Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –

Sędzia SO Ewa Malinowska

po rozpoznaniu 11 września 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego z 28 września 2023 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia SO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmK 8/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 28 września 2023 r. nr (...) Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (dalej Prezes UTK) na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 775, z późn. zm.) (dalej k.p.a.) w związku z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 66 ust. 2 oraz art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r. poz. 1786, z późn. zm.), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kary pieniężnej na Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. (dalej Powód, Spółka), za prowadzenie działalności bez wymaganego dokumentu, o którym mowa w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym, tj. jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa, nałożył na Spółkę karę pieniężną w wysokości 205 844,66 zł (słownie: dwieście pięć tysięcy osiemset czterdzieści cztery złote sześćdziesiąt sześć groszy) za prowadzenie w okresie od 26 czerwca 2023 r. do 4 lipca 2023 r. działalności bez wymaganego dokumentu, o którym mowa w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym, tj. jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa.

( decyzja – k. 115- 126 akt adm.).

Powód złożył odwołanie od powyższej Decyzji, w którym wniósł na podstawie art. 189k § 1 pkt 3 k.p.a. o częściowe umorzenie nałożonej na niego administracyjnej kary pieniężnej.

Powód przyznał, że prowadzona przez niego w okresie od 26 czerwca 2023 r. do 4 lipca 2023 r. działalność przewozowa wynikała z błędnego odczytu terminu uprawomocnienia się decyzji z 19 maja 2023 r. o cofnięciu certyfikatu bezpieczeństwa. Spółka błędnie założyła termin 30- dniowy zamiast 14- dniowego. Spowodowało to realizację wstępnie przyjętych planów w okresie już po uprawomocnieniu się decyzji. Mimo cofnięcia certyfikatu dostęp do infrastruktury nie został zablokowany i Spółka korzystała bez przeszkód z możliwości zamawiania tras pociągów i realizacji przewozów na liniach infrastruktury kolejowej. Powód zaznaczył jednak, że Spółka prowadziła działalność zgodnie z funkcjonującym Zarządzeniem Systemem Bezpieczeństwa i dbałością o bezpieczeństwo ruchu kolejowego. Pracownicy bezpośrednio związani z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego posiadali odpowiednie przeszkolenie i uprawnienia. Natomiast naruszenie przepisów miało miejsce zaledwie kilka dni po uprawomocnieniu decyzji o cofnięciu certyfikatu bezpieczeństwa, a więc nie nastąpiły żadne zmiany w strukturze firmy, zakresach realizowanych obowiązków, jak i nadzorze nad procesami. Dodatkowo, jak podniósł Powód, nie doszło do żadnego wypadku ani sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu podczas realizowanych przejazdów.

Powód podkreślił, że zdaje sobie sprawę z naruszenia przepisów jednakże wysokość nałożonej kary jest niewspółmierna do winy. Spółka po ww. incydencie nie zrealizowała już ani jednego przejazdu, co świadczy, że nie jest to działanie z premedytacją, a jedynie błędne odczytanie terminów administracyjnych. Nadto Powód zauważył, że Spółka nie prowadzi już działalności związanej z przewozami kolejowymi i utraciła źródło dochodów z tym związanych, toteż zapłata nałożonej kary mocno wpłynęłaby na stabilność finansową Spółki.

(odwołanie – k. 14 akt sąd.)

Powód precyzując swoje wnioski w piśmie z 28 grudnia 2023 r. wskazał, że domaga się uchylenia Decyzji w części lub zmiany Decyzji w części.

(pismo Powoda z 28 grudnia 2023 r. k. 30 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wniósł o:

1.  oddalenie odwołania w całości,

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów, tj. poszczególnych pism składających się na akta administracyjne sprawy na okoliczności wskazane w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie związane z wykazaniem faktów potwierdzających zasadność nałożenia na Powoda kary pieniężnej zgodnie z Decyzją;

3.  oddalenie wniosku Powoda o częściowe umorzenie nałożonej kary administracyjnej;

4.  zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z uwzględnieniem nakładu pracy radcy prawnego, charakteru i stopnia zawiłości sprawy.

(odpowiedź na odwołanie k. 38- 45 akt sąd.)

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powód otrzymał licencję na świadczenie usług transportu kolejowego ważną od 16 lipca 2012 r.

(dowód: licencja k. 91 akt adm.)

Oprócz tego na mocy decyzji Prezesa UTK z 3 listopada 2017 r., sygnatura: (...) Powód uzyskał certyfikat bezpieczeństwa część A o nr identyfikacyjnym UE: (...), a na mocy decyzji Prezesa UTK z 25 sierpnia 2020 r., sygnatura: (...), posiadał certyfikat bezpieczeństwa część B o nr identyfikacyjnym UE: (...).

(dowód: decyzja Prezesa UTK z 3 listopada 2017 r. k. 69- 80 akt adm., decyzja Prezesa UTK z 25 sierpnia 2020 r. k. 81- 90 akt adm.)

Prezes UTK decyzją z 19 maja 2023 r., sygnatura: (...), cofnął Powodowi certyfikat bezpieczeństwa składający się z obydwu ww. certyfikatów.

(dowód: decyzja Prezesa UTK z 19 maja 2023 r. k. 17- 62 akt adm.)

Wymieniona decyzja o cofnięciu certyfikatu została doręczona Powodowi 6 czerwca 2023 r. Wobec niezłożenia przez Powoda wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy stała się ostateczna z dniem 21 czerwca 2023 r.

(okoliczności niesporne)

Zgodnie z informacjami przekazanymi Prezesowi UTK przez zarządcę infrastruktury (...) S.A. ( (...)) w piśmie z 21 lipca 2023 r., sygnatura: (...) Powód w dniach:

1. 26 czerwca 2023 r. - zrealizował przejazd pociągu o nr (...) w relacji (...) - KwK (...);

2. 28 czerwca 2023 r. - zrealizował przejazdy pociągów o nr:

- (...) relacji KwK (...),

- (...) relacji KwK (...),

- (...) relacji (...) - (...),

- (...) relacji (...) - L.,

- (...) relacji L. - (...);

3. 4 lipca 2023 r. - zrealizował przejazdy pociągów o nr:

- (...) relacji (...) - M.,

- (...) relacji M. - (...).

(dowód: pismo (...) z 21 lipca 2023 r. k. 67 akt adm.)

Wobec powyższego, Prezes UTK pismem z 26 lipca 2023 r., sygnatura: (...), zawiadomił Powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego, w sprawie nałożenia na niego kary pieniężnej za prowadzenie działalności bez wymaganego dokumentu, o którym mowa w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym, tj. jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa. Jednocześnie Prezes UTK poinformował, że do akt postępowania został załączony konkretny materiał dowodowy. W danym zawiadomieniu Prezes UTK poinformował Powoda również o możliwości skorzystania z prawa do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji, w terminie 14 dni od otrzymania niniejszego pisma.

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania k. 11-13 akt adm., z.p.o. k. 15-16 akt adm.)

Powód nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia (okoliczność niesporna).

W dniu 28 września 2023 r. Prezes UTK wydał zaskarżoną Decyzję.

(dowód: Decyzja k. 115- 126 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania, których autentyczność nie była podważana przez żadną ze stron postępowania, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 4 ust. 9 ustawy o transporcie kolejowym przewoźnik kolejowy to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania przewozów kolejowych, w tym przedsiębiorca świadczący wyłącznie usługę trakcyjną, na podstawie licencji i jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa, lub przedsiębiorca uprawniony do wykonywania przewozów kolejowych na podstawie świadectwa bezpieczeństwa.

Przy czym należy wskazać, że stosownie do art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 780 ze zm.) przewoźników kolejowych posiadających certyfikat bezpieczeństwa uznaje się, do czasu uzyskania jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa, za przewoźników kolejowych, o których mowa w art. 4 pkt 9 ustawy o transporcie kolejowym, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

W konsekwencji podmiot, który uzyskał certyfikat bezpieczeństwa przed wejściem w życie ustawy z 30 marca 2021 r., spełnia wymogi definicji przewoźnika kolejowego wynikające z art. 4 ust. 9 ustawy o transporcie kolejowym.

Natomiast w myśl art. 6 ustawy z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym do postępowań w sprawie cofnięcia certyfikatu bezpieczeństwa, autoryzacji bezpieczeństwa, zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji pojazdu kolejowego lub zezwolenia dla typu pojazdu, wydanego przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Dodania wymaga, że na mocy art. 43 ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym licencjonowaniu podlega działalność gospodarcza polegająca na:

1) wykonywaniu przewozów kolejowych osób;

2) wykonywaniu przewozów kolejowych rzeczy;

3) świadczeniu usług trakcyjnych.

Co istotne, w świetle art. 43 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym licencja jest potwierdzeniem zdolności przedsiębiorcy do wykonywania funkcji przewoźnika kolejowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym licencja nie uprawnia przedsiębiorcy do dostępu do infrastruktury kolejowej.

Wedle art. 17e ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym warunkiem dopuszczenia przedsiębiorcy do korzystania z infrastruktury kolejowej jest posiadanie jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa. Przy czym należy wskazać, że na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z 30 marca 2021 r., podmiot posiadający certyfikat bezpieczeństwa, również spełnia ten warunek.

Nie ulega zatem wątpliwości, że w celu możliwości wykonywania przewozów kolejowych od 26 czerwca 2023 r. do 4 lipca 2023 r., zgodnie z przepisami prawa Powód zobowiązany był do jednoczesnego dysponowania zarówno licencją przewoźnika kolejowego jak i jednolitym certyfikatem bezpieczeństwa, ewentualnie certyfikatem bezpieczeństwa uzyskanym przed wejściem w życie ustawy z 30 marca 2021 r. Tymczasem jak bezsprzecznie wynika z materiału dowodowego w podanym okresie tym certyfikatem już się nie legitymował, gdyż został on mu cofnięty na mocy decyzji Prezesa UTK z 19 maja 2023 r., a decyzja ta stała się ostateczna 21 czerwca 2023 r., przez co Powód utracił status przewoźnika w rozumieniu art. 4 ust. 9 ustawy o transporcie kolejowym. Mimo tego Powód w danym okresie zrealizował przewozy, co jest w niniejszej sprawie niesporne. W odwołaniu Powód nie zgodził się bowiem jedynie z karą nałożoną na niego zaskarżoną Decyzją.

W tej sytuacji zastosowanie miał art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o transporcie kolejowym, zgodnie z którym karze pieniężnej podlega przedsiębiorca, który prowadzi działalność bez wymaganego dokumentu, o którym mowa w art. 17e lub art. 43 ustawy o transporcie kolejowym. Sformułowanie przedmiotowego przepisu wskazuje, że organ jest obowiązany a nie uprawniony do nałożenia kary w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze, tak więc kwestia nałożenia kary nie została pozostawiona uznaniu organu.

W myśl art. 66 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym za naruszenie przez przedsiębiorcę każdego z przepisów art.. 66 ust. 1 Prezes UTK nakłada, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości do 2% rocznego przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku obrotowym. Ustalając natomiast wysokość kary pieniężnej, Prezes UTK uwzględnia zakres naruszenia przepisu, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe, zgodnie z treścią art. 66 ust. 2b ustawy o transporcie kolejowym.

Sąd uznał, że zakres naruszenia jakiego dopuścił się Powód był znaczący. Przede wszystkim prowadzenie działalności bez wymaganego dokumentu określonego w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym, jakim jest jednolity certyfikat bezpieczeństwa, jest bardzo istotnym naruszeniem rzutującym na zapewnienie bezpieczeństwa na kolei. W tym kontekście należy podkreślić, że Powód został na mocy decyzji Prezesa UTK z 19 maja 2023 r. pozbawiony certyfikatu bezpieczeństwa, tak więc przestał spełniać warunki jego posiadania. Mimo tego kontynuował działalność przewoźnika kolejowego, co mogło wpłynąć na powstanie zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Wprawdzie Powód realizował przewozy w ciągi 3 dni po uzyskaniu przez decyzję o cofnięciu certyfikatu waloru ostateczności, ale w sumie zrealizował 8 przejazdów pociągami. Tymczasem Powód jako profesjonalista powinien mieć wiedzę, że brak certyfikatu pozbawia go prawa do prowadzenia przewozów i powinien upewnić się kiedy decyzja w tym przedmiocie stała się ostateczna. Jednak wielokrotnie dopuścił się przewozów bez potwierdzenia bezpieczeństwa tych przewozów.

W tym miejscu wtrącenia wymaga, iż wszelako na gruncie art. 66 ust. 2a ustawy o transporcie kolejowym Prezes UTK odstępuje od nałożenia kary, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte niezwłocznie, aczkolwiek w analizowanym przypadku nie można usunąć skutku naruszenia w postaci braku dysponowania przez Powoda wymaganym dokumentem określonym w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym w czasie realizacji przejazdów kolejowych, tj. od 26 czerwca do 4 lipca 2023 r.

Jeśli chodzi o dotychczasową działalność Powoda to zwrócenia uwagi wymaga, że nie był on dotychczas karany finansowo za prowadzenie działalności bez wymaganego dokumentu o którym mowa w art. 17e ustawy o transporcie kolejowym, tj. jednolitego certyfikatu bezpieczeństwa, jednakże to nieprawidłowa działalność Powoda w sektorze transportu kolejowego skutkowała koniecznością cofnięcia mu certyfikatu bezpieczeństwa na mocy decyzji Prezesa UTK z 19 maja 2023 r.

Odnośnie możliwości finansowych Powoda należy wskazać, że zgodnie z zeznaniem o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r., roczny przychód Powoda osiągnięty w roku obrotowym 2022 wyniósł 17 153 721,34 zł. Powód nie przedstawił przy tym dowodów, które świadczyłyby, że nie jest w stanie uiścić kary w wysokości 205 844,66 zł.

Nałożona zaskarżoną Decyzją kara w ww. wysokości 205 844,66 zł, stanowi 60% kary maksymalnej, tak więc mieści się w granicach art. 66 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym i nie ma potrzeby jej obniżenia.

Odnosząc się do złożonego przez Powoda na podstawie art. 189k § 1 pkt 3 k.p.a. wniosku o częściowe umorzenie nałożonej kary administracyjnej Sąd wskazuje, że na podstawie wymienionego przepisu to organ administracji publicznej, który nałożył administracyjną karę pieniężną, na wniosek strony, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem publicznym lub ważnym interesem strony, może udzielić ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, m.in. poprzez umorzenie administracyjnej kary pieniężnej w całości lub części. Oznacza to, że przepis jest skierowany do organu, który działa na wniosek strony, podczas gdy Powód nie złożył takiego wniosku do organu, stąd organ nie podejmował decyzji w tej materii. Powód złożył natomiast odwołanie do Sądu od Decyzji, którą została nałożona na Powoda kara pieniężna i dopiero w tym odwołaniu zawarł wniosek o częściowe umorzenie nałożonej kary administracyjnej w trybie art. 189k § 1 pkt 3 k.p.a. Tymczasem to organ w odrębnym postępowaniu powinien rozstrzygnąć w przedmiocie wniosku Powoda, a ulga może zostać przez niego udzielona dopiero wówczas gdy administracyjna kara pieniężna podlega już wykonaniu, na co szczególnie zwraca uwagę doktryna, toteż Decyzja o karze winna być w tej sytuacji prawomocna, a nie uzyskała tego waloru wobec wniesienia odwołania do Sądu. Żądanie Powoda jest zatem w tym zakresie przedwczesne i skierowane do niewłaściwego podmiotu, bowiem Sąd nie podejmuje decyzji w sprawie wniosku dotyczącego ulgi w trybie art. 189k § 1 pkt 3 k.p.a. (patrz np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 13 maja 2022 r., sygn. III SA/Kr 1/22, L.).

W tym stanie rzeczy, z powyższych względów, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez Powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁷⁵ § 1 k.p.c.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia sprawy na posiedzeniu niejawnym stanowił art. 148 ¹ § 1 i § 3 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania, Powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niej na rzecz Pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935).

Sędzia SO Ewa Malinowska