Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Agnieszka Bedyńska-Abramczyk
Protokolant:	protokolant sądowy Bartłomiej Sobczak

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko Skarbowi Państwa-Aresztowi Śledczemu W. (...)

o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  odstępuje od obciążenia powoda A. W. kosztami procesu.

Sygn. akt XXIV C 451/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 04 maja 2015 roku, sprecyzowanym pismem procesowym z dnia 27 maja 2015 roku, A. W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego W.-(...) w W. kwot: 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę związaną ze skierowaniem powoda do nieodpłatnej pracy na rzecz pozwanego w okresie od 16 grudnia 2011 roku do 19 grudnia 2013 roku oraz 50.000 zł tytułem odszkodowania stanowiącego należne powodowi wynagrodzenie za pracę wykonaną w okresie od kwietnia 2012 roku do grudnia 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu zwłoki w wypłacie zaległego wynagrodzenia. Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. został skierowany do nieodpłatnej pracy w pracowni RTG w wymiarze 7/8 etatu bez uprzedniego przebadania i dopuszczenia do pracy przez lekarza medycyny pracy. Podniósł również, że pracę w pracowni RTG wykonywał w wymiarze przekraczającym 90 godzin miesięcznie oraz, że nie udzielono mu należytego urlopu wypoczynkowego. Powód wywodził także, że pozwany nie zapewnił mu należytych warunków wykonywania pracy. Zdaniem powoda w ciemni, w której wówczas pracował, nie było odpowiedniej wentylacji, a nadto był narażony na działanie toksycznych odpadów, które nie były trzymane w odpowiednich pojemnikach. Powód wskazał, że wielokrotnie upominał się o zatrudnienie odpłatne podając, iż ma na utrzymaniu małoletniego syna oraz, że ciążą na nim zobowiązania z tytułu czynszu, jednak pozwany konsekwentnie odmawiał (pozew – k. 2-3, pismo procesowe – k. 28).

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy W.-(...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że roszczenia powoda w części dotyczącej okresu przekraczającego trzy lata przed wniesieniem powództwa są w myśl art. 442 ¹ § 1 k.c. przedawnione, stąd też miarodajnym dla oceny zasadności żądań powoda jest okres zatrudnienia powoda w pracowni RTG przypadający na okres od 04 maja 2012 roku do 19 grudnia 2013 roku. Pozwany wskazał, że przepisy kodeksu karnego wykonawczego, regulujące kwestie zatrudnienia osadzonych, nie nakładają na jednostki penitencjarne obowiązku zapewnienia pracy osadzonym, co wyłącza odpowiedzialność pozwanego za brak zatrudnienia skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym W.-(...). Odnośnie zarzutu braku odpłatności pracy świadczonej przez powoda pozwany zauważył, że co do zasady praca skazanego winna być odpłatna, jednak art. 123 a k.k.w. przewiduje, iż na wniosek skazanego lub za jego pisemną zgodą dyrektor może zezwolić na nieodpłatne zatrudnienie przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej, przy pracach wykonywanych na cele charytatywne, przy pracach wykonywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego lub przy pracach porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej. W ocenie pozwanego powód zatrudniony był w pracowni RTG na podstawie tego przepisu w oparciu o skierowanie do pracy. Powód miał zatem pełną świadomość warunków pracy oraz tego, że ma ona charakter bezpłatny, jednoznacznie wyraził na to zgodę. W odniesieniu do zarzutu powoda, że jako osoba obarczona obowiązkiem alimentacyjnym winien mieć pierwszeństwo zatrudnienia pozwany wskazał, że nie ma wpływu na ilość potencjalnych miejsc pracy. Zauważył też, że to nie Skarb Państwa ograniczył mu możliwość realizacji obowiązku alimentacyjnego wobec dzieci, lecz to powód sam do tego doprowadził poprzez działanie sprzeczne z prawem, skutkujące skazaniem i umieszczeniem w pozwanej jednostce. Odnosząc się do twierdzeń powoda o rzekomym zastraszaniu jego osoby utratą pracy oraz o złych warunkach pracy pozwany wskazał, że okoliczności te nie zostały przez powoda wykazane. W zakresie roszczenia odszkodowawczego w postaci wynagrodzenia za pracę świadczoną w okresie od 04 maja 2012 roku do 19 grudnia 2013 roku pozwany wskazał, że skierowanie powoda do wykonywania pracy nie doprowadziło do powstania stosunku pracy, albowiem skierowanie takie ma cechy stosunku administracyjno-prawnego istniejącego między więźniem a państwem. Pozwany podał, że skoro do skierowania do pracy dochodzi w wyniku decyzji dyrektora jednostki to osadzonemu przysługuje tryb odwoławczy przewidziany w art. 7 k.k.w. Powód tymczasem z tej drogi nie skorzystał co pozwala na poczynienie wniosku, że powód nie kwestionował skierowania go do pracy nieodpłatnej. (odpowiedź na pozew - k. 96-100).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. W. odbywał karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. od dnia 02 lutego 2011 roku (notatka – k. 124).

W dniu 05 kwietnia 2011 roku A. W. złożył wniosek o zatrudnienie w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. na stanowisku pomoc w pralni. Do wniosku dołączył pisemne oświadczenie, w którym wyraził zgodę na nieodpłatne zatrudnienie go przy pracach porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz Aresztu Śledczego w W. zgodnie z art. 123 a § 2 k.k.w. W złożonym oświadczeniu wskazał, że został pouczony, że za tak wykonywane prace, zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie przysługuje mu wynagrodzenie oraz że jest tego świadomy i wyraża na to zgodę (oświadczenie – k. 126).

W dniu 26 kwietnia 2011 roku Zastępca Dyrektora Aresztu Śledczego W.-(...) wydał decyzję o skierowaniu powoda do nieodpłatnego zatrudnienia w jednostce na stanowisku pomoc w pralni w wymiarze 7/8 etatu. W tym samym dniu lekarz medycyny pracy orzekł o zdolności powoda do wykonywania pracy w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. na stanowisku pomocy w pralni, datę następnego badania okresowego lekarz ten wyznaczył na kwiecień 2016 r. (orzeczenie – k. 128, notatka służbowa – k. 125).

Powód wykonywał pracę w pralni w okresie od 27 lipca 2011 roku do 25 maja 2011 roku. W dniu 25 maja 2011 roku powód został wycofany z zatrudnienia w Areszcie Śledczym W.-(...) (notatka służbowa – k. 123, rejestr k.127, bezsporne).

Powód został następnie przeniesiony do odbywania kary pozbawienia wolności w jednostce penitencjarnej w K. (bezsporne).

We wrześniu 2011 roku powód powrócił do Aresztu Śledczego W. – (...) (bezsporne). Powód złożył wniosek o zatrudnienie w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. na stanowisku pomoc w RTG, który został rozpoznany pozytywnie (wniosek – k. 129-130 ).

W dniu 14 grudnia 2012 roku Zastępca Dyrektora Aresztu Śledczego W.-(...) wydał decyzję o skierowaniu powoda do nieodpłatnego zatrudnienia w jednostce na stanowisku pomoc w RTG w wymiarze 7/8 etatu pod dozorem (decyzja – k. 109). W oświadczeniu z dnia 15.12.2011 r. powód oświadczył, że jako zatrudniony w charakterze pomocy w RTG zapoznał się z problematyką przeciwpożarową ( oświadczenie k. 110 ).

Powód wykonywał pracę na stanowisku pomocy RTG w okresie od 15 grudnia 2011 roku do 18 grudnia 2013 roku (notatka służbowa – k. 129, rejestr k.127).

W dniu 15 grudnia 2012 roku powód nabył prawo do 14-dniowego urlopu wypoczynkowego, w związku z czym złożył wniosek o udzielenie mu wypoczynku w okresie od dnia 17 grudnia 2012 roku do 08 stycznia 2013 roku. Wobec planowego urlopu jednego z techników zatrudnionych w szpitalu (...) Dyrektor Aresztu Śledczego W.-(...) zwrócił się o przesunięcie urlopu powoda z 17 grudnia 2012 roku na 27 grudnia 2012 roku (notatka służbowa – k. 133, wniosek – k. 132).

Za wykonywane prace powód otrzymywał nagrody i ulgi m.in. zezwolenia na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej oraz zezwolenia na dodatkowe widzenia a także nagrody pieniężne (przeglądarka nagród – k. 131).

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał w oparciu o powołane wyżej dokumenty znajdujące się w aktach, które uznał za wiarygodne w całości, albowiem nie budziły one wątpliwości, co do swej autentyczności i wiarygodności.

Sąd nie oparł się na zeznaniach złożonych przez świadków R. C. (k. 226-227) oraz M. P. (k. 246-247). Zawnioskowani świadkowie nie kojarzyli osoby powoda, w związku należało uznać, iż przeprowadzone przez sąd na wniosek powoda dowody w postaci zeznań świadków na okoliczność twierdzeń o warunkach i przebiegu pracy powoda w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. nie potwierdziły zarzutów podnoszonych przez niego w pozwie.

Sąd nie przeprowadzał dowodu z przesłuchania powoda, gdyż powód o dopuszczenie takiego dowodu nie wnosił, wnosił o rozpoznanie sprawy pod jego nieobecność, wezwany do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania na rozprawę w dniu 14 września 2016 r. i powiadomiony o jej terminie nie stawił się, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do rozpoznania roszczeń zgłoszonych przez stronę powodową.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w sprawie niniejszej nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód A. W. w toku postępowania domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego W.-(...) w W. zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek skierowania powoda do nieodpłatnej pracy w pracowni RTG w wymiarze 7/8 etatu w okresie od 16 grudnia 2011 roku do 19 grudnia 2013 roku, a także odszkodowania za pracę wykonaną na rzecz Aresztu Śledczego W.-(...) w W. w okresie od kwietnia 2012 roku do grudnia 2013 roku. Powód nie skonkretyzował podstawy prawnej dla dochodzonych przez siebie roszczeń jednakże nie zwalniało to Sądu z obowiązku rozpatrzenia sprawy wszechstronnie i wzięcia pod rozwagę wszystkich przepisów prawnych, które powinny być zastosowane w rozważanym przypadku ( np. wyrok SN z dnia 27 marca 2007 roku, II CSK 524/07, publ. LEX nr 465998, wyrok SN z dnia 6 grudnia 2006 roku, IV CSK 269/06, publ. LEX nr).

W ocenie Sądu roszczenie powoda o zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek skierowania powoda do nieodpłatnej pracy, na gruncie wskazanych prze niego okoliczności i uzasadnienia pozwu, oceniane winno być jako naruszeniem dóbr osobistych. Zatem w odniesieniu do tego roszczenia zastosowanie znajdują przepisy art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. Jeśli zaś chodzi o roszczenie odszkodowawcze za pracę wykonaną przez powoda należy stwierdzić, że znajdą tu zastosowanie ogóle przepisy dotyczące deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej a w szczególności roszczenie to jako skierowane przeciwko jednostce budżetowej Skarbu Państwa winno ono być rozpatrzone w oparciu o przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa zawarte w art. 417 § 1 k.c.

W pierwszej kolejności wskazać jednak należy, iż część zgłoszonych przez powoda roszczeń uległa przedawnieniu. Powód zarzucił pozwanemu dopuszczenie się czynów niedozwolonych, dla których to roszczeń, zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c., termin przedawnienia wynosi trzy lata. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy W.-(...) w W. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, nie zrzekł się uprawnienia do skorzystania z zarzutu przedawnienia, podnosząc jednocześnie ten zarzut w swojej odpowiedzi na pozew. Wniesienie pozwu przez powoda nastąpiło w dniu 04 maja 2015 roku, w trybie art. 165 § 3 k.p.c., poprzez oddanie przesyłki z pozwem administracji zakładu karnego, zgodnie z którym to przepisem oddanie pisma procesowego przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego jest równoznaczne w wniesieniem go do sądu. Podniesienie zasadnego zarzutu przedawnienia przez pozwanego skutkuje koniecznością oddalenia powództwa za okres przekraczający trzy lata przed dniem wniesienia powództwa tj. sprzed dnia 04 maja 2012 roku. W związku z powyższym dalszemu rozpoznaniu podlegają jedynie roszczenia powoda za okres od dnia 4 maja 2012 roku do 19 grudnia 2013 roku.

Z treści podnoszonych przez stronę powodową zarzutów można wywodzić, że powód swoją krzywdę wiąże z naruszeniem dóbr osobistych w postaci skierowania go do pracy nieodpłatnej zamiast płatnej, prawa do wykonywania pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach a także prawa do skorzystania z przysługującego urlopu. Konieczne jest zatem rozważenie, czy powyższe prawa podmiotowe, na których naruszenie powołuje się powód, znajdują swoją ochronę w świetle art. 23 k.c. a w dalszej kolejności czy w okolicznościach faktycznych sprawy pozwany dopuścił się ich naruszenia.

Zgodnie z art. 23 k.c., dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

W świetle przytoczonej regulacji, która posługuje się sformułowaniem „w szczególności”, należy podnieść, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji dobra osobistego. Stąd też nie przedstawia wyczerpującego katalogu dóbr osobistych, a jedynie wymienia przykładowe dobra podlegające ochronie. Tym samym ustawodawca dopuszcza istnienie i tworzenie się innych dóbr. Próbę sprecyzowania użytego w art. 23 k.c. pojęcia podjęła się nauka i orzecznictwo, akcentując zgodnie właściwości, jakie musi wykazywać określona wartość, aby mogła zyskać rangę dobra osobistego. W orzecznictwie podkreśla się, że są przyrodzone, niemajątkowe, nieprzenoszalne wartości nieodłącznie związane z człowiekiem i jego naturą, stanowiące o jego wyjątkowości i integralności, jego godności i postrzeganiu w społeczeństwie, umożliwiające mu samorealizację i twórczą działalność, nie poddające się wycenie w ekonomicznych miernikach wartości. Dobra te nie zależą od ludzkiej woli ani wrażliwości. Do katalogu dóbr wskazanych przez ustawodawcę dodać można wiele innych, takich jak prawo do intymności i prywatności, płeć, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej lub więź między członkami rodziny (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2010 r., III CZP 76/10, OSNC-ZD 2011, nr B, poz. 42 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., II CSK 537/10, nie publ.). Szczególny związek dobra osobistego z naturą człowieka wyłącza możliwość ujmowania w tych kategoriach dóbr innego rodzaju, wprawdzie wpływających na jakość ludzkiego bytowania, ale pochodzących z zewnątrz, nie wywodzących się z istoty człowieczeństwa (wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2011 r., II CSK 160/11).

Przechodząc do oceny czy wskazywane przez powoda prawa są dobrami osobistymi należało podnieść, że swoboda wyrażenia przez osadzonego chęci do podjęcia zatrudnienia w danej jednostce penitencjarnej oraz brak obawy, że ubieganie się o odpłatność zatrudnienia osadzonego będzie przedmiotem represji ze strony funkcjonariuszy mogą być rozważane jako element wolności. Naruszeniem dobra osobistego w postaci wolności może być ponadto ograniczenie w swobodzie wyboru rodzaju podejmowanej pracy. Wolność została wymieniona w powyższym katalogu dóbr osobistych. Ochrona tego dobra została również wprost przewidziana wśród przepisów o wolnościach, prawach i obowiązkach człowieka zawartych w Konstytucji RP. Warto zauważyć, że orzecznictwo nie stawia przeszkód do szerszego rozumienia wolności jako dobra osobistego, które skutkować będzie objęciem tym pojęciem także wolności od działania pod przymusem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CK 805/04, LEX nr 177221). Uznaje się zatem, że istnieje dobro osobiste w postaci wolności sensu largo, która jest węższa niż wolność człowieka w ujęciu konstytucyjnym a zarazem szersza niż wolność rozumiana jako swoboda fizycznego poruszania się, przemieszczania się, której osadzony, jako osoba odbywająca karę izolacji penitencjarnej, jest oczywiście pozbawiony.

Zastrzeżenia Sądu budziło jednakże ocenianie w kategorii dóbr osobistych pozostałych wartości wskazywanych przez powoda tj. prawa do wykonywania pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach, a także prawa do corocznego urlopu. Oba te uprawnienia gwarantowane są normą art. 66 Konstytucji a w przepisach kodeksu pracy (art. 14 i 15 k.p.) zostały podniesione do rangi jednych z podstawowych zasad prawa pracy. Rozpatrując wskazane wartości w kategoriach dóbr osobistych należy mieć jednak na względzie stanowisko Sądu Najwyższego, który we wskazanym orzeczeniu zwrócił uwagę, że ochrona dóbr osobistych ma charakter wyjątkowy, w związku z czym sięganie do jej mechanizmów powinno następować z odpowiednią ostrożnością i powściągliwością, bez tendencji do sztucznego poszerzania katalogu tych dóbr (uchwała Sądu Najwyższego z 19 listopada 2010 r., III CZP 79/10, OSNC 2011/4/41). Jak już wskazano dobra osobiste wynikają z tych wartości niemajątkowych, które są ściśle związane z człowiekiem, obejmując jego fizyczną i psychiczną integralność albo będąc przejawem jego twórczej działalności; skupiają niepowtarzalną, pozwalającą na samorealizację indywidualność człowieka, jego godność oraz pozycję wśród innych ludzi. Dobrem osobistym jest wartość immanentnie złączona z istotą człowieczeństwa oraz naturą człowieka, niezależna od jego woli, stała, dająca się skonkretyzować i obiektywizować.

Na tle takiego pojmowania dóbr osobistych nie można również uznać istnienia dobra osobistego w postaci prawa do corocznego urlopu. Należy pamiętać, że każde dobro osobiste skupia w sobie dwa elementy – chronioną wartość oraz prawo żądania od innych poszanowania jej. W ocenie Sądu prawo do corocznego urlopu nie odpowiada powyższym przesłankom, gdyż jest zwykłym przejawem zachowania człowieka, zaspokojeniem potrzeby, która nawet nie przez wszystkich jest odczuwana. Wprawdzie urlop stanowi elementarną składową higieny psychicznej oraz jest środkiem odnowy somatycznej, a w związku z tym czynnikiem wpływającym na zdrowie człowieka, będące jednym z podstawowych dóbr osobistych, jednakże wpływ ten nie jest na tyle bezpośredni, aby przyjmować, że prawo do corocznego urlopu może mieścić się w granicach dobra osobistego w postaci zdrowia. Należy również zaznaczyć i domaganie się realizacji tego prawa odbywa się zazwyczaj na zasadach wynikających z odpowiedzialności kontraktowej.

Można tu dodatkowo posiłkować się wypracowanym w orzecznictwie stanowiskiem rozróżniającym dwa przysługujące uprawnienia: prawo do odpoczynku dobowego i tygodniowego a także prawo do corocznego płatnego urlopu. W orzecznictwie przyjmuje się, że prawo do odpoczynku dobowego i tygodniowego może być uznawane za dobro osobiste, gdyż praca bez nieprzerwanego dobowego i tygodniowego odpoczynku traktowana jest jako zagrożenie dla dobra osobistego pracownika jakim jest wymienione w art. 23 k.c. zdrowie (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., I PZP 11/07, OSNP 2008 nr 17-18, poz. 247 i z dnia 3 czerwca 2008 r., I PZP 10/07, OSNP 2008 nr 23-24, poz. 342 oraz wyroki z dnia 23 lipca 2009 r., II PK 26/09, LEX nr 533037; z dnia 3 września 2009 r., III PK 33/09, LEX nr 560865 i z dnia 8 października 2009 r., II PK 110/09, LEX nr 558295). O ile pogląd taki należy uznać za prawidłowy, gdyż żaden pracownik nie jest w stanie funkcjonować bez przerwy poświęconej na regenerację organizmu (np. na sen), o tyle nie można postawić znaku równości pomiędzy potrzebą codziennego odpoczynku a potrzebą corocznego urlopu. Wpływ braku corocznego odpoczynku na zdrowie człowieka jest na tyle pośredni, że nie można przyjąć, by pozbawienie pracownika prawa do corocznego urlopu mogłoby stwarzać zagrożenie dla jego zdrowia. W świetle powyższego należało uznać, że prawo do corocznego urlopu nie może zostać uznane za dobro osobiste. Nie ma również przesłanek do tego, aby prawo to uznawać za element innego dobra „skatalogowanego” w art. 23 k.c. np. wskazanego już dobra osobistego w postaci zdrowia.

Podobnie Sąd ocenił prawo do wykonywania pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Sąd miał przy tym na względzie orzecznictwo ETS, w którym podkreśla się znaczenie zawartych w dyrektywach 1993/104/WE i 2003/88/WE unormowań dla ochrony życia i zdrowia pracowników oraz zapewnienia im bezpieczeństwa pracy. Także w doktrynie wypowiadane są niekiedy poglądy o istnieniu odrębnego od zdrowia i życia dobra osobistego pracownika określanego jako bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Niewątpliwie jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków pracy (art. 94 pkt 2a i pkt 4 k.p.), obowiązek dbałości pracodawcy, by dobra osobiste pracownika nie doznawały uszczerbku w związku z wykonywaniem przez niego obowiązków pracowniczych. Zdaniem Sądu nie oznacza to jednakże aby należało włączyć do katalogu dóbr osobistych z art. 23 kc odrębne dobro osobiste w postaci prawa do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Naruszenie takiego obowiązku może w sposób oczywisty wiązać się ze skatalogowanym dobrem osobistym w postaci zdrowia i życia, może również w niektórych przypadkach być pochodną naruszenia dobra osobistego w postaci godności. Brak jest natomiast dostatecznych powodów aby ujmować je jako przyrodzoną, niemajątkową, nieprzenoszalną wartość nieodłącznie związaną z człowiekiem i jego naturą i tym samym sztucznie poszerzać katalog dóbr wskazanych w treści powyższego przepisu.

Reasumując należało stwierdzić, że spośród podnoszonych przez powoda zarzutów ochroną prawną przewidzianą w przepisie art. 24 k.c. mogły zostać objęte dobra osobiste w postaci wolności (swoboda wyrażenia przez osadzonego chęci do podjęcia określonego zatrudnienia w danej jednostce penitencjarnej oraz brak obawy, że ubieganie się o odpłatność zatrudnienia osadzonego będzie przedmiotem represji ze strony funkcjonariuszy) oraz zdrowia i godności naruszone wykonywaniem pracy w nieodpowiednich warunkach.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Przyjmuje się, że obowiązek poszanowania i ochrony godności ludzkiej powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka.

W ocenie Sądu powód, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z art. 6 k.c., w żaden sposób nie wykazał, aby wskutek działań pozwanego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci wolności oraz prawa do wykonywania pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Zgodnie zaś z treścią powyższego przepisu ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Także przepis art. 24 § 1 k.c. rozkłada ciężar dowodu w ten sposób, że na powoda nakłada obowiązek udowodnienia, że pozwany naruszył jego dobra osobiste. Na marginesie można zaznaczyć, że wspomniany przepis formułuje również domniemanie prawne bezprawności naruszenia dóbr osobistych, z którego wynika, że na pozwanym ciąży obowiązek udowodnienia, że jego działanie bądź zaniechanie naruszające dobra osobiste powoda nie było bezprawne. Jednakże sąd rozważa zaistnienie bezprawności działania pozwanego dopiero w wypadku udowodnienia przez stronę powodową, że doszło do naruszenia jej konkretnych dóbr osobistych, tj. dopiero wówczas, gdy strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie sposób uznać, aby działania pozwanego skutkowały naruszeniem dóbr osobistych powoda. Podkreślić należy, że choć wskazywane przez powoda zarzuty mogłyby stanowić naruszenie jego dóbr osobistych ( zgodnie z powyższymi rozważaniami ) to w przedmiotowym wypadku do takiego naruszenia nie doszło. Powód ubiegając się o zatrudnienie w Areszcie Śledczym W.-(...) składał do Dyrekcji Aresztu stosowne wnioski z prośbą o zatrudnienie. Tym samym do zatrudnienia powoda dochodziło tylko i wyłącznie za jego zgodą, na potwierdzenie czego składał stosowne oświadczenie. Podkreślić należy iż w treści złożonego oświadczenia powód wyraził ogólną zgodę na nieodpłatne zatrudnienie przy pracach porządkowych i pomocniczych bez wskazania konkretnego rodzaju zatrudnienia. Trudno uznać aby pracując przez ponad 2 lata powód robił to wbrew własnej woli. Tym bardziej, że nigdy nie składał skarg w tym zakresie, nie odmawiał świadczenia pracy, otrzymywał natomiast z tego tytułu dodatkowe przywileje ( ponadnormatywne paczki, nagrody pieniężne ). Brak jest również podstaw do uznania iż powód w latach 2012 – 2013 wykonywał przedmiotowe prace pomocnicze bez stosownego zaświadczenia lekarskiego. Zaświadczenie takie zostało wydane w dniu 26 kwietnia 2011 roku przez lekarza medycyny pracy, który orzekł o zdolności powoda do wykonywania pracy w Areszcie Śledczym W.-(...) w W. a datę następnego badania okresowego lekarz ten wyznaczył na kwiecień 2016 r . Aktualność zachowało również szkolenie z zasad BHP, które powód odbył w 2011 r. Jeśli chodzi o zarzut zmuszania powoda do świadczenia pracy w wymiarze przekraczającym 90 godzin miesięcznie wskazać należy w pierwszej kolejności iż powód nie wykazał aby do takich sytuacji w ogóle dochodziło. Jako materiał dowodowy złożona została jedynie kserokopia wykazu godzin za 1 miesiąc, która nie stanowi dowodu z dokumentu a ponadto może wskazywać jedynie na incydentalny charakter takiej sytuacji. Wskazać też należy, że zgodnie z art. 121 § 1 k.k.w. skazanego na terenie jednostki penitencjarnej, zatrudnia się albo na podstawie skierowania do pracy, albo umożliwia się skazanemu wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej. W stosunku do skazanych zatrudnionych na podstawie skierowania do pracy nie stosuje się przepisów prawa pracy, z wyjątkiem przepisów dotyczących czasu pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 9 art. 121 k.k.w.). Przepis ten jednoznacznie zatem odróżnia zatrudnienie skazanego na podstawie administracyjnego aktu skierowania do pracy od zatrudnienia na innych podstawach prawnych. Uszczegółowienie zasad zatrudniania z uwzględnieniem, między innymi, rodzajów zatrudnienia i zasad wynagradzania skazanych zatrudnionych odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, zawiera wydane na podstawie delegacji z art. 129 § 3 k.k.w. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lutego 2004 roku w sprawie szczegółowych zasad zatrudniania skazanych (Dz. Nr 27, poz. 242 ze zm.). Zgodnie z rozporządzeniem skazani mogą być zatrudnieni a) odpłatnie przy pracach porządkowych lub pomocniczych na rzecz jednostek organizacyjnych; w przywięziennych zakładach pracy; u innych zewnętrznych przedsiębiorców, w tym również w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pracę nakładczą (§ 2 ); b) nieodpłatnie w przypadkach i na warunkach określonych w art. 123a § 1, 2 i 3 k.k.w. (§ 12). Nieodpłatny charakter pracy skazanych jest wyjątkiem, gdyż co do zasady powinna ona być pracą odpłatną, o czym świadczy treść art. 123 § 1 k.k.w. I tak, w myśl art. 123a 1 k.k.w., skazanemu nie przysługuje wynagrodzenie jedynie w dwóch sytuacjach: a) za prace porządkowe oraz pomocnicze wykonywane na rzecz jednostek organizacyjnych lub za prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego, w wymiarze nie przekraczającym 90 godzin miesięcznie (123a § 1 k.k.w); b) wówczas gdy, za jego pisemną zgodą lub na jego wniosek, dyrektor zezwoli na nieodpłatne zatrudnienie przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej, przy pracach wykonywanych na cele charytatywne, przy pracach wykonywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego lub przy pracach porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych (art. 123a § 2 k.k.w.). Z materiału dowodowego niezbicie wynika, że powód zatrudniony został w oparciu o przepis art. 123a § 2 k.k.w. a zatem wykonując prace publiczne na rzecz organów administracji publicznej a contrario do przepisu art. 123a § 1 k.k.w. prace te mógł świadczyć w wymiarze przekraczającym 90 godzin miesięcznie. W świetle powyższego zarzut powoda wskazujący na zmuszanie go do wykonywania pracy w wymiarze przekraczającym przepisy prawa należało uznać za niezasadny.

Powód podnosił również, że do zaistnienia po jego stronie krzywdy doszło na skutek nie zapewnienia mu odpowiednich warunków wykonywania pracy. Na poparcie tych okoliczności powód nie przedstawił jednakże żadnych dowodów. Mając na względzie art. 6 k.c., który nakłada na osobę wywodzącą z danego faktu skutki prawne ciężar udowodnienia tego faktu, należało uznać, że powód nie sprostał temu obowiązkowi, w związku z czym zarzut nie zapewnienia przez pozwanego powodowi odpowiednich warunków pracy również okazał się niezasadny.

Mając na uwadze te wskazania oraz okoliczności niniejszej sprawy, Sąd uznał, że wysunięte przez powoda roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia nie zasługiwało na uwzględnienie. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynikało bowiem, aby działania pozwanego w ogóle naruszałby dobra osobiste powoda. W efekcie nie sposób było udzielić powodowi ochrony prawnej z tego tytułu.

Powód wnosił również o zasądzenie od pozwanego odszkodowania rozumianego jako wynagrodzenia za pracę wykonaną na rzecz Aresztu Śledczego W.-(...) w W. w okresie od kwietnia 2012 roku do grudnia 2013 roku. Zważyć należy, jak już wyżej wskazano, że praca świadczona przez powoda na rzecz Aresztu Śledczego W.-(...) była wykonywana na podstawie art. 123a § 2 k.k.w. w zw. z § 13 ust 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lutego 2004 roku w sprawie szczegółowych zasad zatrudniania skazanych (Dz. Nr 27, poz. 242 ze zm.). Praca skazanego świadczona w takim trybie, to jest na podstawie skierowania do pracy nie jest pracą świadczoną w ramach zobowiązaniowego stosunku prawnego łączącego skazanego z podmiotem zatrudniającym i na warunkach określonych w umowie zawartej przez niego z tym podmiotem, ale w ramach stosunku publicznoprawnego, jaki powstaje na skutek orzeczenia kary pozbawienia wolności i trwa przez cały czas jej odbywania, wiążąc skazanego z państwem, reprezentowanym przez administrację zakładu karnego (por. A. Kosut: Zasady zatrudniania osadzonych w świetle nowych uregulowań prawnych. PWP 1999 nr 24-25, s. 6). Z tego względu rozstrzygnięcie w przedmiocie zgłoszonego przez powoda roszczenia o zasądzenie odszkodowania winno być dokonane w oparciu o przepis art. 415 kc w związku z art. 417 k.c., który reguluje odpowiedzialność jednostek Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Z treści powyższego przepisu wynika, iż Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli zaistnieją łącznie następujące przesłanki: a) wystąpiła szkoda, b) jej wyrządzenie jest następstwem niezgodnego z prawem wykonania czynności z zakresu władzy publicznej, c) pomiędzy powstaniem szkody, a niezgodnym z prawem wykonaniem czynności z zakresu władzy publicznej istnieje normalny (adekwatny) związek przyczynowy. Przez szkodę należy w przedmiotowym przypadku rozumieć, zarówno uszczerbek o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Przesłankę odpowiedzialności za powstałą szkodę stanowi również niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej. Oznacza to, że przesłanką odpowiedzialności jest zarówno bezprawność działania, tj. działanie z naruszeniem prawa, jak i zaniechanie, w przypadku, gdy przepis prawa określa obowiązek podejmowania określonych czynności. Z kolei pojęcie związku przyczynowego oceniane jest na zasadach ogólnych wynikających z art. 361 § 1 k.c., a więc Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Istotne jest jednak również i to, że odpowiedzialność na wskazanej powyżej podstawie jest niezależna od winy konkretnego podmiotu. Wina nie stanowi bowiem przesłanki odpowiedzialności z art. 417 k.c.

Powód, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c., zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, oraz wynikającego z art. 232 k.p.c. w myśl którego strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, nie wykazał faktu poniesienia szkody na skutek nieodpłatnego zatrudnienia w Areszcie Śledczym W.-(...) w W.. Powód podjął zatrudnienie w Areszcie Śledczym na własny wniosek i z pełną świadomością braku odpłatności za świadczoną pracę. Brak odpłatności pracy powoda był również zgodny z obowiązującymi przepisami prawa (wspomniany art. 123a k.k.w.). Ponadto zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wyraźnie wskazuje, że choć powód był zatrudniony nieodpłatnie to za wykonywaną pracę otrzymywał nagrody i ulgi (m.in. zezwolenia na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej, zezwolenia na dodatkowe widzenia, nagrody pieniężne). Dodatkowo podkreślić należy, że immanentną składową roszczenia o zapłatę odszkodowania jest wykazanie wysokości szkody, w tym wypadku szkody poniesionej na skutek braku wypłacenia należnego wynagrodzenia. Powód nie zainicjował nawet postępowania dowodowego w tym zakresie, nie przedstawił jakiegokolwiek dokumentu, który wskazywałby na wartość wykonanych przez niego prac i pozwoliłby wyliczyć wysokość ewentualnego wynagrodzenia.

Z powyższych względów Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia zgłoszonych przez powoda roszczeń co skutkowało oddaleniem powództwa, o czym orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd uznał natomiast za zasadne nieobciążanie przegrywającego sprawę powoda kosztami procesu. Stosownie do art. 102 k.p.c. w przypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może nie obciążać strony przegrywającej kosztami procesu. Przepis nie precyzuje bliżej pojęcia „wypadków szczególnych”, pozostawiając rozwiązanie tego zagadnienia praktyce sądowej. Brak jakichkolwiek ograniczeń wyliczonych choćby przykładowo wskazuje na intencję ustawodawcy szerokiego pojmowania zakresu tego terminu (tak postanowienie SN z 28 czerwca 1966 roku, I CR 372/65). Za nieobciążaniem przegrywającego powoda kosztami procesu przemawiała nie tylko jego sytuacja materialna (został zwolniony od kosztów sądowych), lecz także swoisty charakter sprawy. Jak wskazał Sąd Najwyższy do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można także zaliczyć sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu (postanowienie SN z 15 marca 1982 r., I CZ 30/82, LEX nr 8403). Mając powyższe na uwadze i uznając sytuację, w jakiej znalazł się powód za wypadek szczególnie uzasadniony, Sąd orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.