Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodnicząca – Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Malinowska

Protokolant – sekretarz sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu 9 lutego 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o umorzenie świadectw efektywności energetycznej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 31 maja 2019 r. znak: (...)

1)  oddala odwołanie;

2)  zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 306/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 maja 2019 r. (znak: (...) – wydaną na podstawie art. 32 ust. 1, 3-5 oraz art. 10 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (dalej: uee) oraz w związku z art. 104 k.p.a., po rozpatrzeniu wniosku przedsiębiorstwa (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: (...)) o umorzenie świadectw efektywności energetycznej - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki umorzył temu przedsiębiorstwu świadectwa efektywności energetycznej o nr:

1.  Nr (...) na ilość deklarowanej oszczędności energii 100,100 toe,

2.  Nr (...) na ilość deklarowanej oszczędności energii 567,191 toe,

3.  Nr (...) (C) na ilość deklarowanej oszczędności energii 35,000 toe,

4.  Nr (...) na ilość deklarowanej oszczędności energii 2,636 toe,

5.  Nr (...) na ilość deklarowanej oszczędności energii 70,000 toe,

tj. łącznie na 774,827 toe, w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 uee za rok 2018 r. ( decyzja, k. 5-6).

Spółka (...) wniosła odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie oraz o zasądzenie od Prezesa URE na rzecz powoda kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Decyzji zarzucono: (1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 10 ust. 1 uee poprzez błędne uznanie przez Prezesa URE, że powód podlega obowiązkowi, o którym mowa w art. 10 ust. 1 uee w sytuacji, gdy powód nie może być uznany za podmiot objęty zastosowaniem art. 10 ust. 2 pkt 4 uee oraz dodatkowo (2) w odniesieniu do okresu od 22 lutego 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3 pkt 13 Prawa energetycznego w związku z art. 10 ust. 1 uee poprzez uznanie, że powód nie wykorzystuje w całości gazu paliwowego na cele przesyłowe gdy w rzeczywistości całość gazu jest używana w tym celu. ( odwołanie, k. 7-15). Strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko procesowe w piśmie z 4 listopada 2019 r. ( pismo przygotowawcze, k. 272-277).

Pozwany Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( odpowiedź na odwołanie, k. 258-266).

Na rozprawie, która odbyła się 9 lutego 2021 r., stawili się pełnomocnicy powoda: r.pr. Z. S. oraz r.pr. A. K. i adw. M. J.. Ci ostatni pełnomocnicy oświadczyli, że reprezentują polską część zarządu powoda. Pełnomocnik powoda - r. pr. Z. S., podtrzymał w całości stanowisko zawarte w odwołaniu. Pełnomocnik powoda - adw. M. J. przyłączył się do stanowiska pozwanego Prezesa URE. ( protokół rozprawy z 9.02.2021 r., 00:00:33-00:06:58).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Polski system przesyłowy gazu ziemnego składa się z systemu przesyłowego, będącego własnością (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: (...)) i systemu przesyłowego, będącego własnością (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: Spółka, (...)).

(...) posiada koncesję na przesyłanie paliw gazowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, udzieloną decyzją Prezesa URE z 30 czerwca 2004 r. (znak: (...)).

(...) posiada koncesję na przesyłanie paliw gazowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, udzieloną do 31 grudnia 2025 r., decyzją Prezesa URE z 18 lipca 2008 r. (znak: (...)).

(...) jest właścicielem polskiej części, mierzącego około 4.000 km, gazociągu tranzytowego J. - (...), biegnącego z Rosji przez Białoruś, Polskę do Europy Zachodniej. Polskim odcinkiem gazociągu (System Gazociągów Tranzytowych, (...)) o długości 683,9 kilometrów, biegnącym od granicy polsko-białoruskiej w rejonie wsi K. do granicy polsko-niemieckiej w rejonie miejscowości G., przesyłany jest gaz ziemny na potrzeby odbiorców krajowych i zagranicznych. Gazociąg ten przebiega na terytorium RP przez obszar 5 województw ( (...), (...), (...)- (...), (...), (...)), 27 powiatów i 69 gmin. (...) stanowi część polskiego systemu przesyłowego wysokometanowego gazu ziemnego, do którego nie są podłączeni inni odbiorcy końcowi, niż obiekty należące do (...). Spółka świadczy usługi transportu gazu ziemnego z Białorusi do Niemiec polskim odcinkiem gazociągu. W celu realizacji świadczenia ww. usługi przesyłu gazu ziemnego, Spółka dokonuje zakupu paliw gazowych na Białorusi (gaz paliwowy).

(...) współpracuje z systemem przesyłowym (...), mianowicie, fizyczny przepływ paliwa jest możliwy z tego gazociągu w punkcie (...) (W., L.), a w kierunku przeciwnym - tj. z systemu (...) do (...) możliwe są usługi wirtualnego przesyłania zwrotnego oraz fizycznego przesyłania zwrotnego (rewers fizyczny), gdy gaz jest przesyłany od strony systemu niemieckiego.

Decyzją z 23 czerwca 2006 r. (znak: (...) (...)), Prezes URE wyznaczył (...) operatorem systemu przesyłowego gazowego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej na okres do 6 grudnia 2068 r.

Decyzją z 17 listopada 2010 r. (znak: (...) (...)) Prezes URE, z urzędu, wyznaczył (...), na okres do dnia 31 grudnia 2025 r., operatorem systemu przesyłowego gazowego na, znajdującym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, odcinku gazociągu J. – Europa Zachodnia, którego właścicielem jest (...).

Podstawą do budowy polskiego odcinka gazociągu J.-Europa Zachodnia było podpisanie 25 sierpnia 1993 r. przez Rządy Polski i Rosji „Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostaw gazu do Rzeczypospolitej Polskiej”. Na obecny sposób funkcjonowania części systemu przesyłowego, będącego własnością (...), wpływ mają prawa nabyte związane z tzw. kontraktami historycznymi. Kwestia ta została uregulowana w ustawie z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 984, dalej: ustawa zmieniająca). Według art. 22 ust. 1 tej ustawy, przedsiębiorstwa energetyczne, będące w dniu 3 września 2009 r. właścicielami sieci przesyłowej, zachowały prawo do realizacji umów o świadczenie usług przesyłania paliw gazowych, zawartych przed tym dniem, do czasu ich wygaśnięcia bez możliwości ich przedłużenia. Potrzeba wprowadzenia takich zasad wynikała z konieczności ochrony praw nabytych wynikających z zawartych umów. Rozwiązanie to zostało zaakceptowane w procesie certyfikacji (...) przez Komisję Europejską. W okresie przejściowym obowiązywania historycznych kontraktów na przesyłanie gazu, zarówno operator, jak i (...), na podstawie art. 47 ust. 1 PE, stosownie do posiadanych koncesji, kalkulują odrębne taryfy w zakresie własnych sieci przesyłowych i przedkładają Prezesowi URE do zatwierdzenia.

Na podstawie decyzji Prezesa URE z 29 marca 2019 r. (znak: (...). (...) (...)), wydanej w oparciu o art. 27 ust. 4 rozporządzenia Komisji (UE) (...) z 16 marca 2017 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący zharmonizowanych struktur taryf przesyłowych dla gazu (Dz. Urz. UE L 72 z 17.03.2017, s. 29), dla gazociągu (...) zatwierdzono - na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2022 r. – „Metodę wyznaczania cen referencyjnych nr (...) w zakresie sieci przesyłowej będącej własnością przedsiębiorstwa energetycznego(...)z siedzibą w W.”.

(dowody: fakty bezsporne ; informacje zamieszczone na stronie internetowej Spółki pod adresem: (...) dokument konsultacyjny przygotowany przez URE w trybie art. 28 rozporządzenia Komisji (UE) (...) z 16 marca 2017 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący zharmonizowanych struktur taryf przesyłowych dla gazu, k. 360 akt sądowych, decyzja Prezesa URE z 29 marca 2019 r. (znak: (...). (...) (...) (...)), k. 371 akt sądowych).

W dniu 6 maja 2019 r. Spółka (...) wystąpiła do Prezesa URE z wnioskiem o umorzenie świadectw efektywności energetycznej w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 uee za rok 2018. Do wniosku załączono dokument z 4 kwietnia 2019 r., wystawiony przez Towarową Giełdę Energii, potwierdzający że Spółka posiada 774,827 praw majątkowych wynikających ze wskazanych świadectw efektywności energetycznej (dowód: wniosek, k. 2 akt admin.; dokument: (...), k. 3 akt admin.).

W dniu 31 maja 2019 r. Prezes URE wydał decyzję, na mocy której umorzył Spółce (...) świadectwa efektywności energetycznej, zgodnie ze złożonym wnioskiem, tj. łącznie na 774,827 toe, w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 uee za rok 2018 r. Decyzja ta została zaskarżona przez przedsiębiorstwo w ramach niniejszego postępowania sądowego.

Powyżej opisany stan faktyczny został ustalony w oparciu o wyżej wymienione dowody z dokumentów, twierdzenia stron oraz informacje podane na stronie internetowej powodowej Spółki oraz URE, które Sąd uznał za wiarygodne. Wskazane dokumenty i informacje nie były kwestionowane przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić im wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie podlegało oddaleniu.

Kwestia sporna dotyczyła w niniejszej sprawie istnienia po stronie powodowej obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 uee. Zgodnie z tym przepisem, podmioty, o których mowa w ust. 2, zwane dalej „podmiotami zobowiązanymi”, są obowiązane:

1) zrealizować przedsięwzięcie lub przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii finalnej w wysokości określonej w art.14 ust.1, potwierdzone audytem efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 25, lub

2) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 20 ust. 1 – z zastrzeżeniem art. 11.

Z kolei według art. 10 ust. 2 uee, obowiązek, o którym mowa w ust. 1, realizują:

1) przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania lub obrotu energią elektryczną, ciepłem lub gazem ziemnym i sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będący członkiem giełdy w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych lub członkiem rynku organizowanego przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, w odniesieniu do transakcji zawieranych we własnym imieniu na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez ten podmiot;

3) odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będący członkiem giełdowej izby rozrachunkowej w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, w odniesieniu do transakcji zawieranych przez niego poza giełdą towarową lub rynkiem, o których mowa w pkt 2, będących przed-miotem rozliczeń prowadzonych w ramach tej izby przez spółkę prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową, przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowawart.48 ust.2ustawyzdnia 29lipca 2005r.oobrocie instrumentami finansowymi;

4) odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprowadzający gaz ziemny w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, w odniesieniu do ilości tego gazu zużytego na własny użytek [ podkreślenie Sądu];

5) towarowy dom maklerski lub dom maklerski w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, w odniesieniu do transakcji realizowanych na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez pod-miot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, na zlecenie odbiorców końcowych przyłączonych do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 uee, Prezes URE, na wniosek podmiotu zobowiązanego, któremu przysługują prawa majątkowe wynikające ze świadectw efektywności energetycznej, w drodze decyzji, umarza te świadectwa w całości albo w części. Prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej wygasają z chwilą umorzenia tego świadectwa (ust. 4). Stosownie do ustępu 3 przepisu art. 32 uee, świadectwo efektywności energetycznej umorzone do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego jest uwzględniane przy rozliczeniu wykonania obowiązku określonego w art. 10 ust. 1 pkt 2 za poprzedni rok kalendarzowy, z zastrzeżeniem art.16 ust.1 i 2. Według ust. 1 tego ostatniego przepisu, podmiot zobowiązany może rozliczyć wykonanie obowiązku, o którym mowa w art.10 ust. 1, w zakresie nierealizowanym opłatą zastępczą, do dnia 30 czerwca trzeciego roku następującego po roku, którego dotyczy obowiązek, chyba że złożył do Prezesa URE wniosek o łączne rozliczenie wykonania obowiązku, o którym mowa w art.10 ust. 1, za dwa lub trzy lata. Zaś zgodnie z ust. 2, w przypadku łącznego rozliczenia wykonania obowiązku, o którym mowa w art.10 ust. 1,w zakresie nierealizowanym opłatą zastępczą, dokonuje się go do dnia 30 czerwca roku następującego po ostatnim roku z dwuletniego lub trzyletniego okresu realizacji tego obowiązku.

Strona powodowa kwestionowała w niniejszej sprawie podleganie przez nią obowiązkowi przewidzianemu w art. 10 ust. 1 uee, z uwagi na to, że w ocenie strony nie jest ona podmiotem zobowiązanym, wymienionym w art. 10 ust. 2 uee, a w szczególności pomiotem wskazanym w pkt 4 tego przepisu.

Przed rozstrzygnięciem powyższej kwestii, w pierwszej kolejności należy odnieść się stanowiska Prezesa URE, zgodnie z którym kwestia, czy dany podmiot podlega obowiązkowi wskazanemu w art. 10 ust. 1 uee może być badana wyłącznie w postępowaniu o wymierzenie kary pieniężnej określonej w art. 39 ust. 1 pkt 1 uee (tj. kary za nie dopełnienie przedmiotowego obowiązku), nie podlega natomiast ocenie w ramach niniejszego postępowania, dotyczącego umorzenia świadectw efektywności energetycznej, zaś zaskarżona decyzja rozstrzygnęła sprawę w pełni zgodnie ze złożonym przez powoda wnioskiem, wyznaczającym przedmiot postępowania administracyjnego.

W ocenie Sądu, ze stanowiskiem prezentowanym przez pozwanego nie można się zgodzić. Skoro określony podmiot występuje do Prezesa URE z wnioskiem o umorzenie świadectwa efektywności energetycznej w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 uee, to wydanie decyzji w przedmiocie tego żądania, wymaga ustalenia przez organ, czy na stronie będącej adresatem decyzji w istocie spoczywa tego rodzaju obowiązek. W art. 32 ust. 1 uee wyraźnie wskazano, że Prezes URE w drodze decyzji, umarza świadectwo efektywności energetycznej na wniosek podmiotu zobowiązanego, któremu przysługują prawa majątkowe wynikające z tych świadectw. Zatem nie budzi wątpliwości Sądu, że do wydania przedmiotowej decyzji konieczna jest uprzednia weryfikacja przez Prezesa URE istnienia po stronie wnioskodawcy obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa efektywności energetycznej. Tym bardziej, że rozpatrywanym przypadku strona powodowa jeszcze przed wystąpieniem z wnioskiem o umorzenie świadectw na poczet realizacji obowiązku za rok 2017, zgłaszała Prezesowi URE swoje wątpliwości co do tego, czy należy do kategorii podmiotów zobowiązanych wskazanych w art. 10 ust. 2 uee, np. w pismach z 1 września 2016 r. - k. 26, z 27 lutego 2018 r. - k. 32, z 13 lipca 2018 r. - k. 36, z 4 grudnia 2018 r. - k. 90, z 6 marca 2019 r. - k. 97 i k. 105, czy w ramach postępowania o uzyskanie interpretacji przepisów uee w trybie art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, zainicjowanego wnioskiem strony z 27 lutego 2017 r., który to wniosek został zwrócony przez Prezesa URE postanowieniem z 27 marca 2017 r., a rozstrzygnięcie to zostało podtrzymane przez Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ws. o sygn. akt XVII Amz 62/17 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie, ws. o sygn. akt VII AGz 6/19. Spółka (...) wskazywała też, że chociaż uważa, że nie spoczywa na niej obowiązek przewidziany w art. 10 ust. 1 uee, to wystąpiła do Prezesa URE z wnioskiem o umorzenie świadectw efektywności energetycznej prewencyjnie, by uniknąć potencjalnej kary pieniężnej przewidzianej w art. 39 ust. 1 pkt 1 uee, zastrzegając jednocześnie prawo dochodzenia swoich roszczeń (zob. pismo powoda z 6 marca 2019 r., k. 97 akt sądowych).

W tych okolicznościach należy zgodzić się z powodem, że uniemożliwienie rozpoznania sprawy w zakresie istnienia po stronie powoda obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 uee, doprowadziłoby do pozbawienia Spółki (...) możliwości zbudowania merytorycznego zarzutu, w oparciu o który domaga się kontroli zaskarżonej decyzji, w sytuacji, gdy istnieje oczywista korelacja pomiędzy treścią decyzji, którą umorzono świadectwa efektywności energetycznej, a stanowiskiem Spółki, że nie podlega wskazanemu obowiązkowi, zaś jego wykonanie podyktowane było chęcią uniknięcia kary administracyjnej.

Przechodząc do zasadniczej kwestii spornej, dotyczącej spełnienia przez powodową Spółkę przesłanek, kwalifikujących ją do grupy podmiotów wskazanych w art. 10 ust. 2 pkt 4 uee i w konsekwencji podlegania przez stronę obowiązkowi określonemu w art. 10 ust. 1 uee, to według Spółki (...):

Po pierwsze , nie można jej uznać za odbiorcę końcowego w rozumieniu PE, bo w rozpatrywanym przypadku nie mamy do czynienia z pobieraniem paliwa na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym, gdyż (...) (...) (...), od którego powódka zakupuje gaz ziemny na Białorusi, nie jest przedsiębiorstwem energetycznym, o którym mowa w art. 3 pkt 13 PE. Powódka wskazała w tym zakresie, że warunki zakupu gazu przez Spółkę dla potrzeb własnych realizacji usługi przesyłu gazu ziemnego z Białorusi do Niemiec określono w Kontrakcie (...), zaś kontrahent Spółki nie jest przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu ww. przepisu, bo zgodnie z zasadą terytorialności przepisów prawa, pomiot, który nie prowadzi na terytorium Polski działalności w zakresie określonym w art. 3 pkt 12 PE, nie może być uznany za przedsiębiorstwo energetyczne w rozumieniu tych przepisów. Tym samym, zdaniem powoda, skoro (...) (...) (...) dokonuje sprzedaży gazu ziemnego poza terytorium Polski, to podmiot ten nie jest objęty zakresem wspomnianej definicji i nie można przyjąć, by w odniesieniu do gazu importowanego następowało pobieranie paliwa na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym zgodnie z art. 3 pkt 13 PE.

Zgodnie z art. 3 pkt 13 PE, odbiorcą jest każdy, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym, natomiast według art. 3 pkt 13a - w brzmieniu tego przepisu aktualnym do 21 lutego 2018 r. – odbiorcą końcowym jest odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; przy czym do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej. Zaś według brzmienia art. 3 pkt 13a PE, obowiązującego od 21 lutego 2018 r., odbiorcą końcowym jest odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; przy czym do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej oraz paliw gazowych zakupionych w celu ich zużycia na potrzeby przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego. Z kolei w myśl art. 3 pkt 12 PE, przedsiębiorstwo energetyczne to podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie: a) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi albo b) przesyłania dwutlenku węgla.

W ocenie Sądu Okręgowego, stanowisko powoda nie jest trafne. Zasada terytorializmu administracji (działania administracji) wyznacza zasięg władztwa krajowej administracji publicznej przy uwzględnieniu kryterium miejsca. W prawie administracyjnym można utożsamiać terytorialność z pojęciem właściwości miejscowej, stosowanym zarówno w odniesieniu do stosowania prawa, jak i kompetencji prawodawczej. Zatem terytorium (kraju, czy jednostki podziału terytorialnego kraju) stanowi obszar kompetencji do podejmowania działań przez organy administracji publicznej oraz przestrzeń skutków prawnych i faktycznych realizowanych czynności. Jest to więc obszar zasięgu ustanowionych norm abstrakcyjno-generalnych i indywidualno- konkretnych oraz działań faktycznych. Oznaczone terytorialnie władztwo administracji publicznej ściśle związane jest z pojęciem jurysdykcji państwa, oznaczającej kompetencję władz określonego państwa w ich relacjach z zagranicą. Pojęcie jurysdykcji państwa obejmuje zaś kompetencję ustawodawczą państwa oraz kompetencję sądów i innych organów do stosowania i egzekwowania prawa (Barbara Kowalczyk, Ekstraterytorialne wykonywanie administracji publicznej, publikacja dostępna pod adresem: (...) K.-B.pdf). Jak słusznie zauważa pozwany, powyżej wskazana zasada nie wyklucza uprawnienia polskich organów administracji publicznej do oceny, w świetle przepisów prawa obowiązujących w Polsce, umów zawartych poza jej granicami, w tym oceny tych umów w ramach postępowań z tzw. elementem transgranicznym. Tym bardziej, że należy zauważyć, iż współcześnie w coraz większym zakresie występuje ekstraterytorialne wykonywanie administracji publicznej, stanowiące odejście od zasady terytorialności administracji publicznej, jako jeden z przejawów deterytorializmu krajowej administracji. Rozwój tego sposobu wykonywania administracji publicznej stanowi nieuniknioną konsekwencję umiędzynarodowienia (europeizacji) wielu spraw podlegających niegdyś tylko organom władzy państwowej. Prawo administracyjne Unii Europejskiej szczególnie często stwarza podstawy wykonywania administracji publicznej poza terytorium państwa, modyfikując przy tym wiele utrwalonych reguł znanych klasycznemu prawu międzynarodowemu (Barbara Kowalczyk , op. cit.).

Niezależnie od powyższego, z punktu widzenia podniesionego przez powoda zarzutu, iż Spółka (...), od której powód kupuje gaz ziemny na Białorusi, nie jest przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu art. 3 pkt 13 PE, istotne znaczenia ma to, że zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 12 PE, przedsiębiorstwo energetyczne to podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi. Należy zauważyć, że ustawodawca wiąże posiadanie przymiotu przedsiębiorstwa energetycznego z wykonywaniem określonego rodzaju działalności gospodarczej, natomiast nie wiąże go z wykonywaniem tej działalności na określonym obszarze (np. na terytorium RP). Oznacza to, że kontrahent powoda – Spółka (...) spełnia przesłanki uznania go za przedsiębiorstwo energetyczne w rozumieniu przepisów Prawa energetycznego. Nadto, Prezes URE zasadnie zwrócił uwagę na to, że w piśmie z 13 lipca 2018 r., na stronie 3 (k. 36-38 akt sądowych), powód wskazał, że na podstawie umów z kontrahentami – (...) S.A. oraz Spółką (...), nabywa i zużywa część gazu przesyłanego swoim gazociągiem, wyłącznie w celu prawidłowego funkcjonowania systemu przesyłania gazu. Zatem, w świetle powyższego, powód nabywa gaz na własne potrzeby nie tylko od (...) (...) (...), lecz także od polskiego podmiotu - spółki (...) S.A., która niewątpliwie jest przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu przepisów ustawy PE. Zatem, chociażby z tego powodu należy przyjąć, że powód zalicza się do kategorii odbiorców końcowych, zdefiniowanych w art. 3 pkt 13 i 13a PE.

Po drugie , strona powodowa utrzymywała, że nie można uznać, iż jest ona podmiotem przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bo należy odróżnić pojęcie „przyłączenia” od pojęcia „połączenia”. Według powoda, pierwsze jest związane z dostarczaniem lub odbieraniem paliwa gazowego – przyłączenie do sieci jest niezbędne, by zapewnić dostarczanie lub odbieranie gazu. Z kolei termin „połączenie” wskazuje jedynie na okoliczność fizycznego powiązania dwóch odrębnych od siebie systemów, z czym mamy do czynienia w przypadku połączenia gazociągu należącego do Spółki z krajową siecią gazową. Ponadto, zdaniem strony powodowej, polski odcinek gazociągu, będącego własnością Spółki, ma charakter autonomiczny w stosunku do funkcjonowania sieci gazowej krajowej, ponieważ może funkcjonować niezależnie od niej, także bez połączenia z krajową siecią przesyłową. Według powódki, w rzeczywistości nie jest ona podmiotem przyłączonym do sieci na terytorium RP. Natomiast dwa fizyczne punkty, znajdujące się we W. i we L., na które wskazał Prezes URE w odpowiedzi na odwołanie, faktycznie stanowią miejsce łączące (...) z krajowym systemem przesyłowym, ale tylko dlatego, że z tych punktów można odbierać z (...) gaz ziemny do Polski, a odwrotna sytuacja nigdy nie zachodzi, bo nie ma technicznej możliwości odwrócenia kierunku przepływu gazu z krajowego systemu do (...). Według strony powodowej oznacza to, że to krajowa sieć jest zależna od połączenia z (...), ponieważ bez tego połączenia w polskim systemie brakowałoby blisko 3 mld m ³ gazu ziemnego rocznie.

Ustosunkowując się do pierwszej z poruszonych przez powoda kwestii, to zgodnie z ustawową definicją, zawartą w art. 3 pkt 11 PE, sieci, to instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstwa energetycznego. Instalacje zaś, to według art. 3 pkt 10 PE, urządzenia z układami połączeń między nimi. Urządzenia, to urządzenia techniczne stosowane w procesach energetycznych (art. 3 pkt 9 PE). Tak więc, należy przyjąć, że urządzenia wraz z układami połączeń między nimi tworzą instalacje, a te, połączone i współpracujące ze sobą, tworzą z kolei sieci. Z kolei sieci gazowe, instalacje magazynowe lub instalacje skroplonego gazu ziemnego albo sieci elektroenergetyczne oraz przyłączone do nich urządzenia i instalacje, współpracujące z tymi sieciami lub instalacjami - w myśl art. 3 pkt 23 PE – tworzą system gazowy albo elektroenergetyczny.

W toku niniejszego postępowania ustalono, że (...) jest właścicielem polskiej części gazociągu tranzytowego J. - (...), który przebiega na terytorium RP przez obszar 5 województw. (...) współpracuje z systemem przesyłowym, którego operatorem jest (...) S.A. ( (...)). Gazociąg (...) łączy się z krajową siecią przesyłową w dwóch fizycznych punktach (W. i L.), przez które do krajowego systemu wprowadzany jest gaz sprowadzany przez powoda. Natomiast, co do sygnalizowanych przez powoda, pojęć „przyłączenia do sieci” i „połączenia z siecią” na gruncie rozporządzenia Ministra Gospodarki z 2 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego, to Sąd orzekający w niniejszym składzie zgadza się z pozwanym, iż przesłanka „przyłączenia do sieci na terytorium RP” wskazuje przede wszystkim na fakt pobierania przez odbiorcę końcowego zużywanego gazu ziemnego na terenie RP. Należy również odnotować, że w § 3 pkt 3 rozporządzenia, do „grupy C” podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci gazowej, zakwalifikowano podmioty zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych, ich wytwarzaniem, przetwarzaniem lub wydobywaniem, magazynowaniem paliw gazowych oraz skraplaniem lub regazyfikacją skroplonego gazu ziemnego. Powód zaś, w oparciu o koncesję z 18 lipca 2008 r., wykonuje działalność gospodarczą w zakresie przesyłania paliw gazowych, odcinkiem gazociągu tranzytowego J. - Europa Zachodnia, znajdującym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w celu dostarczenia tych paliw do sieci przesyłowych odbiorcy. Mając zatem powyższe na uwadze, w ocenie Sądu Okręgowego, (...) został przyłączony do sieci przesyłowej, znajdującej się na obszarze Polski, w wyniku czego, ten gazociąg tranzytowy został połączony z krajowym systemem gazowym. W pełni zasadne jest zatem stwierdzenie, że powód jest odbiorcą końcowym przyłączonym do sieci na terytorium RP, sprowadzającym gaz ziemny w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, w odniesieniu do ilości tego gazu zużytego na własny użytek, podlegając tym samym spornemu obowiązkowi, o którym mowa w art. 10 ust. 1 uee.

Odnośnie do twierdzenia powoda o autonomiczności (...) i zależności krajowej sieci przesyłowej od połączenia z systemem przesyłowym należącym do Spółki (...), to zdaniem Sądu, poczynione w sprawie ustalenia faktyczne przeczą temu twierdzeniu. Z ustaleń tych wynika bowiem, że (...) współpracuje z systemem przesyłowym (...) (fizyczne przyłączenie w dwóch punktach W., L.), a oba systemy przesyłowe tworzą polski system przesyłowy gazu ziemnego. Gazociąg (...) jest gazociągiem działającym w systemie wejścia/wyjścia, takim, jak gazociągi przesyłowe należące do (...). Należy przyznać rację pozwanemu, że skoro (...) przebiega przez terytorium Polski, stanowiąc element systemu przesyłowego krajowego, jak każda sieć przesyłowa, zaś jego funkcjonowanie regulują przepisy krajowe, to nie można przyjąć, że (...) jest autonomiczny i niezależny względem krajowego systemu przesyłowego. Nadto, usługi przesyłania gazu świadczy na całym terytorium RP (obejmując krajowy system przesyłowy, jaki i (...)) jeden podmiot – (...) S.A. z siedzibą w W. ( (...)), wyznaczony na operatora systemu przesyłowego gazowego, który zarządza w danym zakresie całą siecią gazową w Polsce. Jednym z obowiązków operatora tego systemu jest zaś zapewnienie długoterminowej zdolności systemu gazowego w celu zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania paliw gazowych w obrocie krajowym i transgranicznym (art. 9c ust. 1 pkt 4 PE). Co istotne, współpracując z krajowym systemem przesyłowym, poprzez zapewnienie dostaw gazu ze Wschodu, (...) uczestniczy w realizacji podstawowych celów, wyznaczonych w art. 1 ust. 2 PE, zwłaszcza dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, przez zapewnienie ciągłości, niezawodności i optymalizacji przesyłu gazu.

Nieprawdziwe jest również twierdzenie powoda, jakoby krajowy system przesyłowy pozostawał w całkowitej zależności od (...), gdyż – jak trafnie wskazał pozwany – Polska pozyskuje gaz ziemny z różnych źródeł, w tym z własnego wydobycia, a nie tylko od Rosji. Jednocześnie stale podejmowane są działania, mające na celu dywersyfikację dostaw z nowych źródeł, aby uniezależnić Polskę od gazu pochodzącego z Rosji i zwiększyć tym samym bezpieczeństwo energetyczne. Przykładowo, w roku 2016 oddano do użytku terminal regazyfikacyjny (...) w Ś., do którego możliwe są dostawy gazu z całego świata; realizowana jest inicjatywa związana z powstaniem tzw. Bramy Północnej (mającej zapewnić alternatywne dostawy gazu dla Polski oraz Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej); w celu integracji Polski z sąsiadującymi rynkami gazu, (...) podejmuje działania polegające na budowie połączeń międzysystemowych: I. Polska – Litwa, I. Polska – Ukraina, I. Polska – Słowacja, I. Polska – Czechy.

Wobec oczywistej nietrafności stanowiska powoda o autonomiczności gazociągu (...), jak również mając na względzie to, iż kwestia sporna w niniejszej sprawie ma charakter sporu prawnego, sprowadzającego się do odpowiedzi na pytanie, czy powód jest objęty obowiązkiem, o którym mowa w art. 10 ust. 1 uee, jako odbiorca końcowy przyłączony do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprowadzający gaz ziemny w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, w odniesieniu do ilości tego gazu zużytego na własny użytek, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., Sąd uznał za zbędne przeprowadzenie - wnioskowanego przez powoda – dowodu z opinii biegłego na fakt autonomicznego funkcjonowania (...) i zależności krajowej sieci przesyłowej od połączenia z (...). Rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy wymaga dokonania wykładni relewantnych przepisów prawa, nie zależy zaś od uzyskania wiadomości specjalnych, odnośnie do technicznych aspektów funkcjonowania (...).

Po trzecie , według powoda, na to, że nie jest on objęty zakresem regulacji art. 10 ust. 2 pkt 4 uee wskazują też przepisy, dotyczące zasad kalkulacji taryf dla paliw gazowych (w tym art. 45 ust. 1e PE), które nie przewidują możliwości uwzględnienia poniesionych z tego tytułu wydatków w kosztach uzasadnionych dla usługi przesyłania gazu. Jednakże w tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Prezesa URE, iż z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w aspekcie podlegania przez powoda obowiązkowi określonemu w art. 10 ust. 1 uee (w tym obowiązkowi uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa efektywności energetycznej), kwestia sposobu kalkulacji taryfy za usługę przesyłu pozostaje całkowicie irrelewantna.

Bez znaczenia dla podlegania przez powoda spornemu obowiązkowi, pozostaje również, sygnalizowany przez tę stronę, brak uzasadnienia technicznego i ekonomicznego dla podjęcia działań wskazanych w art. 10 ust. 1 uee. Powód twierdzi, że nie ma fizycznej możliwości przetransportowania zakładanej ilości gazu przy mniejszym zużyciu paliwa gazowego, a zmniejszenie ilości gazu zużywanego przez Spółkę na potrzeby transportu możliwe byłoby jedynie w momencie wymiany wszystkich turbin gazowych na tłoczniach na turbiny o większej sprawności, co przyniosłoby jedynie jednorazowe zmniejszenie ilości zużywanego gazu paliwowego i powodowałoby bardzo wysokie koszty realizacji takiego przedsięwzięcia. Należy jednak mieć na uwadze, że wypełnienie spornego obowiązku może nastąpić alternatywnie, albo przez zrealizowanie przedsięwzięcia lub przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, w wyniku których uzyskuje się oszczędności energii finalnej, potwierdzone audytem efektywności energetycznej, albo przez uzyskanie i przedstawienie do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej, jak również - na warunkach przewidzianych w art. 11 uee - przez uiszczenie opłaty zastępczej. Zatem, brak możliwości zrealizowania przez powoda przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, nie zwalania strony z obowiązku przewidzianego w art. 10 ust. 1 uee, który może zostać wykonany – tak jak to miało miejsce w danym przypadku – przez uzyskanie i przedstawienie do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej, czy przez uiszczenie opłaty zastępczej.

Mając na uwadze powyżej zaprezentowaną argumentację, zarzut sformułowany w punkcie pierwszym odwołania nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ Spółka (...) jest podmiotem, o którym mowa w art. 10 ust. 2 pkt 4 uee i tym samym podlega obowiązkowi przewidzianemu w art. 10 ust. 1 uee.

Także drugi z zarzutów odwołania okazał się chybiony. Powód wskazał w nim na naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3 pkt 13 Prawa energetycznego w związku z art. 10 ust. 1 uee poprzez uznanie, że powód nie wykorzystuje w całości gazu paliwowego na cele przesyłowe, gdy w rzeczywistości całość gazu jest używana w tym celu. Stanowisko to powód wiąże z - zasygnalizowaną powyżej - zmianą od 22 lutego 2018 r. definicji odbiorcy końcowego, zgodnie z którą odbiorcą końcowym jest odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; przy czym do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej oraz paliw gazowych zakupionych w celu ich zużycia na potrzeby przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego [kursywą zaznaczono fragment dodany nowelą]. Powód twierdzi, powołując się na załączoną do odwołania opinię techniczną, że zużycie przez niego zakupionego gazu ziemnego na potrzeby własne przesyłu obejmuje 4 kategorie zużycia gazu:

1.  gaz do napędu 16 turbin gazowych (paliwo do turbin) w tłoczniach gazu;

2.  gaz do kotłowni technologicznych i kotłowni grzewczych;

3.  gaz do zasilania agregatów prądotwórczych i kotłowni antyoblodzeniowych;

4.  gaz zużywany podczas tzw. czynności eksploatacyjnych w tłoczniach na potrzeby m.in. zadziałania systemów bezpieczeństwa, przeglądów technicznych, sprawdzeń urządzeń uszczelnień na agregatach sprężających, podczas których dochodzi do emisji gazu ziemnego do atmosfery (zużycie w czynnościach eksploatacyjnych jest w rzeczywistości ubytkiem powstałym w trakcie procesów technologicznych związanych z funkcjonowaniem urządzeń umożliwiających tłoczenie gazu)

- i wszystkie dotyczą funkcjonalnie gazu nabywanego z przeznaczeniem do celów obsługi systemu przesyłu gazu, co stanowi podstawową działalność powoda. Wobec tego, zdaniem strony, całość gazu ziemnego zużywana przez obiekty infrastruktury technicznej Spółki powinna być zakwalifikowana jako zużycie wyłącznie na potrzeby przesyłu (transportu) gazu. Spółka uważa zatem, że nie dokonuje przywozu gazu ziemnego jako odbiorca końcowy, skoro przeznacza go w całości na potrzeby przesyłu, a w konsekwencji nie jest podmiotem na którym spoczywa obowiązek z art. 10 uee.

Ze stanowiskiem powoda nie sposób się jednak zgodzić. Nie wszystkie wskazane przez powoda kategorie zużycia gazu ziemnego można bowiem zakwalifikować, jako zużycie wyłącznie na potrzeby przesyłu (transportu) gazu (zob. kategoria 2). Zdaniem Sądu, dotyczyć to może tylko zużycia bezpośrednio związanego z usługą przesyłu, a nie związanego z nią pośrednio, w związku z wykonywaniem działalności, polegającej na transporcie gazu. Nie mieści się zatem w tej kategorii np. zużycie na cele grzewcze, a jak wskazał powód, w 2 kategorii zużycia znajduje się gaz do kotłowni technologicznych i kotłowni grzewczych wykorzystywany m.in. w centralnym ogrzewaniu i do podgrzania wody w pomieszczeniach technicznych i biurowych oraz serwerowniach (kotłownia grzewcza). W ocenie Sądu, sporny obowiązek spoczywa zatem na Spółce w odniesieniu do gazu wykorzystywanego do ogrzewania i podgrzewania wody w pomieszczeniach biurowych, magazynach, warsztatach, serwerowniach etc., gdyż brak jest podstaw do przyjęcia, by wykorzystywanie gazu ziemnego do urządzeń służących do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej, traktować za zużycie na potrzeby przesyłania gazu ziemnego. Z tego względu, powód także po wspomnianej nowelizacji PE, objęty jest definicją odbiorcy końcowego, co w rezultacie przesądza o spoczywaniu na nim obowiązku z art. 10 uee.

Z tych wszystkich względów, wobec braku podstaw do uwzględnienia odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że powód - jako przegrywający sprawę – zobowiązany jest do zwrotu pozwanemu kosztów procesu, na które złożyło wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalonej na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska