Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Kisiel

Protokolant: Ewelina Krośnia

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2019 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Krajowej Izbie Inżynierów Budownictwa w W., (...) spółce akcyjnej w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  ustala, że strona powodowa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przegrała proces w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

SSO Katarzyna Kisiel

Sygn. akt XXGC 842/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 października 2012 r. powódka (...)spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zasądzenie solidarnie
od pozwanych (...) spółki akcyjnej
w S. (dalej jako: (...) S.A. w S.” lub „Ubezpieczyciel”) oraz Krajowej Izby Inżynierów Budownictwa w W. (dalej jako: „KIIB”) kwoty 4.060.459,64 zł (cztery miliony sześćdziesiąt tysięcy czterysta pięćdziesiąt dziewięć złotych i sześćdziesiąt cztery grosze) wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami postępowania, w tym zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Ponadto powódka wniosła
o zasądzenie na jej rzecz kwoty 389.545 zł (trzysta osiemdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset czterdzieści pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami postępowania, w tym zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług jako broker ubezpieczeniowy. W dniu 11 grudnia 2003 r. zawarła
z pozwaną KIIB umowę o współpracy, zgodnie z którą wykonywała na rzecz KIIB szereg czynności. W wyniku świadczonych usług, powódka doprowadziła w dniu 18 maja 2010 r.
do zawarcia przez KIIB z (...) S.A. w S. Generalnej Umowy Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa Członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa nr (...) (dalej jako: „Generalna Umowa Ubezpieczenia”). Strony zakreśliły czas obowiązywania umowy na okres czterech lat, tj. od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2014 r.

W związku z uzyskaniem efektu brokerskiego powódka dnia 29 czerwca 2010 r. zawarła z pozwaną (...) S.A. w S. Porozumienie Kurtażowe nr (...) (dalej jako: „Porozumienie kurtażowe”), które regulowało kwestie związane z jej wynagrodzeniem.
W treści porozumienia strony potwierdziły fakt zawarcia Generalnej Umowy Ubezpieczenia oraz uznały, że z tegoż tytułu, a także z tytułu umów ubezpieczenia zawartych w wykonaniu lub na podstawie tejże umowy powódce przysługiwał kurtaż brokerski. Wysokość kurtażu uzależniony został od składek lub ich rat należnych z tytułu umów. Z uwagi na okres zawarcia umowy, zdaniem (...) sp. z o.o. w W., należny był jej kurtaż
od wszystkich składek należnych w tym okresie, bowiem ich uzyskanie przez pozwaną
(...) S.A. w S. było efektem działań brokerskich powódki.

Po zawarciu porozumienia pozwane podjęły działania zmierzające do pominięcia powódki przy realizacji Generalnej Umowy (...) i uniemożliwienia jej uzyskania kurtażu. Pozwana KIIB w dniu 26 lipca 2010 r. odwołała powódce pełnomocnictwo brokerskie. W odpowiedzi powódka wystosowała pismo z dnia 30 lipca 2010 r. z prośbą
o wyjaśnienie sytuacji, podkreślając nienaruszalność przysługującego jej uprawnienia
do kurtażu brokerskiego za lata 2011 - 2014.

W dniu 6 października 2010 r. doszło do spotkania stron niniejszego postępowania. Pozwani w trakcie spotkania wielokrotnie wyrażali oczekiwania, aby powódka zrezygnowała z części przysługujących jej świadczeń. W dniu 25 października 2010 r. powódka podtrzymała wolę dalszej współpracy z KIIB.

Pismem z dnia 26 października 2010 r. KIIB rozwiązała umowy o współpracy zawarte
z powódką, w tym umowę z dnia 11 grudnia 2003 r. Oświadczyła przy tym jednostronnie,
że zwalnia powódkę z wykonywania obowiązków objętych tą umową.

Pismem z dnia 11 października 2010 r. pozwana (...) S.A. w S. zawiadomiła powódkę, że z uwagi na wypowiedzenie jej pełnomocnictwa przez KIIB, uznaje zawarte
z powódką Porozumienie Kurtażowe za wygasłe. Stwierdziła przy tym, że na skutek braku pełnomocnictwa powódka nie może wykonywać Generalnej Umowy Ubezpieczenia,
nie może również domagać się kurtażu w ustalonej wcześniej wysokości i zaproponowała obniżenie kurtażu do 16 % od zainkasowanych składek, za doprowadzenie do zawarcia umowy.

Powyższe działania pozwanych, zdaniem powódki świadczyły, o tym że działają
w zmowie, podejmując wspólne działania mające na celu pozbawienie powódki
jej wynagrodzenia kurtażowego.

W dniu 25 listopada 2010 r. pozwane zawarły umowę o współpracy, w której zapisały, że w przypadku skutecznego obniżenia należnego powódce kurtażu o co najmniej 2,5 punktu procentowego, dokładnie o taką samą wartość wzrosną świadczenia pieniężne, do których realizacji zobowiązała się (...) S.A. w S. na rzecz KIIB. W praktyce zaoszczędzoną na powódce część kurtażu, pozwana (...) S.A. w S. miała przekazywać bezpośrednio pozwanej KIIB. Następnie w dniu 2 stycznia 2012 r. pozwane zawarły nową Umowę Generalnego (...) Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa
nr (...) która była powieleniem umowy poprzednio obowiązującej.

Jak wskazała powódka, manipulowanie przez pozwane łączącymi je umowami
nie miało wpływu na wysokość wynagrodzenia przysługującego powódce.

(...) sp. z o.o. w W. podniosła, że w toku wieloletniej współpracy
z KIIB, ta udzieliła jej kilku pełnomocnictw, m.in. z dnia 17 maja 2007 r., które niejako dublują umocowanie powódki wynikające z umowy o współpracę, a zatem umocowanie powódki pozostawało w mocy od 11 grudnia 2003 r. do końca 2011 r. Pełnomocnictwa te nie stanowiły jednak źródła umocowania, a były wyłączenie potwierdzeniem faktu posiadania przez powódkę pełnomocnictwa brokerskiego. Cofnięcie pełnomocnictwa przez KIIB,
w ocenie powódki, było wyłącznie nieudolnym zabiegiem formalnym, mającym na celu próbę ograniczenia jej praw.

Zdaniem powódki zaistniały przesłanki uprawniające ją do żądania zapłaty kurtażu
w ustalonej porozumieniem wysokości za cały okres 2011-2014, albowiem powódka wykonała umowę brokerską, uzyskała efekt brokerski w postaci zawarcia przez pozwane Umowy Generalnej Ubezpieczenia z dnia 18 maja 2010 r. oraz doszło do uzyskania przez (...) S.A. w S. składek ubezpieczeniowych.

Powódka wskazała, że domaga się w niniejszym postępowaniu zapłaty kurtażu
za lata 2011 - 2012. Z uwagi na odmowę przedłożenia przez (...) S.A. w S. źródłowej dokumentacji powodowa spółka oparła się na rzeczywistej liczbie członków KIIB
na dzień 31 grudnia 2011 r. i ustaliła kwotę zapłaty. Pozwana KIIB została pozwana na zasadzie in solidum.

Ponadto powódka podniosła, że (...) S.A. w S. dopuściła się szeregu naruszeń prawa, współdziałając w celu pokrzywdzenia powódki z pozwaną KIIB. Ponieważ pozwane treścią Umowy Generalnej Ubezpieczenia z dnia 2 stycznia 2012 r. dokonały obniżenia składki ubezpieczeniowej, powódka dochodzi od pozwanej (...) S.A. w S. kurtażu obliczonego za rok 2012 według obniżonej składki, zaś brakujący kurtaż liczony
od pozostałej części pierwotnej składki stanowi roszczenie odszkodowawcze kierowane wyłącznie wobec pozwanej KIIB, tj. w wysokości 389.545 zł.

(...) sp. z o.o. w W. skierowała do obu pozwanych ostateczne przedsądowe wezwania do zapłaty. W odpowiedzi na powyższe (...) S.A.
w S. odmówiła dobrowolnego spełnienia żądania, zaś KIIB nie udzieliła odpowiedzi
na wezwanie ( pozew – k. 3-20).

W odpowiedzi z dnia 15 maja 2013 r. na pozew Polska Izba Inżynierów Budownictwa wniosła o odrzucenie w stosunku do pozwanej KIIB pozwu na podstawie
art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., ewentualnie o oddalenie powództwa w całości w stosunku
do pozwanej KIIB oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania,
w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej według norm przepisanych.

Polska Izba Inżynierów Budownictwa (dalej jako: „PIIB”) w pierwszej kolejności podniosła zarzut braku zdolności sądowej, albowiem w treści pozwu wskazano Krajową Izbę Inżynierów Budownictwa, tj. podmiotu który w rzeczywistości pod taką nazwą nie istniał
i nie mógł być jako taki pozwany przed sądem powszechnym.

W treści odpowiedzi na pozew wskazano, że zarówno Polska Izba Inżynierów Budownictwa jak i Krajowa Izba Inżynierów Budownictwa nie była stroną porozumienia kurtażowego, nie włożyła na siebie jakiegokolwiek obowiązku zapłaty wynagrodzenia na rzecz powódki. Co więcej działania przez powódkę podejmowane jako brokera ubezpieczeniowego nie miały odpłatnego charakteru. Nawet gdyby postanowienia Porozumienia Kurtażowego przewidywały obowiązek zapłaty kurtażu przez pozwaną KIIB, to nie mogłaby być ona pociągnięta do odpowiedzialności z uwagi na ograniczenie skutków czynności prawnej jedynie do jej stron, a KIIB nie było stroną tegoż porozumienia.

KIIB podniosła, że porozumienie kurtażowe uzależnia wysokość kurtażu od wysokości wpłaconych składek. Nie przewiduje żadnych ograniczeń w zakresie dopuszczalności zmiany wysokości składki i nie gwarantuje powódce otrzymania kurtażu w wysokości pierwotnie zadeklarowanej składki. Jedynym stałym czynnikiem było 26% prowizji z tytułu składek zainkasowanych w związku z wykonywaniem Umowy Generalnej z 2010 r. Co więcej porozumienie przewidywało korektę już naliczonej prowizji w sytuacji, w której następuje rozwiązanie Umowy Generalnej lub odstąpienia od niej przez którąkolwiek ze stron.

KIIB wskazała, że umowa o współpracy, wbrew twierdzeniem powódki, przewidywała koniecznoścć uzyskania pełnomocnictwa do dokonywania w jej imieniu lub na jej rzecz czynności objętych obowiązkiem wynikającym z umowy. W ocenie pozwanej, zapisy umowy o współpracy z dnia 11 grudnia 2003 r. umożliwiały powódce wykonywanie zobowiązań poprzez udzielenie przez KIIB pisemnego pełnomocnictwa do działań na rzecz i w imieniu KIIB wobec zakładów ubezpieczeń. Do działania powódki konieczne zatem było wydanie przez KIIB pełnomocnictwa we wskazanym zakresie.

Pozwana KIIB wywodziła, że nie może odpowiadać z pozwaną (...) S.A. w S. za szkodę na zasadach odpowiedzialności solidarnej, bowiem nie mogła nie wykonać
lub nienależycie wykonać zobowiązania, którego nie była stroną, a także dlatego
że literalne nałożenie obowiązku solidarnego naprawienia szkody nie może wynikać
z odpowiedzialności in solidum. Żądanie powódki nie mogło zostać spełnione,
bowiem nie istniała po stronie pozwanych solidarność bierna.

KIIB zakwestionowała obowiązek zapłaty „utraconego” kurtażu w ogóle
jako niewynikającego z żadnego stosunku prawnego, którego stroną była powódka i KIIB. Umowa Generalna z dnia 2 stycznia 2012 r. została zawarta po wygaśnięciu stosunku prawnego pomiędzy powódką, a KIIB. Powódka nie posiadała jakikolwiek udziału
w zawarciu tejże umowy.

Pozwana zakwestionowała również wysokość utraconego kurtażu oraz sposobu jego obliczenia, uzasadniając, iż nie sposób opierać się w wyliczeniu kurtażu na hipotetycznie ustalonej liczbie członków KIIB. Wyliczenie takie było błędne i nie stanowiło wypełnienia ciężaru dowodu. Ponadto pozwana zakwestionowała objęcie ubezpieczeniem członków samorządu wskazanych na fakturach VAT wystawionych w 2012 r., bowiem członkowie
ci byli ubezpieczani na podstawie Umowy Generalnej z 2012 r., której powódka nie była stroną i której nie dotyczy porozumienie kurtażowe ( odpowiedź na pozew – k.465-783).

W odpowiedzi z dnia 14 maja 2013 r. na pozew pozwana (...) S.A. w S. wniosła o oddalenie powództwa w całości
oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W treści odpowiedzi na pozew wskazała, że szeroki zakres obowiązków brokera związanych z wykonaniem Umowy Generalnej uzasadniać miał podwyższoną stawkę kurtażu, tj. 26 % zamiast 16%.

Ubezpieczyciel poinformowany został o tym, że KIIB odwołała pełnomocnictwa brokerskie dla powódki. Miało to miejsce po zawarciu Umowy Generalnej i Porozumienia kurtażowego, jednak przed rozpoczęciem wykonywania Umowy Generalnej i Porozumienia, a zatem, w ocenie (...) S.A. w S. należny był brokerowi kurtaż wyłącznie
za doprowadzenie do zwarcia Umowy Generalnej w stawce 16%, odpadła bowiem podstawa do żądania kurtażu w podwyższonej o 10% stawce uzasadnionej obowiązkami brokera
w zakresie wykonywania Umowy Generalnej. Porozumienie kurtażowe rozwiązało się wraz
z odwołaniem pełnomocnictwa.

Pod koniec roku 2011 obowiązywania Umowy Generalnej z dnia 18 maja 2010 r., zmieniła się sytuacja rynkowa z uwagi na pojawienie się konkurencyjnych ofert ubezpieczenia. W październiku i listopadzie 2011 r. taką ofertę konkurencyjną promowała powódka we współpracy z (...) S.A. oraz (...) S.A. doprowadzając
do wystawienia indywidualnych polis. Działania te spowodowały zwiększenie oczekiwań członków KIIB, co skutkowało zawarciem w dniu 2 stycznia 2012 r. Umowy Generalnej Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa
nr (...). Przy zawarciu tej umowy powódka nie brała żadnego udziału,
nie zostało również zawarte żadne porozumienie kurtażowe dotyczące tejże umowy.

Podstawą do ustalenia zasad wypłaty kurtażu były uzgodnienia zainteresowanych stron, które badać należało zgodnie z kryteriami określonymi w art. 65 k.c. Obowiązki brokera
za które wypłacany miał być kurtaż określone zostać miały w odrębnej, trójstronnej umowie
o współpracy. W tym stanie rzeczy umowę tę należało rozpatrywać łącznie z porozumieniem kurtażowym. Strony uzgodniły wynagrodzenie dla brokera za doprowadzenie do zawarcia umowy oraz za wykonywanie obowiązków brokera po zawarciu umowy, a łączna wysokość tego wynagrodzenia została ustalona na 26% zapłaconych składek. Wobec odwołania pełnomocnictw brokerskich przez KIIB odpadły zdaniem pozwanej (...) S.A. w S. podstawy do wykonywania obsługi brokerskiej umowy kurtażu za doprowadzenie
do zawarcia umowy w wysokości 16%. Pozwana wskazała, że zapłata kurtażu w pozostałej części obsługowej, w sytuacji, gdy broker obsługi tej nie świadczył i nie ponosił jej kosztów, stanowiłaby bezpodstawne wzbogacenie po stronie brokera.

Jak podniesiono w treści odpowiedzi na pozew, nie mogło być mowy o wynagrodzeniu brokera, jeśli nie było udziału brokera w zawarciu i wykonaniu umowy ubezpieczenia. Zawarta umowa nie wykluczała możliwości jej rozwiązania przed upływem okresu na jaki została zawarta, a zatem brak było podstaw do oczekiwania przez powódkę do otrzymania kurtażu za lata 2011-2014. W przedmiotowej sprawie broker uczestniczył jedynie
w doprowadzeniu do zawarcia Generalnej Umowy z dnia 18 maja 2010 r., a zatem przysługuje mu wynagrodzenie dotyczące wyłącznie tej umowy, przy czym brak jest podstaw do żądania kurtaży za rok 2012.

Odnosząc się do kwestii odsetek pozwana wskazała, że zgodnie z porozumieniem kurtażowym, kurtaż jest płatny po nabyciu prawa do niego, w terminie 14 dni od doręczenia ubezpieczycielowi poprawnie wystawionej faktury VAT. Powódka nie wykazała,
aby dopełniła wymogów porozumienia, co skutkowałoby uznaniem, że ubezpieczyciel opóźnił się z płatnością kurtażu za rok 2011.

Co do żądań za rok 2012, to brokera i ubezpieczyciela nie łączyło żadne porozumienie kurtażowe, a zatem żaden kurtaż nie był powódce należny ( odpowiedź na pozew – k.855-865 ).

W piśmie procesowym z dnia 11 marca 2014 r. strona powodowa dokonała zmiany powództwa i wniosła o zasądzenie solidarnie dodatkowo kwoty 2.886.948,48 zł wraz
z odsetkami od dnia 11 marca 2014 r. do dnia zapłaty. Powódka wskazała, że domaga
się zapłaty należnej jej kwoty z tytułu osiągnięcia efektu brokerskiego za rok 2013 ( pismo procesowe - k.1000-1001).

W piśmie procesowym z dnia 4 marca 2015 r. strona powodowa dokonała zmiany powództwa i wniosła o zasądzenie solidarnie dodatkowo kwoty 2.887.672 zł wraz
z odsetkami od dnia 4 marca 2015 r. do dnia zapłaty. Powódka wskazała, że domaga się zapłaty należnej jej kwoty z tytułu osiągnięcia efektu brokerskiego za rok 2014 ( pismo procesowe - k.1117-1118).

W piśmie procesowym z dnia 26 kwietnia 2017 r. strona powodowa dokonała zmiany powództwa i wniosła o zasądzenie solidarnie dodatkowo kwoty 155.577,29 zł wraz
z odsetkami od dnia 26 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty ( pismo procesowe - k.1650-1652).

Na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka (...) sp. z o.o. w W. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...).

Pozwana (...) S.A. w S. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), przedmiotem jej działalności określono m.in. reasekurację i pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe.

Polska Izba Inżynierów Budownictwa w W. stanowi samorząd zawodowy inżynierów budownictwa, którego jednostką organizacyjną jest Krajowa Izba Inżynierów Budownictwa, która to jednostka posiada osobowość prawną.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: statutu Polskie Izby Inżynierów Budownictwa – k.788-797, wydruku komputerowego – k.798-799, kserokopii wniosku o potwierdzeniu nadania NIP – k.800-801, zaświadczenia – k.802, postanowienia SN
z dnia 20 stycznia 2009 r. – k.803-814, postanowienia SN z dnia 31 stycznia 2008 r. – k.815-818, KRS powódki – k.724-727 i k.938-941, KRS pozwanej (...) S.A w S. – k. 908-914, kserokopii wyroku – k.846-853, kserokopii wniosku z dnia 30 czerwca 2013 r. – k.927-931, pisma z dnia 6 maja 2013 r. – k.1017, postanowienia o umorzeniu dochodzenia – k.1018-1020, pisma z dnia 30 czerwca 2014 r. – k.1041-1042, postanowienia
z dnia 27 listopada 2014 r. – k.1081-1084, wydruku komputerowego – k.1119, pisma
z dnia 6 lutego 2015 r. – k.1112, pisma z dnia 10 lutego 2015 r. – k.1113-1114, projektu
statutu PIIB – k.1198-1202, propozycji zmian w Regulaminie Krajowej Rady – k.1203, protokołu II Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu PIIB wraz z załącznikami – k. 1259-1324, korespondencji e-mailowej – k.1325-1347, wydruków komputerowych – k.1348-1357, pisma
z dnia 31 sierpnia 2012 r. – k.1385, pisma z dnia 4 stycznia 2016 r. – k.1410, pisma
z dnia 6 listopada 2015 r. – k.1411, pisma z dnia 31 sierpnia 2012 r. – k.1412, wydruków komputerowych – k.1413-1414, kserokopii postanowienia z dnia 14 stycznia 2016 r. – k.1421-1423, kserokopii postanowienia z dnia 16 czerwca 2016 r. – k.1479-1481, pisma
z dnia 1 lutego 2017 r. – k.1609, kserokopii postanowienia
z dnia 6 lutego 2017 r. – k.1610-1611, postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie
z dnia 27 lipca 2016 r. – k. 1482-1486, kserokopii wyroku
z dnia 25 stycznia 2013 r. – k.1777-1785, pełnomocnictwa z dnia 23 maja 2003 r. – k.2028, statutu – k.2029-2031, regulaminu – k.2032-2036, uchwały
z dnia 9 października 2002 r. – k.2037, wydruku komputerowego – k.2038-2046, kserokopii p ostanowienia z dnia 11 lipca 2012 r. (k.711-716), a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24 – protokół
z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

W dniu 11 grudnia 2003 r. Polska Izba Inżynierów Budownictwa w W. działająca przez Krajową Radę Izby zawarła z (...) sp. z o.o. w W. umowę o współpracy. Przedmiotem umowy, zgodnie z § 1, było określenie zasad i warunków współpracy stron w zakresie realizacji statutowych zadań Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w dziedzinie ubezpieczeń. Na mocy § 2 umowy do zadań powódki należało
w szczególności reprezentowanie interesów Izby i jej członków wobec zakładów ubezpieczeń i innych instytucji w sprawach związanych z ubezpieczeniami (pkt 1)); świadczenie usług doradczych, informacyjnych i szkoleniowych na rzecz Izby i jej członków (pkt 2)); upowszechnianie wiedzy ubezpieczeniowej, propagowanie idei ubezpieczeń oraz etyki
w dziedzinie ubezpieczeń wśród członków Izby (pkt 3)), integrowanie środowiska zawodowego członków Izby poprzez podejmowanie i wspieranie wspólnych przedsięwzięć
w zakresie ubezpieczeń (pkt 4)), wykonywanie czynności brokerskich na rzecz Izby
w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej inżynierów budownictwa (pkt 5)).

Na powódkę, w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków Izby, na mocy § 4 umowy, nałożono obowiązek opracowania projektu zasad
i udział w przeprowadzeniu postępowania przetargowego w przedmiocie wyboru najkorzystniejszej oferty zawarcia umowy ubezpieczenia (pkt 1)), wykonywanie, w imieniu Izby, czynności brokerskich, w szczególności zmierzających do ustalenia szczegółowych warunków umowy ubezpieczenia i jej zawarcia (pkt 2)), monitorowania wykonywania umowy ubezpieczenia przez zakład ubezpieczeń oraz prowadzenie niezbędnej dokumentacji pkt 3)), świadczenie na rzecz członków Izby asysty w trakcie likwidacji szkód (pkt 4)), analizy okresowej szkodowego przebiegu umowy ubezpieczenia i formułowania stosownych wniosków (pkt 5)), prowadzenie serwisu informacyjnego dotyczącego, w szczególności, warunków umowy ubezpieczenia, praw i obowiązków stron, trybu likwidacji szkody oraz ubezpieczeń dodatkowych (pkt 6)).

Zgodnie z § 8 umowa została zawarta na czas nieokreślony, z możliwością jej wypowiedzenia przez każdą ze stron, z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy
z dnia 11 grudnia 2003 r. – k.21-24 i k.144-147, pisma z dnia 26 lipca 2010 r. – k.64, pisma
z dnia 30 lipca 2010 r. – k.65, pisma z dnia 12 grudnia 2010 r.- k.66, pisma
z dnia 26 października 2010 r. – 90, pisma z dnia 11 października 2010 r. – k.91, statutu Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa – k. 114-119, pism z dnia 19 października 2009 r. – k.866, k.867-870, projektu umowy – k.871-876, korespondencji e-mail – k.977, pisma
z dnia 25 października 2010 r. – k.976, pisma z dnia 7 listopada 2011 r. – k.970, korespondencji e-mail – k. 963-969, wezwań z dnia 25 lutego 2014 r. – k.1003-1004, pism
z dnia 28 sierpnia 2012 r. – k.646-658, pisma z dnia 12 września 2012 r. – k.659-660, umowy
z dnia 18 maja 2010 r. – k.25-57, porozumienia kurtażowego wraz z załącznikiem - k.58-63, faktur VAT z potwierdzeniami przelewów i zestawieniami - k.185-631, kserokopii pozwu i pism procesowych – k.819-835, kserokopii wyroku – k.836-845, stenogramu ze spotkania – k.68-88, płyty CD – k.67, pisma z dnia 25 października 2010 r. – k.89, umowy o współpracy
z dnia 25 listopada 2010 r. - k.92-95 i k.162-167, pisma z dnia 6 maja 2013 r. – k.1017, postanowienia o umorzeniu dochodzenia – k.1018-1020, kserokopii wyroku
z dnia 25 stycznia 2013 r. – k.1777-1785, opinii instytutu
z dnia 15 listopada 2017 r. - k.1718-1743, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:22:56; J. M. – 01:18:00 – protokół
z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, K. B. – 00:45:55 – protokół
z dnia 18 kwietnia 2018 r. – k.1855-1857, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24, 00:35:07 – protokół
z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

Na skutek działań powódki, podjętych jako realizacja umowy o współpracy
z dnia 11 grudnia 2003 r., w dniu 18 maja 2010 r. Polska Izba Inżynierów Budownictwa
w W. zawarła z (...) S.A. w S. Generalną Umowę Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa Członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa nr (...)

Zgodnie z § 8 umowy czas jej obowiązywania ustalono od dnia 1 stycznia 2011 r.
do dnia 31 grudnia 2014 r.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy
z dnia 18 maja 2010 r. – k.25-57, zestawień płatności – k.1546-1547, k. 1554, k.1558-1559,
k. 1564 , k. 1566-1567, k.1595-1596, k. 1621, zestawień – k.1653 płyty CD – k.1565, dowodem
z zeznań świadków M. P. – 00:15:03; Z. G. – 01:01:49; J. M. – 01:13:38 – protokół
z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, K. B. – 00:28:26 – protokół
z dnia 4 stycznia 2017 r. – k. 1569-1572, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24 – protokół
z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

W dniu 29 czerwca 2010 r. powódka zawarła z (...) S.A. w S., jako ubezpieczycielem, porozumienie kurtażowe
nr (...).

Zgodnie z § 1 ust. 1 porozumienia, jego przedmiotem było określenie zasad wzajemnej współpracy pomiędzy powódką, a pozwaną (...) S.A. w S., w zakresie zasad i trybu wzajemnych rozliczeń w związku
z zawarciem i wykonywaniem Generalnej Umowy Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa Członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa,
z dnia 18 maja 2010 r. o nr (...), a także umów ubezpieczenia zawartych w wykonaniu lub na podstawie Umowy Generalnej.

Paragraf 3 ust. 1 porozumienia stanowił, iż powódce przysługiwał od (...) S.A. w S. kurtaż brokerski, naliczony
od składek lub rat składek należnych z tytułu umów o których mową w § 1 ust. 1 porozumienia, z zastrzeżeniem postanowień ust. 2 oraz ust. 6 oraz z zastrzeżeniem,
że powódka wykonywała czynności brokerskie na rzecz (...) S.A. w S. na podstawie aktualnego pełnomocnictwa,
w wyniku których doszło do zawarcia umów ubezpieczenia, o których mowa
w § 1 ust. 1 porozumienia.

Zgodnie z § 5 porozumienie obowiązywało w okresie obowiązywania umów, o których mowa w § 1 ust. 1 porozumienia, z zastrzeżeniem postanowień §6. Ustęp 2 paragrafu 6 stanowił, iż odwołanie pełnomocnictwa powódce przez ubezpieczającego skutkować miało rozwiązaniem porozumienia z dniem odwołania pełnomocnictwa.

Stawka bazowa kurtażu została ustalona w załączniku nr 1 do porozumienia,
na stosunkowo wysoką stawkę - 26 % obliczonej od składek zainkasowanych przez ubezpieczyciela z tytułu umów ubezpieczenia zawartych przy udziale powódki.

Powódka w oparciu o sporządzone przez siebie zestawienia, wystawiała faktury VAT
za kurtaż brokerski za rok 2011 r., które to należności pozwana (...) S.A. w S. częściowo regulowała.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: porozumienia kurtażowego wraz z załącznikiem - k.58-63, pisma z dnia 11 października 2010 r. – k.91, zestawienia – k. 182-184, wydruku komputerowego z dnia 27 czerwca 2012 r. – k.632, kserokopii artykułów naukowych – k. 661-710, wyjaśnienia
z dnia 1 października 2012 r. – k.717, projektów aneksów do umowy – k.973-974, pisma
z dnia 6 lutego 2015 r. – k.1112, pisma z dnia 10 lutego 2015 r. – k.113-1114, kserokopii wyroku z dnia 25 stycznia 2013 r. – k.1777-1785, opinii instytutu z dnia 15 listopada 2017 r. - k.1718-1743, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:22:56, 00:25:19, 00:30:58, 00:22:56, Z. G. – 01:05:20 J. M. – 01:14:58 – protokół z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, K. B. – 00:11:10 – protokół z dnia 4 stycznia 2017 r. – k. 1569-1572, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24, 00:35:07 – protokół z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

Wysokość stawki kurtażu brokerskiego była powiązana z zakresem usług świadczonych przez brokera. Im więcej zadań, które tradycyjnie obciążały ubezpieczyciela, przejmowane były przez brokera, tym wyższy ustalano kurtaż.

Średnia stawka rynkowa kurtażu brokerskiego we wszystkich rodzajach ubezpieczeń,
w proporcji do składki zebranej za pośrednictwem brokerów w roku 2015 wynosiła 17,2 %.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: opinii instytutu
z dnia 15 listopada 2017 r. - k.1718-1743, a także uzupełniającej opinii biegłych sporządzających opinię pisemną, tj. S. B. – 00:08:44, 00:18:12, 00:27:49 – protokół z dnia 28 lutego 2018 r. – k.1840-1842 oraz B. K. – 00:07:15 – protokół z dnia 18 kwietnia 2018 r. – k.1855-1857.

Polska Izba Inżynierów Budownictwa w dniu 26 lipca 2010 r. odwołała pełnomocnictwo brokerskie udzielone powódce.

W odpowiedzi powódka pismem z dnia 30 lipca 2010 r. zwróciła się do pozwanej
z prośbą o wyjaśnienie charakteru odwołania pełnomocnictw, podkreślając nienaruszalność przysługującego jej uprawnienia do kurtażu brokerskiego.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy
z dnia 11 grudnia 2003 r. – k.21-24, pisma z dnia 26 lipca 2010 r. – k.64 i k.150, pisma
z dnia 30 lipca 2010 r. – k.65, pisma z dnia 12 grudnia 2010 r. – k.66, pełnomocnictwa
z dnia 17 maja 2007 r. – k.181, faktur VAT z potwierdzeniami przelewów i zestawieniami - k.185-631, kserokopii pozwu i pism procesowych – k.819-835, kserokopii wyroku – k.836-845, pełnomocnictwa z dnia 23 maja 2993 r. – k.2028, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:21:31, 00:31:58, 00:28:13, Z. G. – 01:06:40; J. M. – 01:21:56, 01:29:39 – protokół
z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, K. B. – 01:22:46 – protokół
z dnia 4 stycznia 2017 r. – k. 1569-1572, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24 – protokół
z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

W dniu 6 października 2010 r. doszło do spotkania przedstawicieli Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w W., (...) sp. z o.o. w W.
oraz (...) S.A. w S. podczas którego poruszane były m.in. kwestie wysokości ustalonego kurtażu brokerskiego oraz skutków odwołania pełnomocnictw udzielonych przez Polską Izbę Inżynierów Budownictwa
w W. powódce.

Pismem datowanym na dzień 25 października 2010 r. powódka podtrzymała wolę dalszej współpracy z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa w W..

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci:
stenogramu ze spotkania – k.68-88, pisma z dnia 25 października 2010 r. – k.89,
płyty CD – k.67, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:27:13, 00:43:31; J. M. – 01:16:18 – protokół
z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24, 01:04:15 – protokół z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

Pismem datowanym na dzień 26 października 2010 r. Polska Izba Inżynierów Budownictwa w W. rozwiązała umowy o współpracy zawarte z powódką,
w tym umowę z dnia 11 grudnia 2003 r. Oświadczyła przy tym jednostronnie,
że zwalnia powódkę z wykonywania obowiązków objętych tą umową.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: pisma
z dnia 26 października 2010 r. – k.90.

Pismem datowanym na dzień 11 października 2010 r. pozwana (...) S.A. w S. zawiadomiła powódkę, że z uwagi na wypowiedzenie jej pełnomocnictwa przez KIIB, uznaje zawarte z powódką porozumienie kurtażowe za wygasłe. Stwierdziła przy tym, że na skutek braku pełnomocnictwa powódka nie może wykonywać Generalnej Umowy (...), nie może również domagać się kurtażu w ustalonej wcześniej wysokości i zaproponowała obniżenie kurtażu do 16 % od zainkasowanych składek, za doprowadzenie do zawarcia umowy.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: pisma
z dnia 11 października 2010 r. – k.91, porozumienia kurtażowego nr (...)
i zapytania OC – k.877-889, korespondencji e-mail – k. 963-969, pełnomocnictwa – k.975, pisma z dnia 25 października 2010 r. – k.976, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:22:56, 00:25:19 – protokół
z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:35:07,
01:04:15 – protokół z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

W dniu 25 listopada 2010 r. pozwane, uzasadniając to zmianami na rynku ubezpieczeń, zawarły kolejną umowę o współpracy.

Następnie w dniu 2 stycznia 2012 r. pozwane zawarły Umowę Generalnego Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa nr (...).

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy
z dnia 25 listopada 2010 r. – k. 92-95 oraz k.162-167, umowy z dnia 2 stycznia 2012 r. – k.96-113, pisma z dnia 7 listopada 2011 r. – k.970, wydruków komputerowych – k.971-972, projektów aneksów – k.973-974, zestawień płatności – k.1548-1553 i k.1555, k. 1560-1563, k. 1597-1602, płyty CD – k.1565, zestawień – k.1622-1624, dowodem z zeznań świadków M. P. – 00:35:18; J. M. – 01:24:12, 01:36:31 – protokół z dnia 17 października 2016 r. – k. 1505-1509, K. B. – 00:33:47, 00:35:24 – protokół z dnia 4 stycznia 2017 r. – k. 1569-1572, 00:36:53 – protokół
z dnia 18 kwietnia 2018 r. – k.1855-1857, S. C. – 00:26:00 i 00:34:30 - protokół z dnia 22 maja 2019 r. – k.1996-1997, a także dowodem z przesłuchania strony powodowej reprezentowanej przez T. S. – 00:12:24, 00:48:22 – protokół z dnia 9 października 2019 r. – k.2017-2023.

Pismem datowanym na dzień 3 sierpnia 2012 r. powódka złożyła do Dyrektora Departamentu Nadzoru Ubezpieczeniowego Komisji Nadzoru Finansowego w W. wniosek o wszczęcie postepowania w związku z działaniem (...) S.A. w S. sprzecznym z prawem i zasadami „dobrych praktyk ubezpieczeniowych”

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: pisma
z dnia 3 sierpnia 2012 r. – k.639-643, wydruku komputerowego – k.644-645, wezwań
z dnia 21 września 2012 r. – k.889-890 i k.898-899, pisma z dnia 3 sierpnia 2012 r. – k.891-894 i k.900-904, pisma z dnia 1 października 2012 r. – k.895-897, pisma z dnia 3 października 2012 r. – k.905-907.

(...) sp. z o.o. w W. w dniu 28 sierpnia 2012 r. skierowała do obu pozwanych ostateczne przedsądowe wezwania do zapłaty kwoty 4.324.339,98 zł,
jako równowartości kurtażu za rok 2011 oraz za okres styczeń – grudzień 2012 r.

W odpowiedzi na powyższe (...) S.A. w S. odmówiła dobrowolnego spełnienia żądania, zaś KIIB nie udzieliła odpowiedzi na wezwanie.

Pismami datowanymi na dzień 25 lutego 2014 r. powódka wezwała pozwane do zapłaty kwoty 2.886.948,48 zł tytułem odszkodowania w związku z brakiem zapłaty kurtażu brokerskiego za rok 2013.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: pism
z dnia 28 sierpnia 2012 r. – k.646-658, pisma z dnia 12 września 2012 r. – k.659-660, pism
z dnia 25 lutego 2014 r. – k.1003-1004, wydruku komputerowego – k.1002, wydruku komputerowego – k.1119.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o twierdzenia stron wyraźnie przyznane, bądź niezaprzeczone przez przeciwnika (art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.)
oraz dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana.

Przy ustalaniu stanu faktycznego przydatne były także zeznania świadków: M. P. , Z. G., J. M., K. B., S. C., z tym zastrzeżeniem, że zeznania świadków zostały uzupełnione dodatkowo złożonymi do sprawy dokumentami i twierdzeniami stron.

Sąd dał wiarę zeznaniom następujących świadków:

- M. P. w zakresie dotyczącym zawarcia przez PIIB
w (...) S.A. w S. Generalnej Umowy Ubezpieczenia
z dnia 18 maja 2010 r., zawarcia porozumienia kurtażowego, odwołania pełnomocnictw brokerskich udzielonych powódce, ustalenia wysokości stawki kurtażu brokerskiego, zakresu czynności powódki jako brokera, spotkania przedstawicieli Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w W., (...) sp. z o.o. w W. oraz (...) S.A. w S. podczas którego poruszane
były m.in. kwestie wysokości ustalonego kurtażu brokerskiego, zmian zachodzących na rynku ubezpieczeń i proponowaniem KIIB konkurencyjnych stawek;

- Z. G. w zakresie dotyczącym wykonywania d ziałań przez powódkę, które doprowadziły do zawarcia przez PIIB w W.i (...)S.A. w S. Generalnej Umowy (...) z dnia 18 maja 2010 r., faktu zawarcia tejże umowy, zawarcia porozumienia kurtażowego, udzielania przez KIIB pełnomocnictw powódce do wykonywania działań brokerskich;

- J. M. w zakresie dotyczącym zawarcia przez PIIB w W.
i (...) S.A. w S. Generalnej Umowy Ubezpieczenia z dnia 18 maja 2010 r., zawarcia porozumienia kurtażowego, ustalenia wysokości stawki kurtażu brokerskiego, zakresu czynności powódki jako brokera, odwołania pełnomocnictw brokerskich udzielonych powódce, zawarcia przez KIIB w W. oraz (...) S.A. w S.
w dniu 25 listopada 2010 r. kolejnej umowy ubezpieczenia;

- K. B. w zakresie dotyczącym zawarcia porozumienia kurtażowego, odwołania pełnomocnictw brokerskich udzielonych powódce, zawarcia przez KIIB
w W. oraz (...) S.A. w S. w dniu 25 listopada 2010 r. kolejnej umowy ubezpieczenia, zmian zachodzących na rynku ubezpieczeń i proponowaniem KIIB konkurencyjnych stawek, zakresu czynności powódki jako brokera;

- S. C. w zakresie dotyczącym zawarcia przez PIIB w W.
i (...) S.A. w S. Generalnej Umowy Ubezpieczenia z dnia 18 maja 2010 r., zawarcia przez pozwane Umowy Generalnego Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej Inżynierów Budownictwa nr (...), zmian zachodzących na rynku ubezpieczeń
i proponowaniem KIIB konkurencyjnych stawek.

Zeznania świadków były w powyższym zakresie spójne, logiczne i znajdywały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, a także były zgodne z zasadami doświadczenia życiowego.

Sąd dopuścił także dowód z zeznań stron ograniczając tenże dowód do przesłuchania strony powodowej (...) sp. z o.o. w W. reprezentowanej przez T. S., dając wiarę jego wyjaśnieniom w zakresie, w jakim korelowały one
z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, biorąc pod uwagę subsydiarny
i pomocniczy charakter tego dowodu.

Sąd postanowieniem z dnia 9 października 2019 r. oddalił wniosek strony powodowej o przesłuchanie świadka A. D., albowiem okoliczności na jakie miał zeznawać, w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego zostały wystarczająco,
dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy udowodnione, wobec czego przeprowadzenie tego dowodu było zbędne, a także spowodowałoby nieuzasadnioną zwłokę
w postępowaniu (protokół – k.2017-2023).

Sąd pominął dowody z dokumentów w postaci:

1)  ekspertyzy prawnej prof. zw. dr hab., E. K. dotyczącej koncepcji reparacji szkód doznanych przez powódkę w związku z obsługą brokerską ubezpieczeń Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w (...) S.A. (k.120 -161 i k.168-180), za wyjątkiem załącznika do ekspertyzy stanowiącego kserokopię umowy
o współpracy z dnia 25 listopada 2010 r. (k.162-167), albowiem dotyczą one kwestii, których ustalenie i ocena prawna leży w zakresie kompetencji Sądu;

2)  pisma dotyczącego zasad dobrych praktyk ubezpieczeniowych (k.633-638), uznając je za niewiarygodny materiał procesowy, albowiem brak jest danych pozwalających na zidentyfikowanie podmiotu, który jest adresatem;

3)  porozumienia kurtażowego nr (...) z dnia 31 października 2012 r. (k.877-886), oraz zapytania OC (k.887-888), uznając je za niewiarygodny materiał procesowy, albowiem brak jest danych pozwalających na zidentyfikowanie podmiotów, których dotyczą wskazane dokumenty.

Celem uzyskania wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił w niniejszej sprawie dowód
z pisemnej opinii instytutu – Katedry Prawa Gospodarczego i Handlowego Wydziału Prawa
i Administracji Uniwersytetu (...), na okoliczność wykazania praktyki obrotu gospodarczego w zakresie zawierania, realizowania i wynagradzania umów
brokerskich (postanowienie - k. 1718-1743). W sporządzonej opinii
z dnia 15 listopada 2017 r. wskazano, iż wynagrodzenie brokerskie powódki wynikające
z porozumienia kurtażowego z 2010 roku należało uznać za stosunkowo wysokie. Jednocześnie stawka ta nie była wysoka w stopniu rażącym oraz niespotykana na rynku ubezpieczeniowym. Kurtaż bowiem obejmował cały szereg obowiązków wykraczających poza samo skojarzenie stron umowy ubezpieczenia. Średnia stawka rynkowa kurtażu brokerskiego we wszystkich rodzajach ubezpieczeń, w proporcji do składki zebranej za pośrednictwem brokerów w roku 2015 wynosiła 17,2 %, przy czym wysokość stawki jest powiązana
z zakresem usług świadczonych przez brokera. Im więcej zadań, które tradycyjnie obciążają ubezpieczyciela przejmuje broker, tym wyższy jest kurtaż.

Na skutek wniesionych przez pozwaną KIIB w W. zarzutów do opinii, Sąd dopuścił dowód z ustnych wyjaśnień biegłego S. B. oraz biegłego B. K. (protokół z rozprawy z dnia 28 lutego 2018 r. – k.1840-1842
oraz z dnia 18 kwietnia 2018 r. – k.1855-1857).

Na rozprawie w dniu 28 lutego 2018 r. biegły S. B. poparł sporządzoną opinię, ponadto wskazał, że w przypadku gdy broker ma za zadanie znalezienie tylko towarzystwa ubezpieczeniowego, kurtaż może wynosić jedynie 2%. Następnie na rozprawie
w dniu 8 kwietnia 2018 r. także biegły B. K. poparł sporządzoną opinię.

Opinie instytutu – Katedry Prawa Gospodarczego i Handlowego Wydziału Prawa
i Administracji Uniwersytetu (...) z dnia 15 listopada 2017 r., zarówno pisemne jak
i ustne uzupełniające, Sąd uznał za rzetelne. W ocenie Sądu, opinie powyższe, są jasne
i spójne, wnioski w nich zawarte logiczne i przekonywująco uzasadnione, a rzetelność
i fachowość powyższych ustaleń nie budzi żadnych wątpliwości i pozwala na uznanie
ich za wiarygodne. Sąd pominął opinię w zakresie pkt I-III (k.1719-1739), który to zakres przekraczał tezę dowodową, na jaką dowód w przedmiotowej sprawie został dopuszczony.

Sąd nie prowadził postępowania dowodowego z urzędu, gdyż przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego
w gestii Sądu nie leży zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie.
Sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje:

W oparciu o przedstawiony materiał dowodowy Sąd uznał, iż powództwo
nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do zarzutu podnoszonego przez Polską Izbę Inżynierów Budownictwa, co do braku zdolności sądowej Krajowej Izby Inżynierów Budownictwa. Kwestia, ta została rozstrzygnięta już przez Sąd Apelacyjny w Warszawie,
w postanowieniu z dnia 27 lipca 2016 r., który to Sąd orzekał na skutek wniesionego, przez stronę powodową zażalenia. Jak wskazano w uzasadnieniu postanowienia oznaczenie
w ramach przedmiotowego postępowania, strony pozwanej, jako Krajowej Izby Inżynierów Budownictwa, jest oznaczeniem prawidłowym i zgodnym z przepisami ustawy
oraz wewnętrznymi regulacjami samorządu inżynierów budownictwa. Pozew w niniejszej sprawy został wniesiony prawidłowo. Fakt, iż w statucie wskazano, że Krajowa Izba Inżynierów Budownictwa w W. działa pod nazwą Polska Izba Inżynierów Budownictwa, nie stanowiło zmiany okoliczności, skutkujących odrzuceniem pozwu
w niniejszej sprawie, a tym bardziej oddaleniem powództwa. Kluczowym aspektem decydującym o rozstrzygnięciu spornej kwestii był art. 7 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa, przyznający izbie inżynierów budownictwa osobowość prawną. Statut Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa oparty był na ustawie, a zatem regulacje w nim zawarte nie mogły być sprzeczne
z jej postanowieniami ( postanowienie – k.1482-1486).

Powódka wywodziła swoje roszczenia z treści Porozumienia kurtażowego
nr (...) z dnia 29 czerwca 2010 r., jak również z treści art. 3 ust. 1 ustawy
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz art. 415 k.c. (...) sp. z o.o.
w W. konsekwentnie podtrzymywała stanowisko, iż przysługuje jej roszczenie wobec pozwanych o zapłatę łącznej kwoty 10.380.202,77 zł wraz z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie, tytułem kurtażu brokerskiego lub jak w przypadku KIIB odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy brokerskiej w wysokości utraconego kurtażu.

Wskazać należy, iż ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, obowiązująca w dniu wniesienia pozwu, nie reguluje relacji cywilno-prawnych powstających pomiędzy brokerem ubezpieczeniowym, a stronami umowy ubezpieczenia,
tj. ubezpieczającym i ubezpieczycielem. Broker ubezpieczeniowy, działa na zlecenie osób zainteresowanych uzyskaniem ubezpieczenia, a następnie uczestniczy w wykonywaniu tychże umów. Czynności brokerskie, którymi są czynności w imieniu lub na rzecz podmiotu poszukującego ochrony ubezpieczeniowej polegają zgodnie z art. 4 pkt 2 powołanej ustawy na zawieraniu lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w zarządzaniu
i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również
na organizowaniu i nadzorowaniu czynności brokerskich. Przyszły ubezpieczający angażuje więc brokera do pomocy w zawarciu umowy ubezpieczenia. Jednocześnie, zgodnie
ze zwyczajem utrwalonym w praktyce ubezpieczeniowej, brokerzy ubezpieczeniowi świadczą swoje usługi na rzecz ubezpieczających nieodpłatnie, gdyż są wynagradzani przez zakłady ubezpieczeń po zawarciu umowy ubezpieczenia, przy której broker pośredniczył, otrzymując prowizję od składki pozyskanej przez zakład ubezpieczeń.

Z uwagi na nieuregulowanie instytucji kurtażu brokerskiego przepisami prawa, zasadne jest przyjęcie, iż uregulowanie pozostawione zostało woli stron na zasadzie
art. 353 ¹ k.p.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zgodnie z § 1 ust 1 Porozumienia kurtażowego nr (...)
z dnia 29 czerwca 2010 r., jego przedmiotem było określenie zasad wzajemnej współpracy pomiędzy powódką, a pozwaną (...) S.A. w S., w zakresie zasad i trybu wzajemnych rozliczeń, w związku z zawarciem i wykonywaniem Generalnej Umowy (...) odpowiedzialności cywilnej inżynierów budownictwa członków Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa z dnia 18 maja 2010 r. o nr (...), a także umów ubezpieczenia zawartych w wykonaniu lub na podstawie Umowy Generalnej.

Zgodnie z § 3 ust. 1 ww. porozumienia powódce przysługiwał od pozwanej
(...) S.A. w S. kurtaż brokerski, naliczony od składek lub rat składek należnych
z tytułu umów o których mowa w § 1 ust. 1 porozumienia, z zastrzeżeniem postanowienia
ust. 2 oraz 6 paragrafu 3 oraz z zastrzeżeniem, że powódka wykonywała czynności brokerskie na rzecz (...) S.A. w S. na podstawie aktualnego pełnomocnictwa, w wyniku których doszło do zawarcia umów ubezpieczenia.

Porozumienie obowiązywało, zgodnie z treścią § 5, w okresie obowiązywania umów, o których mowa w § 1 ust. 1 porozumienia, z zastrzeżeniem postanowień paragrafu 6.

Paragraf 6 ust. 2 natomiast stanowił, iż odwołanie pełnomocnictwa powódce,
jako brokerowi przez ubezpieczającego, tj. pozwaną KIIB, skutkowało rozwiązaniem Porozumienia z dniem odwołania pełnomocnictwa.

Zwrócić należy uwagę, iż w Porozumieniu kurtażowym znalazł się ww. zapis, który to został zaakceptowany przez strony, w tym powódkę. Nie sposób zatem przyjąć za słuszną argumentację (...) sp. z o.o. w W., iż cofnięcie pełnomocnictw przez pozwaną nie rodziło skutku jakim było rozwiązanie porozumienia kurtażowego, albowiem jej umocowanie do działania w imieniu KIIB wynikało bezpośrednio z umów o współpracy.

W aktach sprawy znajduje się pismo datowane na dzień 26 lipca 2010 r. zgodnie
z którym Polska Izba Inżynierów Budownictwa reprezentowana przez Krajową Radę PIIB odwołała pełnomocnictwa brokerskie udzielone (...) sp. z o.o. w W. zobowiązując powódkę do zwrotu oryginałów odwołanych pełnomocnictw (k.64). Pismo to, zgodnie z prezentatą wpłynęło do powódki w dniu 28 lipca 2010 r.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie, nie sposób rozpatrywać kwestii należności przysługującej powódce kurtażu brokerskiego jedynie w oparciu o treść zapisów Porozumienia kurtażowego, tj. w oderwaniu od umowy ubezpieczenia z dnia 18 maja 2010 r., a także od umowy o współpracy z dnia 11 grudnia 2003 r. Powyższe potwierdzają zapisy § 1 ust. 1 Porozumienia kurtażowego, zgodnie z którym jego przedmiotem było określenie współpracy w zakresie zasad i trybu wzajemnych rozliczeń w związku z zawarciem
i wykonywaniem Generalnej Umowy Ubezpieczenia.

Mając na uwadze treść art. 4 powołanej ustawy, jak również zapisu § 3 Porozumienia kurtażowego, Sąd pomimo tego, że podziela przekonanie powódki, że przy ocenie roszczenia o wypłatę kurtażu koniecznym jest także uwzględnienie zjawiska tzw. „efektu brokerskiego”, doszedł do przekonania, iż (...) sp. z o.o. w W. nie przysługiwał kurtaż brokerski w pełnej wysokości określonej na 26 %.

Wskazać należy, że czynności należące do brokera – powódki nie polegały jedynie na doprowadzeniu do zawarcia umowy ubezpieczenia, ale jak przywoływano powyżej wiązały się, także z takimi czynnościami, jak asysta przy likwidacji szkód, czy dostęp do infolinii dla ubezpieczonych. Nie sposób pominąć tego, iż wysokość stawki kurtażu brokerskiego,
w obrocie gospodarczym, była powiązana z zakresem usług świadczonych przez brokera. Jak wskazywali przedstawiciele instytutu, sporządzający opinię w przedmiotowej sprawie,
w praktyce ustalenie wysokości kurtażu jest uzależnione od obowiązków i zadań brokerów. Przy czym stawkę 26 % określić należy jako wysoką, przy porównaniu ze średnią stawką rynkową 17,2 % obowiązującą w roku 2015. Natomiast w ramach przedmiotowego postępowania, strona powodowa nie zdołała wykazać, iż faktycznie dokonywała jakiekolwiek działania w pozostałym zakresie czynności brokerskich, zważając na okoliczność, iż zostały jej wypowiedziane wszelkie pełnomocnictwa. Powódka reprezentowała zresztą pogląd,
iż przysługuje jej kurtaż brokerski za sam fakt doprowadzenia do zawarcia przez pozwane umowy ubezpieczenia, którego to stanowiska, w odniesieniu do przedmiotowej sprawy Sąd Okręgowy nie podzielił.

Wolą stron, które zawarły Porozumienie kurtażowe było umożliwienie rozwiązania tego Porozumienia także w trakcie jego trwania, przy spełnieniu określonych przesłanek, które w przedmiotowej sprawie zaistniały, a co w konsekwencji związane jest z otrzymaniem przez brokera wynagrodzenia po wypowiedzeniu pełnomocnictwa.

W ocenie Sądu wobec odwołania powódce pełnomocnictw – niezależnie od tego,
czy one wcześniej były udzielone pisemnie, ważnie i skutecznie, czy też nie – przez pozwaną pismem z dnia 26 lipca 2010 r., pociągało za sobą skutek rozwiązania Porozumienia kurtażowego. Pełnomocnictwo będąc stosunkiem prawnym opartym na zaufaniu
i niezależnym od stosunku prawnego będącego jego podstawą mogło zostać przez pozwaną odwołane, skoro umowa nie zawierała w tym zakresie żadnych ograniczeń.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, po dokonaniu analizy zgromadzonego
w aktach sprawy materiału dowodowego, iż Porozumienie kurtażowe zostało rozwiązane
z chwilą doręczenia powódce wypowiedzenia przez KIIP udzielonych pełnomocnictw,
a zatem wynagrodzenie kurtażowe nie przysługiwało powódce już od dnia 26 lipca 2010 r. Przy czym Sąd dostrzega fakt, iż powódkę z pozwaną KIIB w dalszym ciągu łączyła umowa współpracy, aż do dnia 31 grudnia 2011 r.

Powódce przysługuje kurtaż brokerski za doprowadzenie do zawarcia Generalnej Umowy Ubezpieczenia pomiędzy pozwanymi, jednakże nie w pełnej wysokości i za okres,
w którym Porozumienie kurtażowe faktycznie obowiązywało, tj. jednego miesiąca. Przy czym zdaniem Sądu, w celu ustalenia rzeczywistej wartości przysługującego powódce kurtażu niezbędne było powołanie biegłego sądowego, który posiada wiedzę specjalistyczną w tym zakresie i który mógłby rzetelnie ustalić wartość wynagrodzenia. Powódka, na której spoczywał obowiązek przedstawienia dowodów oraz faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), bowiem z tych faktów wywodziła skutki prawne (art. 6 k.c.), nie wnosiła o przeprowadzenia dowodu z taką tezą dla biegłego. Natomiast opinia instytutu sporządzona w przedmiotowej sprawie została sporządzona na okoliczność wykazania praktyki obrotu gospodarczego w zakresie zawierania, realizowania i wynagradzania umów brokerskich.

Sąd Okręgowy nie podzielił również stanowiska powódki co do pozorności czynności zawarcia przez pozwane kolejnej umowy ubezpieczenia, a także poglądu, iż zawarta przez pozwane w dniu 2 stycznia 2012 r. umowa ubezpieczenia, realizowała ten sam cel gospodarczy, co Umowa Generalna zawarta w 2010 r. i była efektem starań powódki. Za argumentami tymi nie może przemawiać fakt, iż kolejna umowa ubezpieczenia zawarta została pomiędzy tymi samymi podmiotami, a także przybliżone treści umów. Jak wskazywali świadkowie M. P., K. B., jak również S. C., zawarcie kolejnej umowy ubezpieczenia wynikało ze zmian zachodzących na rynku ubezpieczeń i proponowaniu KIIB konkurencyjnych stawek ubezpieczenia.

Odnosząc się do argumentacji powódki, w zakresie odpowiedzialności in solidum pozwanych, w oparciu o art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazać należy, że przesłanką art. 3 ust. 1 tej ustawy jest m.in. okoliczność pozostawania stron
w stosunku konkurencji. Wynika to z brzmienia art. 1 powyższej ustawy, jej celu oraz typizacji czynów niedozwolonych określanych jako „czyny nieuczciwej
konkurencji” (tak: I ACa 83/16 wyrok SA w Białymstoku z dnia 23 lutego 2017 r.). W ocenie Sądu okoliczność taka nie występuje pomiędzy pozwaną KIIB, a powódką (...)
sp. z o.o. w W..

Zgodnie z powołanym przepisem czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Powołana ustawa nie definiuje pojęcia dobrych obyczajów, jednakże na gruncie orzecznictwa wskazać można, że są to swoistego rodzaju normy moralne i zwyczajowe mające zastosowanie m.in. w działalności gospodarczej, do których prawo odsyła,
a które przez to nie mieszczą się w ramach systemu prawa (zob. wyr. SA w Warszawie
z 15 lutego 2011 r., I ACa 852/10, niepubl.).

Sąd Okręgowy w Warszawie nie dopatrzył się naruszenia wskazanego przepisu, albowiem trudno czynić pozwanym zarzutu sprzeczności z prawem lub dobrymi obyczajami, za skorzystanie przez nich ze środków prawnych, jakie dopuszczała generalna umowa ubezpieczenia, przewidzianych w § 9 umowy, tj. możliwości rozwiązania umowy podczas jej obowiązywania. Ustalenie tej kwestii ma znaczenie w kontekście rozpoznania roszczenia formułowanego przez powódkę w oparciu o art. 415 k.c. Wskazać należy, co nie wywoływało negatywnych skutków dla (...) sp. z o.o. w W., iż z uwagi na fakt, iż stroną pozwaną są osoby prawne winien mieć zastosowanie art. 416 k.c. Ze względu na to, że powód nie ma obowiązku przytaczania w pozwie podstawy prawnej dochodzonego roszczenia, dopuszczalne jest zasądzenie roszczenia wynikającego z przytoczonej przez niego podstawy faktycznej. Jednolite jest stanowisko Sądu Najwyższego, akceptowane w doktrynie,
że przyjęcie przez sąd innej podstawy prawnej niż wskazana przez powoda nie stanowi wyjścia poza granice żądania, określone art. 321 k.p.c. (wyroki: z dnia 15 kwietnia 2003 r.,
V CKN 115/01, z dnia 15 września 2004 r., III CK 352/03).

Zgodnie z powołanym powyżej artykułem 416 k.c. osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.

Celem rozpoznania roszczeń powódki niezbędne było przeprowadzenie postępowania dowodowego w oparciu, o które możliwe było dokonanie ustaleń faktycznych pozwalających na ocenę zachowania strony pozwanej w świetle podstaw odpowiedzialności deliktowej.

Dla przyjęcia odpowiedzialności osoby prawnej konieczne jest, aby szkoda wyrządzona została przez jej organ statutowy lub oznaczony przez przepisy prawa, prawidłowo powołany i umocowany do działania, działający w granicach swych kompetencji. Wskazać należy, że oparcie odpowiedzialności osoby prawnej w art. 416 k.c. na winie jej organu nie oznacza, aby szkoda była następstwem zawinionego zachowania wszystkich członków kolegialnego organu, a wystarczające jest zawinione zachowanie jednej z tych osób, jeśli tylko działała ona w wykonywaniu funkcji tego
organu (por. wyrok SN z dnia 5 listopada 2010 r., I CSK 12/10).

Wskazać należy, że zachowanie będące źródłem szkody musi być przede wszystkim zachowaniem bezprawnym, a po drugie musi być zawinione, czyli zarzucane. Bezprawność zachowania polega na przekroczeniu mierników i wzorców wynikających zarówno
z wyraźnych przepisów, zwyczajów, utartej praktyki, czy wreszcie zasad współżycia społecznego. Sprawca dopuszcza się umyślnie czynu bezprawnego, jeżeli mając zamiar naruszenia obowiązujących nakazów lub zakazów, chce je przekroczyć - zamiar bezpośredni, albo przewiduje taką możliwość i godzi się na ten skutek - zamiar
ewentualny (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 stycznia 2015 r.,
II C 1551/14).

Dokonując analizy materiału zgromadzonego w sprawie, Sąd doszedł do przekonania, że przesłanki odpowiedzialności deliktowej nie zostały wykazane przez stronę powodową.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powódka podpisując zarówno umowę
z dnia 11 grudnia 2003 r. o współpracy, jak również porozumienie kurtażowe
z dnia 29 czerwca 2010 r. wyraziła zgodę na ich treść i warunki. Ostateczna treść umowy powinna być wynikiem konsensusu stron, które decydują się na jej zawarcie. W przypadku, gdy powódka nie wyrażała zgody, co nie znalazło odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, na poszczególne zapisy umowy, winna od jej podpisania odstąpić. Podpisując ją jednak złożyła oświadczenie o akceptacji jej treści.

Zarzucane pozwanej działania polegające na wypowiedzeniu powódce udzielonych pełnomocnictw (KIIB), wypowiedzenia umowy (KIIB) oraz rozwiązania Porozumienia kurtażowego ( (...) S.A w S.) znalazły podstawy w treści zawartych przez strony umów. Powódka podpisując umowę o współpracy wyraziła, zgodnie z § 8 umowy, zgodę na jej wypowiedzenie przez każdą ze stron z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego. Na mocy § 5 Porozumienia kurtażowego obowiązywało ono w okresie obowiązywania umów, przy czym § 6 ust. 2 stanowił, iż odwołanie pełnomocnictw udzielonych powódce skutkowało rozwiązaniem porozumienia z dniem odwołania pełnomocnictw. A zatem mając na uwadze wyżej przytoczone zapisy umowy, wskazać należy, że brak jest w aktach sprawy dowodów, które świadczyłyby, iż działania którejkolwiek z pozwanej polegające na odwołaniu pełnomocnictw, czy wypowiedzeniu umowy były działaniami pozbawionymi podstawy prawnej, a co za tym idzie nie noszą one przymiotu bezprawności, czy też sprzeczności
z dobrymi obyczajami.

Ponadto na uwzględnienie zasługuje fakt, iż przyczyną zawarcia przez pozwane kolejnej umowy ubezpieczenia, była zmiana warunków w obszarze ubezpieczeń. Okoliczność ta miałaby wpływ na ustalenie wysokości poniesionej przez powódkę hipotetycznej szkody. W świetle stanowiska Sądu, co do niezbędnego powołania biegłego sądowego, w celu ustalenia rzeczywistej wartości przysługującego powódce kurtażu, stwierdzić należy, że powódka nie wykazała wysokości poniesionej przez nią szkody.

Z tych wszystkich względów, powództwo podlegało oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł w pkt 1 wyroku.

W oparciu o zapisy art. 108 k.p.c. Sąd rozstrzygnął o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu ustalając, że strona powodowa przegrała proces w całości, szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak
w sentencji wyroku.

SSO Katarzyna Kisiel

ZARZĄDZENIE

- (...)
(...).

SSO Katarzyna Kisiel