Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:

SSO Rafał Młyński

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2024 r. w Warszawie na posiedzeniu niejawnym

odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z 18 maja 2023 r. nr 237

o wydanie pisemnej interpretacji przepisów

1.  oddala odwołanie.

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. koszty procesu w kwocie 180 zł (sto osiemdziesiąt) z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty .

SSO Rafał Młyński

UZASADNIENIE

Stanowiska stron procesu

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z 18 maja 2023 r. nr 237, na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz.221 ze zm.), w związku z art. 83 d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r., poz. 1009 ze zm.), uznał za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z 29 marca 2023r. w przedmiocie, braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólników zobowiązanych umową spółki do wykonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że świadczenie opisane we wniosku nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 k.s.h. W ocenie organu rentowego, przytoczony przez przedsiębiorcę opis zdarzenia przyszłego, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostaną wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje, że obowiązki wspólników będą zadaniami o charakterze usługowym, a więc będą charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług tj. umowy opisanej w art. 750 kodeksu cywilnego. Zdaniem organu rentowego, wnioskujący przedsiębiorca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 k.s.h. do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej.

(...) sp. z o.o. zaskarżył decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 19 maja 2023 roku nr 237, wnosząc o zmianę w całości zaskarżonej decyzji w taki sposób, że Sąd uzna za prawidłowe stanowisko odwołującego się co do przedstawionego we wniosku o interpretację zdarzenia przyszłego. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że odrzucić należy pogląd organu rentowego, zgodnie z którym powtarzające się świadczenia niepieniężne regulowane w sposób wskazany przez odwołującą spółkę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, stanowią świadczenia opisane w art. 750 k.c. Zdaniem odwołującej, instytucja art. 176 k.s.h. nie jest regulowana Kodeksem cywilnym, w szczególności nie stanowi zlecenia, albowiem jest to odrębny od umów o świadczenie usług reżim świadczeń o charakterze ściśle korporacyjnym (odwołanie k. 3-6 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując twierdzenia zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 11-12 akt sprawy).

Ustalenia faktyczne

Spółka (...) sp. z o.o. 29 marca 2023 r. wniósł wydanie pisemnej interpretacji, wskazując, że wspólnicy spółki, zamierzają dokonać zmian w umowie spółki poprzez obciążenie udziałów wspólników obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych, o których mowa w art. 176 Kodeksu spółek handlowych. W wykonaniu powyższego zamiaru spółka zamierza dodać do umowy postanowienie, zgodnie z którym wspólnicy zobowiązani będą do świadczenia na rzecz spółki skonkretyzowanych w umowie spółki powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Spółka wypłacać będzie na rzecz wspólników wynagrodzenie, w wysokości odpowiadającej rynkowej wartości świadczeń wykonywanych przez wspólnika na rzecz spółki (wniosek w aktach rentowych).

W celu wykonania powyższego wspólnicy zamierzają dodać do umowy spółki postanowienie o poniższym brzmieniu:

1. Wszystkie udziały w spółce na podstawie przepisu art. 176 Kodeksu spółek handlowych, obciąża się obowiązkiem świadczenia na rzecz i w interesie spółki, powtarzających się świadczeń niepieniężnych polegających na:

a) wykonywaniu czynności z zakresu obsługi prawnej wskazanych przez spółkę osób trzecich (klientów spółki), a w szczególności polegających na udzielaniu konsultacji prawnych, porad prawnych, wydawaniu opinii prawnych oraz analizach prawnych,

b) podejmowaniu czynności mających na celu pozyskiwanie i utrzymanie klientów na rzecz spółki oraz sprzedaży jej usług, w szczególności polegające na przygotowywaniu ofert, utrzymywaniu bieżących kontaktów z klientami, odbywaniu spotkań i rozmów osobistych lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość, prowadzeniu korespondencji, w tym także drogą elektroniczną, prezentowaniu oferty spółki, realizowaniu czynności z zakresu badania potrzeb klientów i oceny możliwości rynkowych,

c) wystawianiu i przyjmowania faktur i innych dowodów księgowych oraz rozliczeniowych, przygotowywaniu i opisywaniu dokumentacji rozliczeniowej, faktur, rachunków i innych dowodów księgowych, realizowaniu kontaktów z podmiotami świadczącymi usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych i rozliczeń podatkowych, wykonywanie rozliczeń kasowych i operacji na rachunkach bankowych,

d) archiwizacji dokumentów,

e) przygotowywaniu programów edukacyjnych i szkoleniowych oraz realizacji szkoleń na rzecz wskazanych przez spółkę osób trzecich (klientów spółki).

2. Powtarzające się świadczenia niepieniężne realizowane będą przez każdego wspólnika co miesiąc w wymiarze do 160 godzin w miesiącu stosownie do potrzeb spółki.

3. Wynagrodzenie wspólnika za świadczenia określone w ust. 1 powyżej jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać stawek przyjętych w obrocie, natomiast terminy i warunki zapłaty za wykonywanie świadczeń, o których mowa w ust. 1 powyżej, określi uchwała wspólników.

4. Udziały obciążone obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych mogą być umorzone bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe) w przypadku, gdy wspólnik nie będzie wykonywał przedmiotowych świadczeń przez okres dłuższy niż 12 miesięcy (wniosek w aktach rentowych).

We wniosku wskazano, że wspólnicy będą wykonywali przedmiotowe świadczenia niepieniężne w nieregularnych odstępach czasu, do maksymalnej ilości 160 godzin w miesiącu, przy czym dopuszczają oni sytuację, w której świadczenia te nie będą realizowane w niektórych miesiącach w ogóle, przy czym nie może być to okres dłuższy niż 12 miesięcy. Przewidywany wymiar świadczeń także nie będzie jednakowy w każdym okresie rozliczeniowym, mogą się zdarzyć też sytuacje, w których część świadczeń wymienionych w umowie będzie wykonywana, a część nie, co wynika z dynamiki rynku i zapotrzebowania spółki (wniosek w aktach rentowych).

Spółka wniosła o udzielenie interpretacji indywidualnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, a stricte w przedmiocie odpowiedzi na zagadnienie - czy wspólnicy wykonujący powtarzające się świadczenia niepieniężne, zgodnie z powyżej przedstawionym zdarzeniem przyszłym, uwzględniając charakter wskazanego przez wnioskodawcę postanowienia w umowie, podlegać będą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym (wniosek w aktach rentowych).

Spółka wskazała przy tym, że świadczenia wspólników określone i wykonywane będą w sposób powtarzający się, co miesiąc (okres) w z góry określonym zakresie, tj. periodycznie. Nie będą to natomiast świadczenia o charakterze ciągłym lub stałym, realizowane w sposób ciągły, tj. 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu (uzupełnienie wniosku w aktach rentowych).

Zaskarżoną decyzją z 18 maja 2023 r. organ rentowy uznał za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku (...) sp. z o.o. w przedmiocie, braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólników zobowiązanych umową spółki do wykonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że świadczenie opisane we wniosku nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 k.s.h. W ocenie organu rentowego, przytoczony przez przedsiębiorcę opis zdarzenia przyszłego, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostaną wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje, że obowiązki wspólników będą zadaniami o charakterze usługowym, a więc będą charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług tj. umowy opisanej w art. 750 kodeksu cywilnego. Zdaniem organu rentowego, wnioskujący przedsiębiorca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 k.s.h. do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej (decyzja w aktach rentowych).

Powyższe fakty Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych. Dokumenty te nie budziły wątpliwości co do ich prawdziwości i autentyczności, a strony nie kwestionowały danych w nich zawartych.

Rozważania prawne

Sąd Okręgowy ocenił, że odwołanie (...) sp. z o.o. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszym postępowaniu było stwierdzenie, czy prawidłowa jest decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uznająca za nieprawidłowe stanowisko odwołującej spółki w zakresie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólników zobowiązanych umową spółki do wykonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

Odwołująca spółka zamierzała bowiem dokonać zmian w umowie spółki poprzez obciążenie udziałów wspólników obowiązkiem świadczenia powtarzających się czynności, sugerując, że czynności te będą tożsame ze świadczeniami niepieniężnymi opisanymi w art. 176 k.s.h., co w konsekwencji skutkować miałoby brakiem obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólników spółki realizujących te świadczeń niepieniężnych. Czynności obciążające wspólników miałyby polegać na wykonywaniu czynności z zakresu obsługi prawnej klientów spółki, pozyskiwaniu klientów na rzecz spółki, wystawianiu i przyjmowania faktur, archiwizacji dokumentów i realizacji szkoleń na rzecz klientów spółki.

Odnosząc się do powyższego zagadnienia wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz (...), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Interpretacje indywidualne wraz z wnioskiem o wydanie interpretacji, po usunięciu danych identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji, Zakład niezwłocznie zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej.

Stosownie zaś do art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Zgodnie z art. 176 § 1 k.s.h., jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń.

Doktryna prawa prezentuje jednolitą wykładnię przepisy art. 176 k.s.h., wskazując, że obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest dodatkowym - poza obowiązkiem wniesienia wkładu - obowiązkiem wspólnika spółki z o.o., który został wyraźnie wskazany i uregulowany przepisami kodeksu spółek handlowych. Ma on charakter umowny, ponieważ spoczywa na wspólniku tylko wówczas, gdy jest wyraźnie przewidziany w umowie spółki (art. 176 § 1 k.s.h.). Tak więc obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych stanowi dodatkowy przejaw współdziałania wspólnika w ramach wynikającego z umowy spółki zobowiązania do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu, występującego w spółce z o.o., o ile umowa tak stanowi (por. W. Pyzioł, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, 2008 r., s. 360).

Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych może zostać zastrzeżony w pierwotnej treści umowy bądź też wprowadzony później w drodze zmiany umowy spółki. Wprowadzając jednak obowiązek wspólnika do realizowania powtarzających się świadczeń niepieniężnych, należy dokładne określić w umowie spółki pod rygorem bezskuteczności, rodzaj i zakres takich świadczeń.

Przedmiotem obowiązku określonego w art. 176 § 1 k.s.h. mogą być wyłącznie świadczenia spełniające łącznie dwie przesłanki. Po pierwsze, mogą to być tylko świadczenia powtarzające się, czyli mające charakter okresowy, a nie stały lub jednorazowy i po drugie mogą to być wyłącznie świadczenia niepieniężne (por. A. Kidyba red., Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151-300).

Od obowiązków wynikających z art. 176 k.s.h. należy odróżnić inne zobowiązania cywilnoprawne wspólników wobec spółki, które nie są objęte stosunkiem spółki. W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że wszelkie obowiązki świadczeń niepieniężnych o charakterze jednorazowym (np. opracowanie znaku towarowego dla towarów spółki) lub stałym (np. stałe zatrudnienie w spółce w charakterze księgowego, radcy prawnego, stałe udostępnianie spółce powierzchni magazynowych) nie podlegają przepisom art. 176 k.s.h. (por. A. Kidyba red., Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151-300; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 22 listopada 2023 r. sygn. akt I SA/Gd 775/23; wyrok WSA w Gdańsku z dnia 24 października 2023 r., sygn. akt I SA/Gd 803/23; wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2024 r. sygn. akt II GSK 677/23).

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na uwadze charakter opisanych przez odwołującą spółkę czynności mających być realizowanych przez wspólników, należy stwierdzić, że planowane działania nie mają nic wspólnego z charakterem prawnym i celem wprowadzenia instytucji świadczeń niepieniężnych na gruncie art. 176 k.s.h.

Wskazany przez odwołującą spółkę we wniosku o interpretację stosunek prawny nie mieści się w hipotezie normy prawnej art. 176 k.s.h. Z treści wniosku wynika jednoznacznie, że wspólnicy spółki mieliby realizować usługi z zakresu doradztwa prawnego wobec klientów spółki, w określonym maksymalnym wymiarze czasu pracy, za ustaloną stawkę. Zdaniem Sądu Okręgowego, odwołująca spółka dąży więc do prowadzenia działalności gospodarczej z zakresu doradztwa prawnego poprzez swoich wspólników, podejmując przy tym próbę obejścia przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Sądu Okręgowego, o ile w ramach art. 176 k.s.h. możliwym byłoby realizowane czynności prawnych stricte na rzecz spółki m.in. sporządzanie opinii prawnych przez wspólników spółki w sprawach dotyczących bezpośrednio spółki, to jednak realizowane takich czynności na rzecz klientów spółki stanowi realizację zlecenia, niemieszczącego się w granicach świadczenia opisanego w art. 176 k.s.h. Obrazując powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, w granicach art. 176 k.s.h. pozostawałoby przygotowanie przez wspólnika spółki wniosku o wydanie interpretacji prawnej wobec spółki ale poza granicami tego przepisu pozostaje przygotowanie takiego wniosku dla klienta spółki, jako, że będzie to czynność wykraczająca poza stosunek korporacyjny łączący wspólnika i spółkę.

W opisanych we wniosku o interpretację zdarzeniach, każdorazowo beneficjentem tych zdarzeń będzie klient spółki, za co spółka otrzyma określoną zapłatę od klienta, z której następnie wspólnik otrzymałby wynagrodzenie. Realizowane zadanie będzie więc podyktowane potrzebą klienta, a nie potrzebą w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Interpretacja organu rentowego jest więc prawidłowa, a ewentualne uwzględnienie propozycji interpretacji prezentowanej przez odwołującą spółkę, stanowiły obejście przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kierując się przedstawioną argumentacją Sąd Okręgowy w Warszawie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wysokości kosztów zastępstwa procesowego ustalono na podstawie § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. O odsetkach od kosztów procesu, Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sędzia Rafał Młyński