. k. 161 akt adm.).

Powód wraz z pismem z dnia 24 stycznia 2022 r. przedstawił „wstępną” wersję bilansu oraz rachunku zysków i strat za 2021 r. wraz z oświadczeniem o wysokości przychodów osiągniętych w 2021 r. z działalności objętej koncesją na obrót energią elektryczną (dowód: pismo Powoda z dnia 24 stycznia 2022 r. k. 163- 165akt adm.).

Prezes URE, 29 czerwca 2022 roku, wydał zaskarżoną Decyzję (dowód: Decyzja k. 166- 170 akt adm.).

Powód osiągnął w 2021 r. przychód z działalności koncesjonowanej w wysokości (...) zł (dowód: oświadczenie k. 163 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których autentyczność nie była podważana przez żadną ze stron postępowania, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowe Powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka Z. S. i o wystąpienie do NFOŚiGW, gdyż ich przeprowadzenie nie miałoby znaczenia dla rozpoznania niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest słuszna i ma oparcie w przepisach prawa.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 2 są obowiązani uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uiścić opłatę zastępczą, w terminie określonym w ust. 15, obliczoną w sposób określony w ust. 10. W myśl art. 9a ust. 15 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) opłatę tą uiszcza się do dnia 30 czerwca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy, na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Przy czym zgodnie z art. 100 ust. 2 ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji do wykonania i rozliczenia obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne, w brzmieniu dotychczasowym, za okres przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. przed dniem 25 stycznia 2019 r.), oraz w zakresie kar pieniężnych za nieprzestrzeganie tego obowiązku w tym okresie, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jak wynika natomiast z treści art. 9a ust. 2 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.) do realizacji przedmiotowego obowiązku zobowiązane jest przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub obrotu tą energią i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym niebędącym odbiorcami przemysłowymi, o których mowa w pkt 1.

Tymczasem decyzją Prezesa URE z dnia 4 października 2007 r., znak: (...) z późn. zm., Powód otrzymał koncesję na obrót energią elektryczną na okres od dnia 10 października 2007 r. do dnia 31 grudnia 2030 r. Nadto materiał dowodowy zgromadzony w sprawie świadczy o tym, iż Powód sprzedawał w 2016 r. energię elektryczną na rzecz odbiorców końcowych niebędących odbiorcami przemysłowymi a zatem był podmiotem, o którym mowa w ww. przepisie art. 9a ust. 2 pkt 2 p.e., toteż był zobowiązany do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydanego dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, względnie uiszczenia odpowiedniej opłaty zastępczej w terminie do dnia 30 czerwca 2017 r.

Okoliczności te nie były nie były między stronami sporne.

Stosownie do przepisu art. 9a ust. 11 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) dla 2016 r. zakres obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia opłaty zastępczej został określony na poziomie:

a)  6,0 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.),

b)  1,5 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.),

c)  23,2 % dla jednostki kogeneracji, o której mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.).

Przy czym zgodnie z art. 9a ust. 12 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) powyższy zakres określa minimalny udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej z uzyskanych i umorzonych świadectw pochodzenia z kogeneracji lub z uiszczonej opłaty zastępczej, odniesiony do całkowitej sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym niebędącym odbiorcami przemysłowymi, o których mowa w pkt 1, przez przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub obrotu tą energią i sprzedające tą energię odbiorcom końcowym.

Skoro w ciągu 2016 roku Powód sprzedał odbiorcom końcowym energię elektryczną w ilości 1 453 163,701 MWh a zatem był zobowiązany do:

a)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 87 189,822 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 10 898 727,75 zł (87 189,822 MWh x 125,00 zł/MWh);

b)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt la p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 21 797,456 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 1 373 239,73 zł (21 797,456 MWh x 63,00 zł/MWh);

c)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) w ilości 337 133,979 MWh lub do uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości 3 708 473,77 zł (337 133,979 MWh x 11,00 zł/MWh).

Wobec tego, że Powód przedstawił Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki do umorzenia świadectwa pochodzenia kogeneracji wymienione w art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) na łączną ilość: 13 201,447 MWh, nadto w dniu 30 marca 2017 r. wpłacił na konto NFOŚiGW łącznie 14 326 142,42 zł opłaty zastępczej, z czego ustalone w stanie faktycznym kwoty uiszczał celem realizacji obowiązku w odniesieniu do trzech jednostek kogeneracji, dlatego brakująca ilość energii elektrycznej niezbędnej do realizacji przez Powoda przedmiotowego obowiązku za 2016 r. w przypadku jednostki kogeneracji wymienionej w:

a) art. 9l ust. 1 pkt 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 22,435 MWh, co odpowiada kwocie: 2 804,37 zł,

b) art. 9l ust. 1 pkt la p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 5,636 MWh, co odpowiada kwocie: 355,07 zł,

c) art. 9l ust. 1 pkt 2 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.) - wynosi 87,173 MWh, co odpowiada kwocie: 958,90 zł.

Łączna kwota brakującej opłaty zastępczej wyniosła więc 4 118,34 zł. Dana kwota została wpłacona przez Powoda dopiero w dniu 10 lipca 2017 r., a więc po terminie wynikającym z art. 9a ust 15 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 24 stycznia 2019 r.).

Przepis art. 9a ust. 15 p.e. wyraźnie wskazuje termin wniesienia opłaty zastępczej, tj. do dnia 30 czerwca każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Dzień 30 czerwca każdego roku jest więc nieprzekraczalnym terminem granicznym uiszczenia opłaty zastępczej za poprzedni rok kalendarzowy. Przy czym ustawa nie przewiduje instytucji (możliwości) przywrócenia terminu do wniesienia opłaty. Podkreślenia wymaga, że termin określony w art. 9a ust 15 p.e. jest terminem prawa materialnego, bowiem wynika z przepisów prawa materialnego. W orzecznictwie i w doktrynie panuje zgodność co do charakteru terminu przewidzianego dla uiszczenia opłaty zastępczej jako terminu prawa materialnego. Czynność dokonana po jego upływie jest zatem bezskuteczna, co skutkuje tym, że podmiot zobowiązany nie może skutecznie zrealizować nałożonego na niego obowiązku. Tym samym w terminie do 30 czerwca każdego roku przedsiębiorstwo energetyczne jest uprawnione do wyboru sposobu realizacji obowiązku określonego w art. 9a ust. 1 p.e., tj. wystąpienia z wnioskiem o umorzenie świadectwa pochodzenia z kogeneracji bądź uiszczenia opłaty zastępczej, a upływ tego terminu pozbawia przedsiębiorstwo możliwości realizacji obowiązku za poprzedni rok kalendarzowy. W związku z powyższym niemożliwa była realizacja obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. po upływie 30 czerwca 2017 r. za 2016 r. W konsekwencji nie można uznać, że dokonanie przez Powoda w dniu 10 lipca 2017 r. przelewu na rachunek bankowy NFOŚiGW z tytułu brakującej opłaty zastępczej kwoty 4 118,14 zł na poczet realizacji obowiązku za 2016 r. stanowi realizację tego obowiązku.

Zatem uchybienie terminowi, bez względu na przyczynę, wyczerpuje znamiona czynu określonego w art. 56 ust. 1 pkt 1a p.e., zgodnie z którym karze pieniężnej podlega ten, kto m.in. nie przestrzega obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia z kogeneracji albo nie uiszcza opłaty zastępczej. Na mocy art. 56 ust. 2 pkt 1 p.e. karę wymierza Prezes URE.

Z treści tych przepisów wynika wprost, że Prezes URE wymierza karę pieniężną w przypadku niedopełnienia danego obowiązku. Oznacza to, że Prezes URE jest obowiązany, a nie uprawniony do nałożenia kary w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze. Tym samym odpowiedzialność określona w przepisie art. 56 ust. 1 pkt 1a p.e. (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.) oparta jest na bezprawności działania lub zaniechania, wobec czego ma charakter odpowiedzialności obiektywnej, niezależnej od winy.

Kierując się wskazanym przepisem Prezes URE prawidłowo wymierzył karę pieniężną z racji naruszenia przez Powoda obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do 24 stycznia 2019 r.).

Wprawdzie w świetle art. 56 ust. 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, czyli gdy ww. przesłanki zostały spełnione łącznie, jednak Prezes URE nie uznał, aby wystąpiły one w niniejszym przypadku.

Po pierwsze Sąd zgadza się z Pozwanym, że ze względu na niemożność traktowania zapłaty brakującej opłaty zastępczej po terminie jako realizacji obowiązku, nie zaszła jedna ze wskazanych przesłanek w postaci realizacji obowiązku, wymagana dla odstąpienia od wymierzenia kary.

Po drugie, faktycznie szkodliwość czynu Powoda trudno ocenić jako znikomą. Analizując stopień szkodliwości czynu zwrócenia uwagi wymaga, że obowiązek z art. 9a ust. 1 p.e. miał zapewnić źródło finansowania wytwarzania energii w wysokosprawnej kogeneracji, która odgrywa znaczącą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz w zmniejszaniu negatywnego wpływu energetyki na środowisko, gdyż jest jedną z najefektywniejszych form przetwarzania paliw pierwotnych w energię finalną, więc z uwagi na znacznie niższą emisyjność w stosunku do wytwarzania rozdzielonego jest korzystniejsza dla ochrony środowiska naturalnego, ewentualnie miał zapewnić przychód dla Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczany na wspieranie projektów dotyczących ochrony środowiska. Tymczasem bezpieczeństwo energetyczne kraju, jak i ochrona środowiska są dobrami wymagającymi szczególnej ochrony.

Dlatego w interesie społecznym leży zapewnienie realizacji wskazanych wyżej celów. Zaniechanie wypełnienia w całości obowiązku z art. 9a ust. 1 p.e. wpłynęło zaś na zmniejszenie wsparcia służących tym celom działań, ponieważ kwota nieuregulowanej w terminie przez Powoda opłaty zastępczej wynosi 4 118,34 zł a Powód może wystąpić o zwrot wskazanej kwoty do NFOŚiGW. Uiszczenie przez podmiot zobowiązany opłaty zastępczej po terminie oznacza bowiem spełnienie świadczenia nienależnego, które powinno zostać na ogólnych zasadach (art. 410 w zw. z art. 405 k.c.) zwrócone wpłacającemu taką kwotę. Tym niemniej Sąd miał na uwadze, że większą część obowiązku Powód zrealizował terminowo.

Ponadto, jak wynika ze zgromadzonego materiału, Powód nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku w tej części wprawdzie nieumyślnie, jednak z uwagi na podjęcie działalności w branży energetycznej jako profesjonalny podmiot powinien wykazać się zwiększoną starannością w zakresie przewidywania konsekwencji swoich działań gospodarczych w świetle Prawa energetycznego. Zatem stopień szkodliwości omawianego czynu jest wyższy niż znikomy, co powoduje brak warunków do zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary określonej w art. 56 ust. 6a p.e.

W kontekście nieodstąpienia przez Prezesa URE od wymierzenia Powodowi kary należy też zauważyć, iż art. 56 ust. 6a p.e. ma charakter fakultatywny, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie tylko zależy od spełnienia przesłanki o charakterze ocennym, w postaci znikomej szkodliwości czynu, ale zależy od uznania organu, które wszakże nie może być dowolne i wynikać musi z merytorycznych przesłanek, ale z pewnością nie stanowi ono obowiązku organu do zastosowania powołanej regulacji w każdych warunkach (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 24 sierpnia 2012 roku, sygn. akt VI ACa 389/12).

W tym zakresie Sąd Okręgowy w Warszawie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, że „art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. W ocenie Sądu Najwyższego […] Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje więc pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki - uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary. […] Organ regulacyjny, z uwagi na posiadaną wyspecjalizowaną kadrę, unikalną pamięć instytucjonalną oraz bezpośrednią styczność z realiami rynkowymi, jest co do zasady lepiej przygotowany niż sędzia do oceny stopnia szkodliwości społecznej czynu przedsiębiorcy z punktu widzenia standardów obowiązujących na rynku regulowanym. Interpretacja przepisów prawnych należy do istoty władzy wykonawczej, która jak wskazuje sama jej nazwa, odpowiada za egzekwowanie prawa. Jeżeli określony sposób interpretacji przepisu ma racjonalne uzasadnienie i jest ugruntowany w praktyce organu, sąd nie powinien zastępować go własną interpretacją. Interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności: opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji.” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, Legalis nr 2294222).

Tymczasem, według Sądu, decyzja organu regulacyjnego w zakresie nieodstąpienia od wymierzenia kary za niewypełnienie w całości omawianego obowiązku, zawiera poprawne uzasadnienie, jest wyrazem logicznego i prawidłowego stanowiska organu, a zatem Sąd nie powinien w nią ingerować, zwłaszcza, iż nie widzi ku temu podstaw.

Sąd zważył także, iż Prezes URE miarkował karę zgodnie z przepisami zawierającymi wytyczne i dyrektywy wymiaru kary.

W tym względzie należało wziąć pod uwagę, iż zgodnie z art. 56 ust. 2a p.e. minimalna wysokość kary pieniężnej, wymierzonej w przypadku nieprzestrzegania obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 tej ustawy nie może być niższa niż kwota obliczona według obowiązującego wzoru, zgodnie z którym kwotę nieuiszczonej opłaty zastępczej należy pomnożyć przez współczynnik 1,3.

Artykuł 56 ust. 3 p.e. stanowi zaś, że wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Natomiast zgodnie z postanowieniami art. 56 ust. 6 p.e., Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Uwzględniając zatem dyspozycję art. 56 ust. 2a p.e. należało zważyć, że wobec tego, iż nieuiszczona przez Powoda opłata zastępcza wynosi 4 118,34 zł, minimalna wysokość kary nie mogła być niższa niż (...)zł.

W kwestii dotychczasowego zachowania Powoda, Prezes URE wziął pod uwagę, że Powód był już karany za brak realizacji przedmiotowego obowiązku za okres od 4 kwietnia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. – decyzją z 12 marca 2021 roku Nr (...), dlatego też Pozwany podwyższył karę do 5 889,23 zł. Mimo, że decyzja ta jest nieprawomocna, zdaniem Sądu, ustalenie takie mogło przemawiać za podwyższeniem kary przez organ, gdyż żaden przepis Prawa energetycznego nie stoi temu na przeszkodzie.

W zakresie możliwości finansowych należało zaznaczyć, że w 2021 r. Powód osiągnął przychód netto ze sprzedaży i zrównane z nimi w wysokości (...) zł, natomiast z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu energią elektryczną uzyskał przychód w wysokości (...) zł, przy czym zgodnie z wstępną wersją bilansu za 2021 r. posiadał on aktywa obrotowe na poziomie (...) zł oraz zgromadził środki pieniężne i inne aktywa pieniężne w kwocie (...) zł, co oznacza, że kara w wysokości 5 889,23 zł jest możliwa do poniesienia przez niego bez uszczerbku i utraty płynności finansowej.

Zdaniem Sądu wymierzona kara nie stanowi nadmiernego obciążenia dla Powoda, jest odpowiednia do stopnia oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy. Kara ta nie przekracza limitu określonego treścią art. 56 ust. 3 p.e.. Wobec tego Sąd uznał, że kara ta będzie adekwatna i proporcjonalna.

Tak ustalona kara nie przekracza możliwości płatniczych Powoda. Warto w tym miejscu podkreślić, że kara administracyjna nie stanowi odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo – zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 31 marca 2008 r., sygn. akt SK 75/06, OTK-A 2008, Nr 2, poz. 30). Wskazać przy tym należy, iż kara w nałożonej wysokości będzie na tyle dolegliwa, aby spełniła swoje funkcje- represyjną i zapobiegawczą sprawiając, że Powód, jako podmiot ukarany będzie stosował się do obowiązującego porządku prawnego, a także wychowawczą oddziałując zniechęcająco na innych przedsiębiorców do podejmowania działań niezgodnych z prawem.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd uznał, iż nie doszło do naruszenia przepisów wskazanych przez Powoda, w tym Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i k.p.a.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez Powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, Powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz Pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. 2018, poz. 265).

Sędzia SO Maciej Kruszyński

Zarządzenie: (...) – (...)

Sędzia SO Maciej Kruszyński