Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Agnieszka Baran
Protokolant:	sekr. sądowy Hanna Nowicka

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...) S.A. w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w W.

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę

orzeka:

1.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz Przedsiębiorstwa (...) S.A. w W. kwotę 6 500 000 zł (sześć milionów pięćset tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty,

2.  w pozostałej części powództwo oddala,

3.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz Przedsiębiorstwa (...) S.A. w W. kwotę 90 688,04 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy sześćset osiemdziesiąt osiem złotych cztery grosze) tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu,

4.  oddala wniosek interwenienta ubocznego o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

SSO Agnieszka Baran

Sygn. akt XX GC 489/12

UZASADNIENIE

Powód - Przedsiębiorstwo (...) Spółka Akcyjna w W. (dalej jako: powód lub (...) A.) złożył pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej jako: pozwana spółka lub R.) o zapłatę kwoty 7 539 521,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powództwo dotyczyło umowy o roboty budowlane na podstawie której powód zobowiązał się do oddania obiektu zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, a inwestor- pozwana spółka zobowiązała się do przygotowania robót, w szczególności do przekazania terenu budowy oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Powód wskazał, że wykonał swoje zobowiązanie należycie. Nadto wyjaśnił, że zawarł z pozwaną spółką i bankiem kredytującym przedmiotową inwestycję, umowę o podporządkowanie wierzytelności, na mocy której powód podporządkował przysługujące mu wierzytelności o zapłatę części należności z czterech ostatnich wystawionych przez niego faktur VAT wierzytelnościom banku przysługującym mu wobec pozwanej spółki. Powód podniósł, że umowa ta została przez niego skutecznie wypowiedziana. W konsekwencji pozwana spółka zobowiązana jest do zapłaty na jego rzecz kwoty 7 539 521,00 zł, na którą składają się części należności poszczególnych wymienionych faktur – po 1 625 000,00 zł z każdej z nich (w łącznej kwocie 6 500 000, 00 zł) oraz odsetki umowne – stawka WIBOR 1M +2,5 % za okres od dnia następującego po terminie płatności każdej z faktur do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu. Od tak wyliczonej należności powód dochodzi także odsetek ustawowych od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty (pozew k. 3-13).

W odpowiedzi na pozew R. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana spółka podniosła, że istotą wzajemnych stosunków było zawarcie przez strony w dniu 14 października 2009 r. aneksu nr (...) do umowy o generalne wykonawstwo, który odraczał płatność wynagrodzenia powoda wynikających z faktur (opiewających na łączną kwotę 6.500.000 zł) wystawionych we wrześniu, październiku, listopadzie i grudniu 2009 r. Ponadto pozwana wskazała, że do umowy kredytowej zawarła z bankiem aneks nr (...), zgodnie z którym spłata wierzytelności powoda z tytułu faktur miała zostać podporządkowana spłacie wierzytelności Banku wobec pozwanego z tytułu umowy kredytowej. Dlatego też płatność wierzytelności powoda z tytułu faktur została ponownie zabezpieczona. Ponadto – podniosła pozwana spółka - umowa trójstronna ustalała definicję okresu podporządkowania wskazując, że kończy się on z dniem kiedy wszystkie wierzytelności uprzywilejowane będą w pełni, nieodwołalnie i bezwarunkowo spełnione, a Bank nie będzie zobligowany do czynienia innych form wsparcia wobec kredytobiorcy na podstawie umowy kredytowej. R. wskazała że porozumienia zawarte w aneksach z dnia 14 października 2009 r. dotyczyły zabezpieczenia banku finansującego inwestycję i wyznaczyły zakres zobowiązań powoda, natomiast zabezpieczały bank. Umowa podporządkowania miała zatem nadrzędny charakter względem pozostałych umów. Pozwana spółka zakwestionowała zasadność żądania pozwu powołując się na brak wymagalności należności dochodzonych pozwem, kwestionując m. in. zasadność i skuteczność wypowiedzenia umowy o podporządkowanie wierzytelności. Dodatkowo pozwana podkreśliła, iż pomimo podpisania protokołu odbioru Inwestycji, w obiekcie wystąpiły wady w postaci: rdzewienia barierek zewnętrznych, wad barierek zewnętrznych, czyszczenia elewacji, przecieki w garażu, nieprawidłowe zamocowanie paneli oraz pęknięcia posadzek. Pozwana podniosła, że w związku z tymi usterkami należy się jej od powoda odszkodowanie oraz naliczona przez nią kara umowna, natomiast wierzytelności z tego tytułu zostały przez nią potrącone z wierzytelnościami powoda dochodzonymi w niniejszej sprawie w piśmie z dnia 19 września 2011 roku. Oznacza to – wskazała pozwana – że wobec dokonania skutecznego potrącenia nie istnieją wierzytelności powoda dochodzone przez niego w niniejszej sprawie. Pozwana spółka podniosła, że nawet w wypadku istnienia wierzytelności głównej w kwocie 6.500.000 zł, powodowi nie przysługują żadne odsetki z uwagi na brak wymagalności wierzytelności głównej. Z ostrożności wskazała również na błędy w naliczeniu należności odsetkowych. Ponadto podniosła, iż w wyniku niewykonania zobowiązania do usunięcia wad i usterek w oddanym budynku, naliczyła powodowi kary umowne z uwagi na opóźnienie w usuwaniu wad budynku, na podstawie art. 24 ust. 4 i 5 umowy o generalne wykonawstwo. R. podniosła ponadto, że datę zakończenia okresu podporządkowania stanowi aktualna chwila zaspokojenia banku wynikająca albo z umowy kredytowej w pierwotnym brzmieniu albo z jej aktualnego w danym momencie aneksu, przy czym nie dotyczy to faktycznego zaspokojenia banku przez powoda, ale przewidziany w umowie kredytowej termin tego zaspokojenia dotyczącą daty spłaty. Wskazała, że strony w żaden sposób ani nie zakazywały przesuwania tego terminu przez pozwanego i bank, ani tym bardziej nie przewidziały jakoby nadejście tego terminu kończyło okres podporządkowania bez względu na wszelkie inne okoliczności. Pozwana spółka wskazał, że umowa podporządkowania nie mogła zostać wypowiedziana przez powoda. Dlatego spółka (...) chcąc pozostać w zgodzie z literą umowy podporządkowania, nie mogła jej wypowiedzieć, ze względu na sprzeczność takiego działania z celem zawierania umów podporządkowania i zgodnym zamiarem stron. Możliwość wypowiedzenia tej umowy przeczyłaby naturze i charakterowi samego stosunku podporządkowania (odpowiedź na pozew k. 303-346).

(...) Bank (...) S.A. w W. (określany w dalszej części uzasadnienia jako „bank”) w dniu 17 grudnia 2012 r. przystąpił do przedmiotowego postępowania w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej spółki i wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Interwenient wskazał, że umowa o generalne wykonawstwo jest ściśle połączona z umową podporządkowania. Podniósł, że umowa ta obowiązuje nadal zarówno bank, pozwanego jak i powoda, który niejako naruszył jej postanowienia inicjując przedmiotowy spór. Potwierdził, że celem zawarcia wymienionej umowy była ochrona interesu banku. Możliwość zaspokojenia roszczeń powoda, których wysokość wyraźnie wskazana została w umowie w umowie podporządkowania, a wynikająca z umowy o generalne wykonawstwo, miała zostać zawieszona do momentu, gdy pozwany spłaci wierzytelności uprzywilejowane banku. Ponadto poprzez wypowiedzenie umowy powód chciał doprowadzić do zaspokojenia swoich roszczeń, przed roszczeniami banku (interwencja uboczna k. 668-677).

Odnosząc się argumentacji strony pozwanej zawartej w odpowiedzi na pozew, w piśmie z dnia 23 października 2012 roku powód podtrzymał żądanie pozwu w całości. W szczególności wskazał, że pozwanej spółce nie przysługują wierzytelności przedstawione przez nią do potrącenia w piśmie z dnia 19 września 2011 roku, w szczególności nie zostały wykazane przesłanki z art. 24 zawartej przez strony umowy. Powód podniósł także, że na mocy aneksu nr (...) do umowy, strony uregulowały wzajemne roszczenia finansowe (pismo powoda z dnia 23 października 2013 roku k. 938-945).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 czerwca 2007 r. R. zawarła z (...) A. umowę o generalne wykonawstwo. Przedmiotem umowy była budowa budynku mieszkalnego z usługami na parterze oraz garażami podziemnymi wraz z wraz z przyłączami, który miła powstać na działce numer (...) z obrębu (...), przy ul. (...) w W.. W umowie wskazano, że zakończenie robót budowlano – montażowych powinno nastąpić nie później niż w 16 miesięcy od daty rozpoczęcia robót Budowlano – Montażowych. Strony ustaliły, że wynagrodzenie za wykonanie umowy będzie wynosiło 68 092 598,00 zł. W Artykule 24 zawarta przez strony mowa przewidywała nałożenie kar umownych w przypadku niedotrzymania przez wykonawcę terminów określonych w art. 5 w wysokości 0,01 % wynagrodzenia za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia. Z kolei z tytułu zwłoki w usunięciu wad stwierdzonych przez Komisję Odbioru Końcowego wykonawca (powód) zapłaci zamawiającemu (pozwanej spółce) karę umowną w wysokości 0,05 % tej części kwoty należnej za wadliwie wykonane roboty, nie mniej jednak niż 500 zł, za każdy dzień kalendarzowy zwłoki. Przy czym – zgodnie z definicją zawartą w Artykule 1 umowy, za wadę strony uznały wykonanie Inwestycji lub jej części niezgodnie z Umową, w tym Dokumentacją Projektową, Przepisami Prawa, zasadami sztuki budowlanej, wiedzą techniczną lub Dokumentacją Projektową. Strony odróżniły w umowie Wady od Usterek, które również w Artykule 1 zostały zdefiniowane jako nieznaczne nieprawidłowości wykonania Robót, nie będące Wadami, powstałe w związku z wykonywaniem Robót, niezgodnie z Dokumentacją Projektową, Przepisami Prawa, zasadami sztuki budowlanej, wiedzą techniczną lub Dokumentami Projektowymi. Według umowy zamawiający ma prawo potrącić kary umowne z wynagrodzenia wykonawcy lub pokryć je z udzielonych przez wykonawcę zabezpieczeń (umowa z dnia 11 czerwca 2007 r. k. 25 – 41)

W związku z zawarciem ww. umowy, w dniu 13 sierpnia 2007 roku pozwana spółka zawarła z bankiem ( (...) Bank (...) SA w W.) umowę kredytową. Umowa dotyczyła kredytu udzielonego pozwanej spółce w związku z inwestycją realizowaną na mocy umowy zwartej powodem. W punkcie 1.1 przedmiotowej umowy kredytowej ostateczny termin spłaty kredytu został ustalony na dzień 13 sierpnia 2010 roku (umowa kredytowa k. 351-392).

Kolejnymi aneksami do wyżej wymienionej umowy kredytowej termin ostatecznej spłaty kredytu był przesuwany. Aneksem nr (...) do umowy kredytowej wsteczny termin spłaty kredytu został ustalony na dzień 28 czerwca 2013 roku (aneksy do umowy kredytowej – w załączeniu do odpowiedzi na pozew ).

Powód był poinformowany o zawarciu przez pozwaną spółkę jednego spośród kilku aneksów do umowy kredytowej (okoliczność bezsporna).

Na poczet robót budowlanych zrealizowanych w wykonaniu umowy zawartej z pozwaną spółką powód wystawił m. in. następujące faktury VAT:

- Faktura VAT (...) na kwotę 5.660.986,37 zł z 31 sierpnia 2009 roku,

- Faktura VAT (...) na kwotę 6.075.491,09 zł z 1 października 2009 roku,

- Faktura VAT (...) na kwotę 4.900.124,11 zł z 6 listopada 2009 roku,

- Faktura VAT (...) na kwotę 4.300.806,81 zł z 7 grudnia 2009 roku.

Wymienione wyżej faktury były wystawione przez powoda w oparciu o Protokoły zaawansowania robót podpisane przez Inspektora Nadzoru (faktury wraz z protokołami zaawansowania robót k. 43-57)

W dniu 14 października 2009 r. powód i pozwana spółka podpisały Aneks nr (...) do umowy zawartej w dniu 11 czerwca 2007 r. Przedmiotowy aneks został zawarty przez strony postępowania w celu odroczenia płatności części wynagrodzenia powoda z 4 ostatnich (wymienionych wyżej) faktur, na łączną kwotę 6 500 000 zł, a także aby przedmiotowa zapłata nastąpiła dopiero po spłacie przez pozwaną spółę kredytu udzielonego przez bank na podstawie umowy kredytu Nr (...) z dnia 13 sierpnia 2007 roku. Intencję podpisania aneksu strony zawarły w punkcie II. jego preambuły. Strony ustaliły w treści aneksu (dodając ust. 8 do Artykułu 17 Umowy) odroczenie płatności części wynagrodzenia wykonawcy z czterech faktur wystawionych we wrześniu, październiku, listopadzie i grudniu 2009 roku każdorazowo na kwotę 1.625.000 zł, tak aby w sumie odroczenie nastąpiło na kwotę 6.500.000 zł. Mocą przedmiotowego aneksu do Artykułu 17 umowy strony dodały ust. 9, w którym ustaliły, że odroczenie płatności następuje do dnia 31 sierpnia 2010 roku, przy czym termin ten może ulec wydłużeniu na mocy odrębnego aneksu do umowy. W par 4 przedmiotowego aneksu powód, jako wykonawca zobowiązał się do zawarcia umowy podporządkowania, której stroną będzie również Zamawiający (pozwana spółka) i bank. Strony ustaliły również, że z tytułu odroczenia płatności wykonawcy przysługiwało prawo do naliczania odsetek liczonych każdorazowo od kwoty 1 625 000,00 zł według stawki WIBOR 1M plus 2,5 % w stosunku rocznym i miały być naliczone od daty wymagalności każdej z 4 wymienionych faktur, do dnia zapłaty (aneks nr (...) z dnia 14.10.2009 r. k.59 – 60).

W dniu 14 października 2009 r. powód, pozwana spółka i bank zawarły umowę o podporządkowanie wierzytelności. Strony wskazały, że zawarte porozumienie dotyczy umowy kredytowej nr (...)na mocy której bank zobowiązał się udzielić spółce (...) sp. z o.o. kredytu w wysokości do 133.865.600 zł. Powód, jako wierzyciel podporządkowany zobowiązał się, że w okresie podporządkowania nie podejmie oraz powstrzyma się od podejmowania jakichkolwiek działań w wyniku których mogłoby dojść do wygaśnięcia, ograniczenia, naruszenia lub niekorzystnego wpływu na podporządkowanie całości lub części wierzytelności podporządkowanych (wierzytelności powoda) wierzytelnościom nadrzędnym (wierzytelnościom banku wynikającym z udzielonego pozwanej spółce kredytu). W przedmiotowej umowie został ustalony okres podporządkowania wierzytelności powoda jako okres biorący początek w dniu zwarcia umowy o podporządkowaniu wierzytelności a dobiegający do końca w dniu pełnego, nieodwołalnego i bezwarunkowego zaspokojenia wszelkich wierzytelności nadrzędnych oraz ustania zobowiązania banku do udostępniania jakichkolwiek środków kredytowych na rzecz kredytobiorcy na mocy umowy kredytowej. Powód zobowiązał się w tym okresie podporządkować część swoich wierzytelności wobec pozwanej spółki wierzytelnościom banku przysługującym mu na mocy umowy kredytowej ( umowa o podporządkowanie wierzytelności k. k. 62 – 67 wraz tłumaczeniem k. 68 – 73).

Celem zawarcia umowy o podporządkowanie wierzytelności było umożliwienie zakończenia inwestycji, realizowanej na mocy umowy zawartej przez powoda z pozwaną spółką. Służyć temu miało zaspokojenie w pierwszej kolejności wierzytelności banku kredytującego inwestycję przed zaspokojeniem wierzytelności powoda. Przystępując do umowy o podporządkowanie wierzytelności powód miał świadomość, że pozwana spółka nie posiada środków na finansowanie inwestycji i w wypadku ogłoszenia jej upadłości wątpliwym będzie uzyskanie zaspokojenia jego wierzytelności wobec tego, że wierzytelność banku była zabezpieczona hipoteką ustanowioną na nieruchomości na której prowadzona była sporna inwestycja (zeznania świadków T. T. k. 948-949, M. W. k. 949-950, G. B. k. 1167-1169, częściowo R. M. k. 1055-1057, przesłuchanie P. A. k. 1171).

Aneksem nr (...) z dnia 15 czerwca 2010 r. R. oraz (...) A. przesunęły termin podpisania protokołu odbioru końcowego na dzień 20 czerwca 2010 roku. Strony ustaliły, że roszczenia klientów dotyczące kar umownych oraz roszczenia z tytułu odstąpienia od umowy (z wyłączeniem roszczeń gwarancyjnych i roszczeń dotyczących jakości wykonanych prac) wynikające ze zwłoki wykonawcy w wykonaniu umowy generalnego wykonawstwa i będą obciążały wyłącznie zamawiającego. W związku z powyższym, w § 1 tego aneksu powód udzielił pozwanej spółce rabatu w kwocie 1 560 000 zł netto + należny podatek VAT, który miał zostać uwzględniony w najbliższej wystawionej przez powoda fakturze VAT. W § 3 ust. 1 przedmiotowego aneksu zostały wymienione roszczenia powoda przysługujące mu wobec pozwanej spółki. W skazano w nim również niewymagalną kwotę 6 500 000 zł, ze wskazaniem, że jej zapłata została odroczona do dnia 31 sierpnia 2010 roku. Strony potwierdziły w tym dokumencie, że termin zapłaty niewymagalnego roszczenia o zapłatę 6 500 000,00 zł został odroczony do dnia 31 sierpnia 2010 r. Ponadto, R. zobowiązała się do wystąpienia do Banku o zgodę na wykonanie zobowiązań zamawiającego (Aneks nr (...) k. 75 – 76)

W związku z rabatem udzielonym pozwanej spółce, o którym wyżej mowa, powód wystawił w dniu 1 października 2010 roku fakturę VAT (...) (faktura k. 99).

W dniu 15 czerwca 2010 r. (...) A. oraz R. podpisały protokół odbioru końcowego budynku mieszkalno – usługowego z garażem podziemnym przy ul. (...) w W.. Do tego dokumentu strony załączyły wykaz prac nie zakończonych oraz usterek. Strony określiły w treści protokołu, że termin zakończenia wszystkich prac i usunięcia usterek to dzień 30 września 2010 r. (protokół k. 78 – 79, zeznania świadka P. W. k. 1169-1170).

Część ze zgłaszanych nieprawidłowości w wykonaniu spornego budynku została naprawiona przez powoda, część z nich jest usuwana do chwili obecnej (zgłoszenie wykonanych prac – k. 1027, potwierdzenie usunięcia usterki k. 1028 -1029, zeznania świadka P. W. k. 1170).

W dniu 1 lipca 2010 roku została wydana decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku mieszkalno – usługowego z garażem podziemnym położonego w W. przy ul. (...), będącego przedmiotem umowy zawartej przez strony niniejszego postępowania (decyzja k. 81).

Kierowanym do powoda pismem z dnia 19 września 2011 roku pozwana spółka zarzuciła, że powód nie usuwa wad budynku, zaś za nieterminowe usunięcie wad pozwana spółka naliczyła karę umowną w kwocie 6 809 259,80 zł, na podstawie art. 24 zawartej przez strony umowy. W omawianym piśmie pozwana wskazała także, że na skutek działań powoda poniosła szkodę w wysokości 7 000 000 zł. Dodatkowo, w piśmie zostało wskazane, że powód jest zobowiązany do zapłaty na rzecz pozwanej spółki kwotę 37 950,64 zł z tytułem należności wynikających z faktur VAT (...) oraz kwotę 5 692,91 zł tytułem odsetek za nieterminową płatność. W omawianym piśmie z dnia 19 września 2011 roku pozwana spółka złożyła oświadczenie o potrąceniu przysługujących jej należności z tytułu naliczonych kar umownych, należności ze wskazanych faktur i odsetek za opóźnienie, z wynagrodzeniem powoda za wykonane przez niego prace budowlane. W odniesieniu do odsetek żądanych przez powoda na podstawie art. Aneksu nr (...) pozwana spółka podniosła, że na podstawie aneksu nr (...) strony ustaliły, że na dzień 11 czerwca 2010 roku nie mają roszczeń z tytułu między innymi nieterminowych płatności (pismo z dnia 19 września 2011 roku k. 410).

W załączniku (...) do ww. pisma pozwana spółka wymieniła listę wad pozostałych do usunięcia przez powoda.

Pismami z dnia 20 kwietnia 2012 roku powód zwracał się zarówno do pozwanej spółki, jak i do banku o udzielenie informacji co do przedłużenia terminu spłaty kredytu udzielonego przez bank pozwanej spółce, co do spłaty kredytu przez pozwaną spółkę itp. O udzielenie tego typu informacji powód zwracał się również ustnie (w tym telefonicznie), uzależniając podjęcie działań zmierzających do dochodzenia wierzytelności przysługujących mu od R. od treści informacji udzielonych przez pozwaną spółkę lub bank (pisma powoda wraz dowodami ich doręczenia do pozwanej spółki i do banku k. 83-87, zeznania świadka G. B. k. 1167-1169).

Pismami z dnia 18 maja 2012 roku skierowanymi do pozwanej spółki i do banku, powód wypowiedział umowę o Podporządkowaniu wierzytelności (wypowiedzenie umowy w raz dowodem doręczenia/wysłania pozwanej spółce i bankowi k. 91-95)

Następnie w piśmie także datowanym na dzień 18 maja 2012 r. (...) A. wezwał pozwaną spółkę do zapłaty kwoty 6 500 000,00 zł wraz z odsetkami, za wykonane roboty. Powód w piśmie tym wskazał, że na skutek wypowiedzenia umowy o podporządkowanie wierzytelności powstał obowiązek zapłaty żądanej należności (wezwanie do zapłaty z dnia 18 maja 2012 r. wraz z dowodem doręczenia k. 97).

Kredyt udzielony pozwanej spółce przez bank, któremu podporządkowana została wierzytelność powoda, została spłacony w całości przez pozwaną spółkę w dniu 23 maja 2013 roku (zaświadczenie k. 969).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych dokumentów. Ich autentyczność nie była kwestionowana przez strony postępowania, które również pozostawały zgodne co do treści tłumaczeń na język polski dokumentów sporządzonych w języku angielskim, przy zaakceptowaniu zastrzeżeń do tłumaczeń zgłoszonych w piśmie z dnia 19 listopada 2013 roku (vide pismo z dnia 19 listopada 2013 roku k. 966-968, pismo pozwanego z dnia 19 listopada 2013 roku k. 985 i nast., pismo pełnomocnika powoda z dnia 11 grudnia 2013 roku k. 1022).

Pozostałe (nie powołane wyżej dokumenty) nie stanowiły dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W szczególności nie stanowią istotnego dowodu w niniejszej sprawie dokumenty złożone przy piśmie pełnomocnika pozwanego z dnia 8 kwietnia 2014 roku (złożonym na rozprawie w tym samym dniu) a pochodzące ze sprawy wytoczonej pozwanej spółce przez wspólnotę mieszkaniową budynku realizowanego na mocy umowy zwartej przez powoda z pozwaną spółką. W ocenie Sądu dokumenty te nie dowodzą okoliczności, że nieprawidłowości istniejące w budynku są wynikiem nieprawidłowości przy wykonaniu umowy przez powoda a nie jego nieprawidłowej eksploatacji i nie odpowiadają również na pytanie czy stanowią one wady czy usterki w rozumieniu umowy zawartej przez strony niniejszego postępowania.

W ocenie Sądu w pełni wiarygodny dowód w niniejszej sprawie stanowią zeznania przesłuchanych świadków i przesłuchanie przedstawiciela pozwanej spółki. Z treści ich zeznań wynika jednoznacznie, że celem zawarcia umowy o podporządkowanie wierzytelności było zapewnienie finansowania inwestycji realizowanej na podstawie umowy zwartej przez powoda z pozwaną spółką i związane z tym oddalenie ryzyka ogłoszenia upadłości pozwanej spółki. Z tej części materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że powód godził się na późniejsze (przesunięte w czasie) uzyskanie zaspokojenia przysługujących mu wierzytelności.

W tym miejscu należy wskazać, że nie było podstaw do oddalenia wniosku o przesłuchanie świadka R. M. (k. 1054). Zauważyć należy, że R. M. został zgłoszony do przesłuchania w charakterze strony na wcześniejszym etapie postępowania w sprawie, a nadto był obecny na rozprawie w dniu 28 stycznia 2014 roku (rozprawa w tym dniu nie podlegała odroczeniu w celu jego wezwania).

Z uwagi na treść art. 207 k.p.c. oddaleniu podlegał wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. K. i M. S. zgłoszony w piśmie z dnia 8 kwietnia 2014 roku. W ocenie Sądu wniosek tren należy uznać za spóźniony, a nadto powodujący zwłokę w rozpoznaniu sprawy. W dniu, w którym omawiany wniosek dowodowy został zgłoszony Sąd zamknął rozprawę w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w znacznej części zasługuje na uwzględnienie.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje okoliczność zawarcia przez powoda z pozwaną spółką umowy o realizację inwestycji przy ul. (...). Poza sporem również pozostaje okoliczność, że zapłata części należności za wykonane prace została podporządkowana wierzytelności interwenienta wobec pozwanej spółki. Co do pozostałych okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, strony pozostawały w sporze.

W ocenie Sądu, w świetle okoliczności niniejszej sprawy, nie jest zasadne stanowisko strony pozwanej, w myśl którego okres podporządkowania wierzytelności powoda wierzytelnościom interwenienta nie był zamknięty datą 31 sierpnia 2010 roku.

Zauważyć bowiem należy, że jak wynika z literalnego brzmienia § 4 aneksu nr (...) ( w którym powód zobowiązał się do zawarcia umowy o podporządkowanie wierzytelności - k. 59v) umowa o porządkowanie wierzytelności, choć datowana analogicznie jak przedmiotowy aneks – na dzień 14 października 2009 roku, została zawarta później. Skoro zatem została ona zawarta później przez strony postępowania, to dla ustalenia okresu podporządkowania wierzytelności powoda istotne znaczenie mają postanowienia umowy o porządkowanie wierzytelności. Z definicji zawartej w tej umowie wynika natomiast jednoznacznie, że okres podporządkowania miał trwać do faktycznej spłaty kredytu pozwanej spółki udzielonego jej przez interwenienta. Z definicji tej wynika bowiem, że okres podporządkowania kończył się wraz z pełnym, nieodwołanym i bezwarunkowym zaspokojeniem wierzytelności nadrzędnych, tj. wierzytelności banku (k. 69). Takie rozumienie okresu porządkowania wierzytelności powoda wobec wierzytelności banku wynika również z zeznań świadka G. B.. Świadek nie uczestniczyła wprawdzie w negocjacjach poprzedzających zawarcie umowy o porządkowanie wierzytelności, ani też nie brała udziału w jej podpisaniu. Zauważyć jednak należy, że na polecenie zarządu powoda, świadek zajmowała się zagadnieniem odzyskania przedmiotowych wierzytelności powoda, co do których nastąpiło odroczenie ich płatności na mocy aneksu nr (...). Podkreślenia wymaga, że – pomimo iż minęła wskazana w aneksie data 31 sierpnia 2010 roku - powód nie decydował się na dochodzenie omawianych wierzytelności. Świadek G. B. wskazała, że powód usiłowała ustalić, czy doszło o spłaty kredytu. Od tego tej wiedzy powód uzależniał wystąpienie na drogę sądową z roszczeniami przeciwko pozwanej (świadek stwierdziła w kontekście zapytań kierowanych do R. i do banku „mamy prawo wiedzieć czy możemy egzekwować nasze wierzytelności , czy możemy iść do sądu, czy nie”). Takie działanie powoda (a raczej – brak działania) przeczy stanowisku, w myśl którego okres porządkowania wierzytelności zamykał się datą 31 sierpnia 2010 roku.

W ocenie Sądu nie jest zasadne stanowisko powoda, że dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy o podporządkowanie wierzytelności. Poza sporem pozostaje, że samej treści tej umowy strony nie przewidziały możliwości jej wypowiedzenia. Zdaniem Sądu nie mogło dojść do skutecznego jej wypowiedzenia na podstawie art. 365 ¹ k.c.. Przepis ten ma zastosowanie do zobowiązań bezterminowych o charakterze ciągłym. Umowa o podporządkowanie wierzytelności nie ma takiego charakteru. Zobowiązanie powoda wynikające z tej umowy – zgodnie z jej treścią – wygasało w dacie zaspokojenia wierzytelności banku. Tak określona data wygaśnięcia zobowiązania powoda, świadczy o tym, że jego zobowiązanie miało charakter terminowy. Pamiętać należy, że przedmiotowa wierzytelność banku była zabezpieczona hipoteką, co dodatkowo przemawia za pewnością wystąpienia zdarzenia w postaci zaspokojenia wierzytelności banku.

Wobec tego, że - jak wynika z dokumentu złożonego do akt sprawy – wierzytelność banku została zaspokojona w dniu 23 maja 2013 roku, z tą datą roszczenie stanowiące wierzytelność podporządkowaną stało się wymagalne. Dotyczy wierzytelności w kwocie 6 500 000,00 zł, której zapłata została odroczona na mocy aneksu Nr (...) do umowy zwartej przez powoda z pozwaną spółką.

Na zasadność żądania pozwu w tej części nie ma żadnego wpływu potrącenie dokonane przez pozwaną spółkę w piśmie z dnia 19 września 2011 roku. W piśmie tym pozwana spółka przedstawiła do potrącenia wierzytelność z tytułu kary umownej związanej z nieterminowym usunięciem wad oraz należności z tytułu wystawionych przez nią faktur i odsetek za opóźnienie w zapłacie. Przy czym faktury odnosiły się refakturowanych przez powódkę należności za dostawę mediów. Wzmiankowana w piśmie kwota 7 000 000 zł odszkodowania nie była przedmiotem potrącenia. W ocenie Sądu pozwana spółka nie wykazała istnienia żadnej z wierzytelności przedstawionych do potrącenia. Sąd w pełni podziela stanowisko strony powodowej, w myśl którego, nie wszystkie nieusunięte w terminie przez powoda nieprawidłowości uprawniały pozwaną spółkę do naliczenia kary umownej. Art. 24 umowy z 11 czerwca 2007 roku przyznał to uprawnienie tylko w związku z nieusunięciem jednego rodzaju nieprawidłowości, tj. wad, których definicja została zawarta w omawianej umowie. Celem wykazania zasadności naliczenia kary umownej, pozwana spółka winna wykazać, że istniejące w obiekcie nieprawidłowości są wadami, a nie usterkami w rozumieniu umowy zawartej z powodem. Dodatkowo – wobec stanowiska powoda w tym przedmiocie – R. winna udowodnić również, że wady takie są wynikiem nieprawidłowego wykonania umowy przez powoda i nie powstały w wyniku nieprawidłowej eksploatacji obiektu. Te okoliczności wymagają – zdaniem Sądu – wiadomości specjalnych – a wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego nie został zgłoszony przez pozwaną spółkę, która w całym toku postępowania w niniejszej sprawie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Dodatkowo należy zauważyć, że z treści zeznań świadków, świetle zasad doświadczenia życiowego trudno przyjąć, aby podnoszone przeze pozwaną spółkę wady, były wadami w rozumieniu umowy z dnia 11 czerwca 2007 roku, tj. by nieprawidłowości te były istotne (mające wpływ na niemożność korzystania z budynku zgodnie z jego przeznaczeniem). Podkreślenia wymaga, że w odniesieniu do spornego budynku przy ul. (...) została wydana decyzja o zezwoleniu na jego użytkowanie.

W ocenie Sądu, pozwanej spółce nie przysługuje również wierzytelność o zapłatę należności za dostawę mediów. Jak bowiem wynika z treści aneksu nr (...) do umowy o generalne wykonawstwo, pozwana spółka zrzekła się także tych roszczeń wobec powoda. W § 3 tego aneksu zostały wymienione istniejące i uznane przez strony wierzytelności (w tym także jeszcze niewymagalne), zaś w § 4 zostało wskazane, że roszczenia pieniężne stron wymienione w omawianym aneksie stanowią zamknięty katalog. Strony zrzekły się wzajemnych roszczeń w pozostałym zakresie. Zdaniem Sądu to zrzeczenie się dotyczy także roszczeń pozwanej spółki związanych z dostawą mediów (ich refundacją przez powoda). Należy pamiętać, że w dacie podpisania aneksu nr (...) strony dokonały odbioru inwestycji. Pozwana spółka – jako podmiot profesjonalny – miała wiedzę o należnościach związanych z opłatami za dostawę mediów na teren inwestycji. Brak wskazania tych wierzytelności w § 3 aneksu nr (...) oznacza ich zrzeczenie się, tym bardziej, że w tym samym aneksie powód udzielił pozwanej spółce rabatu.

Wobec powyższego, uznając za bezzasadny zarzut potrącenia, Sąd zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda kwotę 6 500 000 zł. Odsetki od tej kwoty zostały zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia wytoczenia powództwa, na mocy art. 481 § 1 k.c..

W ocenie Sądu, w świetle okoliczności niniejszej sprawy nie ma jednak podstaw do zasądzenia na rzecz powoda odsetek umownych od wskazanej kwoty, naliczonych na podstawie Aneksu nr (...) do umowy o generalne wykonawstwo. Analogicznie do wierzytelności pozwanej spółki dotyczących należności za dostawę mediów, na mocy aneksu nr (...), powód zrzekł się wierzytelności z tytułu odsetek wskazanych w aneksie nr (...). Wskazuje na to jednoznacznie treść §§ 3 i 4 aneksu nr (...). W punkcie 2) § 3 została wymieniona wyłącznie wierzytelność w kwocie należności głównej 6 500 000, 00 zł, bez odsetek. Natomiast roszczenie z tytułu nieterminowej płatności faktur zostało wprost wymienione jako jedno z roszczeń, które jest przedmiotem zrzeczenia się ich dochodzenia.

W ocenie Sądu, w świetle okoliczności niniejszej sprawy nie może stanowić zasadności żądania odsetek, o których mowa w par 2 ust. 3 Aneksu nr (...) (k. 59v) definicja wierzytelności podporządkowanych zwarta w punkcie 1. umowy o podporządkowanie wierzytelności. Projekt umowy sporządzał bowiem bank i z redakcji widać, że nie ma wiedzy co do istnienia tych wierzytelności (odsetki WIBOR 1M plus 2,5% w skali roku. Nie ma bowiem w tej definicji mowy jakiego okresu dotyczą te odsetki. Nadto, umowa o podporządkowanie została zawarta przed podpisaniem przez powoda i R. aneksu nr (...) do umowy o generalne wykonawstwo.

W związku z tym powództwo w części dotyczącej odsetek umownych (WIBOR 1M plus 2,5 %) zostało oddalone, jako bezzasadne.

W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy nie było celowe połączenie sprawy niniejszej ze sprawami toczącymi się przed tut. Sadem w sprawach XVI GC 18971/13 oraz IIC 307/12, z tego względu wniosek o ich połączenie został oddalony postanowieniem z dnia 28 stycznia 2014 roku (k. 1055). W ocenie Sądu nie był również zasadny wniosek o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie do czasu rozpoznania sprawy II C 307/12. Ta ostatnia sprawa, choć pozostaje w związku faktycznym z niniejszą sprawą, nie stanowi prejudykatu dla orzeczenia zapadłego w niniejszej sprawie.

O kosztach orzeczono na mocy art. 100 k.p.c.. Orzekając w tym przedmiocie Sąd miał na uwadze okoliczność, że powództwo zostało uwzględnione w około 68%. Taka część kosztów poniesionych przez powoda winna zostać zasądzona na jego rzecz od pozwanej spółki, po odjęciu 14% kosztów poniesionych przez pozwaną (i należnych jej od powoda w związku z oddaleniem powództwa w takiej części). Koszty poniesione przez powoda w toku postępowania w niniejszej sprawie, w łącznej kwocie 107 217 zł stanowią: opłata od pozwu – 100 000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika – 7200 zł oraz wydatek pełnomocnika w postaci opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – 17 zł. Zasądzeniu od pozwanej spółki podlega zatem kwota 92 206,62 zł (107 217 zł x 86%). Koszty poniesione przez pozwaną spółkę, w łącznej kwocie 10 847 zł stanowią natomiast: wynagrodzenie pełnomocnika – 7 200 zł oraz w postępowaniu zażaleniowym – 3 600 zł, wydatek w postaci opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – 17 zł oraz opłata od zażalenia – 30 zł. Zasądzeniu od powoda podlega zatem kwota 1 518,58 zł (10 847 zł x 14 %). Po dokonaniu kompensaty należnych stronom kosztów procesu zasądzona została od pozwanej spółki na rzecz powoda kwota 90 688,04 zł.

Na mocy art. 107 zd 3 k.p.c., Sąd oddalił wniosek interwenienta o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu. W ocenie Sądu wkład interwenienta w rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy był nieznaczny.

Mając na uwadze powyższe, na mocy powołanych przepisów, należało orzec jak w sentencji wyroku.

SSO Agnieszka Baran