Treść orzeczenia XX GC 547/19 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

XX GC 547/19 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2021-04-02

Sygn. akt XX GC 547/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący –	SSR del. Anna Wasilewska
Protokolant –	sekretarz sądowy Łukasz Pieczyński

po rozpoznaniu 2 kwietnia 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zakazanie oraz ustalenie

1. oddala powództwo.

2. obciąża powoda (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kosztami procesu w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tychże kosztów referendarzowi sądowemu.

SSR del. Anna Wasilewska

Sygn. akt XX GC 547/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 stycznia 2019 r. powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniósł o:

1. nakazanie zaniechania (zakazanie) dokonania wypłaty przez pozwanego (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 26.962.154,75 zł ( słownie: dwadzieścia sześć milionów dziewięćset sześćdziesiąt dwa tysiące sto pięćdziesiąt cztery złote i 75/100 ) bądź dokonania wypłaty jakiejkolwiek innej kwoty na podstawie Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawionej przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na zlecenie powoda - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. oraz zakazanie pozwanemu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. skorzystania z w/w Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawionej przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W..

2. ustalenie, że pozwanemu, (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. nie przysługują roszczenia wobec powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. z tytułu zwrotu świadczeń, wynikające z postanowień § 3 Porozumienia zawartego w dniu 24 czerwca 2015 roku, które zostały zabezpieczone Gwarancją Bankową nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawionej przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na zlecenie powoda - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje roszczenia powód wskazał, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (zwany dalej „Pozwany ad 1" lub (...)) był inwestorem inwestycji prowadzonej w S. pod nazwą: „Budowa (...) dla (...)" (zwana dalej: „Inwestycją”). Generalnym Wykonawcą Inwestycji była spółka pod firmą: (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. (zwana dalej: (...)), na podstawie zawartej przez (...) oraz (...) w dniu 18 lipca 2012 roku umowy oznaczonej, jako Kontrakt Nr (...).

Powód w ramach w/w Inwestycji był podwykonawcą (...), na podstawie zawartej w dniu 24 stycznia 2013 roku pomiędzy powodem, a (...) umowy oznaczonej, jako Kontrakt Podwykonawczy na wykonanie robót budowlanych dla realizacji budowy (...) dla (...) (zwana dalej: „Kontrakt Podwykonawczy”). Na podstawie w/w Kontraktu Podwykonawczego (...) zlecił i powierzył powodowi wykonanie robót budowlanych, których zakres został określony w Załączniku nr 1 do Kontraktu Podwykonawczego, w zamian za wynagrodzenie w kwocie brutto wynoszącej 106.642.355,46 zł. Opisany wyżej Kontrakt Podwykonawczy został zawarty z zastrzeżeniem warunków zawieszających opisanych w postanowieniach pkt 2 Kontraktu Podwykonawczego, a więc wejście w życie Kontraktu Podwykonawczego uzależnione zostało od:

- dokonania zmiany umowy, jaką (...) zawarł z (...), polegającej na dopuszczeniu możliwości powierzenia przez (...) powodowi - jako podwykonawcy - wykonania robót ogólnobudowlanych, to jest tych robót, które były objęte Kontraktem Podwykonawczym;

- wyrażenia przez (...) (jako Inwestora ) zgody na zawarcie przez powoda i (...) Kontraktu Podwykonawczego.

Opisane wyżej warunki zawieszające zostały spełnione. W związku z tym pismem z dnia 17 stycznia 2014 roku Inżynier Kontraktu oraz pozwana (...), zaakceptowali powoda, jako podwykonawcę w zakresie wykonania robót budowlanych i tym samym Kontrakt Podwykonawczy zawarty przez powoda i (...) wszedł w życie z dniem 17 stycznia 2014 roku. Realizacja kontraktu rozpoczęła się w dniu 31 stycznia 2014 r.

W związku z wejściem w życie Kontraktu Podwykonawczego, powód oraz (...) Aneksem nr 1 z dnia 8 kwietnia 2014 roku, zmienili niektóre postanowienia kontraktu, w tym między innymi ustalono zmianę zakresu Robót Stałych objętych kontraktem, zmieniono wysokość wynagrodzenia należnego powodowi na 109.257.728,64 zł brutto.

Powód wskazywał, iż od początku realizacja kontraktu napotykała rozmaite problemy, za które odpowiedzialność ponosił (...), który nie dostarczał terminowo dokumentacji, nie płacił powodowi wynagrodzenia, nie dostarczył także żądanej przez powoda gwarancji zapłaty. Powód podnosił, iż ostatecznie pismem z dnia 19 marca 2015 roku odstąpił od Kontraktu Podwykonawczego z winy (...).

Powód podnosił, iż opisana wyżej sytuacja doprowadziła do procesu sądowego, który zakończył się wydaniem wyroku przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 28 kwietnia 2017 r. w sprawie VIII GC 303/15, w którym Sąd zasądził od (...) na rzecz powoda kwotę 10.925.772,86 zł tytułem kary umownej.

Powód wskazywał następnie, iż wobec istnienia niezaspokojonych roszczeń powoda wobec (...) o zapłatę wynagrodzenia wynikającego z Kontraktu Podwykonawczego w kwocie wynoszącej ponad 33.000.000 zł, a także wobec istnienia solidarnej odpowiedzialności pozwanej (...) wobec powoda za te zobowiązania, powód oraz pozwana (...) w dniu 24 czerwca 2015 roku zawarli Porozumienie, które regulowało zasady zaspokojenia przez pozwaną (...) wierzytelności powoda o zapłatę wynagrodzenia należnego powodowi za roboty wykonane na podstawie Kontraktu Podwykonawczego, za które solidarną odpowiedzialność ponosiła pozwana (...). (art. 647¹ § 5 k.c.). Powód wskazywał, iż zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 2 Porozumienia pozwana (...) zobowiązała się zapłacić powodowi kwotę 26.962.154,75 PLN tytułem wynagrodzenia należnego powodowi za roboty wykonane na podstawie Kontraktu Podwykonawczego.

Powód podnosił, iż w dacie zawierania Porozumienia, (...) nie uznał swojego długu wobec powoda o zapłatę wynagrodzenia w kwocie określonej w Porozumieniu, a więc hipotetycznie, kwota tego wynagrodzenia mogła być w przyszłości sporna.

Powód argumentował, iż zgodnie z postanowieniami § 3 ust. 1 i 2 Porozumienia, (...) zobowiązało się do zwrotu (zapłaty) na rzecz pozwanej (...) otrzymanej kwoty wyłącznie wówczas, gdy prawomocnym wyrokiem sądowym przesądzone zostanie, że (...) nie przysługiwało od (...) na podstawie Kontraktu Podwykonawczego wynagrodzenie w kwocie 26.962.154,75 zł, bądź też w przypadku, gdy takim wyrokiem sądowym przesądzone zostanie, że (...) przysługiwało od (...) takie wynagrodzenie, jednakże w kwocie niższej niż 26.962.154,75 zł. /k. 10/.

Jak wskazywał powód, drugim, alternatywnym warunkiem dokonania zwrotu przez (...) na rzecz pozwanej (...) w/w świadczenia miało być złożenie pozwanemu (...) przez (...) oświadczenia o potrąceniu, które obejmować miało wierzytelność, której podstawą była zapłata dokonana przez pozwanego (...) zgodnie z § 2 ust. 2 Porozumienia i jednoczesne uznanie prawomocnym wyrokiem sądu, iż takie potrącenie było skuteczne.

Powód wyjaśnił także, iż strony w opisanym wyżej Porozumieniu ustaliły formę zabezpieczenia przyszłej i ewentualnej wierzytelności pozwanej (...) wobec powoda, który zobowiązał się doręczyć pozwanemu (...) gwarancję bankową, wystawioną na kwotę 26.962.154,75 PLN, o treści zgodnej ze wzorem gwarancji bankowej, który stanowił Załącznik do Porozumienia. Powód oraz pozwana (...) wynegocjowali i ustali treść w/w gwarancji bankowej.

Na podstawie umowy zawartej z bankiem (...) SA, powód zlecił temu bankowi wystawienie gwarancji bankowej, o treści uzgodnionej z pozwanym (...), na kwotę 26.962.154,75 zł, której beneficjentem oznaczono pozwaną (...). W dniu 6 lipca 2015 roku, (...) Bank (...) S.A. wystawił na zlecenie powoda Gwarancję Bankową nr (...), której beneficjentem oznaczono (...).

Powód dalej wskazywał, iż w dniu 2 stycznia 2019 roku (...) otrzymało pismo od pozwanego Banku z tego samego dnia, z którego treści wynikało, iż w dniu 31 grudnia 2018 roku pozwany (...) zażądała od pozwanego Banku wypłaty kwoty 26.962.154,75 zł na podstawie ww. Gwarancji Bankowej. W ocenie powoda, w żądaniu z dnia 31 grudnia 2018 roku pozwany (...) zawarł nieprawdziwe oświadczenie, że „Zleceniodawca nie zaspokoił w terminie przysługującego (...) Zabezpieczonego Roszczenia wynikającego z § 3 Porozumienia”. W związku z ww. żądaniem pozwanego (...), Bank zażądał od powoda zasilenia do dnia 7 stycznia 2019 roku rachunku bankowego (...) kwotą umożliwiającą dokonanie przez pozwany Bank wypłaty środków pieniężnych z Gwarancji Bankowej.

W ocenie powoda, pozwanemu (...) nie przysługuje w stosunku do niego żadne roszczenie, dlatego żądanie wypłaty kwoty objętej gwarancją jest całkowicie nieuzasadnione. Powód podnosił, iż zgodnie z postanowieniami § 3 Porozumienia, nie zaistniały przesłanki warunkujące powstanie roszczeń pozwanej (...) wobec powoda.

Powód wywodził w dalszej części uzasadnienia pozwu, iż oświadczenie pozwanego (...) złożone w treści ww. żądania wypłaty na podstawie Gwarancji Bankowej było nieprawdziwe i zawierało poświadczenie nieprawdy, co do okoliczności mających znaczenie prawne. Tym samym, zgłoszone przez pozwanego (...) pozwanemu Bankowi żądanie wypłaty środków na podstawie Gwarancji Bankowej było, w ocenie powoda, sprzeczne z treścią Gwarancji Bankowej, gdyż nie ziścił się zdefiniowany w Gwarancji Bankowej cel i rezultat uruchomienia Gwarancji Bankowej, jakim było powstanie i niezaspokojenie przez powoda Zabezpieczonego Roszczenia pozwanego (...) z tytułu § 3 Porozumienia. Tym samym, powód wywodził, iż zgłoszone przez pozwanego (...) pozwanemu Bankowi żądanie wypłaty na podstawie Gwarancji Bankowej było nieuzasadnione, bezprawne i naruszało przepis art. 5 k.c.

Powód argumentował, iż w świetle opisanego przez niego stanu faktycznego i prawnego, w jego ocenie nie może być wątpliwości co do nieistnienia roszczeń pozwanego (...) wobec powoda, o których mowa w § 3 Porozumienia. Powód argumentował, iż jego zdaniem wykazał, że działania pozwanego (...) były sprzeczne z treścią Gwarancji Bankowej, wykraczając ponad jej cel ( art. 65 k.c. ) i naruszając przepis art. 5 k.c. /pozew k. 4 – 26/.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie w całości powództwa skierowanego przeciwko niemu, gdyż pozwany bank nie posiada legitymacji procesowej biernej do występowania w sporze dotyczącym prawa do żądania wypłaty z gwarancji w związku z tym, że podstawą tego rozstrzygnięcia powołanego w pozwie ma być ustalenie, czy zgłoszone przez (...) żądanie wypłaty gwarancji bankowej stanowi nadużycie tego prawa w związku z roszczeniem zabezpieczonym gwarancją wynikającym w porozumienia z dnia 24 czerwca 2015 r.

Pozwany wniósł także o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Bank wyjaśnił, iż jest następcą prawnym (...) S.A. ( (...)). W dniu 31 października 2018 roku nastąpił podział (...) na podstawie art. 529 § l pkt 4 ustawy Kodeks spółek handlowych, tj. poprzez przeniesienie na Bank Przejmujący – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. części majątku Banku Dzielonego – (...), w formie zorganizowanej części przedsiębiorstwo Banku Dzielonego w zakresie określonym w uchwale Nadzwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) S.A. o podziale (...), Planie podziału (Załącznik nr 1 do ww. uchwały) i Załączniku nr l do Planu podziału. Plan podziału oraz Załącznik nr l do Planu podziału znajdują się na stronie internetowej: ((...)).

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie, pozwany bank wskazał, że otrzymał od powoda w formie elektronicznej zlecenia, na podstawie których wystawił gwarancję bankową na kwotę 26.962.154,75 zł. Została ona wystawiona na rzecz (...) do maksymalnej wysokości gwarancji.

Pozwany potwierdził, iż w dniu 31 stycznia 2018 r. otrzymał żądanie wypłaty z Gwarancji kwoty 26.962.154,75 zł. Następnie w dniu 3 stycznia 2019 r. bank otrzymał pismo powoda, w którym była mowa o tym, że roszczenia z gwarancji określone w § 3 porozumienia nie powstały. Pozwany wskazywał, iż w kolejnych dniach między stronami trwała wymiana pism, zaś w dniu 14 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie o sygn. akt IX GCo 3/19 na wniosek powoda wydał postanowienie o zabezpieczeniu, które ustanowiło zakaz skorzystania przez (...) z Gwarancji, a w stosunku do Banku ustanowiło zakaz wypłat z Gwarancji.

Pozwany Bank argumentował, że powództwo wniesione przez powoda przeciwko Bankowi dotyczy umowy gwarancji, której stroną jest pozwany Bank i (...) jako Beneficjent. Powód nie jest stroną umowy gwarancji. W związku z tym, pozwany Bank nie ma legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie w związku z żądaniem pozwu o nakazanie zaniechania wypłaty przez Bank na rzecz (...) kwoty 26.962.154,75 zł, bądź wypłaty na rzecz jakiejkolwiek innej osoby, na podstawie Gwarancji, określonej w pkt l petitum pozwu.

Pozwany Bank argumentował, że podstawą rozstrzygnięcia powołaną w pozwie ma być ustalenie, czy zgłoszone przez pozwanego (...) w dniu 31 grudnia 2018r. żądanie wypłaty z Gwarancji, stanowi nadużycie tego prawa w związku z Zabezpieczonym Roszczeniem, wynikającym z § 3 Porozumienia, którego Bank nie był stroną. Bank wskazywał także, iż Gwarancja wystawiona przez pozwany Bank jest bezwarunkowa, nieodwołana i płatna na pierwsze żądanie. Pozwany Bank podkreślał jednocześnie, iż nie jest stroną Porozumienia, zaś pozwanego łączył z powodem jedynie stosunek Zlecenia, na podstawie którego została wystawiona Gwarancja bankowa. Bank wskazywał także, iż Gwarancja nie stanowi, że Beneficjent jest zobowiązany przedstawić Bankowi jakiekolwiek dokumenty lub inne oświadczenie niż to, że Zleceniodawca nie zaspokoił w terminie przysługującego (...) Zabezpieczonego Roszczenia, wynikającego z § 3 Porozumienia. W związku z tym ustalenie dotyczące, że pozwanemu (...) nie przysługują roszczenia wobec powoda, wynikające z § 3 Porozumienia, a w konsekwencji tego żądanie wypłaty z Gwarancji stanowi nadużycie prawa z Gwarancji, nie może stanowić podstawy ustalenia o nakazanie zaniechania wypłaty przez pozwany Bank.

Bank wskazywał także, iż (...) mogłoby ewentualnie wstąpić do procesu w charakterze interwenienta, gdyby (...) wystąpiło z żądaniem zapłaty przeciwko Bankowi. Bank podkreślał, iż w związku z brakiem legitymacji biernej po jego stronie, powództwo w stosunku do pozwanego banku powinno zostać oddalone. /odpowiedź na pozew k. 253- 258v.).

Pozwany (...) sp. z o.o. w S. w odpowiedzi na pozew z dnia 14 marca 2019 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwany (...) potwierdził zawarcie umowy pomiędzy Pozwanym ad 1, a (...) S.A., zawarcie umowy pomiędzy (...), a powodem na warunkach wskazanych w pozwie oraz jej akceptacji przez pozwanego ad 1, zawarcie w dniu 24 czerwca 2015 r. porozumienia pomiędzy powodem, a pozwanym ad 1, zabezpieczenie roszczeń pozwanego ad 1 wynikających z Porozumienia gwarancją bankową wystawioną przez (...) S.A., oraz wystąpienie przez Pozwanego ad 1 z żądaniem wypłaty z Gwarancji. W pozostałym zakresie twierdzeniom zawartym w pozwie pozwany (...) zaprzeczył.

Pozwany wskazał, że przyczyną zawarcia Porozumienia były problemy finansowe leżące po stronie powoda, wynikające z braku rozliczenia prac zrealizowanych przy budowie (...). Prace te zostały wykonane przez powoda, jednak nie zostały rozliczone przez (...). (...) zwlekał z wypłatą wynagrodzenia kwestionując roszczenia, w związku z powyższym powód wystąpił z roszczeniami do Pozwanego ad 1, który nie kwestionował roszczeń powoda co do zasady, jednak wobec sporu pomiędzy powodem, a (...) nie było możliwe jednoznaczne ustalenie, czy wszelkie prace wykonane przez powoda powinny zostać odebrane i czy powodowi jest należne wynagrodzenie, a także czy wynagrodzenie to jest objęte solidarną odpowiedzialnością pozwanego ad 1, jako inwestora.

Pozwany wskazał, iż w związku z powyższym powód zaproponował zawarcie porozumienia, regulującego zasady ewentualnego zwrotu wynagrodzenia. Wobec faktu, że kwota wypłacanego wynagrodzenia wielokrotnie przekraczała kwotę kapitału zakładowego powoda, jak również jego zdolności płatnicze, pozwany uzależnił zawarcie Porozumienia od przedstawienia przez powoda zabezpieczenia. Pozwany wskazywał, iż to powód zaproponował zabezpieczenie należności w formie gwarancji bankowej. Po zaakceptowaniu tej formy przez Pozwanego, strony zawarły Porozumienie i po jego zawarciu powód dostarczył gwarancję wystawioną przez (...) S.A.

Treść gwarancji nie podlegała negocjacjom pomiędzy Pozwanym, a Bankiem, zaś po otrzymaniu gwarancji, pozwany dokonał przelewu należności objętych Porozumieniem na rzecz powoda.

Pozwany podnosił, iż powód kilkukrotnie zwracał się do niego z wnioskiem o zmianę formy zabezpieczenia na hipotekę na nieruchomości położonej w S., będącej własnością podmiotu trzeciego. Pozwany wyjaśnił, iż biorąc pod uwagę potencjalnie większą trudność w skorzystaniu z tej formy zabezpieczenia, jak również zawyżenie przez powoda wartości nieruchomości Pozwany odmawiał zmiany formy zabezpieczenia. Pozwany podkreślał, iż Powód nigdy nie kwestionował obowiązku utrzymania zabezpieczenia.

Pozwany wskazywał, iż dokonywał następujących potrąceń wierzytelności przysługującej mu z tytułu dokonania bezpośredniej zapłaty na rzecz powoda z roszczeniami (...) z tytułu wykonanych robót budowlanych: w dniu 25 kwietnia 2016 r. - kwota 500.000 zł w dniu 19 maja 2016 r. - kwota 1.500.000 zł w dniu 18 lipca 2016 r. - kwota 396.573,33 zł w dniu 29 lipca 2016 r. - kwota 5.632.849,93 zł. W pozostałym zakresie kwota przekazana powodowi nie została potrącona z roszczeniem (...) w trakcie trwania łączącej go z Pozwanym ad 1 umowy.

Pozwany wskazywał, iż w grudniu 2018 r. informował powoda o konieczności wydłużenia zabezpieczenia. W związku z faktem niedostarczenia do końca listopada 2018 r. nowej gwarancji bankowej zabezpieczającej roszczenia pozwanego ad 1 wobec powoda, pozwany upoważniony był do wystąpienia z żądaniem wypłaty kwoty wynikającej z gwarancji już z dniem 1 grudnia 2018 r. W związku z negocjacjami prowadzonymi z powodem (...) wstrzymał decyzję odnośnie wystąpienia z roszczeniem wobec pozwanego ad 2 do ostatniego dnia ważności gwarancji.

Pozwany podnosił, iż w jego ocenie, intencją stron przy zawieraniu Porozumienia było następujące ukształtowanie obowiązków stron:

- nałożenie na Pozwanego ad 1 obowiązku wypłaty na rzecz powoda roszczeń wynikających z wykonanych przez niego robót budowlanych,

- nałożenie na powoda obowiązku zwrotu wypłaconych kwot w przypadku jeżeli okazałyby się one nienależne lub nieobjęte solidarną odpowiedzialnością pozwanego ad 1, jako inwestora i zabezpieczenia ewentualnych roszczeń pozwanego ad 1 gwarancją bankową, do czasu ich przedawnienia.

Pozwany podkreślał, iż wykonał swoje obowiązki wynikające z Porozumienia, natomiast powód nie wykonał obowiązku zabezpieczenia roszczenia zwrotnego. Powyższe, zdaniem pozwanego, uprawniało go do skorzystania z gwarancji. /odpowiedź na pozew k. 378-387/.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

W wyniku przeprowadzonego przez (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (dalej: (...)), postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego (zgodnie z prawem zamówień publicznych) na wykonanie robót projektowych i budowlanych inwestycji dofinansowanej ze środków Unii Europejskiej pod nazwą „Budowa (...) ( (...)) dla (...) (dalej: Inwestycja) - (...) spółka akcyjna w W. (dalej: (...)) został wyłoniony, jako Generalny Wykonawca.

/dowód: okoliczności bezsporne, pismo (...) do powoda z dnia 14.01.2014 r. (zgoda na podwykonawców) - jako Zał. Nr 2 do pozwu k. 43, protokół ze spotkania rozpoczynającego z dnia 31.01.2014 r. –jako Zał. Nr 3 do pozwu k. 45-46/

(...) spółka akcyjna w W., jako zamawiający, oraz powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (dalej: powód lub (...)), jako podwykonawca, zawarli w dniu 24 stycznia 2013 r. umowę nazwaną „Kontrakt Podwykonawczy na wykonanie robót budowlanych dla realizacji budowy (...) dla (...) obszaru metropolitalnego” (dalej: Kontrakt Podwykonawczy).

Na podstawie tego Kontraktu (...) zlecił powodowi wykonanie robót budowlanych, których zakres został określony w Załączniku nr 1, za wynagrodzeniem, oznaczonym jako cena kontraktu podwykonawczego, w wysokości 106.642.355,46 zł brutto.

W Załączniku nr 1 wymieniono istotne klauzule Warunków Ogólnych Kontraktu lub Warunków Szczególnych, w tym: czas na wykonanie wynoszący 980 dni, kwotę zabezpieczenia należytego wykonania kontraktu w wysokości (...) kwoty kontraktowej, karę umowną za zwłokę — (...) zatwierdzonej kwoty kontraktowej (bez VAT) za każdy dzień zwłoki, karę umowną za odstąpienie w wysokości (...) zatwierdzonej kwoty kontraktowej.

Kontrakt Podwykonawczy został zawarty z zastrzeżeniem warunków zawieszających wskazanych w pkt 2 Rozdziału 1 — Kontrakt. Jego wejście w życie uzależnione zostało od: dokonania zmiany umowy jaką pozwany zawarł z inwestorem — (...) spółką z o.o. w S., polegającej na dopuszczeniu możliwości powierzenia przez pozwanego powodowi wykonania robót ogólnobudowlanych objętych Kontraktem Podwykonawczym, oraz wyrażenia zgody przez inwestora na zawarcie przez pozwanego i powoda Kontraktu Podwykonawczego. Warunki te zostały spełnione.

Do obowiązków (...), jako podwykonawcy (...), należało wykonanie robót budowlanych objętych Kontraktem Podwykonawczym na podstawie dokumentacji projektowej, która miała być przekazana powodowi przez pozwanego.

W dniu 8 kwietnia 2014 r. strony zawarły Aneks nr 1 do Kontraktu Podwykonawczego, którym zmieniły niektóre jego postanowienia, w tym: a) zakres Robót Stałych, b) wysokość wynagrodzenia należnego powodowi na kwotę 109.257.728,64 zł brutto. Ponadto Aneksem nr 1 strony zaktualizowały i zmieniły niektóre załączniki do Kontraktu Podwykonawczego.

/dowód: Kontrakt Podwykonawczy z dnia 24.01.2013 r.- jako Zał. Nr 1 do pozwu k. 37-41, pismo (...) do powoda z dnia 14.01.2014 r. (zgoda na podwykonawców) - jako Zał. Nr 2 do pozwu k. 43, protokół ze spotkania rozpoczynającego z dnia 31.01.2014 r. –jako Zał. Nr 3 do pozwu k. 45-46, Aneks nr 1 z dnia 8.04.2014 r. – jako Zał. Nr 4 do pozwu k. 48-58/.

Pismem z dnia 24 października 2014 r. powód skierował do (...) żądanie przedstawienia i doręczenia (...) gwarancji zapłaty wynagrodzenia należnego (...) od (...) na podstawie zawartego w dniu 24.01.2013 r. Kontraktu Podwykonawczego w kwocie tego wynagrodzenia wynoszącej brutto 109.257.728,64 zł — poprzez doręczenie (...) w terminie 45 dni bezwarunkowej, nieodwołalnej, płatnej na pierwsze żądanie gwarancji bankowej, bądź też gwarancji ubezpieczeniowej, wystawionej na kwotę 109.257.728,64 zł, która to gwarancja zostanie wystawiona celem zabezpieczenia roszczeń i wierzytelności (...) wobec (...) o zapłatę wynagrodzenia z Kontraktu Podwykonawczego. Żądanie gwarancji zapłaty (...) zażądało z obawy o kondycję finansową (...).

/dowód: pismo powoda z dnia 24.10.2014 r.- żądanie gwarancji zapłaty – jako Zał. Nr 5 do pozwu k. 60-61/.

(...) nie dostarczył powodowi żądanej przez powoda gwarancji zapłaty. Między powodem, a (...) toczyły się rozmowy dotyczące dalszej współpracy przy kontrakcie, jednak kwestie wzajemnych rozliczeń okazały niemożliwe do rozstrzygnięcia na drodze negocjacji. Ostatecznie (...) pismem z dnia 16 marca 2015 r. oświadczył, że odstępuje z winy (...) od Kontraktu Podwykonawczego, w niewykonanej części umowy, jako podstawy odstąpienia wskazując opóźnienia w wykonywaniu prac oraz porzucenie robót.

W odpowiedzi na stanowisko (...), powód nie uznając odstąpienia (...) za zasadne w piśmie z 19 marca 2015 r. złożył własne oświadczenie o odstąpieniu na podstawie art. 649⁴ § 1 k.c. od Kontraktu Podwykonawczego w związku z niedostarczeniem przez pozwanego gwarancji zapłaty w rozumieniu art. 649¹ § 2 k.c., a nadto wobec stanowiska pozwanego potwierdzającego, że nie wykona on obowiązku wynikającego z przepisu art. 649¹ k.c. Mając jednocześnie na uwadze, że odstąpienie od Kontraktu Podwykonawczego nastąpiło z winy (...), działając na podstawie klauzuli 16.2 Kontraktu w zw. z art. 649¹ § 1 k.c. i art. 484 § 1 k.c. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 10.925.772,86 zł tytułem kary umownej, stanowiącej (...) Ceny Kontraktowej, w terminie 7 dni

/dowód: pismo powoda do (...) z dnia 19.03.2015 roku – Oświadczenie o odstąpieniu od umowy jako Zał. Nr 6 do pozwu k. 63-64, wyrok wraz z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 28 kwietnia 2017 r. sygn.. akt VIII GC 303/15 k. 66-106/

Po odstąpieniu od Kontraktu Podwykonawczego (...) przystąpiły do inwentaryzacji robót wykonanych do dnia odstąpienia. W czynności sporządzania protokołów inwentaryzacji w okresie od 23 marca 2015 r. do 1 kwietnia 2015 r. uczestniczyli pracownicy (...), jako generalnego wykonawcy, oraz pracownicy (...) jako podwykonawcy.

Jeszcze w czasie trwania czynności inwentaryzacyjnych spółka (...) zwróciła się do (...) jako zobowiązanego solidarnie na podstawie art. 647^{(
1)} § 5 k.c. inwestora - z pismem z 27 marca 2015 r., w którym wskazała, że uważa, iż (...) jest zobowiązane do zaspokojenia następujących wierzytelności podwykonawcy związanych z realizacją inwestycji z tytułu zawartego przez (...) i (...) 24 stycznia 2013 r. "Kontraktu Podwykonawczego", zaakceptowanego przez Inwestora:

- o zapłatę kwoty 23.054.042 zł tytułem wynagrodzenia należnego (...) za wykonane roboty budowlane w ramach wskazanej wyżej inwestycji,

- o zapłatę kwoty 10.925.772,86 zł tytułem kary umownej należnej (...) od (...) na podstawie klauzuli 16.2 Kontraktu Podwykonawczego w związku z odstąpieniem od Kontraktu Podwykonawczego z przyczyn leżących po stronie (...).

Łączna kwota, której zapłaty (...) domagało się od (...), wynosiła 33.979.814,86 zł, przy czym (...) oczekiwało, że zostanie uiszczona w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma.

/dowód: pismo powoda do (...) z dnia 18.05.2015 r., pismo powoda do (...) z dnia 27.03.2015 r.- jako Zał. Nr 8 do pozwu k. 108-109, wyrok wraz z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z 28 kwietnia 2017 r. sygn.. akt VIII GC 303/15 k. 66-106/

Między powodem, a (...) toczyła się sprawa o zapłatę kwoty 10.925.772,86 zł tytułem kary umownej przysługującej (...) w związku z odstąpieniem od umowy - Kontraktu Podwykonawczego przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygnaturą VIII GC 303/15, która została zakończona w pierwszej instancji wyrokiem z 28 kwietnia 2017 r. w całości uwzględniającym powództwo, od którego spółka (...) złożyła apelację.

/dowód: kopia wyroku z uzasadnieniem w sprawie VIII GC 303/15 k. 60-109 akt/

Postępowanie VIII GC 57/17

Pomiędzy (...) a (...) toczyło się postępowanie o zapłatę kwoty 33.309.939,80 zł. przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygn. akt VIII GC 57/17. Powództwo zostało rozszerzone ostatecznie do kwoty 33.769.890,80 zł. Roszczenie oparte było o art. 405 k.c. w związku z niezasadnym – zdaniem (...) – zaspokojeniem się pozwanej (...) z ustanowionej na jej rzecz bankowej gwarancji zapłaty.

Pozwana (...) broniła się w tym procesie, wskazując iż wykorzystała gwarancję zgodnie z postanowieniami umowy, a tym samym nie może być mowy o bezpodstawności wzbogacenia pozwanej (przeznaczyła bowiem kwoty z gwarancji na zapłatę długu powódki wobec podwykonawców - w tym (...), a w konsekwencji nie nastąpiło zubożenie powódki, gdyż zmniejszeniu uległa wysokość jej pasywów, a tym samym pozwana nie została wzbogacona kosztem powódki. (...) powołała się również na art. 407 kc i na jego podstawie wywiodła, że bezpłatnie rozporządziła uzyskaną korzyścią na rzecz osoby trzeciej, to jest na rzecz podwykonawców, w rezultacie pozwana nie jest zobowiązana do zwrotu korzyści powódce, nawet gdyby istotnie doszło do uprzedniego bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej.

W toku procesu pozwana (...) sprecyzowała swoje stanowisko wskazując w piśmie procesowym z 21 września 2017 r., że kwotę uzyskaną z gwarancji przeznaczyła („zarachowała”) na poczet roszczeń wobec powódki związanych z zapłatą na rzecz spółki (...) kwoty 26.962.154,75 zł oraz na poczet roszczeń związanych z zapłatą na rzecz innych podwykonawców oraz na poczet roszczeń związanych z zapłatą przyszłych roszczeń nowego wykonawcy. /k. 753/

(...) kwestionował od samego początku, że podwykonawcy (...) służyło wynagrodzenie w kwocie 26.962.154,75 zł. (...) - w oparciu o wykonaną z udziałem (...) inwentaryzację rzeczową sporządzoną w okresie od 23 marca 2015 r. do 1 kwietnia 2015 r . dokonał wyceny wykonanych przez (...) robót od początku realizacji kontraktu do dnia odstąpienia od umowy. Na dzień odstąpienia od umowy wartość wykonanych przez (...) robót została wyliczona na kwotę 17.155.195,43 zł netto, 21.100.890,38 zł brutto. /k. 739v/. Jednocześnie, bezspornym było, iż (...) jako Inwestor zapłaciła część tej sumy w ramach poleceń przekazów (wpłaty dokonywane przez (...) na rzecz (...) były zarachowywane na poczet wynagrodzenia przysługującego (...) od (...)). Była to łączna kwota 14.045.654,11 zł. /k. 740/

(...) wyliczył tym samym, że kwota do zapłaty z tytułu wynagrodzenia za realizację robót przez (...) w ramach "Kontraktu Podwykonawczego", nieuregulowana na dzień odstąpienia od umowy, wynosiła 5.735.964,45 zł netto (7.055.236,27 zł brutto) /21.100.890,38 zł – 14.045.654,11 zł = 7.055.236,27 zł). /k. 739v-740/

/dowód: kopia wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GC 57/17 z uzasadnieniem k.734-758 akt/

Wyrokiem z dnia 29 marca 2018 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uwzględnił powództwo (...) w całości i zasądził od (...) sp. z o.o. w S. kwotę 33.769.890,80 zł. wraz z odsetkami.

/dowód: kopia wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie VIII GC 57/17 z uzasadnieniem k.734-758 akt/

W uzasadnieniu wyroku, Sąd wskazał, iż kwestia sporna związana z istnieniem wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia na rzecz spółki (...) w kwocie 26.962.154,75 zł pozostaje poza przyznaną przez (...) kwotą 7.055.236,27 zł nieudowodniona. Sąd dalej wskazał, iż „(…) Liczne adnotacje przedstawicieli powódki uczestniczących w inwentaryzacji w sporządzonych z niej protokołach wskazują na odmienną ocenę stanu faktycznego przez obie strony tej czynności ((...) i (...)) co najmniej w jej części, co również nie pozwoliło Sądowi na przyjęcie, że spółce (...) faktycznie należało się wynagrodzenie zapłacone jej przez (...) 20 lipca 2015 r. w kwocie 26. 962.154,75 zł. Innymi słowy, Sąd wskazał, iż ustalenie wysokości wynagrodzenia dla spółki (...) wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego, w ramach którego badana byłaby treść stosunku zobowiązaniowego łączącego (...) oraz zakres wykonanych do dnia inwentaryzacji przez (...) robót (co jak wskazano – wymaga dowodu z opinii biegłego sądowego, którego strona pozwana na tę okoliczność nie powołała)”. /k. 755-756v/

Apelacja od powyższego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2018 r. I Aga 175/18.

/dowód: wyrok k. 760/

W uzasadnieniu wyroku, Sąd Apelacyjny wskazał, iż (...) przeprowadziła przekonujący wywód, co do tego, że jedynie powyższa kwota 7.055.236,27 zł nie została przez nią zapłacona (...), stąd też słusznie było oczekiwanie Sądu I instancji na inicjatywę dowodową pozwanej dla jakiej przyczyny pozwana (...) zapłaciła tej spółce kwotę ponad 7.055.236,27 zł. Skoro bowiem (...) ustaliła, że (...) wykonała prace na kwotę 21.100.890,38 zł brutto i zapłaciła jej łącznie 14.045.654,11 zł brutto, więc różnica między tymi kwotami to właśnie 7.055.236,27 zł brutto. /k. 780v/

/dowód: kopia wyroku z uzasadnieniem k.734-758 akt, zeznania stron K. Z. k. 883-886, T. L. k. 886-887, zeznania świadka A. K. k. 501-503 akt/.

Porozumienie

W dniu 24 czerwca 2015 r. (...) i (...) podpisały (...). Przyczyną jego zawarcia była potrzeba dokonania rozliczeń finansowych, wynikających z braku zapłaty przez (...) wynagrodzenia podwykonawcom. Powód zgłaszał roszczenia o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 33.979.814,86 zł brutto do (...) jako Inwestora solidarnie odpowiedzialnego za wypłatę wynagrodzenia. Wynagrodzenie to było kwestionowane przez (...), gdyż (...) zdecydował, że woli wdać się z (...) w spór sądowy niż wypłacić wynagrodzenie. (...) natomiast realizowało kontrakt za 663 miliony złotych i musiało zapłacić podwykonawcom, żeby nie zeszli z placu budowy i żeby móc dalej realizować kontrakt. Wiedząc, że roszczenia (...) są sporne i kwestionowane przez (...), strony ustaliły zabezpieczenie w postaci gwarancji. Celem tego zabezpieczenia była możliwość skorzystania przez (...) z gwarancji, w sytuacji, w której zapadłby niekorzystny wyrok przesądzający, iż (...) nie należało się wynagrodzenie w kwocie 26.962.154,75 albo należało się w niższej wysokości. P. pozwanej spółki (...) wyjaśnił także, iż (...) jest dysponentem mienia komunalnego i w tej sytuacji nie mogło pozwolić sobie na wypłatę (...) kwoty ponad 26 milionów złotych bez zabezpieczenia jej zwrotu w sytuacji gdyby roszczenia (...) okazały się w całości lub części niezasadne.

/dowód: pismo powoda z 18 maja 2015 r. k. 108, zeznania stron K. Z. k. 883-886, T. L. k. 886-887/

W § 1 ust. 1 "Porozumienia" wskazano, że 24 stycznia 2013 r. (...) sp. z o.o. zawarła z (...) "Kontrakt Podwykonawczy" na wykonanie robót budowlanych dla realizacji budowy (...) dla (...), która została zmieniona aneksem nr 1 (lit. c), zaś (...) po zapoznaniu się z treścią zawartego przez (...) i (...) wyraziło zgodę na jego zawarcie i wyraziło zgodę na powierzenie (...) - jako podwykonawcy - przez (...) (jako Generalnego Wykonawcę) wykonania robót budowlanych objętych Inwestycją w zakresie objętym Kontraktem Podwykonawczym (lit. d).

Stosownie zaś do ust. 2 (...) przyznało, że ponosi solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 647¹ § 5 k.c. (...) sp. z o.o. oświadczyła natomiast, że Kontrakt Podwykonawczy uległ rozwiązaniu w następstwie złożenia oświadczenia o odstąpieniu od Kontraktu Podwykonawczego, z uwagi na które (...) i (...) sporządziły inwentaryzację zakresową robót wykonanych przez (...) na podstawie Kontraktu Podwykonawczego, która to inwentaryzacja została doręczona również (...) jako Inwestorowi (ust. 3).

W § 2 ust. 1 Porozumienia wskazano, że (...) pismem z 27 marca 2015 r. wezwało (...) z uwagi na jego solidarną odpowiedzialność na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. do zapłaty łącznej kwoty 33.979.814,86 zł tytułem pozostałego do zapłaty na rzecz (...) wynagrodzenia brutto należnego (...) za roboty wykonane na podstawie Kontraktu Podwykonawczego, przy czym kwota wynagrodzenia netto (bez VAT) wynosiła 27.625.865,73 zł.

Z kolei w ust. 2 (...) zobowiązało się (jako dłużnik odpowiadający solidarnie za zobowiązania (...) wobec (...)) do zapłaty wynagrodzenia za roboty wykonane przez (...) na podstawie Kontraktu Podwykonawczego w terminie 14 dni od dnia dostarczenia przez (...) gwarancji bankowej, o której mowa w § 4 Porozumienia, na kwotę 26.962.154,75 zł, w wyniku czego roszczenia (...) wobec (...) o zapłatę wynagrodzenia za roboty wykonane na podstawie Kontraktu Podwykonawczego ulegną zaspokojeniu w całości, przy czym zapłata (...) następuje z zastrzeżeniem zwrotu zgodnie z § 3 Porozumienia.

W § 3 ust. 1 (...) i (...) postanowiły, że w przypadku, gdyby prawomocnym orzeczeniem sądowym przesądzone zostało, że (...) nie przysługiwało roszczenie o zapłatę wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 ust. 2 Porozumienia, bądź też w przypadku, gdy prawomocnym orzeczeniem sądowym przesądzone zostanie, że roszczenie to przysługiwało (...) sp. z o.o. w wysokości niższej niż określona w § 2 ust. 2 Porozumienia i w wyniku takiej oceny (...) zostanie prawomocnym orzeczeniem sądowym zobowiązane do zapłaty na rzecz (...), bądź osoby trzeciej będącej jego następcą prawnym, to wówczas (...) w terminie 3 dni od dnia powiadomienia o uprawomocnieniu się takiego orzeczenia zapłaci (...) kwotę wynikającą z takiego orzeczenia wraz z odsetkami, a nadto zapłaci (...) kwotę zasądzonych od (...) w takim postępowaniu sądowym kosztów procesu, o ile wystąpią. Zgodnie z § 3 ust. 2 postanowienia ust. 1 miały być stosowane również w przypadku, gdyby (...) złożył (...) oświadczenie o potrąceniu swoich wierzytelności wobec (...), którego podstawą faktyczną będzie dokonana na podstawie art. 647¹ § 5 k.c. przez (...) na rzecz (...) zapłata wynagrodzenia wynikającego z Kontraktu Podwykonawczego z wzajemnymi wierzytelnościami (...) wobec (...) z jakiegokolwiek tytułu i jednocześnie prawomocnym orzeczeniem sądowym potrącenie dokonane przez (...) zostanie uznane za skuteczne w całości bądź w części.

Zgodnie z § 4 ust. 1 Porozumienia ewentualna przyszła wierzytelność (...) wobec (...) sp. z o.o. o zwrot kwot, o których mowa w § 3, miała być zabezpieczona przez dostarczoną przez (...) bezwarunkową, płatną na pierwsze żądanie (...) gwarancję bankową na kwotę 26.962.154,75 zł, z terminem obowiązywania do 31 grudnia 2018 r.

Natomiast w ust. 2 powyższego paragrafu strony ustaliły, że w sytuacji gdyby na 30 dni przed dniem wygaśnięcia obowiązywania gwarancji bankowej, o której mowa w ust. 1 postępowania sądowe, o których mowa wyżej w § 3 nie zostaną zakończone prawomocnym orzeczeniem Sądu, bądź też postępowania nie zostaną wszczęte i jednocześnie roszczenia generalnego wykonawcy nie ulegną przedawnieniu na skutek przerwania biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 i 3 k.c., (...) dostarczy (...) nową gwarancję bankową spełniająca cechy określone wyżej w ust. 1, której okres obowiązywania będzie dłuższy o 2 lata w stosunku do daty określonej w ust. 1 powyżej, bądź też dostarczy (...) gwarancję aneks do gwarancji bankowej, o której mowa wyżej w ust. 1, który wydłużać będzie okres jej obowiązywania o 2 lata. Postanowienia zdania 1 mają zastosowanie w sytuacji, gdy postępowania sądowe, o których mowa wyżej w § 3 nie zostaną zakończone prawomocnym orzeczeniem sądowym, bądź też postępowania te zostaną wszczęte i jednocześnie roszczenia generalnego wykonawcy nie ulegną przedawnieniu na skutek przerwania biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 i 3 k.c., również na 30 dni przed upływem wydłużonego okresu obowiązywania gwarancji bankowej.

W dniu 20 lipca 2015 r. (...) zapłaciło (...) kwotę 26.962.154,75 zł - w tytule przelewu wskazano § 2 ust. 2 Porozumienia z 24 czerwca 2015 r.

/dowód: zeznania A. K. k. 501-503, W. K. 503-506, K. Z. k. 883-886, T. L. k. 886-887, kopia porozumienia k. 111-116, potwierdzenie wykonanej operacji k. 118, kopia pisma k. 437 akt/

Na podstawie umowy zawartej z bankiem (...)SA, powód zlecił temu bankowi wystawienie gwarancji bankowej, o treści uzgodnionej z pozwaną (...), na kwotę 26.962.154,75 zł, której beneficjentem oznaczono pozwaną (...).

W dniu 6 lipca 2015 roku, (...) S.A. wystawił na zlecenie powoda Gwarancję Bankową nr (...), której beneficjentem oznaczono pozwaną (...). Gwarancja Bankowa została wystawiona na kwotę 26.962.154,75 PLN, a termin jej obowiązywania został ustalony do dnia 31 grudnia 2018 roku. Jak wynika z treści w/w Gwarancji Bankowej, Gwarancja Bankowa została wystawiona celem zabezpieczenia przyszłego i ewentualnego roszczenia pozwanej (...) wobec powoda o zapłatę tytułem zwrotu świadczeń, które wyniknąć może z § 3 Porozumienia zawartego przez powoda (Zleceniodawcę) i pozwaną (...) (Beneficjenta) w dniu 24 czerwca 2015 roku.

/dowód: kopia gwarancji bankowej k. 136/

(...) spółka akcyjna z siedzibą w W., który wystawił ww. Gwarancję Bankową, został podzielony na podstawie przepisu art. 529 § 1 pkt 4 ksh, poprzez przeniesienie na pozwaną - (...) spółka akcyjna z siedzibą w W., jako spółkę przejmującą, części majątku (...) S.A. W ramach tego podziału pozwany Bank przejął wszelkie prawa i obowiązki wynikające z wyżej opisanej Gwarancji Bankowej.

/dowód: wydruk KRS (...) S.A. – jako Zał. Nr 13 do pozwu k. 138-153/

Pismem z dnia 11 grudnia 2018 r. skierowanym do pozwanej (...), powód zażądał zwrotu gwarancji bankowej. W odpowiedzi na powyższe, pozwany (...) poinformował powoda, iż zgodnie z zawartym w dniu 24 czerwca 2015 r. Porozumieniem, dostarczona na zabezpieczenie zwrotu wynagrodzenia Gwarancja Bankowa nr (...) obowiązuje do 31 grudnia 2018 r. z zastrzeżeniem, że w przypadku braku wszczęcia lub niezakończenia postępowań, których przedmiotem byłyby jakiekolwiek roszczenia związane z jakąkolwiek kwotą wynikającą z dokonanej zapłaty, w terminie na 30 dni przed upływem ważności Gwarancji powód jest zobowiązany do dostarczenia nowej gwarancji, bądź aneksu do Gwarancji, której termin obowiązywania wydłużałby się o kolejne 2 lata.

/dowód: pismo z 17 grudnia 2018 r. k. 534/

W tym samym dniu, powód (...) została poinformowana przez pozwaną o toczących się postępowaniach wszczętych z powództwa (...) S.A. przeciwko pozwanej (...):

- postępowanie z pozwu (...) S.A. o zapłatę kwoty 33.309.939 zł tytułem bezpodstawnego wzbogacenia wynikającego z uzyskania zaspokojenia z gwarancji należytego wykonania /sprawa przez Sądem Okręgowym w Szczecinie VIII GC 57/17/;

- postępowanie z pozwu (...) S.A. o zapłatę 90.141.464,87 zł tytułem wykonanych na podstawie zawartej umowy nr (...) z dnia 18 lipca 2012 r. robót budowlanych, które zostały wykonane, a nie zostały rozliczone po rozwiązaniu stosunku zobowiązaniowego przez strony. /sprawa przed Sądem Okręgowym w Szczecinie VIII GC 157/18/

W piśmie tym pozwany zwrócił się do (...) o ocenę i podjęcie autonomicznej decyzji w kwestii przedsięwzięcia ewentualnych czynności procesowych, w tym takich o których mowa w §5 Porozumienia.

/dowód: pismo z 17 grudnia 2018 r. k. 536, pozew i odpowiedź na pozew w sprawie VIII GC 157/18 k. 809-881/

Kolejnym pismem z dnia 17 grudnia 2018 r. (...) w związku z treścią zawartego Porozumienia zostało wezwane przez (...) do przedstawienia nowej gwarancji bankowej z terminem ważności do dnia 31 grudnia 2020 r. w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

/dowód: pismo z 17 grudnia 2018 r. k. 538/

Pismem z dnia 20 grudnia 2020 r. (...) poinformowało (...), że ewentualne działania związane z żądaniem zapłaty kwoty 26.962.154,75 zł należy uznać za bezpodstawne i nieuzasadnione.

/dowód: pismo k. 540- 541/

Powód w piśmie z dnia 21 grudnia 2018 r. zwrócił się do Pozwanego ad 1 z wnioskiem o zmianę formy zabezpieczenia na hipotekę na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...). Biorąc pod uwagę potencjalnie większą trudność w skorzystaniu z tej formy zabezpieczenia, jak również zawyżenie przez Powoda wartości nieruchomości Pozwany ad 1 uznał, że mogłoby to zostać uznane za działanie na szkodę Spółki, a tym samym odmawiał zmiany formy zabezpieczenia. Była to nieruchomość położona w S. przy ul. (...), objęta księgą wieczystą nr (...), stanowiące działki gruntu nr (...) o powierzchni 5 433m². Wartość nieruchomości została przez (...) określona na kwotę (...) zł, zaś zdaniem (...) była to kwota zawyżona.

/dowód: korespondencja stron pisma k. 543-545, zeznania stron K. Z. k. 883-886, T. L. k. 886-887, świadków K. Z. k. 883-886, T. L. k. 886-887/

Powód w wyznaczonym terminie nie dostarczył żądanej gwarancji bankowej.

/okoliczności bezsporne/

W dniu 31 grudnia 2018 r. pozwany (...) złożył żądanie wypłaty z gwarancji. W dniu 2 stycznia 2019 roku (...) otrzymało pismo od pozwanego Banku, z którego treści wynikało, iż w dniu 31 grudnia 2018 roku pozwana (...) zażądała od pozwanego Banku wypłaty kwoty 26.962.154,75 PLN na podstawie ww. Gwarancji Bankowej. W ocenie (...) żądanie to było niezasadne, w związku z czym pismem z dnia 2 stycznia 2019 r. zwróciło się do (...) o wycofanie żądania zapłaty kwoty 26.962.154,75 zł na podstawie Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 6 lipca 2015 r.

/dowód: kopie pism k. 166-176 akt/

Ponieważ pozwany (...) nie wycofał żądania zapłaty, powód w dniu 7 stycznia 2019 r. wniósł o udzielenie zabezpieczenia roszczenia służącego mu przeciwko obowiązanym (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. oraz (...) S.A. z siedzibą w W. poprzez:

- zakazanie Obowiązanemu - (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sporu, skorzystania z Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 06.07.2015 r., ustanowionej przez (...) S.A. z siedzibą w W. na zlecenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., w szczególności poprzez przyjęcie w jakiejkolwiek formie, bezpośrednio lub za pośrednictwem pełnomocnika lub innego przedstawiciela, jakichkolwiek środków wypłaconych z tej Gwarancji Bankowej;

- zakazanie Obowiązanemu - (...) S.A. z siedzibą w W., do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sporu, wypłaty Obowiązanemu - (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. lub jego pełnomocnikowi lub innemu przedstawicielowi jakichkolwiek kwot wynikających z Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 06.07.2015 r., ustanowionej przez (...) S.A. z siedzibą w W. na zlecenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 14 stycznia 2019 r. sygn. akt IX GCo 3/19 wniosek (...) sp. z o.o. został uwzględniony w całości, natomiast zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 kwietnia 2019 r.

/dowód: akta sprawy IX GCo 3/19/

W dniu 14 stycznia 2019 r. pełnomocnik spółki (...) sp. z o.o. złożył w Prokuraturze Okręgowej w Szczecinie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę tej spółki dotyczącego mienia znacznej wartości.

Po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania wyjaśniającego, postanowieniem z dnia 4 marca 2019 r. zostało wydane postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa.

Z kolei Prokuratura Regionalna w S. w oparciu o złożone w dniu 19 czerwca 2020 r. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 296 § 1, 1a i 3 k.k. oraz z art. 286 § 1 k.k. przez T. P. (...) postanowiła w dniu 23 czerwca 2020 r. o wszczęciu śledztwa.

/dowód: kopie postanowień k. 547-553, 707-716 akt/

Sprawa VIII GC 157/18

W dniu 15 stycznia 2018 r. (...) S.A. złożył w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pozew przeciwko (...) sp. z o. o. w S. o zapłatę kwoty 90.141.464,87 zł. Sprawa toczy się pod sygn. akt VIII GC 157/18. Przedmiotem sporu w tej sprawie są m.in. kwestie związane z rozliczeniem wartości prac wykonanych przez (...), zaś pozwana złożyła zarzut potrącenia kwoty 8.374.423,26 zł z jako wierzytelności przysługującej (...) wobec (...) z tytułu zaspokojenia (...) zgodnie z Porozumieniem z dnia 24 czerwca 2015 r. Sprawa pozostaje w toku.

/dowód: kopie dokumentów k. 805-881 akt/

Sprawa VIII GC 225/19

Ponadto w sprawie VIII GC 57/17 została wniesiona skarga kasacyjna (nierozpoznana na dzień wydania orzeczenia w sprawie), a ponadto w dniu 15 kwietnia 2019 r. (...) złożyło w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pozew przeciwko (...) S.A. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci punktu I wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 29 marca 2018 r., sygn. akt VIII GC 57/17. Sprawa toczy się pod sygn. akt VIII GC 225/19. W tym postępowaniu (...) przedstawił do potrącenia wierzytelności regresowe przysługujące mu z tytułu spłaty zaakceptowanych podwykonawców, w szczególności (...) w kwocie 26.962.154,75 zł. (...) złożyło wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność zakresu i wartości robót wykonanych przez (...). Postępowanie jest w toku, obecnie na etapie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Jednocześnie (...) występuje w postępowaniu w charakterze interwenienta ubocznego.

W postepowaniu VIII GC 225/19 (...) nadal podtrzymuje swoje stanowisko, iż na podstawie Porozumienia doszło do nadpłaty wynagrodzenia na rzecz (...), co miało wynikać z rażąco błędnej wyceny prac. W ocenie (...), po odstąpieniu przez (...) od kontraktu podwykonawczego, nieuregulowane wynagrodzenie (...) wynosiło co najwyżej 7.984.380,68 zł. Tymczasem (...) wypłaciło (...) na podstawie Porozumienia kwotę 26.962.154,75 zł. (...) zarzuca, iż wycena prac (...) dokonana na potrzeby Porozumienia była oparta na błędnej metodzie i przez to zawyżona. W tej sytuacji, w ocenie (...) płatność ponad kwotę 7.984.380,68 zł stanowiła bezpodstawne świadczenie, niewynikające z solidarnej odpowiedzialności inwestora. /k.800-801/. Powyższe okoliczności będą dopiero przedmiotem badania biegłego.

/dowód: kopie dokumentów k. 783-804 akt, okoliczności bezsporne/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w sprawie, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, nie budziły także wątpliwości sądu.

Zeznania świadków oraz samych stron, sąd uznał za wiarygodne, w szczególności w takim zakresie w jakim pozostawały zgodne z treścią przedłożonych do akt dokumentów. Jednocześnie sąd miał na uwadze, iż zeznania stron różniły się nie tyle co do faktów, a w zakresie dokonywanej przez nie oceny skutków zaistniałych zdarzeń.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu w całości.

Powód dochodził w niniejszej sprawie ustalenia, że pozwanej –(...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie przysługują roszczenia wobec powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu zwrotu świadczeń, wynikające z postanowień §3 Porozumienia zawartego 24 czerwca 2015 r., które zostały zabezpieczone Gwarancją Bankową nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawioną przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na zlecenie powoda – (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

Podstawą prawną tak sformułowanego roszczenia był art. 189 k.p.c., a tym samym istniała po stronie powodowej konieczność wykazania przesłanki interesu prawnego w rozumieniu ww. przepisu. Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny, o którym mowa w art. 189 k.p.c., stanowi przesłankę merytoryczną rozstrzygnięcia o roszczeniu opartym o ten przepis, przy czym podlega ona badaniu w każdym stanie sprawy.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 marca 2012 roku Sąd Najwyższy wskazał, że „interes prawny, o którym mowa w art. 189 k.p.c., należy pojmować jako interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych, który z reguły występuje w sytuacjach, w których zachodzi obiektywna niepewność co do prawa lub stosunku prawnego z przyczyn natury faktycznej lub prawnej. Interes prawny wyraża się wówczas w usunięciu stanu niepewności (…)” (wyrok SN z dnia 14 marca 2012 r., III CSK 252/11, LEX nr 1168726).

Jednocześnie w świetle utrwalonego orzecznictwa i poglądów doktryny powód posiada interes prawny wówczas, gdy powództwo o ustalenie jest jedynym i niezbędnym środkiem ochrony jego praw. W przypadku, gdy ochrona ta może być w całości zapewniona przez innego rodzaju środki prawne, interes prawny nie istnieje (por. np. wyrok SN z 9 lutego 2012 r., III CSK 181/11, LEX nr 1133807).

Przesłanki tej powód nie wykazał. Uzasadniając swój interes prawny w żądaniu ustalenia, Powód wskazał bowiem, że jest nim: „ (…) potrzeba uzyskania ochrony prawnej w drodze orzeczenia sądowego. Opisany w niniejszym pozwie stan faktyczny nakazuje przyjąć, iż konieczne jest wiążące ustalenie, w drodze orzeczenia sądu, czy pozwanej (...) przysługują wobec powoda roszczenia wynikające z postanowień §3 Porozumienia, które zostały zabezpieczone Gwarancją Bankową, a w konsekwencji, czy pozwana (...) uprawniona była zgodnie z treścią i celem Gwarancji Bankowej, złożyć w pozwanym Banku w dniu 31 grudnia 2018 roku żądanie wypłaty kwoty 26.962.154,75 zł na podstawie Gwarancji Bankowej”. /uzasadnienie pozwu k. 25 pkt 3/.

Tym samym, powód uznał, iż ustalenie, że nie istnieje wierzytelność opisana w § 3 Porozumienia będzie równoznaczne z ustaleniem, iż Gwarancja jest realizowana w sposób bezzasadny.

Odnosząc się do powyższych kwestii, należało wskazać, że opisane w §3 Porozumienia „Zobowiązanie (...) do zwrotu świadczenia” na rzecz (...) będzie aktualizowało się w sytuacji wydania przez Sąd prawomocnego orzeczenia, przesądzającego, iż (...) nie przysługiwało roszczenie o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 26.962.154,75 zł, bądź, że roszczenie to przysługiwało (...) w niższej wysokości i w wyniku takiej oceny (...) prawomocnym orzeczeniem sądowym zobowiązane zostanie do zapłaty na rzecz Generalnego Wykonawcy ( (...)), bądź też na rzecz osoby trzeciej, będącej następcą prawnym Generalnego Wykonawcy ( (...)) określonej kwoty.

W tej sytuacji, aby ustalić, czy (...) nie przysługują roszczenia wobec (...), koniecznym jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądu w sprawach pozostających cały czas w toku ( VIII GC 225/19 i VIII GC 157/18). Wobec powyższego, Sąd w niniejszej sprawie nie może ustalać samodzielnie powyższych kwestii, gdyż musiałby de facto rozstrzygać spór pomiędzy (...), a (...) dotyczący całościowego rozliczenia Inwestycji, do czego nie jest uprawniony w ramach niniejszego postępowania. Postępowania takie toczą się w sprawach VIII GC 225/19 i VIII GC 157/18. Dopiero bowiem prawomocne rozstrzygniecie w ww. sprawach pozwoli określić, w jakim zakresie powód (...) jest zobowiązany do zwrotu na rzecz (...), a tym samym czy (...) przysługują określone roszczenia w stosunku do (...).

(...) i (...) zawarły bowiem Porozumienie, którego celem było wyeliminowanie potrzeby prowadzenia jakichkolwiek sporów sądowych pomiędzy (...) i (...), zaś wszelkie spory miały toczyć się (i toczą się) pomiędzy (...) i (...). Dlatego też, prowadzenie niniejszego sporu w zakresie roszczeń opisanych w §3 Porozumienia nie może doprowadzić do definitywnego rozstrzygnięcia spornych kwestii i nie zapewni powodowi ochrony jego interesów. Ponadto, ochrona interesów powoda może być w szczególności zapewniona przez innego rodzaju środki prawne, opisane w §5 pkt 4,5,6 Porozumienia, co powoduje iż interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. nie istnieje.

Niezależnie od kwestii braku istnienia przesłanki interesu prawnego, roszczenie powoda podlegało także oddaleniu jako całkowicie niezasadne. Zgodnie z tym co zostało wskazane powyżej, nie można ustalić, iż (...) nie przysługują roszczenia przeciwko (...) wynikające z treści §3 Porozumienia. Na obecnym etapie toczą się dwa postępowania sądowe pomiędzy (...), w sprawach o sygn. VIII GC 225/19 i VIII GC 157/18, które mają rozstrzygać kwestie opisane w §3 Porozumienia.

W sprawie VIII GC 157/18, w dniu 15 stycznia 2018 r. (...) S.A. złożył w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pozew przeciwko (...) sp. z o. o. w S. o zapłatę kwoty 90.141.464,87 zł. Przedmiotem sporu w tej sprawie są m.in. kwestie związane z rozliczeniem wartości prac wykonanych przez (...), zaś pozwana złożyła zarzut potrącenia kwoty 8.374.423,26 zł. jako wierzytelności przysługującej (...) wobec (...) z tytułu zaspokojenia (...) zgodnie z Porozumieniem z dnia 24 czerwca 2015 r.

W sprawie VIII GC 225/19 w dniu 15 kwietnia 2019 r. (...) złożyło w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pozew przeciwko (...) S.A. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci punktu I wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 29 marca 2018 r., sygn. akt VIII GC 57/17. W tym postępowaniu (...) przedstawił do potrącenia wierzytelności regresowe przysługujące mu z tytułu spłaty (...) w kwocie 26.962.154,75 zł. (...) złożyło wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność zakresu i wartości robót wykonanych przez (...). Postępowanie jest w toku, obecnie na etapie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Jednocześnie (...) występuje w postępowaniu w charakterze interwenienta ubocznego.

Tym samym, do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawach VIII GC 157/18 i VIII GC 225/19 kwestie opisane w §3 Porozumienia związane z zobowiązaniem (...) do zwrotu świadczenia nie mogą zostać definitywnie zakończone. Tym samym brak podstaw do ustalenia, iż pozwanemu (...) nie przysługują roszczenia wynikające z § 3 Porozumienia zgodnie z żądaniem pozwu.

Ponadto, brak możliwości ustalenia zgodnie z żądaniem pozwu wynika również z faktu, iż na moment orzekania, zostało prawomocnie zakończone postępowanie w sprawie VIII GC 57/17. Sprawa ta dotyczyła postępowania pomiędzy (...), a (...) o zapłatę kwoty 33.309.939,80 zł. Powództwo (...) zostało rozszerzone ostatecznie do kwoty 33.769.890,80 zł. Roszczenie oparte było o art. 405 k.c. w związku z niezasadnym – zdaniem (...) – zaspokojeniem się pozwanej (...) z ustanowionej na jej rzecz bankowej gwarancji zapłaty.

Wyrokiem z dnia 29 marca 2018 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uwzględnił powództwo (...) w całości i zasądził od (...) sp. z o.o. w S. kwotę 33.769.890,80 zł. wraz z odsetkami. / k.734-758 akt/

W uzasadnieniu wyroku, Sąd wskazał, iż kwestia sporna związana z istnieniem wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia na rzecz spółki (...) w kwocie 26.962.154,75 zł pozostaje poza przyznaną przez (...) kwotą 7.055.236,27 zł nieudowodniona. Sąd dalej wskazał, iż „(…) Liczne adnotacje przedstawicieli powódki uczestniczących w inwentaryzacji w sporządzonych z niej protokołach wskazują na odmienną ocenę stanu faktycznego przez obie strony tej czynności ((...) i (...)) co najmniej w jej części, co również nie pozwoliło Sądowi na przyjęcie, że spółce (...) faktycznie należało się wynagrodzenie zapłacone jej przez (...) 20 lipca 2015 r. w kwocie 26.962.154,75 zł. Innymi słowy, Sąd wskazał, iż ustalenie wysokości wynagrodzenia dla spółki (...) wymagałoby przeprowadzenia postępowania dowodowego, w ramach którego badana byłaby treść stosunku zobowiązaniowego łączącego (...) oraz zakres wykonanych do dnia inwentaryzacji przez (...) robót (co jak wskazano – wymaga dowodu z opinii biegłego sądowego, którego strona pozwana na tę okoliczność nie powołała)”. /k. 755-756v/

Apelacja od powyższego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2018 r. I Aga 175/18. / k. 760/

W tej sytuacji, istnieje prawomocne orzeczenie w sprawie VIII GC 57/17, w którym zostało przesądzone, iż (...) nie przysługiwało roszczenie w wysokości 26.962.154,75 zł, a jedynie w kwocie 7.055.236,27 zł brutto, a tym samym różnica pomiędzy wskazanymi kwotami powinna podlegać zwrotowi na rzecz (...). Zgodnie z §3 pkt 1 Porozumienia, (...) powinno w terminie 3 dni od dnia powiadomienia o uprawomocnieniu się orzeczenia w sprawie VIII GC 57/17 zapłacić (...) kwotę wynikającą z tego orzeczenia wraz z odsetkami oraz zasądzonymi kosztami procesu. Wobec powyższego, brak było podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda o ustalenie, że (...) nie przysługują roszczenia wobec powoda (...) z tytułu zwrotu świadczeń, wynikające z postanowień §3 Porozumienia, gdyż byłoby to sprzeczne z treścią orzeczenia w sprawie VIII GC 57/17.

Sąd miał na uwadze także i to, że wykonanie orzeczenia w sprawie VIII GC 57/17 zostało zawieszone w trybie zabezpieczenia, w związku z wytoczeniem powództwa o pozbawienie tego orzeczenia wykonalności, która to sprawa toczy się pod sygn. VIII GC 225/19. Sprawa o pozbawienie wykonalności jest niejako kontynuacją sporu VIII GC 57/17, czyli sporu w zakresie wysokości należnego (...) wynagrodzenia. Tym samym, spór dotyczący ustalenia wysokość należnego (...) wynagrodzenia jest cały czas w toku i wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym dowodu z opinii biegłego.

Wobec powyższego, w świetle wskazanych toczących się sporów sądowych (oraz prawomocnie zakończonej sprawy VIII GC 57/17) brak podstaw do ustalenia, iż (...) nie przysługują roszczenia wobec powoda (...) z tytułu zwrotu świadczeń, wynikające z postanowień §3 Porozumienia.

Ponadto, należy podkreślić, iż (...) jest dysponentem mienia komunalnego. Wobec powyższego, nie można było uwzględnić roszczenia (...) o ustalenie, iż (...) nie przysługują roszczenia wobec (...) z tytułu zwrotu świadczeń, wynikające z postanowień §3 Porozumienia, gdyż doszłoby do legitymizowania sytuacji, w której środki z mienia komunalnego zostałyby wyprowadzone dwukrotnie, raz na rzecz (...) z tytułu zapłaty za wykonane prace w ramach Porozumienia, a następnie po raz drugi w ramach rozliczeń kontraktu z (...) na skutek rozstrzygnięć sądowych w sprawach VIII GC 57/17, VIII GC 225/19, VIII GC 157/18. Na chwilę orzekania, nie było nawet wiadomo, jaka konkretnie kwota powinna podlegać zwrotowi przez (...) na rzecz (...) (czy będzie to pełne 26.962.154,75 zł, czy jakaś część tej kwoty, w sprawie VIII GC 57/17 zgodnie z ustaleniami Sądu (...) nie przysługiwało roszczenie w wysokości 26.962.154,75 zł, a jedynie w kwocie 7.055.236,27 zł brutto, a tym samym prawie 20 milionów podlegałoby zwrotowi, jednak nadal toczy się postępowanie w sprawie VIII GC 225/19 i wskazana kwota podlega dalszym weryfikacjom). W tej sytuacji, Sąd nie mógł wydać wyroku ustalającego po stronie (...) braku roszczeń o zwrot niezasadnie wypłaconych (...) środków, gdyż mogłoby to doprowadzić do sytuacji, w której (...) faktycznie dwukrotnie zapłaciłoby za wykonane przez (...) prace.

Dla Sądu oczywistym było, iż takie intencje nie mogły przyświecać podpisującym Porozumienie stronom. Z całą pewnością, zgodnym zamiarem i celem stron nie mogła być chęć „podarowania” (...) ze środków (...) kilku, kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu milionów złotych.

Podpisując Porozumienie zarówno (...) jak i (...) miały świadomość tego, że wartość wykonanych prac przez (...) jest sporna. Potwierdziły tę okoliczność zeznania przedstawicieli samych stron, prezes zarządu powoda K. Z. zeznał: „ (...) nie zapłacił żadnej z faktur wystawionych przez (...). (…) Nie wydaje mi się, aby (...) i (...) ustaliły wartość prac. Wydaje mi się, że inwentaryzację przedstawiliśmy (...), której on nie przyjął”. Przedstawiciel pozwanego T. L. zeznał:
„ (...) od początku nie uznawał roszczeń (...). Skala rozbieżności była ok. 19 milionów. Takie Porozumienie dla (...) wiązało się z ryzykiem dlatego je zabezpieczyliśmy gwarancją”. T. L. wyjaśnił także w logiczny i przekonujący sposób dlaczego zdecydował się na podpisanie Porozumienia w sytuacji gdy (...) kwestionował wartość wykonanych przez (...) prac: (...) zdecydowało się wypłacić 26 milionów ponieważ miało do wykonania kontrakt za 663 miliony. (...) natomiast stwierdził, że taniej będzie wyrzucić (...), gdyż taniej mu będzie iść w spór sądowy z (...). Mam przekonanie, ze gdybym nie zapłacił za te prace, pozostali wykonawcy też by zeszli z budowy i byłby to koniec budowy. Musiałem zapłacić podwykonawcom, w tym (...), bo musiałem ratować kontrakt za 663 miliony. Dlatego zawarliśmy Porozumienie ale zawarliśmy też zabezpieczenia w postaci Gwarancji. Chodziło o to, że gdyby zapadł niekorzystny wyrok, którym by przesądzono, iż (...) nie należało się wynagrodzenie w kwocie 26 milionów albo należało się w mniejszej części to (...) miało się zabezpieczyć z tych Gwarancji. (…) Mamy odpowiedzialność budżetową, nie mogę zapłacić nie mając zabezpieczeń zwrotu. (...) dostało 26 milionów z zastrzeżeniem zwrotu i nawet gdy będzie zobowiązane do zwrotu to i tak korzysta z tego kapitału, a żadne odsetki nie zostały zastrzeżone w Porozumieniu”.

K. Z. zeznał także: „Po tym jak otrzymaliśmy zapłatę tych 26 milionów, była rozmowa że (...) będzie potrącało zapłatę (...) z wynagrodzenia (...). (…) (...) miało w rękach instrument potrącenia wynagrodzenia (...), (...) tego instrumentu nie miało. Było jasne dla obu stron, że potrącenie takiego wynagrodzenia spowoduje wszczęcie postępowania ze strony (...). Szukaliśmy tylko takich sporów, które mogliśmy opisać w Porozumieniu”.

W niniejszej sprawie nie może być zatem wątpliwości, jaki był sens, cel i zgodny zamiar stron podpisujących Porozumienie. W toczących się procesach, (...) korzystało właśnie z „instrumentu potrącenia wynagrodzenia (...)”, zaś (...) twierdził, że (...) niezasadnie wypłaciło (...) kwotę 26 milionów złotych, a tym samym dokonywane potrącenia są niezasadne.

Okoliczność, czy (...) występuje w tych procesach w roli powoda, czy pozwanego, nie ma w ocenie Sądu żadnego znaczenia. (...) niezasadnie próbuje podnosić, iż Porozumieniem mogły być objęte jedynie spory z powództwa (...). Treść §3 Porozumienia jednak niczego takiego nie wskazuje, nie zostało zawarte nigdzie wyłączenie dotyczące sporów z powództwa (...). Powód nie wyjaśnił także, dlaczego strony miałyby takie wyłączenia zaakceptować, tym bardziej, iż T. L. wyraźnie zeznał, iż gdyby Porozumienie miało wyłączyć sprawy z powództwa (...), wówczas by takiego Porozumienia nie zawarł. Podkreślił także, iż ponosi odpowiedzialność budżetową i nie może wyprowadzić środków nie mając zabezpieczenia zwrotu. Ponadto, obydwa procesy w sprawach VIII GC 57/17 i VIII GC 157/18 toczyły się z powództwa (...), a (...) było w nich stroną pozwaną. Obecnie (...) wystąpiło z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w sprawie VIII GC 57/17 i próbuje odwrócić niekorzystne dla siebie skutki wynikające z rozstrzygnięcia w sprawie VIII GC 57/17, co pozostaje również w interesie (...), gdyż w sytuacji gdyby (...) nie zdecydowało się na proces o pozbawienie wykonalności, wówczas (...) miałoby 3 dni na zapłatę (...) kwoty wynikającej z tego orzeczenia. Używając zapisów §2 Porozumienia należałoby stwierdzić, iż w sprawie VIII GC 57/17 przesądzone zostało, iż roszczenie (...) przysługiwało w mniejszej wysokości, niż określona w §2 ust. 2, i w wyniku takiej oceny (...) prawomocnym orzeczeniem sądowym zobowiązane zostało do zapłaty na rzecz (...) odpowiednio większej kwoty. (większej, gdyż nie pomniejszonej o potrącone wierzytelności z tytułu zapłaty na rzecz (...) jako podwykonawcy).

W tej sytuacji, Sąd uznał twierdzenie (...) o tym, iż Porozumieniem objęte były tylko procesy z powództwa (...), jedynie jako nieudolną linię obrony, przyjętą wyłącznie na potrzeby niniejszego procesu, która nie tylko jest sprzeczna z zapisami Porozumienia, ale także nie leży w interesie (...). (gdyby w sprawie VIII GC 225/19 udało się uzyskać od (...) kwotę wyższą niż 7.055.236,27 zł brutto, wówczas mniejsza kwota podlegałaby zwrotowi na rzecz (...) w ramach Porozumienia).

(...) podnosiło także, iż nie zostało powiadomione o toczących się postępowaniach i nie zostało wezwane do udziału w tych postępowaniach w trybie art. 84 k.p.c., co przewidywała treść §5 pkt 4 Porozumienia.

Odnosząc się do powyższego, należało wskazać, iż pismem z dnia 17 grudnia 2018 r. (k. 173) (...) zostało poinformowane o toczących się postępowaniach w sprawie VIII GC 157/18 i VIII GC 57/17 oraz otrzymało elektroniczną kopię powództw i pism procesowych w ww. sprawach. Niezależnie od powyższego, pozostawało poza sporem, iż (...) nie występowało w postępowaniach VIII GC 157/18 i VIII GC 57/17 w charakterze interwenienta ubocznego, przy czym spór w sprawie VIII GC 157/18 jest nadal w toku i nic nie stoi na przeszkodzie, aby (...) przystąpiło do sprawy. Odnośnie sprawy VIII GC 57/17 należało wskazać, iż sprawa została prawomocnie zakończona, jednak nadal toczy się postępowanie w sprawie VIII GC 225/19 (będące niejako kontynuacją sprawy VIII GC 57/17, a w ramach postępowania zabezpieczającego zawieszono wykonanie wyroku w sprawie VIII GC 57/17), w której to sprawie (...) występuje w charakterze interwenienta ubocznego.

Powyższe okoliczności, w szczególności brak zawiadomienia (...) w trybie art. 84 k.p.c. nie mogą z pewnością skutkować wygaśnięciem roszczeń po stronie (...) o zwrot nadpłaconych (...) kwot. Skutek taki nie został bowiem przewidziany w treści Porozumienia, ani tym bardziej nie wynika z przepisów ustawy. Bak zatem podstaw do uwzględnienia powództwa o ustalenie braku roszczeń, tylko z tej przyczyny, że (...) nie wezwało (...) do udziału w postępowaniu w sprawie VIII GC 57/17 w trybie art. 84 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo o ustalenie jako niezasadne.

Odnosząc się do roszczenia o nakazanie zaniechania (zakazanie) dokonania wypłaty przez pozwanego (...)spółka akcyjna z siedzibą w W. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 26.962.154,75 zł ( słownie: dwadzieścia sześć milionów dziewięćset sześćdziesiąt dwa tysiące sto pięćdziesiąt cztery złote i 75/100 ) bądź dokonania wypłaty jakiejkolwiek innej kwoty na podstawie Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawionej przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. na zlecenie powoda - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., należało wskazać, iż jest ono oczywiście niezasadne.

Powód w dalszej części roszczenia opisanego w pkt 1 pozwu wnosił także o zakazanie pozwanemu (...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. skorzystania z w/w Gwarancji Bankowej nr (...) z dnia 6 lipca 2015 roku wystawionej przez (...) spółka akcyjna z siedzibą w W..

Dopuszczalność wytaczania tego rodzaju powództw była już rozstrzygana w orzecznictwie.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie /Sygn. akt I ACz 1737/15/ „Pomimo licznych stanowisk przeciwnych, w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i w doktrynie nadal przyjmuje się prawo gwaranta (banku udzielającego gwarancji) do uchylenia się od wykonania zobowiązania z gwarancji w przypadku, gdy beneficjent (uprawniony z gwarancji) nadużywa swego uprawnienia (por. przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1995 r., III CRN 70/94, OSNC 1995 nr 5, poz. 86 wraz z glosami i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2014 r., IV CSK 683/13, lex nr 1514743). Takie rozwiązanie uzasadniane jest najczęściej koncepcją nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Jednakże powołanie się na nadużycia gwarancji jest dopuszczalne wyjątkowo, w sytuacji gdy występuje przesłanka wykorzystywania przez beneficjenta uprawnień wynikających z gwarancji w sposób ewidentnie sprzeczny z jej celem, m.in., gdy gwarancja stała się narzędziem uzyskania nienależytych korzyści, albo gdy wykorzystywana jest w wyniku zmowy zainteresowanych (por.m.in. w n. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1995 r., III CRN 70/94, OSNC 1995, Nr 5, poz. 86, z dnia 25 czerwca 1999 r., II CKN 402/98, OSNC 2000, Nr 1, poz. 16, z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 233/09, OSNC 2010/11/146, czy z dnia 9 września 2010 r., I CSK 134/10, OSNC 2011/3/35). Wymaganą przesłanką jest także oczywistość nadużycia. W przypadku, gdy pomiędzy stronami stosunku podstawowego istnieje spór co do faktów, przy czym obie strony przytaczają na ich poparcie jakieś dowody, oczywistość naruszenia nie zachodzi.”

Zgodnie z tym, co zostało wskazane powyżej, w realiach niniejszej sprawy taka oczywistość nie zachodzi. Zgodnie z § 4 ust. 1 Porozumienia ewentualna przyszła wierzytelność (...) wobec (...) sp. z o.o. o zwrot kwot, o których mowa w § 3, miała być zabezpieczona przez dostarczoną przez (...) bezwarunkową, płatną na pierwsze żądanie (...) gwarancję bankową na kwotę 26.962.154,75 zł, z terminem obowiązywania do 31 grudnia 2018 r.

Na podstawie umowy zawartej z bankiem(...) SA, powód zlecił temu bankowi wystawienie gwarancji bankowej, o treści uzgodnionej z pozwaną (...), na kwotę 26.962.154,75 zł, której beneficjentem oznaczono pozwaną (...).

Zgodnie z §4 ust 3 Porozumienia w sytuacji, gdy (...) nie dostarczy (...) nowej gwarancji bankowej bądź też aneksu do gwarancji bankowej, o której mowa w ust. 1 i 2 Porozumienia, w terminach określonych w ust. 2, (...) uprawnione będzie zażądać od banku gwaranta zapłaty całej kwoty na którą opiewa gwarancja bankowa.

W tym samym dniu, powód (...) została poinformowana przez pozwaną o toczących się postępowaniach wszczętych z powództwa (...) S.A. przeciwko pozwanej (...):

/ k. 538/

Pismem z dnia 20 grudnia 2020 r. (...) poinformowało (...), że ewentualne działania związane z żądaniem zapłaty kwoty 26.962.154,75 zł należy uznać za bezpodstawne i nieuzasadnione. / k. 540- 541/

(...) w piśmie z dnia 21 grudnia 2018 r. zwróciło się do (...) z wnioskiem o zmianę formy zabezpieczenia na hipotekę na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...). Biorąc pod uwagę potencjalnie większą trudność w skorzystaniu z tej formy zabezpieczenia, jak również zawyżenie przez Powoda wartości nieruchomości (...) uznał, że mogłoby to zostać uznane za działanie na szkodę Spółki, a tym samym odmawiał zmiany formy zabezpieczenia. / k. 543-545/.

Powyższy ciąg zdarzeń wyraźnie wskazuje, iż (...) miało świadomość konieczności utrzymywania zabezpieczeń, gdyż w przeciwnym razie nie proponowałoby zmiany formy zabezpieczenia na hipotekę na nieruchomości. Oczywistym jest także, iż zabezpieczenia musiały być utrzymywane, gdyż wypłata kwoty 26.962.154,75 zł nastąpiła z zastrzeżeniem zwrotu. (§2 pkt 2 Porozumienia). Kwestie rozliczeń z (...) nadal nie zostały rozstrzygnięte, a tym samym nadal pozostają aktualne kwestie rozliczeń (...) z (...) i ewentualny zwrot świadczeń przez (...) zgodnie z §3 Porozumienia. Wobec powyższego, Sąd nie miał jakichkolwiek wątpliwości, iż (...) miało obowiązek dostarczenia (...) nowej gwarancji, a skutkiem zaniechania powyższego obowiązku było uprawnienie (...) do żądania od banku wypłaty całej kwoty z gwarancji bankowej. (§4 pkt 3 Porozumienia).

Bezspornym pozostawało, iż powód w wyznaczonym terminie nie dostarczył żądanej gwarancji bankowej. Wobec powyższego, (...) miało nie tylko uprawnienie ale też i obowiązek żądania wypłaty z gwarancji, gdyż zaniechanie złożenia żądania wypłaty z gwarancji spowodowałoby, iż (...) pozostałoby bez jakichkolwiek zabezpieczeń odnośnie roszczenia o zwrot wynikającego z Porozumienia. (...) nie dało tym samym (...) innej możliwości, jak tylko skorzystanie z uprawnień z gwarancji. Przedstawiciel (...) pan T. L. nie mógł nie wykonać uprawnienia z gwarancji, gdyż naraziłby (...) na powstanie szkody, a siebie na odpowiedzialność za zaniechanie dokonania zabezpieczeń wynikających z Porozumienia. (...) doskonale wiedziało jaki będzie skutek nieprzedstawienia nowej gwarancji, gdyż został on wyraźnie zastrzeżony w §4 pkt 3 Porozumienia.

W dniu 31 grudnia 2018 r. pozwany (...) złożył żądanie wypłaty z gwarancji, co było zgodne z treścią łączącego strony Porozumienia. W ocenie Sądu, (...) powinno otrzymać wypłatę z gwarancji, zaś w sytuacji, gdy zakończą się postępowania sądowe i zostanie potwierdzone, że (...) przysługiwało roszczenie o zapłatę wynagrodzenia, (...) będzie zobowiązane do zwrotu wskazanej kwoty w całości lub w części, co również strony wyraźnie określiły w §4 pkt 4 Porozumienia. Powyższe potwierdził także w swoich zeznaniach T. L., zeznając, iż kwota z gwarancji miała zostać złożona do depozytu i rozliczona po zakończeniu postępowań sądowych.

W tej sytuacji, roszczenia powoda zgłoszone w pkt 1 pozwu nie zasługiwały na uwzględnienie, zaś powoływanie się przez (...) na treść art. 5 k.c. było oczywiście bezzasadne.

Odnośnie możliwości zastosowania innej niż art. 5 k.c. podstawy prawnej roszczenia sformułowanego w pkt 1 pozwu, należało wskazać zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie /Sygn. akt I ACz 1737/15/ „Nie ma żadnego prawnego uzasadnienia dla stanowiska, że zleceniodawca gwarancji, będący stroną stosunku podstawowego, może podobnie jak gwarant zwalczać obowiązek spełnienia wynikającego z gwarancji świadczenia, w szczególności poprzez żądanie zaniechania wykonania uprawnienia z gwarancji. Zleceniodawca nie jest bowiem stroną stosunku prawnego, z którego wynika zobowiązanie do wypłaty sumy gwarancyjnej (a który ma charakter nieakcesoryjny wobec stosunku podstawowego), wobec czego nie dotyczy go możliwość uchylenia się od wykonania tego zobowiązania na podstawie art. 5 k.c. Z tego powodu nie posiada także legitymacji czynnej do wystąpienia z jakimikolwiek roszczeniami wynikającymi z umowy gwarancji, z jej niewykonania czy nienależytego wykonania jak też nie może skorzystać z przysługujących gwarantowi zarzutów”.

Jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie, w dalszej części swojego uzasadnienia: „Należy mieć na uwadze, że każde roszczenie dochodzone na drodze procesu cywilnego musi mieć swoje oparcie w przepisach prawa, a dla roszczenia sformułowanego przez stronę powodową w niniejszej sprawie brak jest takiego oparcia. Możliwość domagania się zaniechania określonego działania może wynikać z określonych w ustawie zdarzeń cywilnoprawnych, w tym czynów niedozwolonych, naruszeń dóbr osobistych, naruszeń praw podmiotowych, w tym własności czy z zawarcia umowy”.

Ponadto, Sąd Apelacyjny w Krakowie w cytowanym orzeczeniu bardzo trafnie wskazał, iż „Możliwość dochodzenia takiego roszczenia przez zleceniodawcę gwarancji bankowej nie znalazła dotąd oparcia również w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Jedynie odosobnione poglądy doktryny (pogląd wyrażony przez M. Spyrę w: Zoll F. (red.), Adamek A., Bitner-Przybylska K., Brożyna M., Chudzik M., Frań-Adamek A., Karasek I., Kohutek K., Korus K., Kwaśnicki R., Lachner J., Molis J., Olczyk M., Płończyk K., Podlasko P., Porzycki M., Rataj A., Rogoń D., Rusinek M., Spyra M., Spyra T., Szuster S., Tereszkiewicz P., Wacławik A., Wejman F., Wyrwiński M., Prawo bankowe. Komentarz. Tom I i II, Zakamycze, 2005) niejednoznacznie sugerują, iż możliwym sposobem ochrony zleceniodawcy gwarancji bankowej jest zabezpieczenie w sprawie z powództwa zleceniodawcy o zaniechanie przeciwko bankowi albo beneficjentowi gwarancji. Jednak nawet w tym przypadku przedstawiciele doktryny zachowawczo wskazują, że taka forma ochrony jest dopuszczalna pod warunkiem, że przyjmie się zapobiegawcze, tzn. wnoszone przed naruszeniem prawa powództwo o zaniechanie. Autor tego poglądu (M. Spyra) nie wyjaśnia natomiast, dlaczego należałoby dopuścić takie powództwo, ani nie tłumaczy, naruszenie jakiego prawa korzysta z omawianej ochrony (zleceniodawca nie posiada uprawnień z tytułu gwarancji bankowej) i nie wskazuje podstawy ustawowej takiego powództwa. W konsekwencji nie sposób podzielić tak sformułowanego stanowiska ”./ tak Sąd Apelacyjny w Krakowie I ACz 1737/15/.

Sąd w niniejszej sprawie podziela w całości pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Krakowie I ACz 1737/15 i także nie znajduje podstawy ustawowej takiego powództwa o „nakazanie zaniechania (zakazanie)” kierowanego przez zleceniodawcę gwarancji bankowej ((...)) w stosunku do Banku (gwaranta), czy beneficjenta gwarancji ( (...)).

W realiach niniejszej sprawy, pomiędzy stronami (tj. pomiędzy (...) i (...) S.A.) nie doszło do zdarzeń prawotwórczych, które mogłyby rodzić po stronie (...) roszczenie o zaniechanie dokonania przez pozwany Bank wypłaty na podstawie udzielonej Gwarancji Bankowej, a przynajmniej jakakolwiek podstawa prawna takiego roszczenia nie została wykazana. Podobnie, nie została wykazana podstawa prawna roszczenia o zaniechanie skierowana do (...). Podstawy takiej nie może stanowić wskazywany przez powoda art. 354 k.c. w zw. z art. 56 k.c., ani też art. 439 k.c. Dodatkowo, podważałoby to sens gwarancji i pozbawiałoby gwarancje ich gospodarczego znaczenia.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach orzeczono w pkt 2 wyroku, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 k.p.c., przy czym szczegółowe wyliczenie kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu, zgodnie z art. 108 §1 k.p.c.

SSR del. Anna Wasilewska

(...)

SSR del. Anna Wasilewska

Dodano: 9 grudnia 2024, Opublikował(a): Anna Ciesielska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: Anna Wasilewska
Data wytworzenia informacji: 2 kwietnia 2021