Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia SO Małgorzata Wiliński
Protokolant:	sekr. sąd. Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 12 maja 2023 r. znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie 2 lit a) w ten sposób, że odstępuje od wymierzenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przewiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2022 r.;

II.  oddala odwołanie w pozostałej części;

III.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 241/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 września 2024 r.

Decyzją z dnia 12 maja 2023 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes URE, Pozwany) na podstawie art. 56 ust 1 pkt 12b w związku z art 56 ust 2, ust 3, ust 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.) (dalej: p.e.) oraz w związku z art. 104 oraz 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.) (dalej: k.p.a.) i art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości T. (dalej: Przedsiębiorca,) w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art 43d p.e., za miesiące maj, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2022 r., orzekł,

1.  że przedsiębiorca nie zachował terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e., za miesiące maj, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2022 r. do Prezesa URE,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 60.000,00 (sześćdziesięciu tysięcy złotych), w tym:

a)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2022 r.,

b)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania urodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc sierpień 2022 r.,

c)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc wrzesień 2022 r„

d)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc październik 2022 r.,

e)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2022 r.,

f)  10.000,00 zł (słownie: dziesięć tysięcy złotych) za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc grudzień 2022 r.

(...) sp. z o.o. zaskarżyła decyzję w całości i zarzucił jej naruszenie:

I.  art. 56 ust. 6a prawa energetycznego poprzez wadliwą ocenę stopnia szkodliwości czynu skarżącej i w efekcie brak zastosowania tego przepisu i nieodstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: maj 2022 r, oraz sierpień - grudzień 2022 r.,

II.  art 56 ust. 6a p.e. w związku z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (dalej Konstytucja RP) oraz art. 7 i art. 8 k.p.a., poprzez naruszenie granic uznania administracyjnego przy podejmowaniu decyzji o nieskorzystaniu z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: maj 2022 r. oraz sierpień-grudzień 2022 r., co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

W związku z powyższymi naruszeniami strona wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez odstąpienie od wymierzenia skarżącej kary za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące maj, sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2022 r.,

względnie, z ostrożności, o zmianę zaskarżonej decyzji w części poprzez odstąpienie od wymierzenia skarżącej kary za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące maj, listopad i grudzień 2022 r.,

2.  w każdym przypadku - zasądzenie od Organu na rzecz skarżącej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych;

ponadto, wniosła o:

1.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z następujących dokumentów znajdujących się w aktach sprawy:

a)  kompletu dokumentów dotyczących przykładowej transakcji nabycia wewnątrzwspólnotowego, a tym samym przywozu, paliw ciekłych w okresie objętym postępowaniem (dokumenty załączone do pisma Skarżącej z dnia 23 marca 2023 r. - w aktach sprawy (...)) - na potwierdzenie faktu, iż czyn Skarżącej cechował się niskim stopniem szkodliwości oraz na potwierdzenie faktu, że działania Skarżącej nie nosiły znamion działania w „szarej strefie" obrotu paliwami ciekłymi oraz faktu, że każdy przywóz (planowany przywóz) paliw ciekłych był przez Skarżącą zgłaszany właściwym organom administracji publicznej,

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z następujących dokumentów załączonych do odwołania:

a)  potwierdzeń wysyłki sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące od stycznia do kwietnia 2023 r. - na potwierdzenie definitywnego zaprzestania przez Spółkę naruszeń terminów na złożenie sprawozdań;

b)  kopii decyzji Prezesa URE z dnia 24 maja 2018 r. nr (...) oraz decyzji z dnia 6 września 2019 r. nr (...) - na potwierdzenie faktu, iż naruszenia Spółki będące przedmiotem niniejszego postępowania nie nastąpiły w warunkach recydywy, a Spółka w swojej dotychczasowej 6~letniej historii działania w charakterze podmiotu przywożącego nie popełniła istotnych naruszeń obowiązków sprawozdawczych wobec Prezesa URE.

3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań J. J. (1) w charakterze świadka, na okoliczności wskazane w odwołaniu, w szczególności na potwierdzenie faktu, iż naruszenia terminów złożenia sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych za okresy objęte postępowaniem nastąpiły bez umyślności w działaniu Spółki i jej pracowników, z przyczyn organizacyjnych i związanych z błędem ludzkim i niedopatrzeniem ze strony pracowników Spółki.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o:

1.  oddalenie odwołania w całości,

2.  pominięcie przez Sąd dowodów z dokumentów wskazanych przez Powoda w treści odwołania, tj.: potwierdzeń wysyłki sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące od stycznia do kwietnia 2023 r., jako zmierzających wyłącznie do przedłużenia postępowania,

3.  pominięcie przez Sąd dowodu z zeznań świadka J. J. (1), jako zmierzającego wyłącznie do przedłużenia postępowania,

4.  zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z dnia 07 marca 2024 r. (...) sp. z o.o. wyraziła chęć zawarcia ugody w niniejszej sprawie, której skutkiem miałoby być ograniczenie po stroniesSkarżącej obowiązku zapłaty kary pieniężnej do kwoty 30 000 zł, tj. do połowy kary nałożonej przez zaskarżoną decyzję.

Pozwany nie wyraził zgody na zawarcie ugody.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. od dnia 07 marca 2017 r. wpisana jest pod nr (...) do rejestru podmiotów przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Dowód: okoliczność bezsporna wynikająca z treści uzasadnienia decyzji k. 6v

W decyzji Prezes Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 24 maja 2018 r. wobec (...) sp. z o.o. stwierdzono, iż spółka nie zachowała terminu do złożenia sprawozdania, o jakim mowa w art. 43d ustawy Prawo energetyczne za miesiąc lipiec 2017 r. i odstąpił od wymierzenia kary.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że pismem z dnia 19 października 2017 r. spółka złożyła sprawozdania m.in. za lipiec i sierpień 2017 r. Podstawę do odstąpienia od wymierzenia kary za lipiec 2017 r. stanowił znikomy stopień szkodliwości czynu, co związane było z tym, że spółka w okresie sprawozdawczym nie wytwarzała, nie przywoziła i nie wywoziła paliw ciekłych. Uprawnione do otrzymywania sprawozdania organy nie zostały tym samym pozbawione informacji o żadnej ilości przywiezionych na teren Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych.

Dowód: decyzja z dnia 24 maja 2018 r. k. 53-55

Kolejną decyzją z dnia 06 września 2019 r. Prezes Urzędu, wobec opóźnienia w złożeniu sprawozdania za sierpień 2017 r., odstąpił od wymierzenia (...) sp. z o.o. kary pieniężnej. Jako podstawę takiego rozstrzygnięcia wskazano znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu związany z tym, że spółka wykonała obowiązek sprawozdawczy niezwłocznie po powzięciu wiedzy o jego istnieniu, oraz że w okresie sprawozdawczym nie wytwarzała, nie przywoziła, ani nie wywoziła paliw ciekłych. Ponadto zaniechanie nie miało charakteru umyślnego, a wynikało z niewłaściwej interpretacji przepisów prawa.

Dowód: decyzja z dnia 06 września 2019 r. k. 56-58

Pismem z dnia 20 czerwca 2022 r. (...) sp. z o.o. złożyła do Prezesa URE sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu, za miesiąc maj 2022 r. Pismo to zostało nadane w placówce pocztowej w dniu 30 czerwca 2022 r. , a kancelaria Prezesa Urzędu odnotowała wpływ korespondencji w dniu 01 lipca 2022 r.

Dowód: pismo Przedsiębiorcy z dnia 20 czerwca 2022 r. wraz zkopertą k. 9 akt adm.

Pismem z dnia 16 lutego 2023 r. Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości T., w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e., za miesiące maj, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2022 r.

Dowód: zawiadomienie z dnia 16 lutego 2023 r. k. 1-2 akt adm.,

Pismem z dnia 17 lutego 2023 r. przedsiębiorca przesłał zaległe sprawozdania, zawiadamiając jednocześnie, iż przekroczenie terminu na złożenie przedmiotowego sprawozdania za miesiące od sierpnia do grudnia 2022 r. nastąpiło nieumyślnie. Wynikało to z braków kadrowych spowodowanych okresem wakacyjnym oraz analizą projektowanych zmian do ustawy o podatku akcyzowym, które mogły rzutować na stosowany dotychczas model nabywania i dystrybucji towarów o charakterze akcyzowym.

Dowód: pismo Przedsiębiorcy z dnia 17 lutego 2023 r. k. 5-8v akt adm.

Pismem z dnia 23 marca 2023 r. przedsiębiorca przyznał, iż uchybił przedmiotowemu obowiązkowi i wystąpił z wnioskiem o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej w związku ze znikomym stopniem szkodliwości popełnionego czynu.

Dowód: pismo Przedsiębiorcy z 23 marca 2023 r. k. 11-13v akt adm.

Przygotowywaniem oraz składaniem sprawozdań w (...) sp. z o.o. zajmowała się E. J.. Od maja 2022 r. stan zdrowia w/w z uwagi na chorobę nowotworową uległ nagłemu pogorszeniu. Uniemożliwiało je to terminowe wykonywani zakresu powierzonych obowiązków.

Dowód: zeznania J. J. (1) k. 103v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiałów dowodowych zgromadzonych w toku postępowania administracyjnego i sądowego. Ponadto w sprawie został przesłuchany świadek J. J. (2). Sąd dał wiarę zeznaniom, jako spójnym.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Podstawą wydania decyzji w niniejszej sprawie był art. 56 ust 1 pkt 12b Prawa energetycznego , w myśl którego karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d, tj. sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

W sprawie bezspornym było, iż przedsiębiorca jest wpisany do rejestru podmiotów przywożących, tym samym jest objęty obowiązkiem sprawozdawczym, o którym mowa w art. 43d ustawy, a w okresie objętymi ww. decyzją dokonywał przywozu paliw ciekłych.

(...) sp. z o.o. chociaż zaskarżyła całą decyzję, to z treści zarzutów i uzasadnienia odwołania wynika, iż kwestionowała jedynie jej pkt 2, w którym nałożono na spółkę karę pieniężną za opóźnienie w złożeniu sprawozdania za miesiące maj oraz od sierpnia do grudnia 2022 r. Przyjąć tym samym należy, iż faktycznie nie była kwestionowana podstawa obowiązku jaki spoczywał na spółce, ani to, że przedsiębiorca faktycznie uchybił przepisom ustawowym wiążącymi się z wymaganą prawem sprawozdawczością. Strona odwołująca domagała się jedynie zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary.

Zgodnie z przepisem art. 56 ust.6a Prawa energetycznego Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Ustawodawca nie obliguje organu do jego zastosowania, odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a ustawy. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że Prezes Urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VII AGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, inaczej instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Tym samym interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Warto w tym miejscu odnotować, że odstąpienie od wymierzenia kary nie może stanowić podstawy do miarkowania kary pieniężnej, a jedynie uprawnia Prezesa Urzędu do nie nakładania jej w ogóle. Inaczej ujmując na podstawie tego przepisu nie można obniżyć kary pieniężnej ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 października 2014 r. III SK 47/13, opubl. LEX nr 1540636).

Przechodząc do ustawowych podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a ustawy po pierwsze alternatywnie musi wystąpić jednak z dwóch przesłanek - zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie, kiedy to powodowa Spółka nie wykonała w terminie obowiązków sprawozdawczych, wyjaśnić uzupełniająco należy, że na gruncie przesłanki „realizacji obowiązku” odróżnić należy pojęcie niedopełnienia obowiązku jako przesłanki ogólnej do nałożenia kary pieniężnej, od niewłaściwej realizacji obowiązków ustawowych, co wiążę się min. z nieterminowym lub niepełnym ich wykonaniem. Samo niedopełnienie obowiązków ustawowych wymienionych w art. 56 ust. 1 ustawy uruchamia postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej i obliguje Prezesa Urzędu do jej nałożenia, natomiast późniejsze zrealizowanie tych obowiązków stanowi uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary, którą w innym przypadku Prezes Urzędu byłby obowiązany nałożyć ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 842/15, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Kwestią zupełnie odrębną jest natomiast to, czy przedmiotowy obowiązek został zrealizowany dobrowolnie, czy na skutek podporządkowaniu się poleceniu. Zdaniem Sądu dla ewentualnego skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary wystarczający jest sam fakt realizacji obowiązku, natomiast to w jaki sposób obowiązek ten został wyegzekwowany, na etapie badania przesłanki realizacji obowiązku nie ma decydującego znaczenia.

Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Bo chociaż utrwalony zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie jest pogląd, że odpowiedzialność na podstawie przepisów ustawy Prawo energetyczne ma charakter obiektywny, wynikający z samego faktu naruszenia określonych norm prawnych, to gdy dochodzi do nałożenia kary pieniężnej, konieczne jest uwzględnienie różnego rodzaju elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej dolegliwymi karami pieniężnymi. O ile zatem do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązującym normom ( tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, opubl. Legalis nr 1187402). Ukształtowany jest przy tym pogląd, że oceniając, czy zachowanie sprawcy można zakwalifikować jako działanie o wysokiej lub znikomej społecznej szkodliwości, odwołać należy się do stopnia weryfikacji tego stopnia wypracowanego na gruncie prawa karnego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, opubl. Legalis nr 1086887). Zgodnie z art. 115 § 2 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się więc pod uwagę: (i) rodzaj i charakter naruszonego dobra, (ii) rozmiar wyrządzonej szkody, (iii) sposób i okoliczności popełnienia czynu, (iv) wagę naruszonych obowiązków, (v) postać zamiaru, (vi) motywację sprawcy oraz (vii) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i (viii) stopień ich naruszenia. Wszystkie wymienione kryteria powinny zostać uwzględnione, gdyż konieczna jest ocena całościowa, odnosząca się do całokształtu okoliczności sprawy. W orzecznictwie wskazuje się przy tym, że chociaż o stopniu społecznej szkodliwości mają decydować wszelkie okoliczności związane z czynem, to podstawowe znaczenie mają rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV KK 382/10, opubl. Lex nr 846390).

Przechodząc do przedstawienia motywów, Sąd uznał, że w niniejszej sprawie okolicznością związane z niezłożeniem sprawozdania za maj 2022 r. przemawiały za skorzystaniem z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. W odniesieniu do tegoż sprawozdania granice uznania administracyjnego zostały przekroczone.

Oceniając działanie Prezesa Urzędu Sąd uwzględnił wskazane w uzasadnieniu okoliczności, które miały przemawiać za nałożeniem kary pieniężnej. Pośród nich wskazano (i) długość trwania naruszenia, (ii) oddziaływanie na dobro chronione oraz (iii) rozmiar szkody. Podkreślić przy tym należy, że okoliczności te zostały ogólnie podane w odniesieniu do wszystkich sprawozdań objętych decyzją.

Okres opóźnienia w odniesieniu do sprawozdania za maj 2022 r. został ustalony na 10 dni. Tak samo negatywnie Prezes Urzędu ocenił najdłuższe z zidentyfikowanych opóźnień, które wyniosło 154 dni. Jak należy wnioskować z uzasadnienia decyzji, opóźnienia te w taki sam sposób wpłynęły na naruszenie podstawowego dobra chronionego przepisami ustawy, jakim jest terminowość składania sprawozdań. Podkreślono, że ze względu na braki w składaniu sprawozdań Prezes Urzędu nie może wstrzymać opublikowania raportu kwartalnego, natomiast ma to wpływ na jakość wywiązania się przez Prezesa Urzędu z obowiązku objętego treścią art. 43d ust. 4 ustawy. Stan wiedzy Prezesa został zniekształcony, albowiem nie odpowiadał rzeczywistości.

Oczywiście należy zgodzić się z konkluzją decyzji, że cel sprawozdań składanych przez podmioty przywożące odnosi się do szeroko ujmowanych obowiązków i uprawnień Prezesa Urzędu. Te zaś mogą być realizowane tylko w przypadku terminowego dostarczana wszelkich prawem przewidzianych informacji. Dodatkowo, częstotliwość składania sprawozdań, wskazuje jak istotny jest tak szczegółowy nadzór. Dlatego też, zdaniem Sądu, spóźnione wywiązanie się z obowiązków sprawozdawczych może mieć ewentualnie przełożenie na ocenę znikomego stopnia społecznej szkodliwości czynu tylko wówczas, gdybyśmy mieli do czynienia z nieznacznym przekroczeniem terminu ustawowego, które nie miało przełożenia na wykonanie obowiązków raportowych przez Prezesa Urzędu. W niniejszej sprawie Sąd uznał, że taka sytuacja miała miejsce jedynie w odniesieniu do sprawozdania za miesiąc maj 2022 r. Co prawda sprawozdanie to zostało złożone z opóźnieniem 10 – cio dniowym, to jednak należy uwzględnić okoliczność, że realizacja obowiązku nastąpiła jeszcze przed wszczęciem postępowania administracyjnego, co do nałożenia na stronę kary. Mamy tu zatem do czynienia z sytuacją, w której ukarany podmiot z własnej inicjatyw, po dostrzeżeniu faktu uchybienia terminowi ustawowemu, podjął działania naprawcze. Chociaż w Prawie energetycznym brak instytucji „czynnego żalu”, to niewątpliwe okoliczność ta nie może być pomijana chociażby przy ocenie stopnia winy przedsiębiorcy.

W okolicznościach niniejszej sprawy w ocenie Sądu nie można także uznać, że zaistniałe opóźnienie wpłynęło negatywnie na wykonywanie obowiązków raportowania przez pozwanego Prezesa URE. Po pierwsze sprawozdanie za maj 2022 r. zostało złożone przez spółkę jeszcze przed upływem terminów raportowania danych przez Prezesa Urzędu. Sąd przypomina, że po myśli art. 43d ust 4 ustawy, na podstawie danych ze sprawozdań, o których mowa w ust. 1, Prezes URE ogłasza kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując nazwy oraz klasyfikację Nomenklatury Scalonej (kody CN), w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału. W tej sytuacji złożenie zaległego sprawozdania w dniu 30 czerwca 2022 r. nie uniemożliwiono uwzględnienia jego treści we wskazanym raporcie.

Sąd miał także na uwadze to, że terminowość składania sprawozdań określonych art. 43d ustawy nie jest jedynym dobrem prawnie tu chronionym, a nade wszystko nie można uznać go za dobra dominującego. Przypomnieć należy cele jakie przyświecały ustawodawcy, który zdecydował się na wprowadzenie omawianych obowiązków sprawozdawczych. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, to niedostatki obowiązujących rozwiązań prawnych w obszarze paliw ciekłych są czynnikiem generującym ryzyko podejmowania działań mających na celu omijanie lub naruszanie obowiązujących przepisów. Wskazano na masowo podejmowane działania w tzw. „szarej strefie” oraz „czarnej strefie”, polegające na unikaniu opodatkowania lub wyłudzaniu podatku od towarów i usług, unikaniu podatku akcyzowego, niewnoszeniu opłaty paliwowej czy unikaniu realizacji obowiązku tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych ropy i paliw ciekłych, realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego w zakresie paliw i biopaliw ciekłych, a także prowadzenia działalności bez wymaganej koncesji. W konsekwencji zakłóceniu ulegają mechanizmy uczciwej konkurencji, a budżet państwa jak i przedsiębiorcy działający legalnie tracą dochody. Dalej w projekcie tym wskazano, że zakładanym rezultatem ustawy ma być skuteczne zwalczenie nadużyć w sektorze paliw poprzez ograniczenie możliwości prowadzenia działalności w sposób nielegalny, a z drugiej strony umożliwienie szybkiej identyfikacji i karania takiej działalności, co ma przełożyć się m.in. na lepszą ściągalność danin publicznych ( tak uzasadnienie projektu ustawy dostępne na stronie internetowej Sejmu RP, druk 653). Powyższe wskazuje, że dobrem chronionym przepisami ustawy są także interesy fiskalne państwa i uczciwa konkurencja. Wykładnia funkcjonalna prawa, w tym przepisów odnoszących się do odstąpienia od wymierzenia kary, nie może pomijać intencji normodawcy, jakie sobie stawiał przy tworzeniu prawa. W sprawie nie zostało natomiast wykazane, aby dobra te działaniem i zaniechaniem odwołującej co do sprawozdania za maj 2022 r. zostały naruszone.

Powołując się na opisany wyżej cel ustawodawcy we wprowadzeniu nowych rozwiązań sprawozdawczych, wyjaśnić dodatkowo trzeba, że miarą efektywności przyjmowanych rozwiązań, gdy chodzi o skuteczność danej sankcji administracyjnej, jest stopień jej oddziaływania wobec zobowiązanego podmiotu. Zatem to wzgląd na potrzebę zapewnienia efektywnej ochrony wartości oraz dóbr, o których mowa powyżej, decydował o ustaleniu przez ustawodawcę wysokości kary pieniężnej za brak terminowego wypełnienia obowiązku sprawozdawczego. To zaś oznacza, że zasadniczą funkcją tak ustanowionej sankcji administracyjnej była funkcja ochronna oraz funkcja pomiaru wagi chronionego dobra mierzona stopniem dolegliwości sankcji administracyjnej w relacji do społecznej wagi chronionych wartości – o czym w odniesieniu do tej ostatniej przekonuje również ten argument, że wymierzając karę pieniężną, organ administracji z woli ustawodawcy zobowiązany jest do wymierzenia kary pieniężnej w sztywno określonej wysokości ( zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 września 2022 r., sygn. akt II GSK 744/19, opubl. Legalis nr 2752639). Zdaniem Sądu powyższy pogląd należy uzupełnić o stwierdzenie, że o społecznej szkodliwości czynu nie decyduje jedynie uchybienie terminu do złożenia sprawozdania, ale również to, czy doszło do naruszenia pozostałych chronionych prawem dóbr, które w świetle uzasadnienia wprowadzenia regulacji zdają się mieć równie istotną pozycję. Ładunek społecznej szkodliwości konkretnego zachowania może być różny, a określone działania i zaniechania można pod tym względem porównywać. Odbywać musi się to na tle konkretnego przypadku, z uwzględnieniem wszelkich jego okoliczności. Oznacza to, że okres przekroczenia terminu złożenia sprawozdania lub ilość przewożonego paliwa (lub brak takiego przewozu) w niektórych przypadkach będą przemawiać za nałożeniem kary, a niekiedy mogą ekskulpować odpowiedzialność. Każdorazowo badać należy okoliczności z tym związane, w szczególności w kontekście założeń ustawowych, które służą eliminacji tzw. „szarej i czarnej strefy”, tj. unikania opodatkowania lub wyłudzania podatku od towarów i usług, unikania podatku akcyzowego, niewnoszenia opłaty paliwowej itd. Szczególnym zadaniem Organu, a następnie Sądu, w ramach badania natężenia społecznej szkodliwości jest dokonanie takiego odróżnienia, aby podmioty dopuszczające się uchybień zostały odpowiednio ukarane. Oceny tej nie można sprowadzać do ogólników. Ponadto, chociaż nie może abstrahować od wysokości ustawowego zagrożenia związanego z relewantnym w danym przypadku czynem, to nie oznacza to, że surowe sankcje jednoznacznie przesądzają o tym, że ładunek społecznej szkodliwości konkretnego zachowania się zawsze przekracza próg znikomości. Natężenie społecznej szkodliwości określonego zachowania stanowi wypadkową wielu czynników. Co więcej ponownie pokreślić trzeba, że stopień społecznej szkodliwości nie jest sumą czy pochodną ocen cząstkowych faktorów z art. 115 k.k., a ocena musi być całościowa.

Jak to wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 06 października 2023 r. sygn. akt VII AGa 635/23 ( niepubl.) w przypadku podmiotów, które dopuściły się nieznacznego opóźnienia w złożeniu sprawozdania, i wykonały swój obowiązek bez wcześniejszego wezwania organu, złagodzeniu powinna ulegać funkcja prewencji indywidualnej, jak również wychowawczej kary. O ile skuteczność danej sankcji administracyjnej mierzona jest oddziaływaniem wobec zobowiązanego podmiotu, to w sytuacji w której podmiot ten z opóźnieniem, ale jednak z własnej inicjatywy i niezależnie od wiedzy Prezesa Urzędu wykonał obowiązek ustawowy, to kara nie mogłaby osiągnąć celów prewencji indywidualnej i wychowawczej. Nie można jednocześnie poprzestać na prewencji ogólnej. W takim przypadku podmiot, który dopuścił się nieumyślnego naruszenia obowiązku z art. 43d ustawy nie miałby jakiegokolwiek interesu w przyznaniu się do popełnienia deliktu administracyjnego.

W powyższym kontekście, nie można natomiast już uznać, że okoliczności ustalone w niniejszej sprawie nie mają znaczenia dla ewentualnego odstąpienia od wymierzenia kary. Jeszcze raz wskazać trzeba, że sprawozdanie za maj 2022 r. spółka złożyła z własnej inicjatywy, przed podjęciem przez organ jakichkolwiek czynności wyjaśniających. Okres opóźnienia wyniósł 10 dni i nie wpłynął na obowiązki raportowe Prezesa Urzędu.

Sąd uwzględnił także wyjątkowe okoliczności w jakich doszło do opóźnienia w złożeniu sprawozdania. Oczywiście zaniedbanie powoda w terminowym złożeniu sprawozdań należy oceniać w kontekście zasad wynikających z art. 355 k.c., a więc przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej działalności, przy której obowiązuje podwyższony miernik należytej staranności. Należyta staranność uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania. Obejmuje ona również znajomość obowiązujących przepisów prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Ocena tej staranności jest surowsza od staranności ogólnie wymaganej, ponieważ stopień wymaganej staranności ulega podwyższeniu. W istotę działalności gospodarczej wkomponowane jest wymaganie posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone zwyczajowo standardy wymagań ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 r. sygn. akt IV CK 100/05, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 marca 2006 r. sygn. akt I ACa 1018/05). Oznacza to, że decydując się na wykonywanie działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien dołożyć dodatkowy wysiłek organizacyjny, a decydując się na pozostawienie określonego obszaru bez należytego nadzoru musi on liczyć się z możliwością poniesienia konsekwencji prawnych. Z drugiej strony nie można jednak zupełnie pomijać sytuacji nagłych, które zaskoczyły przedsiębiorcę i wymagały pewnego czasu koniecznego do przeorganizowania powierzonych jej pracownikom działań, a z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w omawianej sprawie. Jak wynikało ze złożonych w toku rozprawy zeznań świadka J. J. (1) w maju 2022 r. za przygotowanie i złożenie sprawozdania w imieniu spółki odpowiedzialna była E. J., prywatnie żona świadka. Wyżej wymieniona uległa zachorowaniu na nowotwór, a jej stan zdrowia uległ pogorszeniu właśnie w tym czasie. Świadek zeznał „ten okres była dla żony tragiczny, chodzi o okres od maja do grudnia 2022 r., nie mogła dojść do siebie” (k. 104, adnotacja 00:13:30) i dalej „w maju 2022 r. za ten proces realizacji obowiązków związanych ze sprawozdaniami o ilości wytworzonych, przywiezionych, wywiezionych paliw ciekłych była odpowiedzialna tylko moja żona, tylko żona to wykonywała, bo to był prosty raport bazujący na raporcie do urzędu celnego” (k. 104, adnotacja 00:18:21), „Ona raportowała co jest do zrobienia, ale to gdzieś umknęło. Jak powróciła, to bardzo szybko zaraportowaliśmy wstecznie” (k. 103v). Powyższe wskazuje, że pogorszenie stanu zdrowia osoby odpowiedzialnej w spółce za wykonywania obowiązków sprawozdawczych było bezpośrednią przyczyną opóźnienia. Żadne okoliczności sprawy nie wskazują, aby działanie takie było celowe, a zwłaszcza miało na celu ukrycie danych dotyczących spółki. Tym bardziej, że w tym samym okresie, inny pracownik odpowiedzialny za raportowanie planowanego wewnątrzwspólnotowego nabycia wyrobów do właściwego urzędu skarbowego, terminowo wywiązał się ze swych obowiązków. Tym samym stwierdzić należało, że opóźnienie w złożeniu sprawozdania za maj 2022 r. do Prezesa Urzędu było wywołane przyczyną nagłą, niezależną od spółki. Oczywiście rację ma strona pozwana wskazując, że od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu należy wymagać takiej organizacji pracy, aby żadne przeszkody nie stanęły na drodze wykonywania obowiązków ustawowych. Wyróżnić tu należy jednak sytuacje nagłe, trudne do przewidzenia. W odniesieniu do takich zdarzeń należy oceniać, czy przy dołożeniu należytej staranności zostały podjęte działania służące usunięciu zaistniałych przeszkód. W odniesieniu do sprawozdania za maj 2022 r., choroba i niedyspozycja osoby odpowiedzialnej za jego przygotowanie mogła usprawiedliwiać zaistniałe 10-cio dniowego opóźnienia w złożeniu sprawozdania. Fakt, że spółka zidentyfikowała to zdarzenie, powinien dać natomiast asumpt do podjęcia działań zaradczych na przyszłość. Natomiast materiał dowodowy sprawy wskazuje, że zaniechano takich czynności, co miało bezpośredni skutek na nieterminowość złożenia sprawozdania za okres od sierpnia do grudnia 2022 r. W odniesieniu do tych sprawozdań choroba pracownika nie może ekskulpować odpowiedzialności. Wręcz przeciwnie, brak dalszych odpowiednich działań, wskazuje na naruszenie przez przedsiębiorcę wymaganej staranności i sumienności.

Podsumowując tę część rozważań, badając przesłanki odstąpienia od wymierzenia kary w odniesieniu do sprawozdania za maj 2022 r. Sąd uwzględnił, że wbrew uzasadnieniu decyzji opóźnienie 10-cio dniowe nie wpłynęło na obowiązki i stan wiedzy o rynku paliw ciekłych Prezesa Urzędu. Sprawozdanie zostało złożone przez spółkę niezwłocznie po dostrzeżeniu opóźnienia, bez podjęcia w tym zakresie jakichkolwiek działań przymuszających przez Organ. Opóźnienie wywołane było sytuacją nagłą, związaną z chorobą pracownika odpowiedzialnego za przygotowanie i wysłanie sprawozdania.

Na ocenę Sądu nie wpłynęła w tym zakresie wskazywana przez Prezesa Urzędu recydywa deliktu. Po pierwsze Sąd zwraca uwagę na to, iż chociaż powołano się na dwie wcześniejsze decyzje stwierdzające naruszenie, to nie sposób nie zauważyć, że druga z nich tj. z dnia 06 września 2019 t. odnosiła się do sytuacji zidentyfikowanej już w chwili wydania pierwszej decyzji w dniu 24 maja 2018 r. We wcześniej decyzji jednoznacznie bowiem wskazano, że przedsiębiorca dopuścił się opóźnienia w złożeniu sprawozdania za sierpień 2017 r. i z nieznanych powodów okoliczność ta nie została uwzględniona w sentencji pierwszej decyzji, a skutkowała wydaniem dopiero po przeszło roku kolejnej decyzji stwierdzającej delikt administracyjny. Dlatego też oceniając ewentualną recydywę spółki Sąd miał na uwadze, że faktycznie dopuściła się ona naruszenia terminu do złożenia sprawozdania za miesiąc lipiec i sierpień 2017 r. (tj. po rozpoczęciu działalności w odniesieniu do sprawozdań zerowych), jakkolwiek zaniechanie to powinno być ocenione łącznie i wynikało – w obu przypadkach, na co wskazano w decyzjach – z braku wiedzy o istnieniu owych obowiązków sprawozdawczych. W uzasadnieniu pierwszej decyzji podano „okoliczność ta nie będzie jednak brana pod uwagę (dopiero) w przypadku sprawozdań, których termin złożenia upływał po tym , gdy przedsiębiorca powziął wiadomość o ciążących na nim obowiązkach” (k. 54v). Podobnie okoliczność ta została podniesiona przy wydawaniu drugiej decyzji (k. 57v). Pozwala to na konkluzję, że zaniechanie obowiązku sprawozdawczego za lipiec i sierpień 2017 r. było w ten sam sposób ocenione i z tych samych przyczyn odstąpiono od wymierzenia kary. Po powyższym zidentyfikowanym opóźnieniu spółka przez szereg lat właściwie wykonywała swoje obowiązku. Natomiast zaniechanie jakie miało miejsce w odniesieniu do maja 2022 r. wywołane było zupełnie inną, nagłą okolicznością. Czyn został popełniony co najwyżej w wyniku niedołożenia należytej staranności, a więc nieumyślnie. Jest to natomiast ważny czynnik przy analizie stopnia społecznej szkodliwości czynu i przemawia, łącznie z innymi okolicznościami, za przyjęciem, że stopień ten jest znikomy.

Oczywiście przyjmuje się, że jeśli przedsiębiorca był już karany, lub wcześniej toczyło się postępowanie i stwierdzono naruszenie prawa, ale od nałożenia kary Organ odstąpił, to oznacza, że konieczne jest uwzględnienie przy wymierzaniu kary tej okoliczności jako obciążającej, gdyż dotychczasowe sankcje nie odniosły pożądanego rezultatu, tj. nie zapobiegły ponownym naruszeniom. Jest to więc przesłanka wymiaru kary porównywalna do tzw. recydywy w prawie karnym. Niemiej jednak uporczywość dopuszczania się deliktów administracyjnych może być brana pod uwagę jedynie gdy przedsiębiorca dopuścił się uprzednio naruszenia i nie zaprzestał takiego zachowania mimo zastosowania wobec niego jakichkolwiek sankcji, czy chociażby zasygnalizowania mu niewłaściwego działania. Natomiast niezłożenie w terminie sprawozdania za miesiąc maj 2022 r. nie wynikało z dalszego błędnego interpretowania przepisów prawa (a więc okoliczności wyjaśnionej przez Prezesa we wcześniejszych decyzjach), ale na skutek zupełnie innych okoliczności, wywołanej chorobą pracownika.

Na marginesie warto także zauważyć, że przepisy prawa energetycznego nie znają wzorowanego na prawie karnym „zatarcia skazania”. Powstaje zatem pytanie, jak długo jako okoliczność obciążającą, wpływającą np. na podwyższenie kary lub odmową odstąpienia od jej wymierzenia, może być brana pod uwagę wcześniejsza karalność podmiotu. Zdaniem Sądu w tym zakresie można pośrednio posiłkować się instytucją przedawnienia karalności. W omawianej sprawie, uwzględniając że pierwsze delikty jakich dopuściła się spółka odnosiły się do sprawozdań za lipiec i sierpień 2017 r., zastosowanie znalazłaby art. 189g k.p.a, który stanowi, że administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło pięć lat od dnia naruszenia prawa albo wystąpienia skutków naruszenia prawa. Tenże pięcioletni okres upłynął już w dniu wydania zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji. Sąd podkreśla przy tym, że przepisy prawa nie pozwalają na prostą analogię zatarcia skazania i przedawnienia karalności, niemniej jednak na tle okoliczności całej sprawy z uwagi na upływ określonego czasu od wcześniejszego karania, swoista „recydywa” nie zawsze będzie okolicznością obciążającą.

Niezłożenie w terminie sprawozdania za maj 2022 r. nie wiązało się także z żądną szkodą, albowiem nie wynikał z niego obowiązek uiszczenia jakiejkolwiek opłaty administracyjnej, a tym samym interes fiskalny Skarbu Państwa nie został zagrożony.

Podsumowując tę część rozważań, zdaniem Sądu niewystarczające było poprzestanie przez Prezesa Urzędu oparciu decyzji nakładającej karę za opóźnione sprawozdanie za maj 2022 r. na ogólnej analizie odnoszącej się do nieterminowości składanych sprawozdań. Przyjmując argumentację Prezesa za w pełni uzasadnioną, prowadziłoby to do stwierdzenia, że w przypadku naruszenia terminu określonego w art. 43d ustawy nigdy nie jest możliwe zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Tymczasem wykładnia systemowa art. 56 ust. 6a ustawy nie prowadzi do takiego wniosku. Dlatego też uwzględniając niewielki okres opóźnienia, złożenie sprawozdania z własnej inicjatywy podmiotu obowiązanego, oraz szczególne okoliczności, które prowadziły do naruszenia przepisów prawa, należało uznać że w sprawie powinna zostać zastosowana instytucja odstąpienia od wymierzenia kary.

Okoliczności sprawy nie mogły jednak skutkować odstąpieniem od wymierzenia kary za niewywiązanie się z obowiązku sprawozdawczego za pozostałe miesiące objęte przedmiotową decyzją. Doszło w tym przypadku do naruszenia dóbr chronionych prawem. Po pierwsze okres opóźnienia wykonania obowiązku był dłuższy i miał wpływ na sporządzenie przez Prezesa Urzędu raportu kwartalnego oraz zakres wiedzy Organu na temat rodzajów oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych przez powoda. Wszystkie sprawozdania tj. za okres od sierpnia do grudnia 2017 r. złożone zostały już po upływie wiążących ustawowych terminów raportowania Prezesa Urzędu.

Po drugie w związku z niewywiązaniem się przez przedsiębiorcę z obowiązków ustawowych Organ podjął czynności sprawdzające i z urzędu wszczął postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, zanim złożone zostały doń zaległe sprawozdania.

Po wtóre opóźnienie spółki było wywołane sytuacją, która nie mogła być już oceniania, jako nagła i niespodziewana. Choroba pracownika odpowiedzialnego w spółce za obowiązki sprawozdawcze była już znana, a co więcej skutkowała już wcześniejszym opóźnienie w złożeniu sprawozdawania za maj 2022 r. W tej sytuacji spółka powinna wdrożyć już odpowiednie procedury, przeszkolić innych pracowników i być szczególnie uważna, co do terminowości wywiązywania się z obowiązków. Natomiast w omawianej sprawie okoliczności już stwierdzonego wcześniejszego opóźnienia nie nadano wymaganej wagi. Takiej postaw spółki nie może uzasadniać chęć wspierania osoby chorej, „aby nie czuła, że jest spychana na margines społeczeństwa, nie czuła się niepotrzebna” (k. 104v). Sąd rozumie ciężką sytuację osobistą osoby dotkniętej chorobą, oraz to, jak zazwyczaj wielkie znaczenie dla jej psychika ma dalsza aktywność zawodowa. Niemniej jednak w przypadku podmiotów profesjonalnych na pierwszy plan powinno wysuwać się wywiązywanie z prawem nałożonych obowiązków, natomiast ewentualne wspieranie niedysponowanego pracownika powinno przybrać inną formę. Jeszcze raz wskazać trzeba, że zaniedbanie powoda w terminowym złożeniu sprawozdań należy oceniać w kontekście zasad wynikających z art. 355 k.c., a więc przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej działalności, przy której obowiązuje podwyższony miernik należytej staranności. Należyta staranność uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania.

Zdaniem Sądu, przedstawione wyżej wywody przemawiały za uznaniem, że za wyjątkiem sprawozdania za miesiąc maj 2022 r., Prezes Urzędu słusznie stwierdził, że okoliczności sprawy nie dawały podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej za stwierdzone naruszenia obowiązku sprawozdawczego, wynikającego z art. 43d Prawa energetycznego .

Wobec tego Sąd orzekł, jak w punkcie I i II sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Ze względu na nieznaczną zmianę zaskarżonej decyzji, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.).

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 241/23

ZARZĄDZENIE

(...)

08.10.2024 r.

SSO Małgorzata Wiliński