Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie – XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący – SSO Ewa Malinowska

Protokolant – sekretarz sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 29 czerwca 2021 r., znak: (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 237/21

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 29 czerwca 2021 r., znak: (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b, art. 56 ust. 2 i 3, art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust., 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2021 r., poz. 716 z późn. zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735) i art. 30 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne oraz art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1495 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy - (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. o numerze identyfikacji podatkowej (NIP) (...) (dalej: „Przedsiębiorca") w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec, październik-grudzień 2017 r.; luty, marzec, czerwiec-sierpień, październik-grudzień 2018 r.; luty, marzec, maj, lipiec, sierpień, listopad 2019 r.; styczeń-wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że:

1.  Przedsiębiorca nie zachował terminu do przekazania sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec, październik-grudzień 2017 r.; luty, marzec, czerwiec-sierpień, październik-grudzień 2018 r.; luty, marzec, maj, lipiec, sierpień, listopad 2019 r.; styczeń- wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 270.000,00 zł (dwieście siedemdziesiąt tysięcy złotych), w tym:

a)  10.000,00 zł (dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2017 r.,

b)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2017 r.,

c)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2017 r.,

d)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2017 r.,

e)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2018 r.,

f)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie

sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2018 r.,

g)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2018 r.,

h)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2018 r.,

i)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2018 r.,

j)  10.000,00 zł [dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2018 r.,

k)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2018 r.,

l)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2018 r.,

m)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2019 r.,

n)  10.000,00 zł [dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2019 r.,

o)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2019 r.,

p)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2019 r.,

q)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2019 r.,

r)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2019 r.,

s)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc styczeń 2020 r.,

t)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc luty 2020 r.,

u)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2020 r.,

v)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2020 r.,

w)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2020 r.,

x)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2020 r.,

y)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2020 r.,

z)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2020 r.,

aa)  10.000,00 zł [słownie: dziesięć tysięcy złotych) za nieprzekazanie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2020 r.,

Od powyższej decyzji odwołanie złożył (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. zaskarżając ją w całości.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

1.  art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy Prawo energetyczne (dalej określanej jako Ustawa), poprzez jego błędną wykładnię i w efekcie niewłaściwe zastosowanie przepisu art.56 ust. 2h pkt 4; zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12b Ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2019, karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 Ustawy podlegał ten kto "nie przekazywał w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d”, z czego wynika, że przez większą część okresu, w którym powód nie składał sprawozdań, karą w wysokości 10.000 zł było zagrożone naruszenie polegające na nieskładaniu w terminie sprawozdań, bez względu na ich niezłożoną w wymaganym terminie ilość, a dopiero po zmianie ustawy, od 1 stycznia 2020 kara w wysokości 10.000 zł może być wymierzona za niezłożenie (jednego) sprawozdania - kto ”nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d”;

2.  art. 56 ust. 6a Ustawy poprzez nieskorzystanie z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary, mimo że w stanie faktycznym niniejszej sprawy istniały określone w tym przepisie (jak też w art. 56 ust. 6) ku temu przesłanki, gdyż zaprzestanie przez powoda naruszenia prawa (jakkolwiek z opóźnieniem, powód wykonał swoje obowiązki, a od listopada 2020 składał i składa sprawozdania w terminie) oraz ewidentnie znikomy stopień szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań winny były skłonić pozwanego do odstąpienia od wymierzenia kary lub co najmniej zmniejszenia jej wysokości) - w szczególności także ze względu na rażąco wysoką kwotę kary przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 Ustawy;

3.  wobec podstaw do zastosowania art. 56 ust. 6a Ustawy - także przepisu art. 56 ust. 6 Ustawy poprzez niezastosowanie się do zawartych w nim dyrektyw dotyczących wymierzania kary, tj. w szczególności pominięcie okoliczności świadczących na korzyść powoda - absolutnie znikomego stopnia szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań (niewłaściwej oceny stopnia szkodliwości jako istotnego), okoliczności towarzyszących naruszeniu prawa, braku zawinienia i nieumyślności naruszenia przepisów, niewyrządzenia w efekcie niezłożenia przez powoda sprawozdań jakiejkolwiek szkody, jak też nieuzyskania z tego tytułu jakiejkolwiek korzyści, a także możliwości finansowych powoda, bowiem wymierzył karę niewspółmiernie wysoką w porównaniu z wynikami finansowymi osiąganymi przez powoda;

4.  art. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej - gdyż nieskorzystanie z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a i ust. 6 Ustawy powoduje, że decyzja jest ewidentnie niesprawiedliwa - wysokość kary pozostaje w rażącej, niczym nie uzasadnionej, dysproporcji ze skalą i skutkami naruszenia;

5.  art. 31 ust. 3 Konstytucji RP - poprzez niewzięcie go pod uwagę w efekcie dokonania wykładni i zastosowania przepisów Ustawy wymienionych w pkt 1 - pkt 3 powyżej w sposób, którego konsekwencją było wymierzenie rażąco dotkliwej kary ze względu na brak, w błędnej ocenie pozwanego, możliwości niezastosowania lub zastosowania ograniczonej sankcji za niewywiązanie się z obowiązku sprawozdawczego, co stanowi naruszenie zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

II.  naruszenie przepisów postępowania administracyjnego mające wpływ na ostateczną ocenę przez pozwanego stanu faktycznego i w efekcie odmowę odstąpienia od wymierzenia kary mimo ewidentnych ku temu przesłanek:

6.  art. 7 kpa poprzez brak wyczerpującego zbadania i wyjaśnienia stanu faktycznego oraz wszystkich okoliczności sprawy mających wpływ na jej rozstrzygnięcie, w szczególności pominięcie tego, że ilość przywożonych do Polski (w ramach importu lub zakupów wewnątrzwspólnotowych) smarów jest zupełnie marginalna; smary są w ogóle pomijane w statystykach przywożonych paliw ciekłych ze względu na ich śladowe ilości; a również tego, że ilości przywiezionych przez powoda smarów są wręcz mikroskopijne w masie przywożonych paliw, gdyż stanowią ok. 0.0000001% ilości wszystkich przywożonych do Polski paliw ciekłych, a niewzięcie tego pod uwagę stanowi w konsekwencji naruszenie zasady dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej;

7.  art. 77 kpa poprzez zaniechanie dokładnej oceny stanu faktycznego, w tym pominięcie istotnych okoliczności mających wpływ na wynik sprawy, m.in. marginalnej ilości przywożonych do Polski smarów, o czym mowa w pkt 6 powyżej, jak również pominięcie braku logiki (poza przyczynami czysto formalnymi) w uznaniu w Ustawie smarów za paliwa, a w konsekwencji skupienie się wyłącznie na okolicznościach dla powoda niekorzystnych i jednocześnie pominięcie okoliczności, które obiektywnie wskazują na to, że wymierzenie tak wysokiej kary jest niewspółmiernie dotkliwe biorąc pod uwagę okoliczności i skutki naruszenia prawa przez powoda; także pominięcie okoliczności, że rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15.12.2016 w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących weszło w życie w grudniu 2016 - ale proste wzory sprawozdań zostały wprowadzone dopiero od czerwca 2017 i wskutek tej zwłoki przez blisko 7 miesięcy pozwany był pozbawiony jakichkolwiek informacji na temat ilości przywożonych paliw ciekłych. Jest to ewidentnym dowodem tego, że sprawozdawczość nie jest tak istotna, jak przedstawia to pozwany, a mimo to uznał, że niezawinione niewypełnienie przez powoda obowiązków sprawozdawczych w odniesieniu do znikomych ilości smarów stanowiło wystarczającą podstawę wymierzenia mu tak rażąco wysokiej i wbrew argumentom pozwanego, niczym nie uzasadnionej kary w kwocie 270.000 zł.

8.  art. 8 kpa poprzez pominięcie istotnych okoliczności mających wpływ na wynik sprawy opisanych w pkt 6 i 7 powyżej, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia zasady zaufania (działania sprawiedliwego) i proporcjonalności, a w efekcie do wymierzenia niewspółmiernie wysokiej kary w porównaniu z rodzajem i okolicznościami naruszenia prawa, a także sytuacją finansową powoda;

9.  art. 9 kpa poprzez niewypełnienie obowiązku czuwania nad tym, by strony (osoby biorące udział w postępowaniu) nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.

Uznanie przez pozwanego, że w obecnych warunkach, przy tak olbrzymiej ilości, często zmienianych, aktów prawnych, nie ma żadnego racjonalnego wytłumaczenia dla przeoczenia przez powoda, w praktyce w żaden sposób niezwiązanego z jakąkolwiek działalnością regulowaną w dziedzinie energetyki, wprowadzenia obowiązku składania sprawozdań o minimalnej ilości przywożonych smarów, określanych ponadto w mających tu zastosowanie przepisach jako paliwa ciekłe, którymi w rzeczywistości nie są - stanowi nieuzasadnione naruszenie zasady przewidzianej w art. 9 kpa;

10.  art. 11 kpa - poprzez niewzięcie pod uwagę przesłanek świadczących ewidentnie o znikomości stopnia społecznej szkodliwości czynu, co miało istotny wpływ na niezastosowanie przez pozwanego instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a jednocześnie poprzez niczym nie uzasadnione wyjaśnienie uznania stopnia szkodliwości czynu za istotny - niejako z definicji, z powodu samego nieprzekazania danych niezbędnych pozwanemu do celów sprawozdawczych, bez wzięcia pod uwagę przyczyn naruszenia oraz tego, jakiego paliwa (smaru) i jakich jego ilości dotyczyły złożone z opóźnieniem sprawozdania;

11.  art. 80 kpa - poprzez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności mających wpływ na ocenę szkodliwości czynu i możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, w konsekwencji czego zostały przekroczone granice swobodnej oceny dowodów, a skutkiem było nieprawidłowe uznanie, że szkodliwość niezłożenia sprawozdań była istotna (inna niż znikoma);

12.  art. 107 §1 pkt 6) i §3 k.p.a. poprzez brak należytego uzasadnienia uznania, że stopień szkodliwości niezłożenia przez powoda sprawozdań nie był znikomy i że nie było podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary - gdyż zostało sformułowane bardzo lakonicznie, przy przyjęciu za aksjomat - bez rzeczywistego uzasadnienia, że każde niezlożenie sprawozdania z definicji, bez względu na okoliczności, upoważnia do nałożenia drakońskiej kary bez względu na to, że objęte obowiązkiem informacyjnym smary przywożone przez powoda stanowiły zupełnie nieznacząca część przywożonych do Polski paliw ciekłych; w konsekwencji pozwany nie rozważył możliwości odstąpienia od wymierzenia kary lub jej zmniejszenia. Podobnie, pozwany nie odniósł się w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji w jakikolwiek sposób do możliwości finansowych powoda, a także podniesionego przez powoda w trakcie postępowania zarzutu, że smary nie są de facto paliwami i trudno je z nimi kojarzyć, ani do wskazania naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 12b i ust. 2h pkt 4 Ustawy w razie wymierzenia kary w wysokości 10.000 zł za każdy miesiąc.

Mając na względzie powyższe zarzuty Odwołujący wniósł o:

⚫

uchylenie w całości ww. zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia żądania uchylenia zaskarżonej decyzji w całości - o zmianę zaskarżonej decyzji w części, tj. punktu 2 decyzji poprzez orzeczenie o odstąpieniu od wymierzenia powodowi kary pieniężnej za niewykonanie obowiązków opisanych w pkt 1 decyzji lub poprzez obniżenie wymiaru kary pieniężnej wymierzonej powodowi za niewykonanie tych obowiązków do minimalnej wysokości - stosowne do absolutnie znikomego stopnia szkodliwości tego, jedynie formalnego, nie wywołującego żadnych skutków, zaniechania;

⚫

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

⚫

na podstawie art. 2055 § 3 kpc wniósł o zwolnienie przez Sąd powoda od obowiązku stawienia się na posiedzenie przygotowawcze, gdyż powód jest zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego i z okoliczności sprawy wynika, że wyłączny udział pełnomocnika w posiedzeniu przygotowawczym będzie wystarczający;

⚫

na podstawie art. 205 ⁵ § 4 kpc wniosł o przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego bez udziału powoda;

⚫

przeprowadzenie rozprawy również pod nieobecność powoda i jego pełnomocnika;

⚫

przeprowadzenie dowodów z dokumentów w aktach sprawy postępowania prowadzonego przez pozwanego oraz innych dokumentów wymienionych w treści uzasadnienia na okoliczności w nim wskazane, w szczególności na okoliczność znikomej ilości smarów przywożonych do Polski w latach 2017-2020, marginalnej ilości smarów przywożonych przez powoda, w praktyce braku podstaw do uznania smarów za paliwa, wykonania przez powoda obowiązku składania sprawozdań, zaniechania naruszania prawa po zorientowaniu się powoda o obciążającym go obowiązku sprawozdawczych, tj.:

1.  dwa pisma powoda do pozwanego (wraz z załącznikami, w tym sprawozdaniami za okres objęty postępowaniem) z dnia 4 listopada 2020; w aktach sprawy

2.  pismo powoda z 12 marca 2021 (w aktach sprawy)

3.  dane Ministerstwa Finansów oraz (...) ( (...)

4.  sprawozdanie F01 za rok 2020 złożone pozwanemu w trakcie postępowania; w aktach sprawy

5.  Raporty roczne (...) ( (...) Organizacji (...)) za rok 2018 s. 17 rys. 6 (w tym dane za 2017) i za rok 2020 (w tym 2019) s. 13 rys. 6

6.  wzór sprawozdania - załącznik do rozporządzenia Ministra Energii z dnia 15 maja 2017 w sprawie wzoru sprawozdania (Dz.U. z 2017, poz. 1011)

7.  pisma powoda z dnia 4 listopada 2020 - wniosek o wpis do rejestru podmiotów przywożących i pismo, przy którym złożył zalegle sprawozdania decyzja pozwanego z dnia 24 listopada 2021 o wpisaniu powoda do podmiotów przywożących

8.  sprawozdania złożone przez powoda za miesiące od października 2020 do czerwca 2021 wraz z dowodami ich nadania do pozwanego

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o:

1.  oddalenie odwołania,

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W piśmie przygotowawczym z dnia 25 stycznia 2022 r. powód przyznał, że nie złożył w terminie sprawozdań, jednak w żadnym wypadku nie świadczy to o tym, że nałożenie kary w łącznej wysokości 270.000 zł było uzasadnione.

W uzasadnieniu powód podniósł, że przedstawiona przez pozwanego interpretacja znaczenia przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12b P.e. przed i po jego zmianie od 1.1.2020 jest nietrafna; pozwany nie uzasadnił, dlaczego kara 10.000 miałaby być przez cały czas przewidziana dla każdego przypadku zaniechania przekazania sprawozdania. Jak wskazał, przepis art. 56 ust. 1 pkt 12b P.e. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2019 stanowił, że karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 Ustawy podlegał ten kto ,nie przekazuje w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d”, a po zmianie ustawy od 1 stycznia 2020 kara w wysokości 10.000 zł może być wymierzona za niezłożenie (jednego) sprawozdania - kto „ nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d”. Zdaniem powoda, pozwany nie ma więc żadnych podstaw do twierdzenia, że użycie w Ustawie liczby pojedynczej i mnogiej jest przypadkowe, a ustawodawca miał na myśli coś, co służy argumentacji pozwanego, gdyż sens art. 56 ust. 1 pkt 12b Ustawy przed i po 1.1.2020 nie budzi wątpliwości.

Argumenty pozwanego dotyczące charakterystyki smarów i obszerne wyjaśnienie, że smary są nośnikiem energii, a poza tym są objęte przepisami nakazującymi podmiotom przywożącym składanie sprawozdań w razie ich przywozu - są bezprzedmiotowe, gdyż zarzut powoda nie odnosi się do sposobu korzystania z paliw lub smarów, ani tego, że niezłożenie sprawozdania co do nawet niewielkiej ilości przywiezionych smarów nie stanowi naruszenia przepisów, ani tego, że smary są bądź nie są objęte powyższymi przepisami. Nie działając w branży paliwowej powód, nie mając w swojej działalności żadnego związku z prawem energetycznym, nie mógł w praktyce znać tych przepisów i w pewnym sensie był skazany na ich naruszenie.

Przeoczenie przez powoda wprowadzenia nowego obowiązku w żadnym stopniu nie uzasadnia twierdzenia pozwanego, że powód miałby swobodnie traktować normatywnie określonych obowiązków. Jeżeli jednak zaniechanie wynikało z przeoczenia, w szczególności takiego, do którego w znaczącym stopniu przyczynił się ustawodawca, nie można mówić o takim lub innym traktowaniu obowiązków, skoro powód nie zdawał sobie sprawy z ich wprowadzenia.

Jak wskazał, powód nie zaniedbał celowo swoich obowiązków, gdyż nie miałoby to sensu i właśnie bardzo długi okres nieskładania sprawozdań świadczy ewidentnie o nieświadomości powoda obciążającego go obowiązku i niezamierzonym przez niego naruszeniu obowiązujących przepisów.

W powyższych okolicznościach twierdzenie pozwanego, że racjonalny przedsiębiorca jest zobowiązany znać wszystkie obowiązujące przepisy i musi ponosić wszelkie skutki ich nieznajomości, nie jest, jakkolwiek generalnie słuszne, do końca uzasadnione w konkretnych przypadkach, w których okoliczności mogą, przynajmniej w jakimś stopniu, usprawiedliwiać podmiot naruszający prawo. Wbrew swojemu twierdzeniu pozwany nie uzasadnił, dlaczego stopień szkodliwości zaniechania powoda miałby być inny niż znikomy - skoro ilość sprowadzonych smarów była marginalna, naruszenie przepisów było niezamierzone, nikt nie poniósł z tego tytułu jakiejkolwiek szkody, a samo zaniechanie nie naruszyło niczyich interesów - choćby ze względu na minimalną ilość sprowadzonych smarów.

Zaprzestanie naruszania prawa jest okolicznością bezsporną i już to wystarcza, by drugi, obok znikomej szkodliwości czynu, warunek umożliwiający odstąpienie od wymierzenia kary, został uznany za spełniony. Wprawdzie, jak wskazał, powód po długim czasie zorientował się o niedopełnieniu przez siebie obowiązków sprawozdawczych, to jednak nie zmienia to powyższych okoliczności powodujących, że pozwany winien był odstąpić od wymierzenia kary lub znacząco ją zmiarkować - gdyż wymierzona w tak wysokiej kwocie kara pozostaje w drastycznej dysproporcji ze stopniem naruszenia przepisów i jego skutków.

Zdaniem powoda właściwą decyzją pozwanego byłoby umorzenie postępowania, ewentualnie znaczące zmiarkowanie kary, do czego pozwany również miał prawo, skoro był też upoważniony do odstąpienia od jej wymierzenia.

Powód nie widzi związku ochrony rynku paliwowego lub wg twierdzenia pozwanego – z zapewnieniem podmiotom jednakowych warunków wykonywania działalności gospodarczej oraz realizacji przez nich obowiązków istotnych z perspektywy bezpieczeństwa na rynku paliw i równości podmiotów na tym rynku oraz ochrony innych jego uczestników - z wymierzeniem drakońskiej kary w wysokości 270.000 zł podmiotowi spoza branży paliwowej, który w ciągu ok. 4 lat nie poinformował pozwanego o sprowadzeniu ok. 300 kg smarów (przeciętnie ok. 11 kg w miesiącach, w których je sprowadzał).

W piśmie przygotowawczym z 9 lutego 2022 r. pozwany Prezes URE podtrzymał stanowisko o oddalenie odwołania oraz zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwany wskazał m.in., że powód kontestuje argumentację merytoryczną pozwanego, przy czym ze swej strony chciałby zmiarkowania kary, jednak pomija, iż wysokość tej kary ustalona została przez ustawodawcę sztywno i wynosi 10 000 zł dla każdego okresu sprawozdawczego. Skoro w realiach tej sprawy nieprawidłowość wystąpiła za wskazane 27 okresów sprawozdawczych, to zasadnie wymierzona została kara pieniężna w łącznej kwocie 270.000 zł (10.000 za każdy miesiąc) w sztywnej wysokości zgodnie z relewantnymi przepisami Prawa energetycznego. Wskazał ponadto, iż niezasadne jest również zapatrywanie powoda, że „pozwany nie uzasadnił, dlaczego stopień szkodliwości zaniechania powoda miałby być inny niż znikomy". Stosowna argumentacja pozwanego zawarta jest od 8 strony uzasadnienia zaskarżonej decyzji oraz w odpowiedzi na odwołanie. Stwierdził, że Decyzja pozwanego jest prawidłowa, bowiem Prezes URE kierował się przepisami prawa, ponadto jako regulator, organ ten kształtuje politykę karania naruszeń na rynkach paliw i energii.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca - (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. - został wpisany do rejestru podmiotów przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod numerem (...) od dnia 24 listopada 2020 r. /k. 16-17 akt adm./

Przedsiębiorca w dniu 30 listopada 2020 r. przekazał za pośrednictwa operatora pocztowego sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec, październik-grudzień 2017 r.; luty, marzec, czerwiec-sierpień, październik-grudzień 2018 r.; luty, marzec, maj, lipiec, sierpień-listopad 2019 r.; styczeń-wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. /k. 18-99 akt adm./

W myśl art. 43d ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne, przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie. Oznacza to, że Przedsiębiorca jest objęty obowiązkiem sprawozdawczym, o którym mowa w art. 43d ustawy - Prawo energetyczne.

Pismem z dnia 24 lutego 2021 r. nr (...), Przedsiębiorca został zawiadomiony o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące lipiec, październik-grudzień 2017 r.; luty, marzec, czerwiec-sierpień, październik- grudzień 2018 r.; luty, marzec, maj, lipiec, sierpień, listopad 2019 r.; styczeń-wrzesień 2020 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. /k. 2-3v akt adm./

Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego, Przedsiębiorca został wezwany do złożenia w terminie 14 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia dokumentów potwierdzających: aktualną sytuację Przedsiębiorstwa, w tym dokumentów dotyczących: osiągniętych przychodów i dochodów (bilans + rachunek zysków i strat za rok 2020), bądź kopii sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe (sprawozdanie F01) podsumowującego kwartalną działalność przedsiębiorstwa. Sprawozdanie to sporządzane jest na potrzeby Głównego Urzędu Statystycznego i informuje o występujących trendach w działalności przedsiębiorstwa, zmianach w zatrudnieniu i płacach, bądź oświadczenia o osiągniętych w 2020 r. przychodach i dochodach z działalności gospodarczej ogółem. Ponadto Przedsiębiorca został poinformowany o włączeniu do materiału dowodowego: uwierzytelnionej kopii pisma (...) Sp. z o. o. z dnia 4 listopada 2020 r. wraz z załączonymi sprawozdaniami, o których mowa w art. 43d P.e. za miesiące lipiec, październik-grudzień 2017 r.; luty, marzec, czerwiec-sierpień, październik- grudzień 2018 r.; luty, marzec, maj, lipiec, sierpień, listopad 2019 r.; styczeń-wrzesień 2020 r. Zawiadomienie zostało skutecznie doręczone Przedsiębiorcy w dniu 2 marca 2021 r. /k. 2-3v, k. 1 akt adm./

Przedsiębiorca w piśmie z dnia 4 listopada 2020 r. wyjaśnił, że Spółka nie jest podmiotem, który w powszechnym rozumieniu może być zaliczany do spółek z branży paliwowej w związku z tym nie była świadoma, iż mogą jej dotyczyć regulacje prawne dedykowane dla sektora paliwowego, dlatego tez nie monitorowała na bieżąco zmian prawnych w Polsce odnoszących się do branży paliwowej. Główną przyczyną niezłożenia wniosku, sprawozdań wraz z załącznikami i informacji w terminie był brak świadomości spółki, co do objęcia jej zakresem obowiązków wynikających z regulacji ustawy - Prawo energetyczne dotyczących podmiotu przywożącego. Przedmiotem działalności Spółki jest sprzedaż krajowym nabywcom maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie żywności oraz maszyn do pakowania żywności. Spółka dokonuje przywozu olejów smarowych o kodach (...),(...), (...), (dalej: „wyroby"), które są przeznaczane do sprzedaży. Spółka dopiero po przeprowadzeniu przeglądu zgodności prowadzonej działalności gospodarczej z przepisami ustawy - Prawo energetyczne przez zewnętrzny podmiot, dowiedziała się o obowiązku wpisu do rejestru podmiotów przywożących z racji przywozu ww. wyrobów. /k. 5-7v akt adm./

W odpowiedzi na zawiadomienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 24 lutego 2021 r. Przedsiębiorca w piśmie z dnia 12 marca 2021 r. ponownie zwrócił się z prośbą o odstąpienie od wymierzenia kary przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne. Przedsiębiorca wskazał na szereg przesłanek przemawiąjących za odstąpieniem od wymierzenia kar, a w szczególności na to, że: skutki działań Spółki charakteryzują się nieznacznym stopniem szkodliwości, a Spółka nie dopełniając w terminie obowiązku rejestracji oraz składania sprawozdań nie naraziła Skarbu Państwa na żaden uszczerbek finansowy, powyższe naruszenie prawa nie było spowodowane umyślnym działaniem Spółki bądź jej pracowników, a jedynie zbyt późnym zorientowaniem się co do przedmiotowych obowiązków. Do momentu wejścia w życie przepisów obejmujących sprowadzanie paliw z zagranicy obowiązkiem wpisu do rejestru podmiotów przywożących, Spółka nie miała żadnego związku z branżą paliwową, gdyż nie zajmuje się profesjonalnie przywozem jakichkolwiek paliw ciekłych, a przywożone przez nią smary, które zostały zaliczone w ustawie - Prawo energetyczne do paliw ciekłych, sprowadzane były przez Spółkę w śladowych ilościach. W związku z tym zdaniem Przedsiębiorcy brak sprawozdań o przywozie smarów w żaden sposób nie mógł wpłynąć na wiarygodność i realność bilansów paliw sporządzanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. /k. 100-103 akt adm./

Spółka z własnej inicjatywy wystąpiła z wnioskiem o wpis do rejestru podmiotów przywożących składając zaległe sprawozdania wraz z załącznikami, a tym samym zrealizowała obowiązek nałożony na nią przez przepisy ustawy – Prawo energetyczne i zaprzestała naruszania prawa z momentem, kiedy zorientowała się, że ciąży na niej obowiązek złożenia wniosku o wpis do ww. rejestru i składania sprawozdań. /k. 8-11, k. 16-17, k. 19-99v akt adm., okoliczność niekwestionowana przez Przedsiębiorcę/

W okresie 39 miesięcy (do września 2020) Spółka sprowadziła do Polski 438 kg (tj. w granicach 0,453 m ^{( 3)}) smarów - czyli rocznie ok. 0,139 m ^{( 3)}, czego potwierdzeniem są złożone w listopadzie 2020 sprawozdania. Ilości przywiezionych do Polski paliw ciekłych w latach 2017-2019 wynosiły średnio rocznie (na podstawie danych Ministerstwa Finansów oraz (...)) w granicach 11.000.000 (jedenaście milionów) m ^{( 3)}. /k. 101-102 akt adm./

Pismem z dnia 30 marca 2021 r. nr (...) Przedsiębiorca został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, a także o tym co składa się na zebrany materiał dowodowy oraz został poinformowany o możliwości złożenia w terminie 14 dni, licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia ewentualnych dodatkowych uwag i wyjaśnień. Pismo zostało skutecznie doręczone Przedsiębiorcy w dniu 6 kwietnia 2021 r., jednakże Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługującego mu prawa do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego w sprawie.

Pismem z dnia 28 kwietnia 2021 r. nr (...) poinformowano Przedsiębiorcę o niezakończeniu w terminie, przewidzianym w art. 35 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. Zwłoka w załatwieniu sprawy spowodowana była koniecznością dokonania analizy zgromadzonego materiału dowodowego. W związku z powyższym, na podstawie art. 36 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, został wyznaczony nowy termin do załatwienia postępowania do dnia 30 czerwca 2021 r. Pismo zostało skutecznie doręczone Przedsiębiorcy w dniu 5 maja 2021 r. /k. 120, k. 119 akt adm./

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym oraz twierdzeń stron, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane. Powód nie kwestionował w odwołaniu faktu naruszenia obowiązku sprawozdawczego.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 43d ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716, z późn. zm.) przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii, miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Natomiast zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych z dnia z dnia 31 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1495, ze zm.), nie wszczyna się postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie, do organów innych niż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań, o których mowa w art. 4ba ust. 4 lub art. 43d ust. 1 ustawy zmienianej w art. 14.

Bezsporna była w niniejszej sprawie okoliczność, że przedsiębiorca (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. był wpisany do Rejestru Podmiotów Przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod nr (...) w dniu 24 listopada 2020 r.

W sprawie bezsporne było również, że powód nie wystąpił uprzednio z wnioskiem o wpisanie przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących, pomimo, że w okresie 39 miesięcy (do września 2020) Spółka sprowadziła do Polski 438 kg (tj. w granicach 0,453 m ^{( 3)}) smarów - czyli rocznie ok. 0,139 m ^{( 3)}, czego potwierdzeniem są złożone w listopadzie 2020 sprawozdania. Łącznie ilości przywiezionych do Polski paliw ciekłych w latach 2017-2019 wynosiły średnio rocznie (na podstawie danych Ministerstwa Finansów oraz (...)) w granicach 11.000.000 (jedenaście milionów) m ^{( 3)} (k. 101-102 akt adm.), jednakże nie złożyli w ustawowym terminie wymaganych sprawozdań za wskazane miesiące.

Powyższe oznacza niewątpliwie, że przedsiębiorca był podmiotem przywożącym w rozumieniu art. 3 pkt 12 c ustawy – Prawo energetyczne oraz, że doszło do zaniechania obowiązku sprawozdawczego za miesiące wskazane w sentencji zaskarżonej decyzji, pomimo tego, iż taki obowiązek wynikał wprost z treści art. 43d ust. 1 P.e.

Za niezasadne należy uznać twierdzenie powoda, iż nie działając w branży paliwowej powód, nie mając w swojej działalności żadnego związku z prawem energetycznym, nie mógł w praktyce znać przepisów i w pewnym sensie był skazany na ich naruszenie, albowiem powód jako podmiot koncesjonowany jest zobligowany do respektowania i znajomości obowiązujących przepisów prawnych w zakresie prowadzonej przez siebie działalności, włącznie z nieznajomością przepisów dotyczących obowiązku dokonania wpisu do rejestru podmiotów przywożących, pomimo faktycznego sprowadzania do Polski smarów. Posiadanie koncesji stanowiło z kolei bezwzględną przesłankę do uzyskania wpisu do prowadzonego przez Prezesa URE rejestru podmiotów przywożących.

W treści art. 43d ust. 1 P.e. ustawodawca przewidział obowiązek sprawozdawczy zarówno względem podmiotów posiadających koncesję, jak również względem podmiotów przywożących. Okoliczność dokonania wpisu do rejestru podmiotów przywożących dopiero w dniu 24 listopada 2020 r. pod nr. (...) nie miała znaczenia dla uznania, że Przedsiębiorca nie sprostał obowiązkom sprawozdawczym w zakresie ilości sprowadzanych przez siebie smarów. Tym samym, brak jest jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania tego statusu, z którym nierozerwalnie związany był obowiązek sprawozdawczy, o którym mowa w treści art. 43d. ust. 1 P.e. w okresie objętym zaskarżoną decyzją.

W konsekwencji powyższego doszło do wypełnienia dyspozycji art. 56 ust. 1 pkt 12b P.e. przez przedsiębiorcę zgodnie z którym, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d tej ustawy.

Zgodnie natomiast z treścią art. 56 ust 2h pkt 4 kara pieniężna w przypadku określnym w ust. 1 pkt 12b została ustalona przez ustawodawcę na kwotę 10 000 zł, tj. w wysokości przez ustawodawcę wprost w treści przepisu określonej.

W niniejszej sprawie brak było podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a P.e.

Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Z treści powołanego przepisu wynika w szczególności, iż Prezes URE ma jedynie „możliwość” zastosowania tej instytucji, nie zaś obowiązek, co wpływa na fakultatywny, a nie obligatoryjny charakter tej instytucji. W przypadku zatem nawet łącznego wystąpienia obu przesłanek koniecznych, wskazany organ może, ale nie musi skorzystać z tej kompetencji. Z kolei zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary wymaga łącznego spełnienia obu przesłanek wymienionych w treści powołanego przepisu.

Jedną z przesłanek koniecznych do zaistnienia możliwości zastosowania wyżej wymienionej instytucji jest znikomy stopień szkodliwości czynu. Powód twierdził w odwołaniu od zaskarżonej decyzji, iż stopień szkodliwości jego czynu jest znikomy.

W tym miejscu należy przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r., III SK 47/13, Legalis numer 1086887, w którym wskazano, że rozstrzygając, czy naruszenie obowiązku ciążącego na przedsiębiorcy można w okolicznościach faktycznych sprawy uznać za czyn o znikomym stopniu szkodliwości, zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji tego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w tym przepisie. Zgodnie z art. 115 § 2 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywację sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. W orzecznictwie wskazuje się, że przy ocenie stopnia szkodliwości społecznej czynu, mają decydować wyłącznie okoliczności związane z czynem, a podstawowe znaczenie mają rodzaj i charakter naruszonego przez oskarżonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy”. Powód podniósł, że o znikomym stopniu szkodliwości czynu świadczy okoliczność, że niezłożenie przez powoda sprawozdań (niewłaściwej oceny stopnia szkodliwości jako istotnego), okoliczności towarzyszących naruszeniu prawa, braku zawinienia i nieumyślności naruszenia przepisów, niewyrządzenia w efekcie niezłożenia przez powoda sprawozdań jakiejkolwiek szkody, jak też nieuzyskania z tego tytułu jakiejkolwiek korzyści, a także możliwości finansowych powoda, bowiem wymierzył karę niewspółmiernie wysoką w porównaniu z wynikami finansowymi osiąganymi przez powoda. Stanowisko powoda w tej mierze jest niezasadne, bowiem istnienie obowiązku sprawozdawczego obejmowało powoda, niezależnie od ilości łącznie importowanych smarów na terenie RP czy pozycji rynkowej przedsiębiorcy.

Ponadto, w przekonaniu Sądu, podmiot faktycznie zajmujący się importem, w tym wypadku smarów powinien składać sprawozdanie miesięczne. Ponadto terminowość składania sprawozdań ma na celu umożliwienie Prezesowi URE bieżącej realizacji jego ustawowych zadań, w szczególności w przedmiocie nadzoru i kontroli rynku paliw. Nie należy też tracić z pola widzenia okoliczności, że zaniechanie przedmiotowego obowiązku dotyczyło 39 miesięcy. Tym samym, nie zasługuje na aprobatę twierdzenie powoda, iż jego zaniechanie w określonym czasie, nie wywołało negatywnych skutków oraz świadczy o znikomym stopniu szkodliwości czynu. Ponadto odnosząc się do argumentu o małych ilościach przywożonych paliw ciekłych oraz przeznaczenia paliwa ciekłego, jakim w przypadku powoda są smary, czyli faktu, iż nie są one używane do celów napędowych czy opałowych, nie ma to znaczenia dla podlegania obowiązkowi sprawozdawczemu, albowiem ustawodawca nie uzależnił obowiązku sprawozdawczego od sposobu wykorzystania przywożonego paliwa ciekłego oraz jego ilości.

Sąd stwierdza, że pozwany prawidłowo dokonał nałożenia na powoda kar w wysokości po 10.000 zł w punkcie 2 zaskarżonej decyzji. Wskazać przy tym należy, iż odpowiedzialność podmiotu za popełnienie deliktu administracyjnego ma charakter obiektywny, tj. niezależny od winy, zaś element subiektywny w postaci umyślności lub nieumyślności naruszenia, czyli „winy” jest okolicznością braną pod uwagę przy wymiarze kary i jej wysokości. Ustawodawca jednak, dla osiągnięcia wskazywanego wyżej celu ustawy, przewidział karę w wysokości ściśle określonej tj. w kwocie 10.000,00 zł. Wskazać przy tym należy, iż błędne jest przekonanie powoda o naruszeniu przepisu art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne. Brak bowiem zastosowania względem powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary wynikał z tego, że powód nie spełnił wszystkich przesłanek wymaganych łącznie treścią art. 56 ust. 6a ustawy – Prawo energetyczne, nie zaś z tego, że pozwany w sposób dowolny nie uwzględnił okoliczności niniejszej sprawy. Zaskarżona decyzja nosi zatem cechy zindywidualizowanego aktu administracyjnego.

Odnośnie do pierwszego zarzutu dotyczącego liczby mnogiej i następnie pojedynczej w art. 56 ust. 1 pkt 12b P.e. należy wskazać, iż ustawodawca posługując się zwrotem „nie przekazuje w terminie sprawozdań” miał na myśli złożenie miesięcznego sprawozdania, o którym mowa w art. 43d do wszystkich uprawnionych organów, stąd pierwotnie liczba mnoga rzeczownika "sprawozdanie", natomiast po wprowadzeniu przez ustawodawcę zmian w przepisach Prawa energetycznego powołanych przez powoda, sprawozdanie to jest składane już tylko do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Podkreślenia wymaga, że treść art. 43d ust. 1 wyraźnie wskazuje, że podmiot obowiązany jest do złożenia „sprawozdania”, skoro jednak przepis wskazuje na obowiązek składania sprawozdań „miesięcznych”, a zatem składania ich co miesiąc, z założenia zakładać należy cykliczność dokonywania sprawozdań, czego wyrazem jest brzmienie ustępu 4. powołanego przepisu, a w konsekwencji treści art. 56 ust. 1 pkt 12b P.e.

Sąd stwierdza, że zarzut błędnej wykładni i w efekcie niewłaściwe zastosowanie przepisu art.56 ust. 2h pkt 4, zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12b Ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2019, karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 2h pkt 4 Ustawy podlegał ten kto "nie przekazywał w terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d”, z czego wynika, że przez większą część okresu, w którym powód nie składał sprawozdań, karą w wysokości 10.000 zł było zagrożone naruszenie polegające na nieskładaniu w terminie sprawozdań, bez względu na ich niezłożoną w wymaganym terminie ilość, a dopiero po zmianie ustawy, od 1 stycznia 2020 kara w wysokości 10.000 zł może być wymierzona za niezłożenie (jednego) sprawozdania - kto ”nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d”, należy uznać za chybiony, stanowiący nadinterpretację ze strony powoda. Przepis art. 43d ust. 1 P.e. odnosi się bowiem do obowiązku składania sprawozdania, stąd w przypadku jednokrotnego naruszenia tego przepisu obowiązny podmiot podlega zastosowaniu wobec niego kary pieniężnej z tego tytułu. Sąd nie znajduje okolicznośći, ani tez przepisów prawa mogących uznać, że wielokrotne naruszenie wskazanego przepisu miałoby skutkowac nałożeniem z tego tytułu tylko jednej kary pieniężnej. Takie podejście prowadziłoby z pewnością do nierównego traktowania podmiotów obowiązanych, w szczególności tych którzy w sposób wielokrotny, wielomiesięczny (jak w przypadku powoda), naruszaliby prawo. Z pewnością nie było to intencją racjonalnego ustawodawcy, który w celu zaniechania nadużyć dokonał zmiany brzemienia przepisu, na co wskazywa sam powód.

W konsekwencji z całą mocą należy podnieść ustanowienie każdorazowo w ww. sytuacjach kary pieniężnej w sztywnej wysokości 10 000 zł za nieprzekazanie w terminie sprawozdania za każdy miesiąc sprawozdawczy osobno.

Za całkowicie chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, gdyż nieskorzystanie z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a i ust. 6 Ustawy powoduje, że decyzja jest ewidentnie niesprawiedliwa - wysokość kary pozostaje w rażącej, niczym nie uzasadnionej, dysproporcji ze skalą i skutkami naruszenia. Według art. 56 ust. 6a P.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, a zatem Prezes URE posiada uprawnienie do skorzystania z tej instytucji, a nie obowiązek. Zgodnie z art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, przy czym Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, gdy określone w tym przepisie przesłanki zostaną spełnione łącznie. Nadto, skorzystanie z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary nie ma charakteru obligatoryjnego, gdyż decyzję o jej zastosowaniu pozostawiono uznaniu administracyjnemu Prezesa URE (por. Wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 23 marca 2021 r., sygn.. akt XVII AmE 318/19, Legalis Numer 2613507). W przypadku zatem nawet łącznego wystąpienia obu przesłanek koniecznych, wskazany organ może, ale nie musi skorzystać z tej kompetencji. (por. Wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 2 grudnia 2020 r., sygn. akt XVII AmE 17/19, Legalis Numer 2610567). W niniejszej sprawie nie został zachowany żaden ze wskazanych w tym przepisie warunków. Po pierwsze, stopień szkodliwości czynu nie był znikomy, albowiem podmiot działając poza prawem nie realizował obowiązków sprawozdawczych przez bardzo długi okres czasu (39 miesięcy), po drugie nie zrealizował obowiązku przed wszczęciem przez pozwanego postępowania administracyjnego. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 4 lipca 2002 r., sygn. P 12/01 - podmioty prowadzące działalność gospodarczą powinny dawać rękojmię profesjonalnego i sumiennego realizowania obowiązków prawnych z nią związanych. W pojęciu wolności gospodarczej nie mieści się bowiem prawo do swobodnego traktowania normatywnie określonych obowiązków. Uzasadniając konieczność bieżącego śledzenia przez podmioty wykonujące działalność gospodarczą zmieniającego się stanu prawnego warto więc wręcz odwołać się do regulacji ustawy zasadniczej, przy czym nie doszło do naruszeń Konstytucji RP zarzucanych przez powoda. Z pola widzenia umknąć też nie może, że nie jest to obowiązek skomplikowany, a wymaga dochowania należytej staranności.

Dodać w tym miejscu należy, że profesjonalizm przedsiębiorcy powinien przejawiać się w dwóch podstawowych cechach jego zachowania: postępowaniu zgodnym z regułami fachowej wiedzy oraz sumienności. Wzorzec należytej staranności musi uwzględnić zwiększone oczekiwania co do zawodowych kwalifikacji koncesjonariusza-specjalisty, co do jego wiedzy i praktycznych umiejętności skorzystania z niej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 września 2005 r., IV CK 100/05, LEX nr 187120). Przedsiębiorca jako podmiot koncesjonowany uważany jest przez konsumentów jako pewne źródło gwarantujące prawidłowe funkcjonowanie obrocie gospodarczym. Szkodliwość czynu w związku z obowiązkami spoczywającymi na powodzie, który powinien być niejako gwarantem wykonywania w sposób prawidłowy i zgodny z przepisami prawa działalności gospodarczej, należy ocenić jako dużą. Nadto, przepis art. 355 § 2 k.c. wymaga od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przy uwzględnieniu ich zawodowego charakteru, staranności szczególnego rodzaju. Powód, co należy podkreślić swoją działalność prowadzi w ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialności, a zatem spółką kapitałową, która z założenia swojego prawnego charakteru powinna opierać się na wysokim poziomie organizacyjnym, w tym na obsłudze prawnej swojej działalności. To przemawia za tym, że przedsiębiorca obowiązany jest do zwiększonej skrupulatności, rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania, jak również uzasadnione jest oczekiwanie od niego wiedzy. W istotę działalności gospodarczej wpisane jest posiadanie specjalistycznej wiedzy nie tylko obejmującej czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowe i ustalone standardy wymagań. Powód powyższych kryteriów nie spełnił. Powyższe oznacza, że dopuszczenie się przez Przedsiębiorcę nieprawidłowości w realiach niniejszej sprawy jest ewidentne, powód nie dochował bowiem należytej staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej przy uwzględnieniu jej zawodowego charakteru swojej działalności, jak też nie może być mowy o znikomym stopniu szkodliwości tych czynów, co niweczy kolejny zarzut powoda, tj. niezastosowania art. 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne.

W odniesieniu do zarzutów naruszenia szeregu przepisów postępowania administracyjnego mających w ocenie odwołującego wpływ na rozstrzygnięcie sprawy należy wskazać, że postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia tym samym stron możliwości podnoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 r., sygn. akt VI ACa 952/06). Ewentualne naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w toku prowadzonego postępowania administracyjnego nie jest przedmiotem postępowania przed tutejszym Sądem, jak również nie stanowi samoistnej podstawy uchylenia decyzji w tym postępowaniu, albowiem nie ma ono wpływu na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji. Wniesienie odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna bowiem postępowanie sądowe, w którym Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozpoznaje sprawę od nowa, w zakresie przedmiotu sprawy. Należy również stwierdzić, że specyficzny tryb postępowania, z jakim mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, zasadza się na założeniu, że organ w toku postępowania administracyjnego gromadzi dowody na poparcie swoich twierdzeń, zaś strona odwołująca się czyli powód, w procesie zwalcza te dowody przedstawiając sądowi inne dowody, które zmierzają do obalenia twierdzeń organu. Sąd na nowo przeprowadza zatem postępowanie dowodowe, gromadząc materiał dowodowy w postępowaniu sądowym, z tego też względu przebieg postępowania administracyjnego nie ma wpływu na ostateczną decyzję podejmowaną przez Sąd. Do powoda należy zatem wykazanie, że zaprezentowane przez organ dowody nie pozwalają na konkluzję taką jak w decyzji, zaś rzeczą Sądu nie jest zastąpienie organu i przeprowadzenie postępowania od początku, a jedynie ocena legalności decyzji i w zależności od przewidzianych prawem możliwości bądź zmiana decyzji bądź jej uchylenie. W sytuacji, gdy organ stosownych dowodów nie dostarczył i decyzja nie znajduje odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na odwołującym się nie spoczywa ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego. Na podstawie tak zebranego materiału dowodowego Sąd dokonuje ustaleń faktycznych oraz dokonuje subsumcji przepisów do ustalonego stanu faktycznego, czego skutkiem jest wydanie rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91, Lex nr 3724; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98, Lex nr 35385; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351 /99, Lex nr 38556; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98, Lex nr 52708) Sąd Ochrony konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Przekazanie przez Prezesa URE odwołania wszczyna kontradyktoryjne postępowanie cywilne, którego celem nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Należy zatem uznać, iż zarzuty naruszenia przepisów postępowania w niniejszej sprawie nie są zasadne.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako niezasadne.

O kosztach procesu, Sąd orzekł stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Na koszty procesu na rzecz pozwanego złożył się koszt zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł.

SSO Ewa Malinowska