Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Wiliński
Protokolant –	sekr. sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 14 marca 2022 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie drugim w ten sposób, że obniża wymierzoną karę pieniężną do łącznej wysokości 15.000 (piętnaście tysięcy) złotych, w tym:

a)  do kwoty 7.500 (siedem tysiący pięćset) złotych za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2018 r.,

b)  do kwoty 5.000 (pięć tysięcy) złotych za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2018 r.,

c)  do kwoty 2.500 (dwa tysiące pięćset) złotych za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2018 r.,

2.  oddala odwołanie w pozostałej części,

3.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania, w tym koszty postępowania przed sądem pierwszej instancji i koszty postępowania zażaleniowego

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 205/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 14 marca 2022 r. znak: (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust. 2h pkt 4, ust. 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716 z późn. zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735) i art. 30 ust. 1 ustawy– Prawo energetyczne , oraz art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o. Sp. k. (poprzednio (...) Sp. z o.o. Sp. k.) z siedzibą w miejscowości O. o nr identyfikacji podatkowej NIP: (...), w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania, o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, także ich przeznaczeniu za miesiące: od stycznia do kwietnia 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że:

1)  przedsiębiorca nie zachował terminu na przekazanie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: od stycznia do kwietnia 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

2)  za działanie opisane w pkt. 1 wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 30.000,00 zł (trzydzieści tysięcy złotych), w tym:

a.  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2018 r.,

b.  10 000 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2018 r.,

c.  10 000 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2018 r.,

3.  odstąpił od wymierzenia mu kary pieniężnej za działalnie wskazane w pkt. 1. Za miesiąc kwiecień 2018 r. na podstawie art. 56 ust. 6 a ustawy – Prawo energetyczne .

(decyzja k. 6-10)

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w O., zaskarżając ją w części w zakresie pkt. 2 i zarzucając naruszenie:

1.  przepisów prawa materialnego art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 6a prawa energetycznego poprzez nałożenie kary pieniężnej w sytuacji, w której stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a spółka zrealizowała obowiązek przedłożenia sprawozdań, co uzasadniało odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej;

2.  przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 7, 77 par. 1 oraz art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (dalej „KPA”) poprzez przekroczenie granic uznania administracyjnego przejawiające się brakiem podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśniania stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli, a także pominięcie okoliczności mających wpływ na odstąpienie od wymierzenia kary,

ewentualnie:

3.  przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 189c KPA w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12 b oraz ust. 2h pkt 4 prawa energetycznego , polegające na zastosowaniu art. 56 ust. 1 pkt 12 b w brzmieniu obecnym, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2020 r. podczas gdy brzmienie tego przepisu w dacie czynu było względniejsze dla sprawcy, gdyż nie uprawniało do sumowania kar administracyjnych za złożenie po terminie sprawozdania za poszczególne miesiące.

Mając na uwadze powyższe powód wniósł o:

1.  zmianę decyzji w pkt. 2 i odstąpienie od wymierzenia kary,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

ewentualnie,

3.  zmianę decyzji w pkt. 2 i wymierzenie kary pieniężnej, która nie stanowi wielokrotności kwoty wskazanej w art. 56 ust. 2h pkt 4 prawa energetycznego .

(odwołanie k. 13-35)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie k. 42-54)

Postanowieniem z dnia 27 listopada 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 177 § 1 pkt 3(1) k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie do czasu rozstrzygnięcia sprawy P 3/23 przez Trybunał Konstytucyjny.

(postanowienie k. 60)

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 października 2024 r. sygn. akt P 3/23 orzekł, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2024 r. poz. 266, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, podjął zawieszone postępowanie w sprawie.

(postanowienie k. 101)

W piśmie z dnia 30 grudnia 2024 r. powód wniósł ewentualnie o zmiarkowanie przez Sąd kary pieniężnej nałożonej na powoda zaskarżoną decyzją z dnia 14 marca 2022 r. Powód równocześnie podtrzymał żądanie główne dotyczące zmiany w zakresie pkt. 2 poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej.

Powód podniósł, iż powinny zostać zastosowane przepisy względniejsze dla strony postępowania, tj. z momentu popełnienia czynu, gdyż możliwe było wówczas wymierzenie powodowi kary wyłącznie jednej kary pieniężnej w wysokości 10.000,00 zł niezależnie od ilości sprawozdań, które nie zostały przekazane w terminie. Tym samym zdaniem powoda miarkowanie kary powinno nastąpić nie od kwoty 30.000,00 zł lecz od 10.000,00 zł.

(pismo powoda k. 107 – 111)

Sąd Okręgow y- Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w O. jest przedsiębiorcą zajmującym się profesjonalnym obrotem olejami silnikowymi oraz podobnymi produktami smarowymi.

Z dniem 18 sierpnia 2017 r. przedsiębiorca został wpisany do Rejestru Podmiotów Przywożących prowadzonego przez Prezesa URE pod nr (...).

Przeważającym przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych.

Dowód: odwołanie k. 15

odpis pełny z rejestru przedsiębiorców, k. 26

(...) Sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w O. złożyła sprawozdania, o których mowa w art. 43d p.e. - o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, za miesiące: styczeń – kwiecień 2018 r. w dniu 7 czerwca 2018 r.

Dowód: sprawozdania k. 16-17, 19-27, koperta k. 18 akt adm., potwierdzenie odbioru k. 55-56 akt ad.

(...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w miejscowości O. nie złożył w wymaganym terminie - miesięcznych sprawozdań podmiotów przywożących, o jakich mowa w art. 43d ust. 1 p.e. za miesiące: styczeń – kwiecień 2018 r.

Dowód: pismo powoda z dnia 17 grudnia 2021 r. k. 28-29 akt adm. , oraz sprawozdania za miesiące: styczeń – kwiecień 2018 r. k. 43-54.

Prezes URE wszczął z urzędu postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy za okres od stycznia do kwietnia 2018 r.

Jednocześnie, Prezes URE wezwał spółkę do złożenia: wyjaśnień dotyczących przyczyn niezłożenia w terminie sprawozdań, o jakich mowa w art. 43d p.e. oraz dokumentów odnoszących się do aktualnej sytuacji finansowej powoda (w tym bilans, rachunek zysków i strat za rok 2020).

Dowód: zawiadomienie Prezesa URE o wszczęciu postępowania z dnia 29 listopada 2021 r. k. 2-3 akt adm.

Przedsiębiorca wyjaśnił, iż sprawozdania zostały przekazane początkiem czerwca 2018 r. przekazując potwierdzenie odbioru sprawozdań w dniu 11 czerwca 2018 r.

Ponadto przedsiębiorca wskazał, że jest podmiotem stosunkowo niedługo funkcjonującym na rynku. W związku z tym, nie miał wiedzy na temat konieczności składania sprawozdań. Niezwłocznie po uzyskaniu wiedzy, wszystkie sprawozdania zostały przez spółkę złożone. Strona nieznacznie spóźniła się ze złożeniem sprawozdań, bez jakiegokolwiek uprzedniego wezwania organu. Kolejne wezwania strona składała w terminie.

Dowód: pismo powoda z dnia 17 grudnia 2021r. k. 28-29 akt adm., potwierdzenie odbioru k. 55-56

Przedsiębiorca w 2020 r. uzyskał przychody netto ze sprzedaży w wysokości (...) zł.

Dowód: rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia 2020 do 30 kwietnia 2021r. k. 67 akt adm.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były podważane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

Sąd Okręgowy- Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie jest częściowo uzasadnione.

Podstawę wydania zaskarżonej decyzji stanowił art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 2 i ust. 2h pkt 4, ust. 6 i 6a oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r., poz. 716), dalej jako: ustawa.

Pierwszy ze wskazanych przepisów stanowi, że karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ustawy. Z kolei przepis wskazany in fine zakłada, iż przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie. Szczegółowy wykaz paliw ciekłych , objętych obowiązkiem koncesyjnym oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących określa rozporządzenie Ministra Aktywów Państwowych z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2019 r., poz. 2332), które zastąpiło wcześniej obowiązujące Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. (Dz.U.2016.2039 z dnia 2016.12.15).

Wątpliwości Sądu nie budziło, iż obowiązek taki na odwołującym spoczywał. Przywołany wyżej przepis art. 43d ustawy posługuje się pojęciem podmiotu przywożącego, a takim podmiotem w myśl art. 3 pkt 12 c i 12 d ustawy jest m.in. osoba prawna, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych tj. sprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu. W konsekwencji, podmiot faktycznie przywożący określone w rozporządzeniu paliwa ciekłe, zobowiązany jest dokonać wpisu do rejestru oraz składać określone wyżej miesięczne sprawozdania.

W odwołaniu spółka wskazała, że zaskarża decyzję w części - co do pkt 2, w którym za poszczególne delikty wymierzono przedsiębiorcy kary po 10.000 złotych. Strona domagała się bądź to odstąpienia od wymierzenia kary, miarkowania bądź obniżenia jej wysokości. Nie zostały przedstawione zarzuty dotyczące punktu 1 decyzji, który odnosił się do stwierdzenia deliktu. Tym samym należało uznać, że jest to ostatecznie okoliczność w sprawie bezsporna. W konsekwencji spór w sprawie sprowadzał się do kwestii zasadności wymierzenia powodowi kar pieniężnych za stwierdzone delikty.

Spółka domagała się odstąpienia od wymierzenia kary oraz ewentualnie obniżenia wymierzonej kary, która nie stanowi wielokrotności kwoty 10 tysięcy za niezłożone sprawozdania. Następnie Spółka sprecyzowała, iż podtrzymuje wniosek o odstąpienie oraz ewentualnie wnosi o miarkowanie nałożonej kary w związku z wydanym wyrokiem TK w sprawie o sygn. P 3/23. Jednocześnie wskazała, iż podtrzymuje stanowisko przedstawione w odwołaniu, iż w dniu wydania decyzji możliwe było wymierzenie powodowi wyłącznie jednaj kary pieniężnej w wysokości 10.000,00 zł, niezależnie od ilości sprawozdań, które nie zostały przekazane w terminie. Tym samym miarkowanie powinno nastąpić nie od kwoty 30.000,00 zł, lecz od kwoty 10.000,00 zł. Na dzień wydania zaskarżonej decyzji, możliwe było zastosowanie przepisów względniejszych dla strony postępowania, z uwagi na redakcję przepisu sprzed nowelizacji w 2020 r.

Pierwszy zarzut odwołania, odnosił się do przepisów prawa materialnego art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego poprzez nałożenie kary pieniężnej w sytuacji, w której stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a spółka zrealizowała obowiązek przedłożenia sprawozdań, co uzasadniało odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej;

Przed odniesieniem przywołanego zarzutu do zaistniałego w sprawie stanu faktycznego pokrótce wyjaśnić należy zasady stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a także jej cel i zakres kontroli sądowej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferę dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a ustawy. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie z podstawowymi funkcjami kary, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Przechodząc do podstaw odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a ustawy, pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie, kiedy to odwołujący nie wykonał w terminie obowiązków sprawozdawczych wyjaśnić należy, że na gruncie drugiej z wymienionych podstaw odstąpienia od wymierzenia kary - realizacji obowiązku - odróżnić należy pojęcie niedopełnienia obowiązku jako przesłanki ogólnej do nałożenia kary pieniężnej, od niewłaściwej realizacji obowiązków ustawowych, co wiążę się min. z nieterminowym lub niepełnym ich wykonaniem. Samo niedopełnienie obowiązków ustawowych uruchamia postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej i obliguje prezesa urzędu do jej nałożenia, natomiast późniejsze zrealizowanie tych obowiązków stanowi uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary, którą w innym przypadku Prezes urzędu byłby obowiązany nałożyć ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 842/15, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

W niniejszej sprawie Sąd miał na uwadze dobrowolne zrealizowanie obowiązku (po terminie), przed wszczęciem postępowania, co nastąpiło jednak z opóźnieniem. Sprawozdanie za styczeń 2018 r. złożono 106 dni po terminie, za luty 2018 r. - 78 dni po terminie, za marzec 2018 r. - 48 dni po terminie. Realizacja obowiązku nastąpiła więc ze znacznym opóźnieniem, odpowiednio 3 miesięcy i 15 dni, 2 miesięcy i 17 dni, 1 miesiąca i 17 dni. W tych okolicznościach nie można uznać, że została spełniona druga z przesłanek umożliwiająca odstąpienie od wymierzenia kary tj. znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, albowiem konieczna jest ocena całościowa, odnosząca się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem ( zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Powszechnie także przyjmuje się, że przy ocenie przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu Prezes Urzędu dysponuje pewnym luzem decyzyjnym, a dalej nawet w przypadku stwierdzenia jej ziszczenia się, uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia tj. nałożenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

Nieterminowe składanie sprawozdań przez przedsiębiorców prowadzi do utrudnienia oczekiwanego przez Ustawodawcę skutku (który miał zaistnieć przez comiesięczne a nie np. kwartalne składanie przedmiotowych sprawozdań) w postaci zapewnienia wiarygodnej, aktualnej i pełnej informacji na temat ilości produkowanych w Rzeczpospolitej Polskiej i przywożonych na terytorium Polski paliw ciekłych ( wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 listopada 2018 r. znak: XVII AmE 281/18, z dnia 17 października 2018 r. znak: XVII AmE 230/18, z dnia 27 września 2018 r. znak: XVII AmE 203/18).

Słusznie zauważa Prezes, iż w kontekście odstąpienia od wymierzenia kary nie ma znaczenia ilość przywiezionego paliwa, ale chronione wartości, a istnienie obowiązku sprawozdawczego obejmuje każdy podmiot przywożący niezależnie od ilości paliw przywiezionych przez powoda ( zob. Wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26 kwietnia 2019 r. XVII AmE 187/18).

W skali globalnej, nawet niewielkie ilości przywiezionych paliw ciekłych mają wpływ na działania kontrolne Prezesa URE. Dane służą wykonywaniu obowiązków m.in. wynikających z art. 43d ust. 4 ustawy oraz 43d ust. 5 ustawy. Zgodnie z art. 43d ust. 4 ustawy, na podstawie danych ze sprawozdań, o których mowa w ust. 1, Prezes URE ogłasza kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując nazwy oraz klasyfikację Nomenklatury Scalonej (kody CN), w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału. Prezes nie mógł uwzględnić przekazanych z opóźnieniem danych w ogłoszeniu kwartalnym. Niewątpliwie więc delikt spółki wpłynął na stopień społecznej szkodliwości czynu – w zakresie chronionego dobra.

„Z tej perspektywy nie można przyjąć, że niewielka ilość przywożonych smarów w długim okresie nie miała znaczenia dla możliwości sprawowania prawidłowego nadzoru nad rynkiem paliw. Można bowiem wyobrazić sobie wiele podmiotów, które bez stosownych sprawozdań dokonują w sposób ciągły przywozu niewielkiej (w ujęciu jednofazowym) ilości smarów - z punktu widzenia udziału danego podmiotu w rynku może to być skala niewielka, jednak w skali globalnej może to zakłócać właściwe sprawowanie nadzoru” tak: . Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2022 r. I NSK 76/22.

Przedstawione wywody, w szczególności znaczny okres naruszenia oraz rodzaj naruszonego dobra, przemawiały zdaniem Sądu za uznaniem, że Prezes Urzędu słusznie stwierdził, że okoliczności sprawy nie dawały podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej, a już na pewno niezasadne byłoby przyjęcie, że doszło do naruszenia granic uznania administracyjnego.

Wobec powyższego w dalszej kolejności pod rozwagę poddano możliwość obniżenia wymierzonej kary administracyjnej.

Art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego zawiera ogólną dyrektywę, wskazującą, że ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Miarkowanie kary w oparciu o te kryteria możliwe jest tylko w przypadkach, w których wysokość kary pieniężnej pozostawiona była przez ustawodawcę uznaniu administracyjnemu (np. art. 56 ust. 2 g ustawy). Chodzi tu zatem o sytuację, w której ustawodawca określił górną lub dolną granicę wysokości kary ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, opubl. OSNP 2016/8/112). Natomiast kara za naruszenie obowiązku określonego w art. 43d ustawy określona została w sposób sztywny. W myśl art. 56 ust. 2h pkt 4 ustawy kara ta wynosi 10.000,00 zł. Oznaczało to, że na chwilę wydania decyzji Prezes URE nie miał możliwości miarkowania tej kary, skoro została ona expressis verbis wyrażona w ustawie. Stwierdzając niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku sprawozdawczego, Prezes Urzędu, co do zasady był zatem zobowiązany do nałożenia na dany podmiot kary pieniężnej w stałej wysokości określonej na kwotę 10.000,00 zł.

Sąd nie zgadza się przy tym z wykładnią przedstawioną przez powoda, iż kara w wysokości 10.000 zł nakładana jest za nieprzekazanie kilku sprawozdań – jako jednego naruszenia – niezależnie od ilości niezłożonych w terminie sprawozdań. Przepisy wprost wskazują, iż każe podlega ten, kto nie przekazuje miesięcznego sprawozdania, a kara za to naruszenie wynosi 10 tysięcy złotych za każdy miesiąc niewypełniania obowiązku z art. 43 d ust 1 ustawy. Na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego (Dz.U.2018.755 t.j. z dnia 2018.04.20) w momencie popełnienia czynu przez powoda, Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w wyroku z dnia 30 marca 2022 r. o sygn. akt VII AGa 29/22, że niezłożenie sprawozdania za jeden miesiąc (a nie miesiące) powoduje powstanie odpowiedzialności na gruncie art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy. W przeciwnym razie, podmiot który nie złożył sprawozdań za kilka miesięcy polegałby takiej samej karze jak podmiot, który nie złożył tylko jednego sprawozdania. W konsekwencji brak jest podstaw do miarkowania kary od kwoty bazowej 10 tysięcy lub do 10 tysięcy łącznie za wszystkie naruszenia. Skoro przepis art. 56 ust. 1 ustawy wymienia w kolejnych punktach czyny podlegające karze pieniężnej, („Kto (…) podlega karze”), a art. 56 ust. 6 ustawy wskazuje ogólne kryteria, jakimi powinien kierować się Prezes Urzędu przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej („ustalając wysokość kary pieniężnej Prezes URE uwzględnia (…)” to nie budzi wątpliwości Sądu, że wysokość kary pieniężnej musi być bezpośrednio skorelowana z konkretnym czynem wymienionym w art. 56 ust. 1 ustawy, a jak wyżej wskazano niezłożenie w każdym ze wskazanych miesięcy sprawozdania, stanowi odrębny delikt administracyjny. W sytuacji, gdy Prezes Urzędu w jednym postępowaniu stwierdza dopuszczenie się przez przedsiębiorcę różnych czynów sankcjonowanych karą pieniężną musi zrelatywizować kryteria wymiaru kary podane w art. 56 ust. 6 ustawy do każdego zindywidualizowanego naruszenia stwierdzonego w wydanej przez siebie decyzji ( tak też Sąd Najwyższy na gruncie kar pieniężnych wymierzanych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na podstawie art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w postanowieniu z dnia 6 marca 2013 r. sygn. akt III SK 31/12).

Natomiast decydujące znaczenie w sprawie miała możliwość miarkowania kary przez Sąd oraz powołanie się przez powoda na nieproporcjonalny charakter wymierzonej kary.

Dotychczas przyjmowano, iż nie ma możliwości oceny adekwatności nałożonej kary. Tym samym każde naruszenie wiązało się z nałożeniem kary w wysokości 10 tysięcy złotych, jako adekwatnej oraz proporcjonalnej. Wyłączało to badanie kary pod względem subiektywnym. W konsekwencji samo naruszenie obowiązku powodowało nałożenie kary w wysokości 10 tysięcy, niezależnie od winy podmiotu zobowiązanego ( tak też: postanowienie z 28 czerwca 2022 r., sygn. P 8/19, OTK ZU A/2022, poz. 43). Jednakże w kontekście zasady proporcjonalności należy zauważyć, iż nałożona na spółkę kara a tym samym jej dolegliwość - nie jest proporcjonalna do wagi zidentyfikowanego naruszenia – uchybień oraz wagi naruszenia.

W związku z powyższym należy przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 października 2024 r. w sprawie P 3/23 stwierdził, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. — Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej .

W powyższym kontekście zasadne i dopuszczalne było rozważanie możliwości miarkowania kary pieniężnej wymierzonej powodowi. Zgodnie bowiem z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Trzeba jednocześnie przypomnieć, że analogiczne stanowisko Trybunał Konstytucyjny wydawał w sprawach wcześniej przez niego rozpoznawanych, w których orzeczenia zostały opublikowane zgodnie z art. 190 ust. 2 Konstytucji RP . Należy przywołać choćby wyrok Trybunał Konstytucyjny z dnia 20 grudnia 2022 r., SK 66/21, w którym stwierdzono, że art. 9xb pkt 2, art. 9zc ust. 1 oraz art. 9zf ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2022 r. poz. 2519), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. do 8 sierpnia 2022 r., w zakresie, w jakim przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za przekazanie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 9o powołanej ustawy, w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z art. 20, art. 22, art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej . Także Sąd Najwyższy kilkakrotnie potwierdził, że sądy powszechne posiadają kompetencję do odmowy zastosowania przepisu ustawy uznawanego przez nie za niekonstytucyjny i mogą wyrokować z pominięciem takiego przepisu, stosując bezpośrednio Konstytucję ( por. postanowienie z dnia 26 maja 1998 r., III SW 1/98, wyrok z dnia 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/2000).

Uzupełniająco należy dodać, że zgodnie z art. 10 ust. 1 Konstytucji RP ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej, przy czym w myśl art. 10 ust. 2 Konstytucji RP władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Natomiast art. 175 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Odnosząc się wprost do zastosowanej regulacji, w sytuacji, w której przepis ustawowy (a nie z zastosowaniem dolnej i górnej granicy) określa karę pieniężną, która może być wymierzona podmiotowi przywożącemu, trudno uznać, że to Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a następnie Sąd Apelacyjny, które to sądy sprawują wymiar sprawiedliwości w danej sprawie, nie mogłyby zdecydować o tym, jaka kara jest odpowiednia z uwagi na okoliczności popełnienia czynu. Naruszałoby to zarówno konstytucyjną zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 ust. 1 Konstytucji RP ), jak również sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy (art. 175 ust. 1 w zw. z art. art. 10 ust. 2 Konstytucji RP ). Należy zaś przypomnieć, że zgodnie z art. 479 ⁴⁶ pkt 1 k.p.c. to do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów należy rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE. W sytuacji jednak, w której ustawodawca określa karę pieniężną za delikt administracyjny w jednej tylko wysokości, odmienne zapatrywanie powodowałoby, że rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE miałoby charakter jedynie fasadowy, zwłaszcza gdy dotyczą one tak jak w niniejszej sprawie jedynie wysokości kary. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie ma bowiem w takiej sytuacji możliwości zmiany wysokości kary wymierzonej sprawcy deliktu administracyjnego. Tymczasem odpowiedzialność administracyjna w rozważanej sytuacji zbliża się swoim charakterem do odpowiedzialności karnej, która opiera się przede wszystkim na indywidualizacji tejże odpowiedzialności. W sytuacji w której ustawodawca wprost określa karę pieniężną, która ma być wymierzona sprawcy deliktu administracyjnego, uwzględnienie szczególnych okoliczności danego czynu np. winy, przez sąd powszechny nie byłoby możliwe, albowiem to ustawodawca, za Sąd, decyduje jaka kara jest uzasadniona. Jest to jednak trudne do pogodzenia z normami wynikającymi z art. 10 w zw. z art. 175 ust 1 Konstytucji RP . Powyższe ma jeszcze większe znaczenie jeśli zważyć, że art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego bardzo wąsko określa granice w których możliwe jest odstąpienie od wymierzenia kary. Z powyższych względów art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy został uznany za niezgodny z powołanymi przepisami Konstytucji RP w zakresie w którym uniemożliwiał miarkowania kary pieniężnej.

Należy jeszcze dodać, że w związku z ww. powołanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, aktualny staje się pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 maja 2017 r., sygn. VI ACa 1909/15 ( opubl. Legalis). Sąd Apelacyjny wskazał mianowicie, że sąd orzekający w pierwszej i drugiej instancji w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa URE sprawuje pełną merytoryczną kontrolę nad wymiarem kary pieniężnej. Sąd jest także władny samodzielnie dostosować poziom ostatecznie wymierzanej kary pieniężnej do ustalonych w sprawie okoliczności, z uwzględnieniem funkcji kar pieniężnych oraz przesłanek wymiaru kary określonych w ustawie, bądź wynikających z ogólnych zasad prawa, regulacji konstytucyjnych, czy zobowiązań prawnomiędzynarodowych. Sąd nie jest przy tym związany praktyką Prezesa Urzędu i wypracowanym przez niego sposobem dochodzenia do ustalenia wysokości kary pieniężnej. W zależności od okoliczności sprawy może inaczej rozłożyć akcenty, a nawet przypisać większe lub mniejsze znaczenie poszczególnym elementom wpływającym na ostateczny wymiar kary pieniężnej.

Sąd uwzględnił również stosowaną już przez sądy powszechne praktykę miarkowania kar, podzielając w tym zakresie m.in. stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 8 listopada 2024 r. w sprawie VII AGa 579/24 oraz z dnia 19 grudnia 2024 r. sygn. akt VII AGa 984/23 ( niepubl.).

W kontekście rozważenia możliwości miarkowania nałożonej na spółkę kary pieniężnej, należy ponownie przywołać art. 56 ust 6 Prawa energetycznego , zgodnie z którym ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Zdaniem Sądu w świetle regulacji art. 56 ust. 6 ustawy zasadne było zmiarkowanie kary pieniężnej nałożonej na powoda do kwoty 2.500 zł za każde naruszenie.

Badając, czy w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do miarkowania kary nałożonej na stronę, przede wszystkim należy zwrócić uwagę na społeczną szkodliwość czynu, która co prawda nie jest znikoma, niemniej nie może być uznana również za znaczną. Powyższe bez wątpienia stanowi okoliczność łagodzącą. Materiał dowody wskazuje, że powód stosunkowo krótko działał na rynku paliw ciekłych od momentu dokonania wpisu do rejestru. Zaniechanie obowiązkom sprawozdawczym było tego konsekwencją. Żadne okoliczności sprawy nie wskazują, aby zaniechanie po stronie odwołującego było spowodowane chęcią funkcjonowania w tzw. szarej strefie. Wręcz przeciwnie, gdyby spółka chciała działać z uchybieniem przepisów, to nie dokonałaby samodenucjacji. Ponadto niewielka ilość przywożonego paliwa, zwłaszcza w porównaniu z całkowitymi wartościami ujętymi w raportach Prezesa Urzędu, w zestawieniu z celami rozwiązania wskazuje, że zaniechanie odwołującego nie miało istotnego przełożenia na zadania realizowane przez Prezesa Urzędu. Oczywiście zasadne jest stwierdzenie, że każda ilość przywożonego paliwa ciekłego jest dla Prezesa istotna, jakkolwiek nie można tracić z pola widzenia, że ratio legis przepisu zakłada zwiększenie kontroli nad rynkiem paliw, zwiększenie skuteczności i efektywności nadzoru na podmiotami je przywożącymi oraz uszczelnienie systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw.

Niewątpliwie zatem należy rozróżnić sytuację, w której przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą i zajmujące się np. przywozem znacznej ilości klasycznych paliw ciekłych (takich jak np. benzyny), nie dopełnia obowiązku złożenia sprawozdania, o jakim nowa w art. 43d ust. 1 ustawy, od sytuacji przedsiębiorcy niebędącego przedsiębiorstwem energetycznym i nieposiadającego koncesji w tym zakresie, a zajmującego się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie obrotu olejami silnikowymi oraz podobnymi produktami smarowymi. W obu przedstawianych przypadkach stopień społecznej szkodliwości czynu jest diametralnie różny.

Poza tym należy podkreślić, że chociaż opóźnienie było znaczne, to jednak Sąd przypisuje większe znaczenie aktowi samodenuncjacji. Oceniając społeczną szkodliwość czynu Sąd dostrzegł, że rzeczone sprawozdania zostały złożone dobrowolnie, przed wszczęciem postępowania o wymierzenie powodowi analizowanej kary pieniężnej. Okoliczność tę należy zestawić z założeniem, że miarą efektywności przyjmowanych rozwiązań, gdy chodzi o skuteczność danej sankcji administracyjnej, jest stopień jej oddziaływania wobec zobowiązanego podmiotu. Zatem to wzgląd na potrzebę zapewnienia efektywnej ochrony wartości oraz dóbr, decydował o ustaleniu przez ustawodawcę wysokości kary pieniężnej za brak terminowego wypełnienia obowiązku sprawozdawczego. To zaś oznacza, że zasadniczą funkcją tak ustanowionej sankcji administracyjnej jest funkcja ochronna oraz funkcja pomiaru wagi chronionego dobra mierzona stopniem dolegliwości sankcji administracyjnej w relacji do społecznej wagi chronionych wartości. O społecznej szkodliwości czynu nie decyduje jedynie uchybienie terminu do złożenia sprawozdania, ale również to, czy doszło do naruszenia pozostałych chronionych prawem dóbr, które w świetle uzasadnienia wprowadzenia regulacji zdają się mieć równie istotną pozycję. W tym kontekście, nie można natomiast już uznać, że okoliczności związane z przewozem paliw ciekłych, w tym ich ilość, nie mają znaczenia dla ewentualnego obniżenia maksymalnego wymiaru kary. Ładunek społecznej szkodliwości konkretnego zachowania może być różny, a określone działania i zaniechania można pod tym względem porównywać. Każdorazowo badać należy okoliczności z tym związane, w szczególności w kontekście założeń ustawowych, które służą eliminacji tzw. „szarej i czarnej strefy”, tj. unikania opodatkowania lub wyłudzania podatku od towarów i usług, unikania podatku akcyzowego, niewnoszenia opłaty paliwowej itd. Jeżeli okoliczności te wskazują, że mamy do czynienia z podmiotem, działającym w branży paliwowej, który dokonał wpisu do rejestru, dokonał przywozu niewielkiej ilości paliwa, a nadto dokonał samodzielnego zgłoszenia tej okoliczności tj. bez wcześniejszego wykrycia faktu przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, to sama nieterminowość złożenia sprawozdania z art. 43d ustawy nie może mieć decydującego znaczenia dla wymierzenia maksymalnej wysokości kary. Szczególnym zadaniem Organu, a następnie Sądu, w ramach badania natężenia społecznej szkodliwości jest dokonanie takiego odróżnienia, aby podmioty dopuszczające się uchybień zostały odpowiednio ukarane. Oceny tej nie można sprowadzać do ogólników. Natężenie społecznej szkodliwości określonego zachowania stanowi wypadkową wielu czynników.

Sąd podziela przy tym stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie VII AGa 579/24 ( op.cit), który wskazał, że nie można przyjąć, że powód zachował się w sposób godny naśladowania, bo jednak dopuścił się deliktu z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy, to okoliczności w których doszło do wykonania przez niego obowiązku określonego w art. 43d ust. 1 ustawy nie można pominąć przy ustalaniu wysokości kary. Niezasadnym byłoby bowiem w tych okoliczności przyjmowanie, że możliwe i celowe jest traktowanie strony w takim sam sposób jak podmiotu, który w ogóle nie wykonał obowiązku ustawowego. Samodzielne zrealizowanie obowiązku powoduje jednocześnie, że nie można przypisać znaczącej roli celowi prewencji indywidualnej wymierzanej kary. Kara powinna bowiem odstraszać od popełnienia w przyszłości deliktu administracyjnego. Tymczasem, w niniejszej sprawie, postawa strony jasno wskazuje, że nie tylko dobrowolnie spełniła ona swoje obowiązki, ale aktywnie działa na rzecz zgodności z prawem prowadzonej działalności. Spółka dostrzegła swój błąd i usunęła skutki, które powstały w wyniku naruszenia obowiązku określonego w art. 43d ust. 1 ustawy. Co do zasady, kara ma bowiem na celu ukaranie za niewłaściwe postępowanie, tak aby nie powtórzyło się ono w przyszłości.

„Sąd orzekający ma na uwadze, że zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary jest wyjątkiem stosowanym jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary. Kara administracyjna nie jest odpłatą za popełniony czyn, lecz stanowi środek przymusu służący zapewnieniu realizacji wykonawczo zarządzających zadań administracji (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 grudnia 2007 r., P 43/07). Kara jest więc właściwym instrumentem mogącym skutecznie zapobiegać nieterminowemu przekazywania sprawozdań. Działanie kary ma znaczenie ex ante, gdy przedsiębiorca świadomy jej stosowania jest zmotywowany do wykonania swoich obowiązków i uniknięcia doprowadzenia do jej uruchomienia. Pardoks polega na tym, że bez samowolnego podjęcia działania powoda w celu usunięcia naruszenia prawa, regulator rynku, nie pozyskałby wiedzy, że powód jest podmiotem przywożącym. Stosowanie kary wobec przedsiębiorcy samoujawniajacego się nie służy poprawie funkcjonowania rynku. Kara jako represja powiększa, zamiast zwalcza, zjawisko szarej strefy.” Tak: Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 10 stycznia 2024 r. VII AGa 266/23 niepubl.

Z drugiej strony wymierzenie kary w wysokości określonej przez Sąd stanowić będzie sygnał dla przedsiębiorców, iż celowe jest złożenie sprawozdań nawet ze znacznym opóźnieniem ( tak: Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 30 grudnia 2024 r. o sygn. VII AGa 265/24, niepubl.).

Podsumowując nie było przekonujących argumentów, żeby utrzymać karę w wymierzonej wysokości wobec podmiotu, który dobrowolnie przekazuje informacje, których organ mógłby nigdy nie uzyskać. Z jednej strony zasada ignorantia iuris nocet, jest przeciwstawiona zasadzie egzekwowania prawa tylko wobec podmiotów, którzy to prawo znają. Nie ma racjonalności by w istocie kara stanowiła instrument odpłaty za świadomość prawa i jego dobrowolne stosowanie. Łagodniej powinien być potraktowany podmiot, który sam z siebie zrealizował obowiązek, jeszcze zanim Prezes URE powziął o tym wiadomość. Z drugiej strony oczywiście nie ma też przesłanek by nagradzać nieświadomość prawa całkowitym odstąpieniem od wymierzenia kary (jak wyżej). Tak też: Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 10 stycznia 2024 r. VII AGa 266/23 niepubl.

Samodzielne naprawienie błędu za okres 3 miesięcy w 2018 r. przed wszczęciem postępowania przez Organ, krótki okres od momentu wpisu do rejestru podmiotów przywożących oraz stosunkowo krótki okres przedłożenia sprawozdań, uzasadniały obniżenie kary za każde naruszenie. Z drugiej strony okoliczność opóźnienia w złożeniu sprawozdania wpływa na zastosowanie kary w wymiarze pełniącym rolę wychowawczą.

Należy przy tym wskazać, że wymierzenie kary w wysokości określonej decyzją powodowałoby, że nie spełniałaby ona funkcji prewencji ogólnej. Kara nie służyłaby bowiem odstraszeniu od łamania kary, gdyż powód nie wypełniał obowiązków sprawozdawczych z niewiedzy, tak nałożona kara spełniałaby funkcję motywującą do nie zgłaszania w przyszłości zaległych deliktów, co jest wypaczeniem jej funkcji. Podmioty znajdujące się w sytuacji analogicznej do powoda nie miałyby jakiegokolwiek interesu w dobrowolnym przyznaniu się do naruszenia art. 43d ust. 1 ustawy i wykonania tego obowiązku z własnej inicjatywy, zanim organ regulacyjny uzyska o tym wiedzę. Gdyby w obu sytuacjach groziła im identyczna kara, to trudno byłoby mówić o spełnieniu przez nią prewencji ogólnej. Przedsiębiorca mógłby wręcz celowo oczekiwać z wykonaniem obowiązku z art. 43d ust. 1 ustawy licząc na to, że organ regulacyjny nigdy nie uzyska wiedzy o popełnieniu przez niego deliktu administracyjnego, lub też że dojdzie do przedawnienia jego karalności. Z tego też względu oceniając zasadność nałożonej kary Sąd miał także na względzie, że administracyjne kary pieniężne nie mają wyłącznie charakteru sankcji karnych, gdyż ich funkcja nie ogranicza się do represji za naruszenie nakazów i zakazów, ale równie istotna jest jej funkcja prewencyjna i dyscyplinująca. W tej części Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego zaprezentowane w uzasadnieniu cytowanego już wyroku wydanego w sprawie VII AGa 579/24.

Drugą z okoliczności łagodzących jest stopień zawinienia, który w analizowanym przypadku miał postać nieumyślności w wyniku niedbalstwa powoda związanego z nieznajomością prawa . Aczkolwiek, niedbalstwo to jest zarzucalne i nie może być usprawiedliwione, zwłaszcza w przypadku przedsiębiorcy jakim jest powód, to jednak nie można pominąć, że czyn mu przypisany nie został popełniony umyślnie. Naruszony zaś obowiązek został wprowadzony na mocy ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016, poz. 1165).

Kolejną przesłanką wymiaru kary pieniężnej jest dotychczasowe zachowanie adresata kary pieniężnej. Przesłanka dotyczy w szczególności prawidłowości zachowania w aspekcie wykonywania obowiązków wynikających z norm Prawa energetycznego . W sytuacji gdy adresat kary pieniężnej nie był uprzednio karany oraz złożył zaległe sprawozdania, należy przyjąć, że okoliczność ta stanowi przesłankę pozytywną, pozwalającą na obniżenie wysokości kary pieniężnej. Dodatkowo kara odpowiada możliwościom finansowym powoda.

Ustalając wreszcie wysokość kary pieniężnej wymierzanej powodowi Sąd wziął również pod uwagę wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego zasady, których organy ochrony prawnej zobowiązane są przestrzegać przy stosowaniu administracyjnej kary pieniężnej ( zob. orzeczenie TK z dnia 1 marca 1994 r., U 7/93, OTK 1994, nr 1, poz. 5, jak również M. Wyrzykowski, M. Ziółkowski (w:) System Prawa Administracyjnego, t. 2, Warszawa 2012, s. 361 i n., oraz powołane tam orzecznictwo TK). Należy zaś podkreślić, że podstawową zasadą dopuszczającą możliwość zastosowania kary pieniężnej oraz wskazującą granice kompetencji organów administracji publicznej przy stosowaniu tej formy represji jest zasada proporcjonalności ( zob. wyrok TK z dnia 27 kwietnia 1999 r., P 7/98, OTK 1999, nr 4, poz. 72). Uwzględniając okoliczności niniejszej sprawy kara wymierzona przez Prezesa URE nie jest proporcjonalna i dlatego należało ją miarkować.

Z tych wszystkich względów w ocenie Sądu zasadne było obniżenie kary pieniężnej wymierzonej powodowi do łącznej wysokości 15.000,00 zł, a poszczególne kary pieniężne określone w podpunktach od a do c kolejno po 7.500,00 zł, 5.000,00 zł i 2.500,00 zł.

Zdaniem Sądu tak określona kara uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego powodowi, okoliczności jego popełnienia, stopień winy, jak również dotychczasowe jego postępowanie, i jako taka jest proporcjonalna. Kara w tej wysokości spełnia jednocześnie cele kary tak w zakresie prewencji, jak i represji. Uwzględnia ona również trafne stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 2023 r. VII AGa 939/22 oraz w wyroku z dnia 19 grudnia 2024 r. sygn. akt VII AGa 984/23 ( niepubl.), w którym zwrócono uwagę, że powinno być premiowanie zachowanie powodujące naprawienie nieprawidłowości, a nie trwanie w niej i dokonywanie kolejnych zaniedbań. Nie powinno też bardziej „opłacać się” przedsiębiorcy ukrywanie swoich zaniechań i dalsze ich dokonywanie w nadziei, że delikt nie zostanie wykryty lub że się przedawni w całości lub w części. Miarkując wysokość nałożonej kary Sąd uwzględnił długość okresu opóźnienia w przedstawieniu każdego ze sprawozdań.

Odnosząc się natomiast do zarzutów naruszenia przez pozwanego przepisów postępowania administracyjnego mających w ocenie odwołującego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy należy wskazać, że postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia tym samym stron możliwości podnoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06). Ewentualne naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w toku prowadzonego postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania przed tutejszym Sądem, jak również nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu, albowiem nie ma ono wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna bowiem postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy. Należy również stwierdzić, że specyficzny tryb postępowania, z jakim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, zasadza się na założeniu, że organ w toku postępowania administracyjnego gromadzi dowody na poparcie swoich twierdzeń, zaś strona odwołująca się czyli powód, w procesie zwalcza te dowody przedstawiając sądowi inne dowody, które zmierzają do obalenia twierdzeń organu. Sąd na nowo przeprowadza zatem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego też względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczną decyzję podejmowaną przez Sąd. Do powoda należy zatem wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą Sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku, a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. W sytuacji, gdy organ stosownych dowodów nie dostarczył i decyzja nie znajduje odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na odwołującym się nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego. Na podstawie tak zebranego materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych oraz dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708) Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że zarzut naruszenia przepisów postępowania administracyjnego należało uznać za bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., które z uwagi na częściowe uwzględnienie żądań zostały wzajemnie zniesione. Przepis ten odnosi się do kompensaty kosztów procesu, która umożliwia sprawiedliwe ich rozłożenie pomiędzy stronami, jeżeli żądania lub obrona uwzględnione zostały jedynie częściowo. Uwzględniając z jednej strony wynik procesu, a z drugiej okoliczność, że w jego toku wydane zostało orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stanowiące asumpt do miarkowania kary, Sąd uznał, że w sprawie zachodziły podstawy ku temu, aby każda ze stron pozostała przy swoich kosztach.

23.06.2025 r.

SSO Małgorzata Wiliński