Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 11 sierpnia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Aneta Łazarska

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2025 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zmianę

na skutek apelacji (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

na postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 8 maja 2025 r., sygn. akt WA.XII Ns-Rej. KRS (...)

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu dla m.st. Warszawy w Warszawie do ponownego rozpoznania.

sędzia Aneta Łazarska

Sygn. akt XXIII Ga 1167/25

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 31 marca 2025 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zmianę danych wspólników w zakresie posiadanych przez nich udziałów w Spółce.

Postanowieniem z dnia 8 maja 2025 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie oddalił powyższy wniosek. W uzasadnieniu wskazano, że zgodnie z art. 180 § 1 k.s.h. zbycie udziałów powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, z tego względu pełnomocnictwo do dokonania tej czynności, zgodnie z art. art. 99 § 1 k.c. powinno zostać udzielone w takiej samej formie.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł wnioskodawca, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie:

1.  art. 180 § 1 k.s.h. w zw. z art. 99 § 1 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie w ocenie skutków ważności pełnomocnictwa do nabycia udziałów przez J. T. (1), podczas gdy przepisy te zastrzegają formę szczególną wyłącznie do zbycia udziałów, a nie ich nabycia,

2.  art. 25 ust. 1 w zw. z ust. 3 oraz art. 17 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie w sytuacji, gdy spółka (...) reprezentowana przez przedstawiciela znajdującego się w F., udzieliła pełnomocnictwa do zbycia udziałów w formie czynności prawnej przewidzianej przez prawo państwa, w którym dokonano czynności udzielenia pełnomocnictwa (F.) i uznanie, że udzielone pełnomocnictwo zostało udzielone w nieodpowiadającej prawu formie,

3.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego polegający na braku oceny przez Sąd pełnomocnictwa udzielonego przez (...) będącego dowodem w sprawie, w szczególności poprzez pominięcie zawartych w nim oświadczeń i brak poczynienia ustaleń odnośnie (i) miejsca pobytu przedstawiciela mocodawcy w momencie udzielania pełnomocnictwa, oraz (ii) formy wymaganej przez prawo państwa dokonania czynności prawnej udzielenia pełnomocnictwa.

Apelujący w razie nieuwzględnienia powyższego zarzutu nr 3. zaskarżonemu Postanowieniu zarzucił alternatywnie naruszenie art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez brak dopuszczenia z urzędu przez Sąd dowodu z opinii biegłego w przedmiocie ustalenia, jaka jest właściwa forma czynności przewidziana przez prawo państwa, w którym została dokonana czynność udzielenia pełnomocnictwa (tj. według prawa F.) - w przypadku ewentualnego powzięcia wątpliwości co do prawidłowości oświadczeń zawartych w pełnomocnictwie udzielonym przez (...).

Ponadto w razie nieuwzględnienia zarzutów nr 1. – 4. powyżej, zaskarżonemu postanowieniu zarzucił alternatywnie naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art 13 § 2 k.p.c. poprzez brak podjęcie działań mających na celu ustalenie czy umowa nabycia udziałów z dnia 21 lutego 2025 r. została potwierdzona przez mocodawców w trybie art. 103 § 1 k.c. i tym samym czy umowa wywołuje skutki prawne.

W oparciu o powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi rejestrowemu, celem uwzględnienia wniosku Spółki o dokonanie wpisu w rejestrze przedsiębiorców.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała w całości na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należało wskazać, iż pełnomocnik wnioskodawcy w uzupełnieniu apelacji złożył pismo w sprawie do którego załączył oświadczenia w trybie art. 103 § 1 k.c. złożone zarówno przez zbywcę jak i nabywcę, z których treści wynikało potwierdzenie skuteczności zawarcia umowy sprzedaży udziałów w spółce (...) sp. z o.o. z dnia 21 lutego 2025 r. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego potwierdzenie umowy zawartej przez rzekomego pełnomocnika jest w rzeczywistości tożsame w skutkach z udzieleniem pełnomocnictwa osobie nieposiadającej umocowania a zatem jako takie, powinno zostać złożone z zachowaniem szczególnej formy dla czynności prawnej polegającej na potwierdzeniu umowy zawartej przez osobę działającą jako falsus procurator ( Wyrok SN z 31.05.2023 r., II CSKP 281/22, OSNC-ZD 2024, nr 3, poz. 24). Pod ww. oświadczeniami podpis zbywcy tak samo jak podpis nabywcy został poświadczony przez Konsula RP, a więc została zachowana forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym. W świetle powyższego brak było konieczności przesądzania o tym czy pełnomocnictwa udzielone przez strony umowy sprzedaży udziałów zostały udzielone z dochowaniem właściwej formy prawnej. Bowiem w takim stanie rzeczy umowa sprzedaży udziałów zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi z dnia 21 lutego 2025 r. oraz oświadczenia złożone przez strony umowy w trybie art. 103 k.c. z podpisem poświadczonym przez konsula RP stanowią podstawę wpisu do rejestru sądowego.

Nie mniej jednak Sąd Odwoławczy zadecydował pochylić się nad zagadnieniem wokół skupiała się ocena zasadności sformułowanej apelacji. Wskazać należy, że w niniejszym stanie faktycznym umowa sprzedaży udziałów w spółce została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jednakże zarówno stronę sprzedającą jak i stronę kupującą reprezentowali pełnomocnicy. Mianowicie spółka (...) udzieliła pełnomocnictwa do zbycia udziałów w spółce (...) sp. z o.o., w formie pisemnej, przy czym zgodnie z treścią pełnomocnictwa zostało ono udzielone na terytorium Republiki F.. natomiast J. T. (2) udzielił pełnomocnictwa do nabycia udziałów, również w formie pisemnej.

Dokonując oceny prawnej powyższego zagadnienia w pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy zbadał ważność pełnomocnictwa udzielonego do zbycia udziałów. Mając przy tym na względzie okoliczność, że czynność udzielenia pełnomocnictwa do zbycia udziałów, co wynika z treści pełnomocnictwa, została dokonana na terytorium Republiki F.. W tym miejscu należało przyznać rację apelującemu, zgodnie bowiem z art. 25 ust. 1 ustawy prawo prywatne międzynarodowe (dalej jako: ”p.p.m.”) do oceny formy pełnomocnictwa stosować należy prawo państwa, któremu pełnomocnictwo podlega (statut pełnomocnictwa), czyli prawo wskazane przez art. 23 p.p.m. Według art. 25 ust. 1 zdanie drugie wystarczy jednak – przy udzieleniu pełnomocnictwa – zachowanie wymagań dotyczących formy pełnomocnictwa przewidzianych przez prawo państwa, w którym pełnomocnictwa udzielono (właściwość legis loci actus). Chodzi tu o prawo państwa, na którego obszarze miało miejsce zachowanie mocodawcy wyrażające wolę udzielenia pełnomocnictwa (złożenie oświadczenia woli), a nie miejsce dotarcia oświadczenia woli o udzieleniu pełnomocnictwa do pełnomocnika lub osoby, z którą pełnomocnik ma dokonać czynności prawnej ( J. Pazdan [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017, art. 23). W niniejszym stanie faktycznym w treści pełnomocnictwa odnotowano, że mocodawca dokonał czynność na terytorium Republiki F. a zatem uznać należało, iż pełnomocnictwo do zbycia udziałów w spółce z o.o. zostało udzielone zgodnie z prawem właściwym, w którym pełnomocnictwa udzielono. Według przedstawionych przez powoda źródeł, które nie budziły wątpliwości Sądu Odwoławczego, normy prawa (...) stanowią, iż do zawarcia umowy sprzedaży udziałów czy też do udzielenia pełnomocnictwa do dokonania tejże czynności wystarczające jest zachowanie formy pisemnej. W tym miejscu należało wskazać, iż Sąd I instancji bezzasadnie uznał jakoby przepis art. 17 ust. 1 p.p.m. stanowił lex specialis w stosunku do normy wynikającej z art. 25 ust. 1 p.p.m., w konsekwencji czego nieprawidłowo zastosował art. 17 ust. 1 p.p.m. w niniejszym stanie faktycznym. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż w treści art. 25 ust. 2 p.p.m. wyłączono z zakresu zastosowania art. 25 ust. 1 p.p.m. dla czynności prawnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 i 3 p.p.m.. Skarżący zatem słusznie wskazał, że gdyby art. 17 ust. 1 i 3 miały zastosowanie do formy czynności prawnej, nie byłoby konieczne wyłączenie zastosowania art. 25 ust. 1 p.p.m. przez art. 25 ust. 2 p.p.m. co do niektórych czynności związanych z prawem spółek, skoro czynności te zgodnie z art. 17 ust. 3 pkt 1 p.p.m. i tak podlegałyby prawu siedziby spółki. Powyżej przedstawiona koncepcja znajduje potwierdzenie w stanowisku prezentowanym przez Sąd Najwyższy, z którego to stanowiska wynika, iż w odniesieniu do pełnomocnictwa pojęcie prawa właściwego dla pełnomocnictwa odnosi się do materialnoprawnych wymogów dotyczących stosunku prawnego pełnomocnictwa; oznacza to, między innymi, że pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej dotyczącej nieruchomości oceniać należy według prawa miejsca położenia nieruchomości. Niemniej jednak powyższy zakres nie dotyczy formy w jakiej zostało udzielone pełnomocnictwo, forma udzielnego pełnomocnictwa jest bowiem kwestią odrębną od tychże materialnoprawnych wymogów ( postanowienie SN z 20.01.1998 r., I CKN 345/97, LEX nr 33439).

Odnosząc się natomiast do zagadnienia formy prawnej wymaganej dla pełnomocnictwa udzielonego do nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością należało dokonać wykładni art. 180 § 1 k.s.h. w zw. z art. 99 § 1 k.c. W pierwszej kolejności godzi się wskazać, iż zgodnie z literalną wykładnią art. 180 § 1 k.s.h. nabycie udziału nie wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, ustawodawca w normie powyższego przepisu zastrzegł bowiem formę pisemną z podpisem notarialnie poświadczonym jedynie co do zbycia udziałów. Ponadto dokonując wykładni porównawczej przepisu art. 180 § 1 k.s.h z normą prawną wynikającą z art. 158 k.c. należałoby dostrzec, iż art. 158 k.c. ustanawia formę aktu notarialnego jako właściwą dla umowy zobowiązującej do przeniesienia "własności nieruchomości i umowy rozporządzającej własnością nieruchomości, zatem dyspozycja art. 158 k.c. obejmuje całą czynność prawną. Natomiast art. 180 § 1 k.s.h. wskazuje jedynie, że formy podpisów notarialnie poświadczonych wymaga złożenie oświadczenia woli osoby zbywającej udziały. Co nie mniej istotne, art. 180 § 1 k.s.h. odpowiada regulacji przewidzianej w art. 180 k.h., z tą różnicą, że pod rządami tego ostatniego dla aktów rozporządzania udziałami w spółce z o.o. właściwa była forma pisemna, zastrzeżona pod rygorem nieważności, podczas gdy komentowany przepis kodeks spółek handlowych przewiduje formę kwalifikowaną, tj. formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jak wskazuje się w piśmiennictwie podwyższenie kwalifikacji formy z pisemnej pod rządami kodeksu handlowego i przejście na formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi argumentowano potrzebami bezpieczeństwa obrotu, gdyż w zamierzeniach projektodawców kodeksu spółek handlowych miało to przeciwdziałać procesom antydatowania czynności zbycia udziałów, jakie były podejmowane celem unikania konsekwencji postępowań egzekucyjnych i upadłościowych ( M. Michalski [w:] Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151-300, red. A. Kidyba, Warszawa 2018, art. 180)

Konkludując powyższe rozważania na niniejszy stan faktyczny należało przede wszystkim wskazać, że cel wprowadzonej nowelizacji art. 180 k.h., w razie zachowania pisemnej formy dla nabycia udziałów w spółce z o.o. jest dochowany. Zauważyć bowiem należy, iż jeżeli w ramach zawieranej umowy sprzedaży, oświadczenie przez strony umowy składane jest w oddzielnych dokumentach to pierwszym, z tych oświadczeń będzie oświadczenie zbywcy, okoliczność ta bezpośrednio rzutuje na to, iż antydatowanie czynności zbycia udziałów jest udaremnione. Stąd też oświadczenie woli dotyczące nabycia udziałów nie wymaga zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi a zatem stosownie do treści art. 99 § 1 k.c. przy udzieleniu pełnomocnictwa do nabycia udziałów w spółce z o.o. nie jest wymagane zachowanie formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, w konsekwencji czego pełnomocnictwo do nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udzielone w formie pisemnej jest ważne.

Reasumując powyższe rozważania, umowa sprzedaży udziałów zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi z dnia 21 lutego 2025 r. wywołuje skutki prawne. W tym stanie rzeczy, wobec zasadności zarzutów apelacji i nieprawidłowego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, zaskarżone postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Sędzia Aneta Łazarska