Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bernard Litwiniec
Sędziowie:	SO Anna Gałas (spr.) SO Andrzej Kubica
Protokolant:	Sekr. Sąd. Arkadiusz Bogusz

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt XVI GC 1339/15

oddala apelację.

SSO Anna Gałas

SSO Bernard Litwiniec

SSO Andrzej Kubica

Sygn. akt XXIII Ga 1930/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 marca 2015 r. (data nadania) powód (...) sp. z o.o. w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od A. S. kwoty 13.960,04 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że strony zawarły w dniu 9 października 2014 r. umowę kontraktacji nr (...), w oparciu o którą pozwany miał w terminie od dnia 9 października 2014 r. do dnia 10 listopada 2014 r. sprzedać powodowi 300 ton ziarna kukurydzy. W przypadku m.in. niedostarczenia kukurydzy powód miał możliwość nałożenia kary umowną w wysokości 25% wartości zakontraktowanej a nie dostarczonej kukurydzy.
W związku z tym, że pozwany nie sprzedał powodowi 276,84 ton zakontraktowanego ziarna, powód obciążył pozwanego karą umowną w wysokości 20.763,00 zł. Pozwany dostarczył powodowi 23.160 ton kukurydzy i wystawił z tego tytułu fakturę VAT nr (...) na kwotę 6.802,96 zł. Powód potrącił kwotę należną pozwanemu z przysługującej mu wierzytelności do kwoty 13.960,04 zł. Pozwany nie uiścił tej kwoty.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany A. S. zaskarżył nakaz w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że dostarczył do magazynu kontraktującego towar w postaci kukurydzy w ilości 23,160 ton, wystawiając z tego tytułu fakturę VAT nr (...). Pozwany podniósł, że faktura ta nie została opłacona przez powoda w terminie, który upłynął w dniu 8 listopada 2014 r. Pozwany wyznaczył powodowi dodatkowy termin 7 dni, od dnia otrzymania pisma, na zapłatę faktury pod rygorem odstąpienia od umowy kontraktacyjnej nr (...). Termin płatności upłynął w dniu 18 grudnia 2014 r., zaś powód nie odpowiedział na wezwanie do wykonania umowy. Powyższe upoważniało pozwanego, zgodnie z zastrzeżonym w piśmie rygorem , do złożenia w dniu 10 lutego 2015 r. oświadczenia o odstąpieniu w całości od umowy kontraktacyjnej, ze skutkiem na dzień 9 listopada 2014 r. Pozwany uznał, iż stosunek zobowiązaniowy określony umową kontraktacji nr (...) z dniem 9 listopada 2014 r. Pozwany podniósł również zarzut braku właściwości miejscowej Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, wobec wygaśnięcia umowy kontraktacji nie ma zastosowania również § 11 w niej zawarty.

Wyrokiem z dnia 8 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W stanie faktycznym Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 października 2014 r.
w (...) sp. z o.o. w W. jako kontraktujący i A. S. jako producent zawarli umowę kontraktacji nr (...) na okres nie krótszy niż 1 rok od jej zawarcia (§ 10 ust. 1). A. S. zobowiązał się do sprzedać kontraktującemu ziarno kukurydzy, wyprodukowanej w 2014 r. w należącym do producenta gospodarstwie rolnym na powierzchni 17 ha, w ilości 300 ton z danego roku zbiorów o jakości określonej w § 3 ust. 1 umowy. Miał on dostarczyć kukurydzę w terminie od 9 października 2014 r. do 10 listopada 2014 r. w dni robocze od poniedziałku do piątku w godzinach od 6:00 do 15:00. Cena netto za kukurydzę określoną w umowie została ustalona na kwotę 300 zł netto za jedną tonę. Strony ustaliły, że kontraktujący zapłaci za dostarczoną kukurydzę w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przyjęcia kukurydzy do magazynu, pod warunkiem niezwłocznego dostarczenia podpisanej faktury. Zapłata nastąpi na podstawie wystawionej faktury (§ 1 i § 5). Następnie Sąd Rejonowy ustalił, że zgodnie z §7 umowy, w przypadku niedostarczenia kukurydzy w okresie wskazanym w umowie lub odmowy przyjęcia kukurydzy we wskazanych przypadkach, producent miał zapłacić kontraktującemu karę umowną w wysokości 25% wartości zakontraktowanej a nie dostarczonej lub nieprzyjętej kukurydzy. W przypadku poniesienia szkody przewyższającej wysokość zastrzeżonej kary umownej, kontraktujący mógł dochodzić od producenta odszkodowania uzupełniającego do wysokości pełnej szkody.

Sąd Rejonowy ustalił również, że w dniu 9 października 2014 r. A. S. dostarczył do magazynu kontraktującego towar w postaci kukurydzy w ilości 23,160 ton i wystawił z tego tytułu fakturę VAT nr (...) na kwotę 6 802,96 zł z terminem płatności wskazanym na dzień 23 października 2014 r. (...) spółka z o.o. nie zapłacił należności z tytułu dostarczenia pierwszej partii kukurydzy. A. S. nie dostarczał dalszych partii kukurydzy.

Sąd Rejonowy ustalił też, że przed upływem terminu wymagalności świadczenia pieniężnego pozwany dowiadywał się, czy mógłby otrzymać od powoda zapłatę za dostarczoną kukurydzę. Powód odmówił i poinformował pozwanego, że faktury za kolejne dostawy kukurydzy będą realizowane po tym, jak cały kontrakt zostanie zrealizowany. Strony prowadziły rozmowy mające na celu podpisanie aneksu dotyczącego zmiany warunków umowy, którego podpisanie pozwany uzależnił od otrzymania zapłaty za wystawioną fakturę (...). Strony nie doszły do porozumienia.

(...) spółka z o.o. wystawił w dniu 21 listopada 2014 r. notę księgową nr (...), obciążając A. S. kwotą 20.763,00 zł z tytułu kary umownej za częściowe niewykonanie mowy kontraktacji. Następnie oświadczeniem z dnia 10 grudnia 2014 r. (...) spółka z o.o. potrącił z należności A. S. z tytułu sprzedaży kukurydzy w kwocie 6.802,96 zł swoją wierzytelność z tytułu noty obciążeniowej nr (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że A. S. pismem datowanym na dzień 9 grudnia 2014 r. wezwał (...) spółka z o.o. do wykonania umowy i zapłacenia za przyjętą w dniu 9 października 2014 r. kukurydzę w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisma pod rygorem odstąpienia od umowy kontraktacyjnej nr (...). Pismo zostało doręczone powodowi 11 grudnia 2014 r. (...) spółka z o.o. wystosował do A. S. wezwanie do zapłaty 13.960,04 zł z tytułu kary umownej, które zostało odebrane przez pozwanego w dniu 22 grudnia 2014 r.

Wobec niedotrzymania przez powoda terminu zapłaty wskazanego w piśmie z dnia 9 grudnia 2014 r., pozwany oświadczeniem z dnia 10 lutego 2015 r. odstąpił od umowy kontraktacji, jednocześnie żądając od powoda zwrotu świadczeń wzajemnych i zapłaty odsetek ustawowych oraz uznając za bezskuteczne oświadczenie
o potrąceniu jego wierzytelności z wierzytelnością powoda z tytułu kary umownej. Powód odebrał pismo 11 lutego 2015 r.

Dokonując rozważań prawnych, Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne. Umowę łączącą strony zakwalifikował jako umowę kontraktacji w rozumieniu art. 613 § 1 k.c. Strony nie kwestionowały faktu zawarcia umowy, bezspornym był również fakt, że pozwany dostarczył powodowi tylko część umówionej ilości produktów rolnych, tj. 23.160 ton, zaś powód nie zapłacił faktury wystawionej z tego tytułu w uzgodnionym przez strony terminie. Sąd Rejonowy wskazał, że powód w niniejszej sprawie dochodził należności z tytułu kary umownej za częściowe niewykonanie przez pozwaną umowy kontraktacji, której wysokość wyliczył zgodnie z § 7 umowy kontraktacji, stanowiącym standardowe postanowienie w tego typu umowach (art. 483 § 1 k.c.). Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany nie kwestionował samej treści § 7 umowy z dnia 9 października 2014 r. ani nie wskazywał, by zaszły okoliczności wyłączające winę po jego stronie. Podnosił jednak, że żądanie powoda jest niezasadne w związku z odstąpieniem przez pozwanego od umowy, do którego był uprawniony wobec niezapłacenia przez powoda za dostarczoną partię towaru we wskazanym terminie. Sąd Rejonowy uściślił, że spór dotyczył przede wszystkim tego, czy doszło do

skutecznego odstąpienia od umowy przez pozwanego.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że strony nie zawarły w umowie szczególnych postanowień, normujących procedurę odstąpienia, a umowa kontraktacji jest jednak umową wzajemną, wobec czego pozwanemu przysługuje ustawowe prawo odstąpienia zgodnie z art. 491 k.c. Sąd Rejonowy wskazał, że uprawniony do odstąpienia od umowy wzajemnej z uwagi na zwłokę dłużnika w wykonaniu zobowiązania wykonuje to uprawnienie przez złożenie kontrahentowi oświadczenia o odstąpieniu od umowy, które jest jednostronnym, skierowanym do adresata oświadczeniem woli o charakterze prawokształtującym. Natomiast w następstwie jego złożenia łączący strony stosunek prawny wygasa (a wraz z nim stosunki akcesoryjne) ze skutkiem ex tunc. Sąd Rejonowy podniósł, że z treści art. 476 k.c. wynika, że dłużnika obciąża domniemanie prawne, iż nie dotrzymując terminu, pozostaje w zwłoce, nie zaś w opóźnieniu sensu stricto. W związku z tym wierzyciel nie musi udowadniać, że niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia jest spowodowane okolicznościami, za które dłużnik odpowiada. Sąd Rejonowy stwierdził, że w niniejszej sprawie bezspornym było, że powód przyjął od pozwanego 23.160 ton kukurydzy i nie zapłacił pozwanemu należności z faktury z dnia 9 października 2014 r. wystawionej z tego tytułu.

Jak zwrócił uwagę Sąd Rejonowy z umowy zawartej między stronami wynikał 30-dniowy termin płatności, nie zaś, jak wskazano w fakturze – termin 14 dniowy. Jednakże pozwany w pismach kierowanych do powoda w tej sprawie prawidłowo wskazywał termin 30-dniowy. Sąd Rejonowy wskazał, że wobec nie spełnienia świadczenia w wynikającym z umowy terminie, tj. do dnia 8 listopada 2014 r., powód od dnia 9 listopada 2014 r. pozostawał w zwłoce. Sąd Rejonowy stwierdził, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na to, iż niespełnienie przez niego świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które nie ponosił odpowiedzialności, natomiast fakt, że pozwany nie dostarczył następnie pozostałej kukurydzy nie miał żadnego wpływu na termin w jakim powód powinien dokonać zapłaty. W swych rozważaniach Sąd Rejonowy podkreślił, że umowa kontraktacji nie uzależniała płatności od dostarczenia kukurydzy w ilości wskazanej w § 1. Przeciwnie, zdaniem Sądu Rejonowego z § 5 wynikało, że powód był obowiązany do zapłaty za kukurydzę przyjętą w terminie nie dłuższym niż 30 dni od jej przyjęcia. Zatem fakt, że powód prognozował, iż pozwany nie wywiąże się z pozostałej części umowy nie miał wpływu na jego obowiązek (powoda) zapłacenia za kukurydzę już przyjętą w terminie wynikającym z umowy.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy uznał, że powód pozostawał w zwłoce ze spełnieniem swojego świadczenia, pozwany był uprawniony do wyznaczenia mu

dodatkowego terminu na zapłatę zaległej należności z tytułu dostarczonej i przyjętej przez powoda kukurydzy, pod rygorem odstąpienia od umowy z dnia 9 października 2014 r. Natomiast termin siedmiu dni od dnia otrzymania pisma na spełnienie świadczenia pieniężnego był odpowiedni, bowiem obiektywnie rzecz biorąc, powód miał możliwość spełnienia swojego świadczenia. Pozwany przedłożył kopie poświadczone za zgodność z oryginałem wezwania do wykonania umowy wraz z dowodem doręczenia, z którego wynikało, iż powód odebrał pismo w dniu 11 grudnia 2014r. Wobec powyższego wyznaczony termin dodatkowy upłynął w dniu 18 grudnia 2014r. Powód w dalszym ciągu pozostawał w zwłoce, zatem zdaniem Sądu Rejonowego pozwany zyskał prawo do odstąpienia od umowy w trybie art. 491 k.c. Pozwany przedłożył oświadczenie z dnia 10 lutego 2015 r. wraz z dowodem doręczenia, z których wynikało iż oświadczył on powodowi, iż odstępuje w całości od umowy kontraktacji, wzywając jednocześnie do zwrotu świadczenia wzajemnego oraz że oświadczenie to powód odebrał w dniu 11 lutego 2015 r. Powód nie kwestionował otrzymania od pozwanego pism tej treści, jednakże podniósł, iż zostały one mu dostarczone już po upływie czasu trwania umowy, pozwany miał bowiem dostarczyć całą zakontraktowaną kukurydzę do dnia 11 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy nie podzielił twierdzenia powoda wskazując, że z treści § 10 ust. 1 umowy z dnia 9 października 2014 r. wynikało, iż została ona zawarta na okres nie krótszy niż rok od dnia zawarcia. Wskazany w umowie termin 10 listopada 2014 r. w ocenie Sądu Rejonowego nie był terminem zakończenia umowy, a terminem dostarczenia przez pozwanego zakontraktowanej kukurydzy.

Sąd Rejonowy uznał również za niezasadny zarzut powoda dotyczący naruszenia przez pozwanego art. 5 k.c. poprzez skorzystanie przez pozwanego z prawa odstąpienia od umowy. Sąd Rejonowy wskazał, że z dobrodziejstwa tegoż przepisu nie może korzystać osoba, która sama dopuszcza się naruszenia norm prawnych. Sąd Rejonowy uznał, że pozwany w dniu 11 lutego 2015 r. skutecznie złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy kontraktacji z dnia 9 października 2014 r. i na tej podstawie stosunek prawny łączący strony wygasł ze skutkiem ex tunc, a wraz z nim stosunki akcesoryjne.

W konsekwencji powyższego Sąd Rejonowy wywiódł, że obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika charakter akcesoryjny (uboczny), przejawia się on w tym, że nieważność, wygaśnięcie lub bezskuteczność umowy pociąga za sobą ”odpadnięcie” kary umownej. W konsekwencji brak jest postanowienia umownego, z którego wynikałby obowiązek zapłacenia przez pozwanego na rzecz powoda

kary umownej za jej częściowe niewykonanie. W związku z powyższym Sąd Rejonowy w całości powództwo oddalił.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając wyrok w całości. Przedmiotowemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

1) prawa materialnego, tj. art. 491 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 476 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tych przepisów dla oceny sprawy polegające na uznaniu przez Sąd Rejonowy, że odstąpienie od umowy złożone przez pozwanego wywarło skutek ex tunc zarówno w stosunku do umowy jak również do kary umownej naliczonej pozwanemu przez powoda, podczas gdy prawidłowa ocena tych przepisów, jak również całokształtu materiału dowodowego, a w szczególności dat poszczególnych zdarzeń prawnych prowadzą do jedynego słusznego wniosku, że powstałe już roszczenie o zapłatę kar umownych nie traci bytu prawnego także po odstąpieniu od umowy;

2. naruszenie prawa procesowego, tj.:

a) art. 231 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegający na uznaniu przez Sąd, że strony nie ustaliły okresu dostaw kukurydzy przez pozwanego, podczas gdy z postanowienia § 1 ust. 2 pkt 2 umowy kontraktacji nr (...) z dnia 9 października 2014 r. jednoznacznie wynika, że towar ma zostać dostarczony w okresie od 9 października 2014 r. do dnia 10 listopada 2014 r. w dni robocze od poniedziałku do piątku w godzinach od 6:00 do 15:00 i tym samym na nie rozpoznaniu istoty sprawy wynikającej z niezrozumienia specyfiki handlu zbożem w stosunkach tego rodzaju;

b) art. 231 k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów polegający na uznaniu, że na skutek odstąpienia przez pozwanego od umowy i poprzedzającego go wezwaniu powoda do wykonania umowy pozwany nie był zobowiązany do dostarczenia surowca powodowi, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego powinna prowadzić do jedynego słusznego wniosku, że skoro pozwany odstąpił od umowy w dniu 11 lutego 2015 r. to do tego dnia, ewentualnie do dnia 18 grudnia 2014 r. (data terminu wyznaczonego powodowi do wykonania umowy), powinien był wykonać swoje zobowiązanie umowne a już z całą pewnością zobowiązany został do zapłaty kary umownej za niedostarczenie surowca w umownym terminie, co jednocześnie uzasadnia postawienie zarzutu nierozpoznania istoty sprawy na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c.

Ponadto skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci notowania cen kukurydzy za okres od 1 października 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. z portalu (...) z dnia 18 września 2017 r. - na okoliczność wzrostu cen kukurydzy od października 2014 r. wskazując przy tym, że potrzeba powołania tego dowodu na tym etapie postępowania powstała w związku z treścią uzasadnienia zaskarżonego wyroku i co z uwagi na poglądowych charakter dowodów nie wypływa na przedłużenie postępowania.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego. Alternatywnie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, za obie instancje.

Pozwany nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda była niezasadna i podlegała oddaleniu. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje je za własne.

Zarzuty apelacji koncentrowały się na tym, że w ocenie powoda oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od umowy nie wywołało skutków ex tunc w stosunku do kary umownej, jaką powód naliczył pozwanemu i wobec tego, że pozwany nie dostarczył całości zakontraktowanej kukurydzy powód mógł naliczyć karę umowną i także potrącić do części należną pozwanemu cenę za już dostarczoną kukurydzę.

Stanowisko powoda nie było zasadne a żaden z podniesionych w apelacji zarzutów nie mógł skutkować zmianą, czy też uchyleniem zaskarżonego wyroku, z niżej przywołanych względów.

Nie można podzielić zarzutu naruszenia prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 491 §1 i §2 k.c. w zw. z art. 476 k.c. Zgodnie bowiem z treścią art. 491 §1 i §2 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko

co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. Natomiast art. 476 k.c. stanowi, że dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle powyższych przepisów nie można podzielić tezy powoda, że pozwany nie odstąpił skutecznie od umowy w czasie jej trwania. Odstąpienie przez pozwanego od zawartej pomiędzy stronami umowy kontraktacji z dnia 9 października 2014 r. było skuteczne w rozumieniu art. 491 k.c. albowiem miało miejsce w czasie trwania umowy. Nie ulega wątpliwości, że z treści samej umowy wynikało, że została ona zawarta na okres nie krótszy niż rok od dnia jej zawarcia (§ 10 ust.1 umowy, k. 16), a więc jej termin upływał najpóźniej z dniem 9 października 2015 r. Sama okoliczność, że nie miało to miejsca w okresie dostawy kukurydzy nie ma żadnego znaczenia a z całą pewnością terminy dostaw nie zmieniają umownego czasu trwania umowy. Tym samym oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od umowy doręczone powodowi w dniu 11 lutego 2015 r. było złożone w czasie trwania umowy. Ponadto podkreślić należy, że w przedmiotowej umowie strony nie zawarły umownego prawa odstąpienia, w związku z czym pozwany wyznaczając powodowi dodatkowy termin do zapłaty za część dostarczonej kukurydzy, był uprawniony po jego upływie do odstąpienia od umowy. Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku, wydanym w sprawie o sygn. I CSK 696/10, że skutek odstąpienia jest taki, że zobowiązanie wygasa ze skutkiem ex tunc.

Powód w swej apelacji podnosił również, że nawet gdyby oświadczenie o odstąpieniu od umowy było skuteczne, to nie ma wpływu na ukształtowane już i wymagalne roszczenie o zapłatę z tytułu kary umownej. Zdaniem Sądu Okręgowego przedmiotowe stanowisko powoda nie jest trafne na tle okoliczności stanu faktycznego niniejszej sprawy. Wskazać bowiem należy, że to okoliczności, w szczególności związane z treścią umowy kontraktacji, co do świadczeń stron nie pozwalają na zastosowanie poglądów orzecznictwa zacytowanych w uzasadnieniu apelacji, w szczególności orzeczeń Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia

2012r., V CSK 512/11, z dnia 29 czerwca 2005r., V CK 105/05 i IV CSK 157/06 oraz przywołanych tez orzeczeń Sądów Apelacyjnych, albowiem przywołane orzeczenia zapadły na kanwie innych stanów faktycznych, niż ten, który jest przedmiotem niniejszej sprawy.

Otóż w niniejszej sprawie oświadczenie o odstąpieniu od umowy wzajemnej złożone skutecznie przez pozwanego z powodu niewykonania świadczenia wzajemnego przez powoda ma bezpośredni wpływ na zobowiązanie pozwanego do wykonania jego świadczenia wzajemnego wobec powoda. Powód nie może żądać od pozwanego kary umownej z powodu niewykonania świadczenia, jeżeli to powód nie wykonał swojego świadczenia, a pozwany z tego powodu odstąpił od umowy, po uprzednim wezwaniu powoda i jednoczesnym wstrzymaniu się ze swoim świadczeniem. Odstąpienie od umowy przez jedną ze stron z powodu niewykonania świadczenia wzajemnego drugiej strony mimo wezwania do wykonania i wobec wstrzymania się z wykonaniem własnego świadczenia, skutkuje tym, że strona nie wykonująca swojego świadczenia wzajemnego nie ma uprawnienia do dochodzenia kar umownych przewidzianych w umowie na wypadek niespełnienia świadczenia lub częściowego niespełnienia świadczenia, z którym się wstrzymał odstępujący. W niniejszej sprawie wstrzymanie się ze świadczeniem miało bowiem oparcie w skutecznym oświadczeniu i ww. obowiązujących przepisach prawa, a zatem jego zgodne z prawem czasowe niewykonanie nie może szkodzić stronie, która z owego prawa korzysta. Podkreślić też należy, że wykonanie prawa odstąpienia od umowy wzajemnej znosi nie tylko prawa i obowiązki stron należące do istoty kontraktu, ale znosi również odpowiednio stosunki akcesoryjne mające związek z istotą kontraktu.

Przekładając powyższe na grunt elementów stanu faktycznego sprawy trzeba zaznaczyć, że wbrew twierdzeniom powoda w niniejszej sprawie nie powstało po jego stronie roszczenie o zapłatę kary umownej, ponieważ pozwany w odpowiednim terminie udzielił powodowi (kontraktującemu) dodatkowego terminu do wykonania świadczenia wzajemnego i jednocześnie wstrzymał się ze swoim świadczeniem wzajemnym, tj. dostarczeniem dalszej części ziarna kukurydzy. Powyższe wynika wprost z dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków, częściowo A. B. oraz w całości zeznań pozwanego A. S., które stanowiły podstawę do ustaleń faktycznych, zostały uznane za wiarygodne a apelacja ich nie podważa. Jeżeli zatem pozwany miał podstawy do wstrzymania się ze swoim świadczeniem wzajemnym, a następnie skutecznie odstąpił od umowy, to po pierwsze wygasły istotne zobowiązania stron, a konkretnie przekształciły się w obowiązek zwrotu świadczeń wzajemnych. Po drugie nie powstało roszczenie powoda o zapłatę kary umownej z

powodu niespełnienia przez pozwanego świadczenia niepieniężnego, wzajemnego, z którym pozwany się wstrzymał. Podkreślić należało, że z zeznań świadka A. B. wynikało, iż powód poinformował pozwanego, że faktury za kolejne dostawy kukurydzy będą realizowane po tym, jak cały kontrakt zostanie zrealizowany (k. 114), a więc niezgodnie z zawartą między stronami umową. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, to w umowie nie było takiego zastrzeżenia. Co więcej zastrzeżenie takiego warunku mogłoby być uznane za naruszenie zasad współżycia społecznego czy obyczajów kupieckich w relacjach kontraktów gospodarczych. Pozwany, zeznając, wskazał również, że z uwagi na to, iż powód nie zapłacił mu należności ani w terminie wskazanym w fakturze, ani w wynikającym z umowy, nie chciał zawieźć do niego pozostałego ziarna kukurydzy, bo kiedy dowiedział się, że powód uzależnia zapłatę od dostarczenia całości kukurydzy, pozwany bał się, iż nie otrzyma w ogóle zapłaty. Co za tym idzie, zdaniem Sadu Okręgowego powyższe zeznania pozwanego Sąd Rejonowy słusznie ocenił jako logiczne i spójne oraz korespondujące z zebranym, materiałem dowodowym.

Konkludując, w ocenie Sadu Okręgowego powód nie mógł z wyżej przywołanych względów skutecznie dochodzić zapłaty kary umownej, o której mowa w §7 ust. 1 umowy kontraktacji, tym samym zarzut obrazy prawa materialnego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Odnosząc się natomiast do podniesionego zarzutu naruszenia prawa procesowego, tj. art. 231 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie błędnego ustalenia, że strony w umowie nie ustaliły okresu dostaw, w ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowy zarzut również nie zasługiwał na uwzględnienie. Wbrew twierdzeniom powoda w § 1 ust. 2 pkt. 2 umowy (k.14) strony określiły jedynie termin w jakim nastąpi wykonanie umowy. Samo podanie w umowie, że pozwany jako producent może dostarczać kukurydzę w dni robocze od poniedziałku do piątku w godzinach od 6:00 do 15:00 nie stanowi o tym, że został określony sztywny harmonogram dostaw, z którego pozwany się nie wywiązywał. W istocie umowa została tak skonstruowana, że pozwany mógł dostarczyć całość kukurydzy pierwszego dnia, tj. 9 października 2014 r. lub też ostatniego dnia tj. 10 listopada 2014 r. lub każdego dnia przywozić część ziarna kukurydzy. Ponadto wbrew twierdzeniom powoda, dla prawidłowego wykonania umowy nie było przeszkodą dostarczenie częściami przez pozwanego ziaren kukurydzy, a nie jak twierdzi powód, jednorazowo całości, tj. 300 ton, takiego zastrzeżenia bowiem próżno szukać w treści umowy. Jedynie na marginesie należało wskazać, że w wielu przypadkach przedmiot kontraktacji ma charakter podzielny i w związku z tym świadczenie producenta może być spełniane częściami. Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być

spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (art. 379 § 2 k.c.). Stąd też art. 620 k.c. ustala zasadę, że jeżeli przedmiot kontraktacji jest podzielny, kontraktujący nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego. Kontraktujący może – bez jakichkolwiek negatywnych skutków – odmówić przyjęcia świadczenia częściowego w dwóch przypadkach. Po pierwsze wówczas, gdy obowiązek dostarczenia przedmiotu kontraktacji w całości (jednorazowo) został ustalony w umowie, na co wprost wskazuje zawarte w art. 620 in fine k.c. postanowienie: „chyba że inaczej zastrzeżono". W każdym przypadku zasadność odmowy przyjęcia świadczenia w części musi wykazać kontraktujący (art. 6 k.c.). Z tych wszystkich względów zarzut błędu w ustaleniach faktycznych okazał się chybiony.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również drugi z zarzutów naruszenia prawa procesowego, tj. art. 231 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegający na błędnym ustaleniu, że pozwany nie był zobowiązany do dostarczenia reszty kukurydzy w umówionym terminie. Przedmiotowy zarzut należało ocenić jako nieskuteczny. Podnosząc tego rodzaju zarzut, jak opisany w apelacji skarżący ma obowiązek wykazania naruszenia przez sąd paradygmatu oceny dowodów wynikającego z art. 233 § 1 k.p.c., a zatem wykazania, że sąd a quo wywiódł z materiału procesowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego, względnie pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia wnioski wynikające z konkretnych dowodów - grupy dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 670/16). W ocenie Sądu Okręgowego apelujący nie zdołał wykazać, że Sąd Rejonowy uchybił zasadom oceny dowodów określonym w art. 233 k.p.c. Co więcej apelujący nie przedstawił żadnych argumentów odnośnie konkretów błędnej oceny dowodów. Nie wiadomo zatem w czym apelujący upatrywał błędów, których miałby się dopuścić sąd orzekający w I instancji przy ocenie dowodu. Brak odpowiednich zarzutów oznacza, że strona ich nie podniosła. Niezależnie od tego trzeba podkreślić, że apelujący abstrahuje od treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy jasno i precyzyjnie odniósł się do kwestii wykonania umowy przez każdą ze stron. Ponadto skarżący nie wskazuje, które dowody Sąd Rejonowy błędnie ocenił, ani też nie wskazuje błędów w wywiedzionych z tej oceny, w szczególności błędów dotyczących oceny zeznań pozwanego złożonych w tej sprawie. W związku z powyższym przedmiotowy zarzut należało uznać za strice polemiczny.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. pominął wniosek powoda zawarty w apelacji o dopuszczenie dowodu z dokumentu postaci notowania cen kukurydzy za okres od 1 października 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. z

portalu (...) z dnia 18 września 2017 r., jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Trzeba też w tym ostatnim względzie dodać, że nie zostały zaprezentowane konkretne twierdzenia i dalej dowody na ewentualny związek przyczynowy pomiędzy oznaczonym sprzecznym z umową działaniem pozwanego a powoływanymi zmianami cen kukurydzy na rynku.

Konkludując wobec bezzasadności podniesionych zarzutów stwierdzić należało, że ani roszczenie z tytułu kary umownej, ani dokonane przez powoda potrącenie z kwotą wynagrodzenia należną pozwanemu za część dostarczonej kukurydzy nie były skuteczne ani zasadne, co uprawniało Sąd Rejonowy do oddalenia powództwa w całości.

Mając na uwadze powyższe rozważania i przywołane przepisy prawa Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną.

SSO Anna Gałas SSO Bernard Litwiniec SSO Andrzej Kubica