Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Wiliński
Protokolant –	sekr. sąd. Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu 26 lutego 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem (...) S.A. z siedzibą w G.

o ustalenie obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej

od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 24 lipca 2023 r. nr (...) (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 737,00 zł (siedemset trzydzieści siedem złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Wiliński

Sygn. akt XVII AmE 262/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 lutego 2025 r.

Decyzją z 24 lipca 2023 r. nr (...).(...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: „Prezes URE”, „pozwany”) na podstawie art. 8 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 i art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r., poz. 1385 ze zm.) (dalej: „p.e.”) oraz w związku z art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r., poz. 775) (dalej: „k.p.a.”), po rozpatrzeniu wniosku (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: „powód”) z dnia 12 października 2022 r. o rozstrzygnięcie w sprawie spornej dotyczącej odmowy zawarcia przez (...) S.A. z siedzibą w G. (dalej: „zainteresowany”, „Dystrybutor”) umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej magazynu energii elektrycznej pn. (...) o mocy 6 MW (energia elektryczna oddawana do sieci elektroenergetyczna) i 0,6 MW (pobór energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej), planowanego na nieruchomości nr (...) w miejscowości S., gmina P. (dalej: (...)), stwierdził, że na Dystrybutorze nie ciąży obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej (...) (...).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła (...) S.A. z siedzibą w W.. Zaskarżając decyzję w całości zarzuciła jej naruszenie przepisów:

a.  art. 7, art. 77, art. 78, art. 84 k.p.a. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na:

i. uchyleniu się przez Prezesa Urzędu od oceny stosowania w sprawie art. 262 § 1 i 2 k.p.a., który nie przedstawił żadnych istotnych rozważań na ten temat i nie odniósł się do zarzutów powoda w tej części;

ii. pozbawieniu powoda prawa do wykazania zasadności wniosku o rozstrzygnięcie sporu za pomocą przeciw-dowodu (dowodu z opinii biegłego), który pozwoliłby zweryfikować tezy pozwanego (jako monopolisty) zawarte w przedłożonej przez niego ekspertyzie;

iii. nierozważeniu istoty sprawy – a to oceny magazynu energii jako urządzenia, które pracuje w trybie ładowania i rozładowania z wykorzystaniem aktualnego stanu wiedzy technicznej;

b.  art. 8 i art. 9 k.p.a. poprzez brak oceny problematyki sprawy dotyczącej wyboru miejsca przyłączenia;

c.  art. 7 ust. 1 p.e. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że:

i. w sprawie nie wystąpiły techniczne warunki przyłączenia, podczas gdy Prezes Urzędu – poza cytowaniem ekspertyzy, która na to wskazuje (zgodnie z zamówieniem zainteresowanego) – nie zdecydował się na jej samodzielną ocenę albo weryfikację (art. 107 § 3 k.p.a. Występujące w sprawie wiadomości specjalne dostrzegł, ale nie ocenił ich z użyciem biegłego. Wadliwy i niekompletny materiał dowodowy stał się podstawą ocen prawnych, co stanowi błąd subsumpcji;

ii. w sprawie brak warunków ekonomicznych przyłączenia pokrywa się z rzeczywistością, w sytuacji gdy (...) nie przedstawił dostępnych metod finansowania prac potrzebnych do realizacji przyłączenia oraz zmian możliwych i planowanych w zakresie planu rozwoju.

W związku z powyższym strona odwołująca wniosła o:

I. zmianę zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez orzeczenie o obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie,

II. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według właściwych norm.

W odwołaniu powód powołał szereg wniosków dowodowych w tym z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania administracyjnego oraz z opinii biegłego albo instytutu z zakresu elektroenergetyki ze specjalizacją dotyczącą magazynów energii na fakt czy należycie oceniono przyłączenie Obiektu w tej sprawie i możliwości jego współpracy ruchowej z siecią, przy uwzględnieniu aktualnego stanu wiedzy technicznej oraz stanu sieci (...) (w różnych miejscach przyłączenia) wraz z zobowiązaniem pozwanego do pokrycia tego wydatku.

W piśmie z 7 grudnia 2023 r. powód wniósł o dopuszczenie dowodu z Raportu Prezesa URE z czerwca 2023 r., zaś w kolejnym piśmie z 7 grudnia 2023 r. doprecyzował wniosek o zmianę decyzji oraz orzeczenie co do istoty sprawy poprzez orzeczenie zawarcia umowy o przyłączenie o treści umowy wg załącznika nr 1. Natomiast przy piśmie z 10 grudnia 2023 r. powód przedłożył opinię prywatną – Ocenę zasadności wydania warunków przyłączenia dotyczącą obiektu powoda wraz z charakterystyką pracy i wpływu magazynu energii na (...), wnosząc o jej dopuszczenie jako dowodu w sprawie na fakt tego, że Prezes Urzędu w ogóle nie zweryfikował przesłanki z art. 7 ust. 1 p.e. dotyczącej technicznych warunków przyłączenia a zainteresowany przedstawił merytorycznie błędne analizy dotyczące wpływu obiektu na sieć.

Zainteresowany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o: oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz zainteresowanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Nadto zainteresowany, w przypadku dopuszczenia dowodu z opinii biegłego zgodnie z wnioskiem powoda z odwołania, wniósł o uzupełnienie tezy dowodowej o ustalenie, czy istnieją techniczne warunki przyłączenia magazynu energii (...) (...) do sieci elektroenergetycznej (...) S.A. w Głównym Punkcie Zasilania W., w szczególności czy w tym punkcie występuje dostateczny zapas mocy dla przyłączenia ME do sieci z jakąkolwiek mocą, a także czy przyłączenie to wpłynie lub może wpłynąć na dotrzymanie standardów jakościowych energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych z (...) W..

Powód w piśmie z 27 grudnia 2023 r. doprecyzował, iż wniosek o zmianę zaskarżonej decyzji jest żądaniem pierwszorzędnym, zaś wniosek o uchylenie jest żądaniem ewentualnym.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, pominięcie wniosku dowodowego z opinii biegłego albo instytutu, jako nieistotnego dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy oraz zmierzającego do przedłużenia postępowania, gdyż w sprawie została sporządzona „Ekspertyza wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 6 MW (energia oddawana do sieci) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.”, nieuwzględnienie wniosku o zobowiązanie pozwanego do pokrycia wydatku na sporządzenie opinii przez biegłego i obciążenie powoda ewentualnymi kosztami sporządzenia opinii przez biegłego, a także pominięcie wniosków dowodowych powoda zawartych w piśmie z 7 grudnia 2023 r., tj. z Raportu Prezesa URE oraz z dnia 10 grudnia 2023 r., tj. z opinii prywatnej, jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W wykonaniu dyspozycji art. 127 k.p.c. pozwany zaprzeczył, iż dokonał błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania art. 7, art. 77, art. 78 i art. 84 kpa i uniemożliwił powodowi wykazanie zasadności wniosku o przyłączenie do sieci za pomocą przeciwdowodu (dowodu z opinii biegłego), gdyż jedynie uzależnił przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego od wniesienia zaliczki na poczet kosztów przeprowadzenia dowodu, której to zaliczki powód nie uiścił. Zaprzeczył również, że:

- nie dysponował wystarczającą wiedzą fachową dla oceny przedstawionych dowodów, w tym w szczególności ekspertyzy wykonanej na zlecenie zainteresowanego,

- w sprawie zaistniały ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci magazynu energii (...) (...),

- podniesione przez powoda uchybienia przepisów prawa materialnego jak również przepisów prawa procesowego miały miejsce,

Pozwany stwierdził, że przeprowadzenie przeciwdowodu (dowodu z opinii biegłego) nastąpiłoby na żądanie strony, a zatem zasadnie pozwany zażądał wniesienia zaliczki.

W piśmie z 29 lutego 2024 r. powód podtrzymał wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lub instytutu, wnosząc aby biegły uwzględnił opinię prywatną przedłożoną do sprawy.

Na rozprawie w dniu 2 października 2024 r. powód wskazał, iż jest gotowy uiścić zaliczkę na poczet opinii biegłego. Na tej samej rozprawie Sąd postanowił dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki, na okoliczność, czy istnieją techniczne i ekonomiczne warunki do przyłączenia do sieci elektroenergetycznej magazynu energii elektrycznej (...) o mocy 6 MW (energia elektryczna oddawana do sieci elektroenergetycznej) i 0.6 MW (pobór energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej), planowanej na nieruchomości nr (...) w miejscowości S., gmina P., z uwzględnieniem możliwych do wykorzystania punktów zasilania, zaś wysokość zaliczki na poczet dowodu z opinii biegłego została określona na 15 000 zł. Strona odwołująca została zobowiązana do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów opinii biegłego w terminie 7 dni pod rygorem pominięcia czynności połączonej z wydatkami.

Powód w piśmie z 9 października 2024 r. wniósł o przedłużenie terminu do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów opinii biegłego do 14 dni.

Po zmianie, postanowieniem Sądu z 7 listopada 2024 r., ww. postanowienia dowodowego dotyczącego dopuszczenia dowodu z opinii biegłego poprzez wykreślenie z tezy dowodowej „z uwzględnieniem możliwych do wykorzystania punktów zasilania.” i wpisanie w to miejsce „z uwzględnieniem do wykorzystania głównych punktów zasilania sieci zainteresowanego, tj. (...) R. i (...) W..” oraz po zakreśleniu powodowi 14- dniowego terminu na uiszczenie zaliczki, zgodnie z jego wnioskiem, do Sądu wpłynęło pismo powoda datowane 5 listopada 2024 r., w którym zrezygnował z przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego a w związku z tym podał, że nie wpłaci zaliczki.

Ze względu na stanowisko powoda, na rozprawie w dniu 26 lutego 2025 r. Sąd postanowił uchylić postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w W. złożyła 7 kwietnia 2022 r. do (...) S.A. wniosek datowany 4 kwietnia 2022 r. o określenie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej magazynu energii (...) (...) o mocy 6 MW (energia elektryczna oddawana do sieci elektroenergetyczna) i 0,6 MW (pobór energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej), planowanego na dzierżawionej przez (...) S.A. nieruchomości nr (...) w miejscowości S., gmina P..

dowód: wniosek z 04.04.2022 r. wraz z załącznikami k. 36- 58 akt adm., pismo (...) S.A. z 11.04.2022 r. k. 58v akt adm., umowa dzierżawy k. 97-106 akt adm.

Dystrybutor, po uznaniu wniosku o określenie warunków przyłączenia dla (...) (...) za kompletny przystąpił do analizy możliwości jego przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. W toku ww. analizy Dystrybutor negatywnie ocenił wnioskowane przez Spółkę miejsce przyłączenia, tj. (...) R., gdyż lokalizacja planowanego (...) (...) jest oddalona od ww. (...)tu o ok. 30 km, zaś najbliżej położona w stosunku do niej jest stacja 110/ (...) W. (ok. 10 km). Tym samym, jako miejsce przyłączenia dla (...) (...) rozważany przez Dystrybutora był właśnie (...) W., jako najbliższy planowej lokalizacji ww. magazynu energii.

dowód: pismo (...) S.A. z 08.12.2022 r. k. 31- 35 akt adm.

Na potrzeby oceny możliwości przyłączenia (...) (...) została sporządzona „Ekspertyza wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 6 MW (energia oddawana do sieci) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.” oraz „Ekspertyza wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 0,6 MW (pobór energii) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.”

W ramach Ekspertyzy wykonano m.in. analizę obciążenia transformatorów zainstalowanych w stacji 110/30/15 kV dla wariantów:

- W-1 – tj. obciążenia minimalne (...), przed i po przyłączeniu (...) (...),

- W-2 – tj. obciążenia maksymalne (...), przed i po przyłączeniu (...) (...).

Dokonano oceny ewentualnych przeciążeń poszczególnych elementów sieci wynikających z przyłączenia instalacji odbiorczej oraz oceny możliwości przyłączenia obiektu z wnioskowaną mocą, w układzie normalnym i układach N-1 pracy transformatorów. Obliczenia zostały wykonane dla poboru mocy (...) (...) ze współczynnikiem tgφ = 0,2 oraz tgφ=0,4 o charakterze indukcyjnym (pobór mocy biernej). W przypadku przyłączenia badanego magazynu energii Ekspertyza wykazała przeciążenie transformatorów pracujących oraz w stanie N-1. W związku z tym, ze względu na brak możliwości rezerwowania w stacji 110/30/15 kV, a tym samym brak możliwości zapewnienia pewności i jakości zasilania dla istniejących odbiorców zasilanych z (...) W. warunek obciążenia transformatorów 110/30/15 kV w (...) uznano za niespełniony

dowód: Ekspertyzy k. 61- 84 akt adm., Ekspertyzy pozbawione danych sensytywnych k. 129- 149 akt adm.

W oparciu o wyniki przedmiotowej (...) S.A. pismem z dnia 26 sierpnia 2022 r. odmówiła wydania warunków przyłączenia dla ww. obiektu (...) (...) z powodu braku technicznych warunków przyłączenia. Dystrybutor wyjaśnił, iż przeprowadził analizę istniejącej sieci elektroenergetycznej SN-15 kV z uwzględnieniem źródeł pracujących i planowanych do przyłączenia. Badanie obciążenia w rozdzielnicy SN-15kV w (...), potwierdziło jednak brak spełnienia kryterium zapasu mocy w (...). Brak zaś ww. kryterium zapasu mocy skutkuje niedotrzymaniem standardów jakościowych energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych z w/w (...)u”

dowód: pismo (...) S.A. z dnia 26 sierpnia 2022 r. k. 59v- 60 akt adm.

Z uwagi na powyższą odmowę, pismem z 12 października 2022 r., (...) S.A. zawnioskowała do Prezesa URE o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej poprzez orzeczenie o obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie zgodnie z wnioskiem

dowód: wniosek o rozstrzygnięcie sporu z dnia 12 października 2022 r. z załącznikami k. 1-19 akt adm.

Pismem z 28 października 2022 r. Prezes URE zawiadomił o wszczęciu postępowania administracyjnego na wniosek spółki (...) S.A. w sprawie rozstrzygnięcia sporu dotyczącego odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej magazynu energii elektrycznej pn. (...) o mocy 6 MW w miejscowości S., gmina P., przez (...) S.A.

dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania z 28 października 2022 r. k. 24- 28 akt adm.

Dystrybutor przedstawił swoje stanowisko w sprawie w piśmie z 8 grudnia 2022 r.

dowód: pismo (...) S.A. z dnia 8 grudnia 2022 r. wraz z załącznikami k. 31-88 akt adm.

(...) S.A. w piśmie z 1 grudnia 2022 r. domagając się ustalenia warunków przyłączenia i wskazując, że w sprawie występują wiadomości specjalne, wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki

dowód: pismo (...) S.A. z 1 grudnia 2022 r. z załącznikami k. 91- 116 akt adm.

W piśmie z 14 grudnia 2022 r. (...) S.A. podniosła, że koszty przeprowadzenia dowodu leżą po stronie organu

dowód: pismo (...) S.A. z 14 grudnia 2022 r. k. 122- 123 akt adm.

Na wezwanie Prezesa URE Dystrybutor nadesłał do sprawy syntezy Ekspertyzy, które zostały udostępnione (...) S.A.

dowód: Ekspertyzy pozbawione danych sensytywnych k. 129- 149 akt adm., wezwanie Prezesa URE z 23 stycznia 2023 r. k. 150- 151 akt adm.

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2023 r. Prezes URE wyłączył prawo (...) S.A. wglądu do znajdujących się w aktach Ekspertyz

dowód: postanowienie k. 154- 157 akt adm.

(...) S.A. zajęła stanowisko w sprawie w piśmie z 21 lutego 2023 r.

dowód: pismo (...) S.A. z 21 lutego 2023 r. k. 160- 163 akt adm.

Prezes URE postanowieniem z 14 marca 2023 r. zobowiązał (...) S.A. do złożenia zaliczki w wysokości 18.450 złotych na pokrycie kosztów wynikających z przeprowadzenia na żądanie strony dowodu z opinii biegłego

dowód: postanowienie k. 165 akt adm.

(...) S.A. tychże kosztów nie uiściła (okoliczność niesporna).

Pismem z 29 maja 2023 r. Wójt Gminy P. nadesłał informację wskazującą, że (...) (...) nie jest ujęty w bieżącej aktualizacji Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy P., przyjętej Uchwałą nr XXII/34/20 Rady Gminy P. z dnia 28 maja 2020 r., zaś teren przedmiotowej nieruchomości objęty jest zapisami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy P. dla części obszaru obrębu geodezyjnego S. – R., zatwierdzonego Uchwałą nr (...) Rady Gminy P. z dnia 26 września 2002 r., przy czym teren działki nr (...) obejmuje obszary oznaczone jako tereny rolne, drogi wewnętrzne dojazdowe oraz lokalizacje elektrowni wiatrowych; nadto na terenie działki znajduje się też fragment stanowiska ochrony archeologicznej

dowód: pismo z Urzędu Gminy P. k. 173 akt adm.

Pismem z 16 czerwca 2023 r. Prezes URE zawiadomił strony postępowania o zakończeniu prowadzonego postępowania dowodowego i przysługującym im prawie do zapoznania się z materiałem dowodowym oraz do złożenia ewentualnych dodatkowych uwag lub wyjaśnień. Strony z przysługującego im prawa nie skorzystały

dowód: zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego k. 175 akt adm., okoliczności niesporne

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów zebrane w toku postępowaniu , których autentyczności strony nie kwestionowały, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności, jak też w oparciu o twierdzenia stron.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Podstawę wydanej decyzji Prezesa urzędu stanowiła przepis art. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755 ze zm.), który stanowi źródło publicznoprawnego obowiązku przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii przyłączenia do sieci ubiegającego się o to podmiotu. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii obowiązane jest do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania, w pierwszej kolejności, instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru.

Ów publicznoprawny obowiązek przyłączenia do sieci wiąże się z monopolistyczną pozycją na rynku przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem lub dystrybucją energii. Nie ma on jednak charakteru bezwzględnego, gdyż przedsiębiorca energetyczny jest zwolniony z tego obowiązku w sytuacjach wskazanych w prawie energetycznym ( zob. M. Nowaczek-Zaremba, D. Nowak, w: PrEnerg. Komentarz, pod red. M. Swory, Z. Murasa, Warszawa 2010, s. 518-519; A. Walaszek-Pyzioł, Energia i prawo, Warszawa 2002, s. 154-158). Oznacza to więc, że nakaz przyłączenie do sieci aktualizuje się jedynie na określonych warunkach ( zob. również wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 7 listopada 2017 r., sygn. akt VII ACa 924/17, Legalis nr 1752463). Jak wynika z przytoczonego wyżej przepisu takie warunki zachodzą wówczas gdy, łącznie zostaną spełnione przesłanki:

- istnieją techniczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii;

- istnieją ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania energii,

a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru.

W myśl art. 7 ust 3a ustawy podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci składa wniosek o określenie warunków przyłączenia do sieci, w przedsiębiorstwie energetycznym, do którego sieci ubiega się o przyłączenie. Złożenie takiego wniosku powoduje po stronie przedsiębiorstwa sieciowego obowiązek dokonania oceny, czy przyłączenie danego podmiotu jest możliwe właśnie z uwagi na techniczne, jak i ekonomiczne warunki. W przypadku stwierdzenia przez przedsiębiorstwo energetyczne ich braku, uprawnione jest ono do odmówienia zawarcia umowy o przyłączenie do sieci i dostarczania energii, informując o tym Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zarówno techniczne, jak i ekonomiczne warunki powinny być związane z indywidualnymi cechami konkretnego obiektu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 maja 2014 r. sygn. akt III SK 51/13, opubl. Legalis). Wymóg istnienia technicznych warunków przyłączenia do sieci nie może być przy tym utożsamiany z – abstrakcyjnie pojmowaną – „techniczną możliwością” przyłączenia. Należy go odnosić do sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania całej infrastruktury elektroenergetycznej. Ponadto na mocy art.7a ustawy przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się o przyłączenie muszą spełniać wymagania techniczne i eksploatacyjne zapewniające m.in.:

1) bezpieczeństwo funkcjonowania systemu elektroenergetycznego;

2) zabezpieczenie systemu elektroenergetycznego przed uszkodzeniami spowodowanymi niewłaściwą pracą przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci;

3) zabezpieczenie przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci przed uszkodzeniami w przypadku awarii lub wprowadzenia ograniczeń w poborze lub dostarczaniu energii;

4) dotrzymanie w miejscu przyłączenia urządzeń, instalacji i sieci parametrów jakościowych energii.

Bezpieczeństwo ma przełożenie na prowadzenie ruchu sieciowego w sieci dystrybucyjnej w sposób efektywny, z zachowaniem wymaganej niezawodności dostarczania energii elektrycznej i jakości jej dostarczania, za które odpowiedzialny jest operator systemu dystrybucyjnego.

Rozpoznając wniosek o przyłączenie do sieci przedsiębiorstwo energetyczne obowiązane jest zatem badać, czy w aktualnym stanie faktycznym takie przyłączenie jest w ogóle możliwe, i to zarówno w aspekcie dokonania fizycznego przyłączenia, jak i przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia bezpieczeństwa całemu systemowi elektroenergetycznemu. Jeżeli zatem ekspertyza potwierdza, że istnieją techniczne warunki przyłączenia do sieci i odbioru, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru, a jednocześnie istnieją warunki ekonomiczne do przyłączenia, to przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii obowiązane jest do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania, w pierwszej kolejności, instalacji odnawialnego źródła energii. O odmowie zawarcia umowy o przyłączenie przedsiębiorstwo energetyczne obowiązane jest zgodnie z art. 7 ust 1 ¹ p.e. niezwłocznie powiadomić pisemnie Prezesa URE i zainteresowany podmiot wraz z podaniem przyczyn tej odmowy.

Pozwany Prezes URE zaskarżoną decyzję oparł na „Ekspertyzie wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 6 MW (energia oddawana do sieci) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.” oraz „Ekspertyzie wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 0,6 MW (pobór energii) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.”. Sporządzone ekspertyzy w sposób ekspercki oceniały możliwości przyłączenia magazynu energii do sieci elektroenergetycznej. Jeśli chodzi przy tym o lokalizację ewentualnego przyłączenia, mimo że (...) S.A. zawnioskował o przyłączenie do (...) R., to możliwości przyłączenia były badane z uwzględnieniem (...) W.. Zainteresowany wnioskowaną przez powoda lokalizację ocenił negatywnie, w szczególności ze względu na kryterium odległości od magazynu energii (...).

Oceniając jak należy traktować magazyn energii na potrzeby przyłączenia go do sieci elektroenergetycznej, w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że kwestia ta nie znajduje wprost rozstrzygnięcia w regulacjach prawnych. Jednakowoż w art. 3 pkt 10k) ustawy znajduje się definicja magazynu energii elektrycznej, w myśl której jest to instalacja umożliwiająca magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej. Poza tym przepisy prawa nie wymieniają magazynów, jako odrębnych elementów przyłączanych do sieci, nie definiując ich ani jako urządzeń odbiorczych, ani jako instalacji wytwórczych.

Tym niemniej magazyn energii oprócz prowadzenia procesu ładowania musi także pozwalać na jego rozładowywanie a zatem wyprowadzanie mocy do sieci. Wobec tego na potrzeby określenia warunków przyłączenia konieczna była ocena wpływu magazynu energii na system elektroenergetyczny właśnie ze względu na okresy wyprowadzania mocy z magazynu energii, co ma znaczenie dla mocy przyłączeniowej. Obowiązkiem przedsiębiorstwa energetycznego jest bowiem pełne rozważenie wpływu przyłączanego obiektu na system elektroenergetyczny, z uwzględnieniem wszelkich aspektów technicznych, w tym niekorzystnych warunkach pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Konieczne jest zatem badanie pracy magazynu energii elektrycznej w trybie rozładowania tj. oddawania energii elektrycznej do sieci, jeżeli parametry techniczne i charakterystyka pracy wskazana we wniosku o przyłączenie magazynu energii do sieci, wskazują na taką możliwość jego pracy. Oznacza to, że pomimo tego, iż z powodów biznesowych nie jest celowe wprowadzanie energii z magazynu do sieci elektroenergetycznej w stanie nadmiaru energii w sieci, przy znikomym zapotrzebowaniu na energię elektryczną, gdyż cena energii jest wówczas niska, niemniej jednak przy ocenie wpływu instalacji przyłączanego źródła energii, to należy ocenić w modelach obliczeniowych możliwość sieci przy wprowadzeniu do niej maksymalnej ilości energii jaką generuje źródło (moc przyłączeniowa magazynu), w każdym możliwym zakresie pracy tej sieci (w najbardziej niekorzystnych wariantach pracy sieci, a więc w stanach skrajnych maksymalnego i minimalnego zapotrzebowania na energię elektryczną, uwzględniając przy tym wszystkie możliwe generacje energii elektrycznej, tj. pracujące źródła wytwórcze, źródła, które mają już umowy o przyłączenie do sieci i wydane warunki przyłączenia, w tym także magazyny energii pracujące w trybie rozładowania). Dlatego sporządzona ekspertyza musiała uwzględniać przedmiotowy aspekt.

W rozpoznawanej sprawie (...) S.A. nie wydał powodowi warunków przyłączenia, gdyż w jego ocenie brak było technicznych możliwości przyłączenia magazynu energii do sieci elektroenergetycznej.

Ekspertyza, z której wynika brak technicznych możliwości przyłączenia ME, stosownie do przepisów k.p.a. jest wystarczającym dowodem, na którym Organ mógł oprzeć swoje stanowisko. W postępowaniu cywilnym z kolei powód mógłby obalić to twierdzenie, jeżeli przedstawiłby dowody, z których wynikałoby, że warunki takie istnieją, wbrew treści Ekspertyzy. Tymczasem powód zrezygnował z popierania wniosku dowodowego o przeprowadzenie w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłego, który obaliłyby to twierdzenie. Natomiast takim dowodem nie mogła być opinia prywatna, która jest jedynie stanowiskiem strony (opinie prywatne traktowane są jak dokumenty prywatne, niestanowiące dowodu na okoliczności wymagające wiadomości specjalnych; dokument prywatny, zgodnie z art. 245 k.p.c., stanowi jedynie dowód tego, że osoba podpisująca ten dokument złożyła oświadczenie w nim zawarte, a nie tego, że miały miejsce podane w nim fakty).

Postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem cywilnym, opartym na obowiązującej w polskim procesie cywilnym zasadzie kontradyktoryjności, co oznacza, że obowiązek dowodzenia faktów ciąży na stronach procesu, które z tych faktów wywodzą skutki prawne. Wynika z tego, że to strony są w pełni odpowiedzialne za wynik procesu. Z tego względu, zgodnie z przepisem art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których chcą wywodzić skutki prawne. Oznacza to, iż gromadzenie materiału dowodowego należy do stron procesu, a związany z tym ciężar procesowy, realizowany jest przez strony w ich własnym interesie. Jeżeli w prowadzonym postępowaniu strona jest bierna, to musi się liczyć z ujemnymi dla niej konsekwencjami w postaci np. oddalenia powództwa. ( por. H. Dolecki, „Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego”, Lex 2011). Aspekt merytoryczny, związany z udowadnianiem swoich racji, przeniesiony został przeto na strony. Ciężar wykazania faktów istotnych dla rozstrzygnięcia spoczywa na stronach” ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, z dnia 5 listopada 2015 r., sygn. akt III SK 7/15, Legalis nr 1522465). Wspomnieć również należy, iż Sąd przeprowadza dowody zawnioskowane przez strony. Jednakże, w razie zaniechania takiej inicjatywy, oceniając zasady rozkładu ciężaru dowodowego, wydaje odpowiednie rozstrzygnięcie. Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekającego w pierwszej instancji stanowi materiał dowodowy zawnioskowany przez strony, w tym zebrany w toku postępowania przed Prezesem Urzędu. Postępowanie sądowe otwiera możliwość uzupełniania postępowania dowodowego zarówno przez skarżącego, jak i organ regulacji bądź zainteresowanego, w odpowiedzi na zarzuty odwołania. Ponieważ podstawowy substrat dla tego materiału dowodowego stanowią dowody zgromadzone w postępowaniu administracyjnym, to zasadniczy obowiązek zebrania materiału dowodowego ciąży na organie administracyjnym, chociaż w sprawach spornych, takich jak sprawy o odmowę przyłączenia do sieci, aktywność organu administracji może być niższa niż w sprawach prowadzonych z urzędu, niemniej w żaden sposób nie wpływa to na sposób dokonywania oceny zgromadzonego materiału dowodowego przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jeżeli z tego materiału, uzupełnionego ewentualnie przez Prezesa Urzędu i zainteresowanego na etapie postępowania sądowego, nie będzie wynikało, że istnieją podstawy faktyczne dla uznania za udowodnione fakty istotne dla oceny aktualizacji przesłanek publicznoprawnego obowiązku przyłączenia do sieci, Sąd może dojść do uprawnionej merytorycznie konkluzji, że nie było podstaw do nałożenia na przedsiębiorstwo energetyczne obowiązku zawarcia umowy przyłączeniowej z innym przedsiębiorstwem ( zob. Sądu Najwyższego z 22 maja 2014 r. pod sygn. akt III SK 51/13 (Legalis nr 1405220).

Jeśli więc powód kwestionował rzetelność ekspertyzy, to winien zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodu przeprowadzić dowód przeciwny. W tym też kierunku zmierzał wnioskowany dowód z opinii biegłego, jednak wobec cofnięcia go, twierdzenia o niepoprawności wnioskowania ekspertyzy, a tym samym o istnieniu technicznych warunków przyłączenia są bezpodstawne.

Jednocześnie Sąd miał na względzie, że oceny Ekspertyzy w toku postępowania administracyjnego dokonał Prezes URE, który wprawdzie jest organem administracji, ale jest to organ wysoce wyspecjalizowany, posiadający odpowiednie kompetencje do zajmowania się kwestiami energetycznymi. To jemu przypisane zostało prawo do rozstrzygania sporów uregulowane art. 8 ust 1 p.e. Zgodnie z treścią tego przepisu, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki jest właściwy do rozstrzygania sporów w sprawach dotyczących odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej. Zdaniem Sądu, Prezes URE nie musiał więc posiłkować się w toku postępowania administracyjnego dowodem z opinii biegłego dla oceny rzetelności ekspertyzy, zwłaszcza, że przepis art. 7 ust. 8e p.e. wprost zakłada, że ocena wpływu przyłączanych urządzeń dokonywana jest w ekspertyzie.

Z powyższych względów na Prezesie URE nie ciążył obowiązek przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na etapie postępowania administracyjnego.

W świetle powyższej argumentacji nie sposób przyjąć aby powód obalił oparte na Ekspertyzie twierdzenie Prezesa URE wyrażone w zaskarżonej decyzji o braku publicznoprawnego obowiązku po stronie (...) S.A. przyłączenia (...) (...) do sieci elektroenergetycznej.

Dlatego też oceniając istnienie technicznych warunków przyłączenia magazynu do sieci elektroenergetycznej (...) S.A., Sąd oparł się więc na Ekspertyzach wpływu przyłączenia magazynu energii (...) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.

Z „Ekspertyzy wpływu przyłączenia magazynu energii (...) o mocy 0,6 MW (pobór energii) na elektroenergetyczną sieć dystrybucyjną.” wypływał jednoznaczny wniosek, że przyłączenie magazynu energii wpłynie negatywnie na pracę sieci elektroenergetycznej, ponieważ doprowadzi do przeciążenia transformatorów pracujących oraz w stanie N-1. W konsekwencji spowoduje to brak pewności i jakości zasilania, a tym samym skutkować będzie niemożnością zapewnienia przez zainteresowanego gwarancji bezpieczeństwa zasilania odbiorców na danym terenie w energię elektryczną. Podsumowując Ekspertyza wykazała niespełnianie kryterium obciążenia transformatorów 10/30/15 kV (...) dla wnioskowanej mocy.

Jest to spójne ze stanowiskiem (...) S.A., który wyjaśnił, że przeprowadził analizę istniejącej sieci elektroenergetycznej SN-15 kV z uwzględnieniem źródeł pracujących i planowanych do przyłączenia. Badanie obciążenia w rozdzielnicy SN-15kV w (...), potwierdziło jednak brak spełnienia kryterium zapasu mocy w (...). Brak zaś ww. kryterium zapasu mocy skutkuje niedotrzymaniem standardów jakościowych energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych z w/w (...)u”.

Tym samym konkluzja o niespełnianiu warunków technicznych jest celna, zwłaszcza, że jak obliczył zainteresowany w skrajnych wypadkach pojawiły się przekroczenia dopuszczalnej obciążalności na poziomie 3-4%.

Przy czym zdaniem Sądu, prawidłowo uwzględniono także, że nawet po zrealizowaniu zadań inwestycyjnych ujętych w aktualnym Planie Rozwoju (...) S.A. na lata 2020 -2025, przyłączenie nie byłoby możliwe. Plan nie przewidywał bowiem rozbudowy sieci i koniecznej infrastruktury na danym obszarze, która pozwoliłby na przyłączenie konkretnego magazynu energii. Brak takich założeń w planach rozwoju oznaczał również, że przedsiębiorstwo dystrybucyjne nie miało zaplanowanych (i zagwarantowanych w taryfie) środków finansowych na dodatkowe nakłady inwestycyjne na sieć, które pozwoliłyby na rozbudowę sieci umożlwiającą przyłączenie ME powoda do sieci.

Co więcej, jak zauważył pozwany, analizując zapotrzebowanie na moc w systemie dystrybucyjnym Dystrybutora, moc już aktualnie przyłączonych źródeł do sieci jest wystarczająca dla zabezpieczenia nie tylko średniego, ale i maksymalnego dla szczytu zimowego i szczytu letniego, zapotrzebowania na energię elektryczną na terenie sieci dystrybucyjnej. Tym samym ewentualna modernizacja sieci nie jest konieczna dla zapewnienia dostaw energii elektrycznej dla odbiorców zasilanych z sieci Dystrybutora, stąd też modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej na potrzeby przyłączenia (...) (...) jest w opinii pozwanego ekonomicznie nieuzasadniona, podczas gdy to organ zatwierdza taryfę, którą są wynagradzane inwestycje związane bezpośrednio z przyłączeniem nowych obiektów do sieci oraz inwestycje związane z modernizacją i rozbudową sieci.

Mając na uwadze powyższe nie sposób więc też przyjąć, aby po stronie (...) S.A. istniały także ekonomiczne warunki, które pozwoliłyby na dalszą rozbudowę i modernizację sieci, w realnej perspektywie czasowej, która stworzyłaby techniczne możliwości przyłączenia (...) (...) do sieci.

Oczywiście należy zauważyć, że po stronie przedsiębiorstwa energetycznego istnieje obowiązek realizacji i finansowania budowy i rozbudowy sieci, który aktualizuje się w określonych warunkach, o których mowa w art. 7 ust. 5 p.e., jednakże obowiązek ten podlega warunkom określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1-4, 7 i 8 i art. 46 p.e. oraz w założeniach lub planach, o których mowa w art. 19 i art. 20, oraz w przepisach odrębnych. Istotne jest również, że z uwagi na treść art. 4 ust 1, art. 9c ust 3 pkt 3 i 4 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne nie jest tylko odpowiedzialne za zapewnienie rozbudowy sieci, ale także jest zobowiązane utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych.

Skoro Plan Rozwoju (...) S.A. na lata 2020-2025, nie przewidywał rozbudowy i modernizacji sieci, która pozwalałaby na przyłączenie ME, nie pozwalał więc na przyjęcie, że po stronie przedsiębiorstwa energetycznego istnieją ekonomiczne warunki przyłączenia (...) (...). Warto w tym miejscu odwołać się do poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z dnia 11 kwietnia 2012r w sprawie III SK 33/11 w którym stwierdzono, że publicznoprawny obowiązek dbałości o stan sieci przesyłowej i dystrybucyjnej nie rozciąga się na inwestycje wymuszone przez przyłączanie kolejnych podmiotów (Wyrok SN z 11.04.2012 r., III SK 33/11, OSNP 2013, nr 9-10, poz. 120).

Wobec zatem tego, że na moment prowadzonego postepowania administracyjnego oraz w najbliższej perspektywie, do której odnosił się plan nie było ani technicznych ani też ekonomicznych możliwości przyłączenia (...) (...), to prawidłowe było zarówno stanowisko (...) S.A. jak i Prezesa URE, że po stronie (...) S.A. nie istnieje publicznoprawny obowiązek przyłączenia inwestycji powoda do sieci, o jakim mowa w art. 7 p.e.

Jeśli chodzi o zarzuty odwołania, wskazujące na naruszenie przepisów prawa procesowego, Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela utrwalony w judykaturze pogląd o nieskuteczności powoływania się na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego w postępowaniu przed SOKiK, poza pewnymi wyjątkami. W szczególności, tego typu zarzuty zasadniczo nie mogą stanowić samoistnej podstawy uchylenia decyzji. Wynika to z faktu, że wniesienie do sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna dopiero cywilne, pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego ( takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 1991r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowieniu z dnia 11 sierpnia 1999r. sygn. akt I CKN 351/99; wyroku z dnia 19 stycznia 2001r. sygn. akt I CKN 1036/98, oraz w wyroku z 13 maja 2004 r., sygn. akt III SK 44/04, Lex nr 137437). Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 grudnia 2006 r. stwierdził, iż zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania administracyjnego nie mogą być podnoszone przed SOKiK, który jako sąd powszechny rozpatruje sprawę od nowa, co skutkuje brakiem możliwości uchylenia decyzji zaskarżonej do tego sądu z uwagi na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego ( sygn. akt VI ACa 620/06).

Wyjątki od zasady, że zarzuty procesowe odnoszące się do etapu postępowania administracyjnego nie mogą doprowadzić do uchylenia decyzji w ramach rozpoznania odwołania, które zostały wykreowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazują, że taka możliwość odnosi się tylko do takich zarzutów, które po pierwsze nie mogą być niejako konwalidowane na etapie postępowania sądowego (jak ma to miejsce np. w odniesieniu do ustaleń faktycznych, środków dowodowych, oceny dowodów, niektórych wad formalnych samej decyzji), ale także waga tych zarzutów musi być na tyle istotna, że uzasadnia ona uchylenie decyzji. Chodzi o takie uchybienia organu, na skutek których przedsiębiorca, którego dotyczy decyzja, nie ma zapewnionych odpowiednich gwarancji proceduralnych, w szczególności mówi się tutaj o uchybieniach tego rodzaju (wadach kwalifikowanych decyzji), które istotnie wpłynęły na merytoryczną treść zaskarżonej decyzji lub też takie sytuacje, w których zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej.

Rozpoznając zarzuty powoda dotyczące naruszenia zasad postępowania administracyjnego, Sąd jednak nie dopatrzył się wśród nich takich, które naruszałyby np.: prawo odwołującego się do obrony, czy innych które wskazywałyby na wydanie decyzji w warunkach nieważności. W szczególności także decyzja nie została wydana bez podstawy prawnej.

W tym stanie rzeczy należało stwierdzić, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu, zaś odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ §1 k.p.c. podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego oraz zainteresowanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości po 720 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2023, poz. 1931 t.j.).

Sędzia SO Małgorzata Wiliński

13.03.2025 r.

Sygn. akt XVII AmE 262/23

ZARZĄDZENIE

(...)

- (...)

- (...)

Sędzia SO Małgorzata Wiliński