Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Joanna Szekowska-Krym

Protokolant: Aleksandra Czapska

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa K. C., A. C.

przeciwko Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w W. na rzecz powoda K. C. kwotę 44.000 (czterdzieści cztery tysiące) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolniczego w W. na rzecz powodów K. C. i A. C. łącznie kwotę 32.000 (trzydzieści dwa tysiące) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

III.  ustala, że pozwany Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w W. ponosi koszty procesu, których szczegółowe wyliczenie pozostawia Referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXIV C 371/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym dnia 11 lipca 2022 roku (data stempla pocztowego) przeciwko Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa w W., sprecyzowanym pismem procesowym z 2 maja 2023 roku, powodowie K. C. i A. C. domagali się zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kwoty 76.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty w następujący sposób:

1.  na rzecz powoda K. C. kwoty 44.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

2.  na rzecz powodów K. C. i A. C. łącznie kwoty 32.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Jednocześnie powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych (pozew – k. 3-9; pismo procesowe z 02.05.2023 r. – k. 68).

W uzasadnieniu roszczenia powodowie wyjaśnili, że dochodzona przez nich kwota stanowi część roszczenia przysługującego im z tytułu należnych im odsetek za opóźnienie w zapłacie ceny za nieruchomości rolne, w stosunku do których pozwany wykonał prawo pierwokupu. Wskazali, że pozwany Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w W. wykonał prawo pierwokupu co do następujących nieruchomości rolnych: nieruchomości położonej w miejscowości R., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 8,9258 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...); nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 11,0100 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...); nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 6,6878 ha, objętej księgą wieczystą KW nr (...) (dalej także jako „Nieruchomość 1”), a także nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., obejmującej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi:(...) o łącznej powierzchni 12, (...) hektara, objętej księgą wieczystą KW nr (...) (dalej także jako „ Nieruchomość 2” ). Powodowie podnieśli, że pozwany opóźnił się z zapłatą ceny wynikającej z umów sprzedaży. Wyjaśnili, że w ich ocenie pozwany niesłusznie uzależnił zapłatę ceny od wydania nieruchomości (dot. Nieruchomości 1 i 2), jak również od rozstrzygnięcia sprawy o sądowne ustalenie ceny nieruchomości (dot. Nieruchomości 2). Ich zdaniem pozwanego wiązały postanowienia umów sprzedaży zarówno w zakresie wysokości ceny, jak i terminu jej zapłaty (pozew – k. 3-9).

W odpowiedzi na pozew Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na pozew – k. 70-71).

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że w niniejszej sprawie bezsporne jest, że w dniu 7 grudnia 2018 roku wykonał prawo pierwokupu na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego w stosunku do nieruchomości wskazanych przez powodów w pozwie. Pozwany wyjaśnił, że w złożonym powodom oświadczeniu o skorzystaniu z prawa pierwokupu Nieruchomości 1 oświadczył również, że zapłata ceny sprzedaży nastąpi po protokolarnym przejęciu przedmiotowej nieruchomości do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa i poinformował o prawie powstrzymania się przez pozwanego od zapłaty ceny do momentu spełnienia świadczenia wzajemnego, tj. wydania nieruchomości zgodnie z art. 488 § 2 k.c. Z kolei w oświadczeniu o skorzystaniu z prawa pierwokupu Nieruchomości 2 pozwany oświadczył nadto, że w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu wystąpi do sądu w trybie art. 3 ust. 8 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego o ustalenie ceny tej nieruchomości. Oświadczył również, że dokona zapłaty ceny nieruchomości niezwłocznie po ustaleniu przez Sąd ceny nieruchomości oraz jej przejęciu protokołem zdawczo-odbiorczym, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądowego, na wskazany przez sprzedającego rachunek bankowy, pod rygorem przelania ceny zapłaty w tym terminie przez pozwanego. Jednocześnie pozwany poinformował o prawie powstrzymania się pozwanego od zapłaty do momentu wydania nieruchomości zgodnie z art. 488 § 2 k.c. W dniu 5 października 2019 roku pozwany dokonał zapłaty kwoty 2.056.000,00 zł na wskazany przez powodów rachunek bankowy. Pozwany, powołując się na orzecznictwo innych sądów – w tym Sądu Najwyższego – wskazał, że uzasadnione było powołanie się przez niego na art. 488 § 2 k.c. i zapłata ceny niezwłocznie po wydaniu nieruchomości przez pozwanych (odpowiedź na pozew – k. 70-71).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 6 listopada 2018 roku powodowie K. C. i A. C. zawarli z K. K. przed notariuszem M. W. w formie aktu notarialnego (Rep. (...)) warunkową umowę sprzedaży następujących nieruchomości:



nieruchomości położonej w miejscowości R., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 8,9258 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...);



nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 11,0100 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...);



nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 6,6878 ha, objętej księgą wieczystą KW nr (...) (Nieruchomość 1)

za cenę 1.400.000 zł (warunkowa umowa sprzedaży z 06.11.2018 r., Rep. (...) – k. 22-30).

Zgodnie z § 3 umowy K. C. i A. C. oświadczyli, że sprzedają wskazane nieruchomości K. K. pod warunkiem, że Skarb Państwa – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa nie wykona prawa pierwokupu przysługującego mu na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego.

Strony ustaliły, że umowa przeniesienia własności przedmiotowych nieruchomości zostanie przez nich zawarta do 31 grudnia 2018 roku (§ 4 umowy).

Nadto ustaliły, że cała cena w kwocie 1.400.000 zł zostanie zapłacona K. C. i A. C. przez K. K. w następujących kwotach i terminach: 1.000.000 zł w terminie do 7 listopada 2018 roku; 400.000 zł w dniu zawarcia umowy przenoszącej własność przedmiotowych nieruchomości (§ 5 umowy).

Wydanie przedmiotu tej umowy nabywcy miało nastąpić w terminie do 30 września 2019 roku (§ 6 umowy).

Notariusz pouczyła sprzedających o ich ustawowym obowiązku zawiadomienia Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o zawarciu warunkowej umowy sprzedaży nieruchomości poprzez przesłanie wypisu aktu notarialnego do tego Ośrodka celem zajęcia stanowiska w kwestii wykonania prawa pierwokupu (§ 8 umowy).

Dnia 7 grudnia 2018 roku przed notariuszem B. C. (Rep. (...)) K. J. działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z siedzibą w W. oświadczył, że wykonuje prawo pierwokupu w stosunku do następujących nieruchomości rolnych: nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości R., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 8,9258 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...); nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 11,0100 hektara, objętą księgą wieczystą KW nr (...); nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości J., gmina G., stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 6,6878 ha, objętej księgą wieczystą KW nr (...) – na zasadzie art. 3 ust. 4 ustawy z 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego i nabywa prawo własności powyższej nieruchomości w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, na warunkach określonych w umowie sprzedaży warunkowej, sporządzonej aktem notarialnym z dnia 6 listopada 2018 roku, Rep. (...), za cenę w łącznej wysokości 1.400.000 zł (oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu z 07.12.2018 r., Rep. (...) k. 31-34).

Zgodnie z § 3 ust. 1 wskazanego aktu notarialnego działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa oświadczył, że cena sprzedaży w kwocie 1.400.000 zł zostanie zapłacona przez KOWR po spełnieniu łącznie warunków określonych w § 3 ust. 1 pkt 1-3 aktu notarialnego, w tym po protokolarnym przejęciu nieruchomości będącej przedmiotem oświadczenia do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, zgodnie z warunkami określonymi w § 4.

W § 4 wskazanego aktu notarialnego działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa poinformował sprzedającego o prawie powstrzymania się przez KOWR od zapłaty ceny do momentu spełnienia przez niego świadczenia wzajemnego, to jest wydania nieruchomości zgodnie z art. 488 § 2 k.c.

Również dnia 6 listopada 2018 roku powód K. C. zawarł z K. K. przed notariuszem M. W. w formie aktu notarialnego (Rep. (...)) warunkową umowę sprzedaży nieruchomości położonej w miejscowości J., gmina G., obejmującej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi: (...) o łącznej powierzchni 12,4456 hektara, objętej księgą wieczystą KW nr (...) ( Nieruchomość 2) za cenę 1.200.000 zł (warunkowa umowa sprzedaży z 06.11.2018 r., Rep. (...) – k. 11-18).

Zgodnie z § 3 umowy K. C. oświadczył, że sprzedaje wskazaną nieruchomość K. K. pod warunkiem, że Skarb Państwa – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (dalej także „KOWR”) nie wykona prawa pierwokupu przysługującego mu na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego.

Strony ustaliły, że umowa przeniesienia własności przedmiotowych nieruchomości zostanie przez nich zawarta do 31 grudnia 2018 roku (§ 4 umowy).

Nadto ustaliły, że cała cena w kwocie 1.200.000 zł zostanie zapłacona K. C. przez K. K. w dniu zawarcia umowy przenoszącej własność przedmiotowej nieruchomości (§ 5 umowy).

Wydanie przedmiotu tej umowy nabywcy miało nastąpić w terminie do 30 września 2019 roku (§ 6 umowy).

Notariusz pouczyła sprzedającego o jego ustawowym obowiązku zawiadomienia Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o zawarciu warunkowej umowy sprzedaży nieruchomości poprzez przesłanie wypisu aktu notarialnego do tego Ośrodka celem zajęcia stanowiska w kwestii wykonania prawa pierwokupu (§ 8 umowy).

Dnia 7 grudnia 2018 roku przed notariuszem B. C. (Rep. (...)) K. J. działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z siedzibą w W. oświadczył, że wykonuje prawo pierwokupu w stosunku do nieruchomości rolnej stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami (...), łącznego obszaru 12,4456 ha, objętą księgą wieczystą KW nr (...) – na zasadzie art. 3 ust. 4 ustawy z 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego i nabywa prawo własności powyższej nieruchomości w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, na warunkach określonych w umowie sprzedaży warunkowej, sporządzonej aktem notarialnym z dnia 6 listopada 2018 roku, Rep. (...), z zastrzeżeniem postanowienia § 3 (oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu z 07.12.2018 r., Rep. (...) – k. 19-21).

Zgodnie z § 3 ust. 1 wskazanego aktu notarialnego działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa oświadczył, że w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wystąpi do sądu – w trybie art. 3 ust. 8 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – o ustalenie ceny nieruchomości z uwagi na fakt, że cena ta rażąco odbiega od jej wartości rynkowej.

W § 3 ust. 2 wskazanego aktu notarialnego działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa oświadczył, że po ustaleniu przez sąd ceny nieruchomości gruntowej (to jest w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądowego), należność z tego tytułu zostanie zapłacona przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa po protokolarnym przejęciu nieruchomości będącej przedmiotem oświadczenia do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, zgodnie z warunkami określonymi w § 4.

W § 4 wskazanego aktu notarialnego działający w imieniu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa poinformował sprzedającego o prawie powstrzymania się przez KOWR od zapłaty ceny do momentu spełnienia przez niego świadczenia wzajemnego, to jest wydania nieruchomości zgodnie z art. 488 § 2 k.c.

Dnia 18 grudnia 2018 roku Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa wniósł do Sądu Okręgowego w Gdańsku z powództwem o ustalenie ceny nieruchomości rolnej stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami (...), łącznego obszaru 12,4456 ha, objętej księgą wieczystą KW nr (...). Sprawa w tym przedmiocie toczyła się pod sygnaturą akt XV C 1413/18 i zakończyła się wydaniem dnia 5 maja 2021 roku przez Sąd Okręgowy w Gdańsku prawomocnego wyroku oddalającego powództwo (okoliczność bezsporna).

Pismem datowanym na 25 czerwca 2019 roku powód K. C. zwrócił się do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o wypłatę łącznej kwoty 2.065.000,00 zł tytułem niespornej części ceny nieruchomości rolnych, w stosunku do których KOWR w dniu 7 grudnia 2018 roku wykonał ustawowe prawo pierwokupu, na którą to kwotę złożyły się cena sprzedaży Nieruchomości 1, tj. 1.400.000 zł oraz niekwestionowana część ceny sprzedaży Nieruchomości 2, tj. 656.000 zł (pismo K. C. z 25.06.2019 r. – k. 75-78).

Pismem datowanym na 6 września 2019 roku powód K. C. zgłosił Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa gotowość do wydania z upływem września 2019 roku nieruchomości, co do których pozwany wykonał prawo pierwokupu (pismo K. C. z 06.09.2019 r. – k. 79-81).

Pozwany Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa pismem datowanym na 18 września 2019 roku poinformował K. C. o zamiarze dokonania zapłaty bezspornej części ceny Nieruchomości 2 w kwocie 656.000,00 zł niezwłocznie po przejęciu tej nieruchomości, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia przekazania protokołem zdawczo-odbiorczym przez sprzedających nieruchomości, na wskazany przez sprzedających rachunek bankowy, pod rygorem braku przelania ceny zapłaty w tym terminie przez KOWR. Jednocześnie poinformował sprzedających o prawie powstrzymania się przez KOWR od zapłaty ceny do momentu spełnienia przez nich świadczenia wzajemnego, tj. wydania nieruchomości zgodnie z art. 488 § 2 kodeksu cywilnego (pismo KOWR z 18.09.2019 r. – k. 82-83).

Dnia 5 października 2019 roku pozwany dokonał zapłaty kwoty 2.056.000,00 zł na wskazany przez powodów rachunek bankowy (okoliczność bezsporna).

Skapitalizowane odsetki od kwoty 1.400.000 zł za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 5 października 2019 roku wynoszą 74.641,10 zł. Skapitalizowane odsetki od kwoty 544.000 zł za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 15 lipca 2021 roku wynoszą 96.712,77 zł. Z kolei skapitalizowane odsetki od kwoty 656.000 zł za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 5 października 2019 roku wynoszą 34.974,68 zł (okoliczność bezsporna).

Dnia 17 listopada 2021 roku K. C. i A. C. złożyli w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w W. w sprawie o zapłatę odsetek za opóźnienie w zapłacie cen za nieruchomości, należnych od KOWR, tj.

1.  na rzecz wnioskodawcy K. C. kwoty 131.687,45 zł jako odsetek za opóźnienie w zapłacie ceny z tytułu nabycia nieruchomości rolnej objętej KW nr (...), w stosunku do której KOWR wykonał ustawowe prawo pierwokupu oświadczeniem z dnia 7 grudnia 2018 roku (akt notarialny Rep.(...) nr (...));

2.  na rzecz wnioskodawców K. C. i A. C. kwoty 74.641,10 zł jako odsetek za opóźnienie w zapłacie ceny nabycia nieruchomości rolnych objętych księgami wieczystymi nr (...), w stosunku do których KOWR wykonał ustawowe prawo pierwokupu oświadczeniem z dnia 7 grudnia 2018 roku (akt notarialny Rep. (...) nr (...)).

W sprawie nie doszło do zawarcia umowy pomiędzy stronami (dołączone akta sprawy I Co 1635/21: wniosek – k. 3-8; zarządzenie z 15.02.2022 r. – k. 20).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz na podstawie oświadczeń stron niekwestionowanych przez stronę przeciwną (art. 229, 230 k.p.c.). Zasadniczo stan faktyczny w sprawie wynikał z treści złożonych dokumentów, zaś strony różniła ocena prawna tak ustalonego stanu faktycznego.

Pozwany nie kwestionował wysokości skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie ceny za Nieruchomość 1 i 2, obliczonych przez powodów.

Sąd pominął dowód z przesłuchania stron na podstawie art. 235 (2) § 1 pkt 2 k.p.c. jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

W niniejszej sprawie powodowie K. C. i A. C. domagali się zasądzenia od pozwanego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w W. łącznej kwoty 76.000,00 zł (kwoty 44.000,00 zł na rzecz powoda K. C. oraz kwoty 32.000,00 zł na rzecz obojga powodów) z tytułu należnych im odsetek za opóźnienie w zapłacie ceny za nieruchomości rolne, w stosunku do których pozwany wykonał prawo pierwokupu.

Jako, że stan faktyczny w niniejszej sprawie był co do zasady bezsporny, należało ustalić, czy w tak ustalonych okolicznościach faktycznych, pozwany pozostawał w opóźnieniu z zapłatą ceny nabycia nieruchomości.

Żądanie powodów miało swoją podstawę w warunkowych umowach sprzedaży nieruchomości zawartych dnia 6 listopada 2018 roku oraz oświadczeniach pozwanego z dnia 7 grudnia 2018 roku o wykonaniu prawa pierwokupu.

Jak stanowi art. 600 § 1 k.c. przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osobą trzecią, mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne.

Wobec powyższego należało stwierdzić, że pozwany KOWR wykonując prawo pierwokupu został związany treścią warunkowych umów sprzedaży zawartych przez powodów z K. K. i tym samym wstąpił w miejsce kupującego wraz ze wszystkimi prawami i obowiązkami wynikającymi z tych umów. Tym samym w ocenie Sądu na pozwanym spoczywał obowiązek zapłaty ceny za nieruchomości w terminie i wysokości oznaczonej w tych umowach. Pozwanego wiązały także zawarte w umowach ustalenia dotyczące terminu wydania nieruchomości.

Zgodnie z warunkową umową sprzedaży Nieruchomości 1 z dnia 6 listopada 2018 roku cena za nieruchomość w wysokości 1.400.000 zł miała zostać zapłacona przez kupującego w następujących kwotach i terminach: 1.000.000 zł w terminie do 7 listopada 2018 roku; 400.000 zł w dniu zawarcia umowy przenoszącej własność przedmiotowych nieruchomości, tj. najpóźniej w dniu 31 grudnia 2018 roku. Wydanie nieruchomości miało nastąpić w terminie do 30 września 2019 roku.

Z kolei zgodnie z warunkową umową sprzedaży Nieruchomości 2 z dnia 6 listopada 2018 roku cena za nieruchomość w wysokości 1.200.000 zł miała zostać zapłacona przez kupującego w dniu zawarcia umowy przenoszącej własność przedmiotowej nieruchomości, tj. najpóźniej w dniu 31 grudnia 2018 roku. Wydanie nieruchomości miało nastąpić w terminie do 30 września 2019 roku.

Pozwany podnosił, że był uprawniony do zapłaty ceny za nabyte nieruchomości w późniejszym terminie niż przewidziany we wskazanych umowach.

Wskazał, że wystąpił do sądu w trybie art. 3 ust. 8 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego o ustalenie ceny Nieruchomości 2 i oświadczył powodowi, że dokona zapłaty w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądowego w tym przedmiocie.

Stosownie do art. 3 ust. 8 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

W okolicznościach niniejszej sprawy powództwo KOWR o ustalenie ceny nieruchomości rolnej stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami (...) łącznego obszaru 12,4456 ha, objętej księgą wieczystą KW nr (...) zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Gdańsku prawomocnym wyrokiem z dnia 5 maja 2021 roku.

W międzyczasie, nowelizacją z dnia 26 kwietnia 2019 roku, do art. 3 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego dodano ust. 8a, zgodnie z którym Krajowy Ośrodek może dokonać zapłaty niespornej części ceny nieruchomości rolnej przed wystąpieniem do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.

W ocenie Sądu wytoczenie przez pozwanego z powództwa o ustalenie ceny nieruchomości nie zwalniało go z obowiązku zapłacenia odsetek od ceny sprzedaży określonej w umowie. Niniejsze znajduje potwierdzenie również w doktrynie, gdzie wskazuje się, że w sytuacji oddalenia przez sąd takiego powództwa – po stwierdzeniu, iż w danej sprawie nie spełniono przesłanki rażącej różnicy w cenie – KOWR będzie zobowiązany do zapłaty ustalonej w warunkowej umowie sprzedaży ceny nieruchomości wraz z odsetkami. Jeżeli zapłaci chociaż niesporną część ceny, wówczas odsetki zapłaci jedynie od pozostałej części ceny dotychczas niezapłaconej (J. Bieluk, Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024). Zdaniem Sądu podjęte przez pozwanego działanie w postaci powstrzymania się od zapłaty do czasu rozpoznania sprawy o ustalenie ceny wiązało się z ryzykiem poniesienia dodatkowych kosztów w formie odsetek. Jednocześnie nie mogło wywołać negatywnych konsekwencji dla powodów pozbawiając ich możliwości dochodzenia odsetek. Gdyby przedmiotowe przepisy miały temu służyć, ustawodawca przewidziałby to w ustawie.

Pozwany wskazał również, że mógł powstrzymać się od zapłaty ceny za Nieruchomość 1 i Nieruchomość 2 do czasu wydania tych nieruchomości przez powodów i w tym zakresie powołał się na art. 488 § 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.

W ocenie Sądu wobec złożenia powodom przez pozwanego oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu doszło do zawarcia przez strony umowy sprzedaży, a tym samym nabycia przez pozwanego prawa własności przedmiotowych nieruchomości. Jak stanowi bowiem art. 348 k.c. wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy. W okolicznościach niniejszej sprawy dokumentami umożliwiającymi władanie przedmiotowymi nieruchomościami rolnymi była warunkowa umowa sprzedaży oraz oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu, które pozwany posiadał.

Niezależnie od tego należy wskazać, że pozwanego wiązały przede wszystkim warunkowe umowy sprzedaży każdej z nieruchomości, z których wynikało, że wydanie nieruchomości miało nastąpić dopiero po zapłacie ceny przez kupującego. Dlatego też powoływany przez pozwanego art. 488 § 2 k.c. nie miał zastosowania w niniejszej sprawie. Umowy łączące strony nie przewidywały bowiem jednoczesnego spełnienia świadczeń. Pozwany był zatem zobowiązany do zapłaty ceny w terminach wskazanych w tych umowach.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Odnośnie warunkowej umowy sprzedaży Nieruchomości 1 pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia w zakresie zapłaty kwoty 1.000.000 zł od dnia 8 listopada 2018 roku, zaś w zakresie zapłaty kwoty 400.000 zł od dnia 1 stycznia 2019 roku. Opóźnienie to trwało do dnia 5 października 2019 roku, kiedy to pozwany dokonał zapłaty ceny 1.400.000 zł na rzecz powodów.

Skapitalizowane odsetki od kwoty 1.400.000 zł obliczone przez powodów za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 5 października 2019 roku wynoszą 74.641,10 zł. Zaś powodowie domagają się w niniejszej sprawie jedynie części tych odsetek, tj. kwoty 32.000,00 zł. Wysokość roszczenia powodów nie była kwestionowana przez pozwanego, dlatego też Sąd zasądził K. C. i A. C. łącznie wskazaną kwotę.

Odnośnie warunkowej umowy sprzedaży Nieruchomości 2 pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia w zakresie zapłaty kwoty 544.000 zł od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 15 lipca 2021 roku, zaś w zakresie kwoty 656.000 zł od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 5 października 2019 roku, kiedy to pozwany dokonał zapłaty niniejszej kwoty na rzecz powoda K. C..

Skapitalizowane odsetki od kwoty 544.000 zł obliczone przez powodów za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 15 lipca 2021 roku wynoszą 96.712,77 zł. Z kolei skapitalizowane odsetki od kwoty 656.000 zł obliczone przez powodów za okres opóźnienia od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 5 października 2019 roku wynoszą 34.974,68 zł. Powodowie domagają się w niniejszej sprawie jedynie części tych odsetek, tj. kwoty 44.000,00 zł. Wysokość roszczenia powodów nie była kwestionowana przez pozwanego, dlatego też Sąd zasądził K. C. wskazaną kwotę.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 455 k.c. Odsetki od dochodzonych pozwem kwot zostały zasądzone od 11 lipca 2022 roku (czyli od dnia wniesienia pozwu) do dnia zapłaty, zgodnie z żądaniem powodów. Nie ulega bowiem wątpliwości Sądu, że pozwany dowiedział się o roszczeniu powodów i jego podstawie, kiedy to został zawezwany do próby ugodowej wskutek wniosku powodów z dnia 17 listopada 2021 roku

Z wyżej wskazanych przyczyn Sąd orzekł jak w punkcie I. i II. wyroku.

O kosztach orzeczono w punkcie III. wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. ustalając, że koszty te ponosi w całości pozwany jako strona przegrywająca. Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu.

Wobec powyższego, orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sędzia Joanna Szekowska - Krym