Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 28 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Dariusz Dąbrowski

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w przedmiocie zażalenie na czynności przeszukania złożonego przez (...) sp. z o.o. w W.

postanawia:

1.  oddalić zażalenie,

2.  znieść wzajemnie koszty postepowania między stronami.

SSO Dariusz Dąbrowski

XVII Amz 21/25

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 1 kwietnia 2025 r. (...) sp. z o.o. w W. złożyła zażalenie na czynności przeszukania podjęte z naruszeniem przepisów prawa oraz praw przeszukiwanej Spółki, dokonane w toku przeszukania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, tj.: dokonanie przeglądu i zapoznanie się z materiałami (dokumentami, korespondencją itp.) objętymi ochroną poufności komunikacji pomiędzy przedsiębiorcą a wykwalifikowanym prawnikiem ((...) - (...)) a także objętej tajemnicą zawodową radcy prawnego, co miało miejsce w odniesieniu do dokumentów pt.:

i. (...)”;

ii. (...);

iii. (...);

iv. (...);

v. (...)”

vi. (...)[...]”;

vii. (...)”;

viii. (...)”.

Mając powyższe na uwadze skarżący zarzucił czynnościom dokonanym przez Prezesa Urzędu naruszenie przepisów prawa, tj. naruszenie przepisów art. 105b ust. 1 u.o.k.k. w zw. z art. 105q u.o.k.k. w zw. z art. 7 Karty Praw Podstawowych UE (“Karta”, Dz. U. C 202 z 7.6.2016, s. 389-405) oraz w zw. z art. 47 Konstytucji RP (Dz. U. z 1997 r. nr 78 poz. 483) oraz w zw. z art. 8 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności ("Konwencja”, Dz. U. z 1993 r., nr .61, poz. 284) oraz w zw. z art. 23 k.c. poprzez uznanie, że Prezesowi UOKiK przysługuje w toku przeprowadzanego przeszukania przedsiębiorcy (Skarżącej) uprawnienie do zapoznawania się z zawartością prywatnych urządzeń (w tym telefonów) pracowników przedsiębiorcy, u którego prowadzone jest przeszukanie, podczas gdy przepisy u.o.k.k. (oraz k.p.k.) znajdujących odpowiednie zastosowanie do przeszukania prowadzonego przez Prezesa UOKiK) zawierają zamknięty katalog uprawnień Prezesa UOKiK w toku przeszukania, wśród których takie uprawnienie nie zostało wymienione.

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o:

1. w odniesieniu do zaskarżonych Czynności Przeszukania, na podstawie art. 105p u.o.k.k. o uchylenie w całości zaskarżonych Czynności Przeszukania dokonanych przez Prezesa UOKiK w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez Skarżącą jako naruszających przepisy prawa wskazane w pkt. petitum niniejszego zażalenia;

2. w odniesieniu do zaskarżonych Czynności Przeszukania, na podstawie art. 105p w zw. z art. 105m ust. 5 u.o.k.k., o stwierdzenie, że dowody uzyskane w wyniku zaskarżonych Czynności Przeszukania nie mogą być wykorzystane w prowadzonym postępowaniu wyjaśniającym o sygn. (...) ani w innych postępowaniach prowadzonych przez Prezesa UOKiK, ani w postępowaniach prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów.

3. uznanie za fakt bezsporny, niewymagający dowodu tego, że materiały zebrane w toku Czynności Postępowania zawierają informacje objęte (...) / tajemnicę zawodową radcy prawnego;

4. z ostrożności procesowej, na wypadek kwestionowania przez Prezesa UOKiK faktu, że materiały zebrane w toku Czynności Postępowania zawierają informacje objęte (...) / tajemnicę zawodową radcy prawnego, o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania radcy prawnego Pana W. C., - w celu wykazania, że materiały zebrane w toku Czynności Przeszukania zawierają informacje objęte (...) / tajemnicę zawodową radcy prawnego;

5. zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego od Prezesa UOKiK na rzecz Skarżącej według norm przepisanych;

6. na podstawie art. 397 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 148 § 3 k.p.c. - niezwłoczne wyznaczenie rozprawy i rozpoznanie zażalenia na rozprawie.

W odpowiedzi na zażalenie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o jego oddalenie oraz zasadzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił co następuje:

(...) sp. z o.o. w W. jest przedsiębiorcą wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego pod pozycją (...), którego działalnościami wiodącymi są m. in.: produkcja wyrobów budowlanych z betonu, czy też wydobywanie żwiru i piasku.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał na wniosek Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 20 lutego 2025 roku zgodę na przeszukanie w siedzibie (...) sp. z o.o. w W..

W dniu 18 marca 2025 r. Prezes UOKiK rozpoczął czynności przeszukania w siedzibie (...) sp. z o.o. w W..

W. C. jest Prezesem Zarządu Spółki. W. C. jest radcą prawnym wpisanym na listę radców prawnych i wykonującym ten zawód na podstawie art. 9 ust. 1 i 4 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.

W trakcie dokonywanych czynności przeszukujący zabezpieczyli dokumenty znalezione w pomieszczeniach Spółki, w których urzędował W. C., w tym (...)”, (...)”, (...)”, (...)”, (...), (...)”, (...)”, (...)”.

Powyższy stan faktyczny był między stronami bezsporny. Sąd ustalił go na podstawie informacji znanych Sądowi z urzędu (wydanie przez (...) zgody na dokonanie przeszukania) oświadczeń stron zawartych w pismach procesowych oraz składanych na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2025 roku oraz na podstawie dokumentów złożonych przez strony jako załączniki do protokołu.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje:

Zażalenie złożone przez skarżącego było co do zasady niezasadne. Jednakże zdaniem Sądu, w związku z tym, że osobą, wobec której zostały dokonane czynności przeszukania był radca prawny, Prezes UOKiK powinien w stosunku do dokumentów, zabezpieczonych wobec tej osoby zastosować procedurę kopertową opisaną w art. 105da ust. 3 u.o.k.i k. w zw. z art. 105q pkt 1 ustawy. Zdaniem Sądu obecnie Organ powinien zwrócić te dokumenty Spółce lub przesłać je do Sądu OKiK na podstawie wskazanych wyżej przepisów.

Zgodnie z treścią art. 105da u.o.k.i.k.:

„1. Jeżeli w toku kontroli kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona oświadczy, że ujawnione w toku kontroli pisma lub dokumenty, w tym zawarte na informatycznych nośnikach danych, w urządzeniach lub w systemach informatycznych, o których mowa w art. 105b ust. 1 pkt 2:

1) zawierają pisemną komunikację między kontrolowanym a niezależnym od kontrolowanego adwokatem, radcą prawnym, prawnikiem z Unii Europejskiej w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 823) lub osobą, o której mowa w art. 2a tej ustawy, wytworzoną w celu realizacji prawa kontrolowanego do uzyskania ochrony prawnej w związku z przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu, w toku którego jest przeprowadzana kontrola, lub

2) zostały sporządzone wyłącznie w celu realizacji prawa kontrolowanego do uzyskania ochrony prawnej od osób, o których mowa w pkt 1, w związku z przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu, w toku którego jest przeprowadzana kontrola

- kontrolujący pozostawia te pisma lub dokumenty w miejscu kontroli.

2. W przypadku złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, kontrolujący może zapoznać się pobieżnie z pismem lub dokumentem, w sposób pozwalający na ustalenie autora, adresata, tytułu oraz przedmiotu pisma lub dokumentu oraz daty jego sporządzenia. Kontrolujący jest uprawniony do żądania od kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej dodatkowych ustnych wyjaśnień w przedmiocie złożonego oświadczenia oraz przygotowania wersji pisma lub dokumentu niezawierającej informacji objętych ochroną zgodnie z ust. 1, jeżeli jest to możliwe.

3. Jeżeli oświadczenie kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej, o którym mowa w ust. 1, budzi wątpliwości, kontrolujący niezwłocznie, nie później niż po zakończeniu kontroli, przekazuje pismo lub dokument, którego wątpliwość dotyczy, sądowi ochrony konkurencji i konsumentów, w sposób zapewniający należyte zabezpieczenie przed ujawnieniem jego treści.

4. Na kontrolowanym spoczywa ciężar dowodu, że pisma lub dokumenty, o których mowa w ust. 1, spełniają przesłanki określone w tym przepisie.”.

Odnosząc powyższe przepisy do kwestii zabezpieczenia dokumentów znajdujących się na nośnikach danych Prezesa Zarządu Spółki W. C. lub zabezpieczonych w użytkowanych przez niego pomieszczeniach Spółki. Jego sytuacja jest odmienna od innych pracowników Spółki, albowiem wykonuje on zawód radcy prawnego, jest wpisany na listę radców pranych. Zdaniem Sądu samo zabezpieczenie tych dokumentów oraz przeniesienie ich do Centrali Urzędu nie stanowi naruszenia przepisów u.o.k.i.k. Natomiast ich selekcja powinna odbyć się ze szczególną ostrożnością z udziałem pełnomocników Spółki.

Sąd nie może zgodzić się z zapatrywaniem zaprezentowanym w odpowiedzi na zażalenie przez Prezesa UOKiK. Organ wskazuje, że z uwagi na stosunek zatrudnienia wyłącza niezależność radcy prawnego i to niezależnie od gwarancji niezależności wpisanych w wykonywany zawód prawniczy. Zdaniem Prezesa Urzędu z treści art. 105da wynika wprost, że ochrona nim przewidziana dotyczy wyłącznie ściśle określonej w tym przepisie komunikacji pomiędzy przeszukiwanym a niezależnym od niego radcą prawnym czy prawnikiem zagranicznym, a prawnik będący pracownikiem przedsiębiorcy w oczywisty sposób nie pozostaje od niego niezależny. W konkluzji Organ wskazał, że W. C. nie może być postrzegany jako niezależny od C. radca prawny.

Sąd w składzie rozpoznającym tą sprawę nie zgadza się z tym zapatrywaniem. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych:

„1. Zawód radcy prawnego może wykonywać osoba, która spełnia wymagania określone niniejszą ustawą.

2. Radca prawny wykonuje zawód ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej oraz zasad etyki radcy prawnego.

3. Radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej.

4. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.

5. Radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.

6. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji:

1) udostępnianych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,

2) przekazywanych na podstawie przepisów rozdziału 11a działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 i 2760)

– w zakresie określonym tymi przepisami.”

Art. 9 stanowi, że: „Radca prawny wykonujący zawód w ramach stosunku pracy zajmuje samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej.” A w ust. 4: „Radcy prawnemu nie można polecać wykonania czynności wykraczającej poza zakres pomocy prawnej.” Wreszcie w art. 13 ust. 1 wskazano, że: „Radca prawny nie jest związany poleceniem co do treści opinii prawnej.”

Przepisy te jednoznacznie ustanawiają gwarancje niezależności radcy prawnego, także dla „prawnika wewnętrznego spółki”. Nadto w rozumieniu art. 225§1 k.p.k. korespondencja i wytworzone przez radcę prawnego dokumenty, jeżeli wiążą się z przedmiotem przeszukania są objęte w tajemnicą obrończą lub tajemnicą zawodową.

Nadto zdaniem Sądu przepisy art. 105da u.o.k.i.k. nie stanowią lex specialis wobec przytoczonych powyżej przepisów ustawy o radcach pranych i k.p.k., nie wynika to z żadnego przepisu ustawowego. Są to przepisy równoległe i należy odczytywać je razem.

Co prawda w uzasadnieniu projektu zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w życie ustawą z 2023 r. nawiązuje się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 14 września 2010 r. (C-550/07 A. N. i A. C.), w którym wskazano, że ochrona tajemnicy obrończej nie odnosi się do prawników pracujących w strukturach organizacyjnych danego przedsiębiorcy, tzw. (...). Należy mieć jednakże na uwadze, że przepisy prawa krajowego nie znają (oprócz u.o.k.i.k.) pojęcia zależnego radcy prawnego, a przepisy ustawy nie stanowią lex specialis wobec ustawy o radcach prawnych. Jak wskazał komentator w komentarzu do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów „…choć adwokaci nie pozostają w stosunku pracy ze swoimi klientami, radcy prawni mogą w takich stosunkach zaś pozostawać, to członkowie obu zawodów prawniczych „działają w Polsce wg tych samych reguł i obowiązują ich te same zasady etyki zawodowej. Nie ma zatem ani podstawy, ani potrzeby do tak drastycznego różnicowania uprawnień przysługujących wykwalifikowanym prawnikom.” („Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz. Pod redakcją A. Jurkowskiej – Gomułka i A. Piszcz, Wydawnictwo 2025 C.H.Beck). Nadto Sąd miał na uwadze, że najnowsze orzecznictwo TSUE odwołuje się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który na podstawie art. 8 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka chroni poufność wszelkiej korespondencji między podmiotami prawa i zapewnia wzmocnioną ochronę korespondencji między adwokatami a ich klientami. (wyrok TSUE z 26 września 2024 r., C‑432/23).

Mając powyższe na uwadze dokumenty wytworzone przez radcę prawnego podlegają ochronie, jeżeli stanowią one komunikację między kontrolowanym a jego prawnikiem, wytworzone w celu realizacji prawa kontrolowanego do uzyskania ochrony prawnej w związku z przedmiotem postępowania lub zostały sporządzone wyłącznie w celu realizacji prawa kontrolowanego do uzyskania kontroli prawnej w związku z przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK.

Nie można w tym miejscu nie odnieść się do faktu pozostawania przez radcę prawnego W. C. - Prezesem Zarządu kontrolowanej Spółki. Powoduje to, że wytworzone przez taką osobę dokumenty dla Spółki mogą mieć dwojaki status, albo dokumentów wytworzonych w celu określonym w art. 105da ust. 1 u.o.k.i.k. albo jako członka zarządu Spółki. Stąd Sąd nie znajduje przeciwskazań dla zabezpieczenia takich dokumentów i poddaniu ich selekcji. Jednak w selekcji zdaniem Sądu powinien uczestniczyć co najmniej zawodowy pełnomocnik przeszukiwanego, o ile nie sam radca prawny pełniący rolę członka zarządu Spółki (z zastrzeżeniem przepisu art. 105b ust. 1b u.o.k.i.k.). W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do statusu takiego dokumentu Prezes UOKiK powinien zastosować procedurę wskazaną w art. 105da ust. 2-4 u.o.k.i.k..

W zażaleniu wskazano dokumenty, które zdaniem Skarżącego powinny być objęte ochroną przysługującą na podstawie art. 105da u.o.k.i.k. Jednakże Sąd rozpoznając zażalenie nie ma wglądu do tych dokumentów i nie może ich poddać kontroli w procedurze kopertowej, pozostaje to poza kognicją Sądu rozpoznającego zażalenie na czynności przeszukania.

Mając powyższe na uwadze Sąd nie stwierdził aby zarzuty podnoszone przez Spółkę w zażaleniu na czynności przeszukania były prawidłowe i w związku z tym na podstawie art. 105p w zw. z art. 105m ust. 5 u.o.k.i.k. oddalił zażalenie.

O kosztach postepowania Sad orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

SSO Dariusz Dąbrowski