Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2018r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Paweł Pyzio

Protokolant: Agnieszka Wojcieska

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2018r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. T., L. T. i S. T.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II ustala, że powodowie są zobowiązani solidarnie do poniesienia kosztów procesu w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

XXIV C 823/16

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 11 marca 2016 r. (data stempla pocztowego) w Sądzie Okręgowym w S., powodowie A. T., B. T. oraz S. T. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty w wysokości 136.899,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podali mi.in., że kwota dochodzona pozwem stanowi równowartość pobranych od powodów kwot przez (...) Bank (...) S.A. w oparciu o zawarte w umowach kredytowych niedozwolone postanowienia umowne, które regulowały zasady indeksacji wysokości kredytów zaciągniętych przez powodów oraz wysokość rat spłaty w relacji do waluty obcej franka szwajcarskiego. Powodowie wskazali, iż postanowienia te mają charakter niedozwolonych klauzul, a ich abuzywność został stwierdzona m.in. wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydziału Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 426/09 oraz w sprawie XVII AmC 1531/09. Powodowie podnieśli, że skutkiem tych orzeczeń jest nie tylko zakaz stosowania powyższych klauzul przez bank, lecz również brak związania tymi klauzulami powodów - klientów banku i to już od chwili zawarcia przez nich umów kredytowych. Strona powodowa wskazała na stosowanie przez pozwanego niedozwolonych postanowień umownych w postaci klauzul indeksacyjnych, czym Bank dopuścił się rażącego naruszenia zasady równości stron, a także dobrych obyczajów. Powodowie podnieśli, że ich stosowanie w ramach umów kredytowych z powodami doprowadziło do pobierania od nich rat spłaty kredytu w wyższej kwocie niż tej, która byłaBY należna, gdyby nie stosowano klauzul indeksacyjnych. W konsekwencji pobieranie przez Bank raty spłaty kredytu w części przewyższającej wysokość rat należnych na skutek stosowania klauzul indeksacyjnych stanowi świadczenie nienależne, które Bank powinien zwrócić powodom. W dalszych pismach procesowych powodowie podnieśli także zarzut nieważności przedmiotowej umowy z powodu sprzeczności z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa oraz z powodu zastrzeżenia w umowie dodatkowych korzyści dla banku bez podstawy prawnej ( pozew k.2-19, pismo k.814-818).

W dniu 29 kwietnia 2016 r. (data stempla pocztowego) strona pozwana złożyła w Sądzie Okręgowym w S. odpowiedź na pozew w którym wniosła o oddalenie powództwa, zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko odnośnie zarzutów powodów, dotyczących abuzywności klauzul indeksacyjnych, pozwany podniósł, iż przez 8 lat od dnia zawarcia Umowy, strona powodowa nie kwestionowała postanowień w przedmiocie sposobu indeksacji kredytu. Nadto powodowie, prowadzący od wielu lat działalność gospodarczą winni mieć świadomość o istocie zaciągniętego kredytu indeksowanego do waluty obcej. Pozwany wskazał, iż należycie poinformował powodów w momencie zawierania rzeczowej Umowy kredytowej indeksowanej do CHF, o związanym z nią ryzyku walutowym, mającym wpływ zarówno na wysokość poszczególnej raty kredytu jak i salda. Dodatkowo, strona pozwana podniosła, iż nawet gdyby przyjąć, że postanowienia umów kredytowych dotyczące stosowania kursu sprzedaży oraz kursu kupna dewiz z (...) Banku (...) S.A. mają charakter abuzywny, nie można uznać, iż umowy kredytowe zawarte przez powodów są umowami o kredyt złotowy (gdzie zadłużenie klienta wobec Banku i wysokość rat wyrażone jest w złotych). Co więcej, pozwany podniósł, iż powodowie pomijają, że w toku kontroli abstrakcyjnej sądy zakwestionowały wyłącznie brak wskazania we wzorcach sposobu ustalania kursów, a nie samą indeksację czy prawo banku do ustalania kursów. W tej sytuacji żądanie powodów sprowadzające się w istocie do zmiany istotnych postanowień umowy, jest sprzeczne z pro-wspólnotową wykładnią art. 385 ¹ k.c., gdyż prowadzi do zaburzenia równowagi pomiędzy prawami i obowiązkami stron na korzyść konsumenta, skutkując wzbogaceniem powodów względem Banku. Zdaniem strony pozwanej, rozstrzygniecie zgodnie z żądaniem pozwu naruszałoby także zasady współżycia społecznego oraz zasadę równości wobec prawa, byłoby bowiem niesprawiedliwe wobec tych konsumentów, którzy zawarli droższy kredyt w polskich złotych, nieindeksowany kursem waluty obcej i ponoszą jego koszty. Dalej pozwany wskazał, iż postanowienia umów kredytowych upoważniające Bank do ustalania kursów walut w tabelach nie mają charakteru abuzywnego, gdyż nie naruszały rażąco, w chwili zawierania umów kredytowych, ani nie naruszają obecnie interesów powodów oraz dobrych obyczajów. Kursy wskazane w tabelach nie były ustalane wyłącznie na potrzeby wykonywania umów kredytu. Były to kursy obowiązujące w banku dla sprzedaży lub kupna CHF. Były to więc kursy rynkowe, gdyż w przeciwnym razie oferta walutowa banku nie byłaby atrakcyjna (odpowiedź na pozew k. 53-61).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 sierpnia 2008 r. A. T., B. T. oraz S. T. (zwani dalej Kredytobiorcami) zawarli z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu nr (...) (oznaczoną datą 18.08.2008r., zwanej dalej Umową) o udzielenie kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego (CHF). Zawarcie przedmiotowej Umowy poprzedzone było złożeniem przed kredytobiorców 11 lipca 2008 r. wniosku kredytowego oraz oświadczenia w zakresie wyboru kredytu hipotecznego. Na podstawie Umowy, pozwany Bank zobowiązał się do udzielenia powodom kredytu w kwocie 374.071,00 franków szwajcarskich (CHF), jednak nie więcej niż 724.800,00 złotych polskich (PLN), zaś A. T., B. T. oraz S. T. zobowiązali się do wykorzystania kredytu zgodnie z umową tj. całkowitą spłatę pożyczki hipotecznej udzielonej przez Bank (...) S.A. na podstawie umowy pożyczki hipotecznej nr (...) z dnia 11 lutego 2008 r. oraz refinansowanie kapitału zainwestowanego w nieruchomość z przeznaczeniem na zakup działki oraz do jego spłaty (d: Umowa k.80, odpowiedź na pozew k. 54, wniosek kredytowy k. 149, Umowa pożyczki hipotecznej zawarta z (...) S.A. k. 150v-157v.).

W § 3 Umowy zawarto opis nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,1498 m ² .

Zgodnie z § 15 pkt 1a oraz 1b Umowy, na zabezpieczenie spłaty kredytu odsetek i innych należności Banku, ustanowiono na nieruchomości powodów hipotekę zwykłą w kwocie 374.071,00 CHF oraz hipotekę kaucyjną do kwoty 187.035,50 CHF. Nadto w pkt 3 i 4 § 15 Umowy, ustanowiono dodatkowe zabezpieczenie w postaci weksla własnego in blanco wystawionego przez A. T. i B. T. oraz weksla własnego in blanco wystawionego przez S. T. ( d: Umowa k. 80v.).

Ponadto § 20 Umowy, stanowi, iż integralną częścią Umowy są „Postanowienia Ogólne” wraz ze wszystkimi załącznikami.

Powodowie zostali zobowiązani do spłaty kredytu w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w walucie polskiej. Wysokość poszczególnych rat określana była na bieżąco w harmonogramie spłat kredytu. Rzeczywista spłata dokonywana była w walucie polskiej, po uprzednim przeliczeniu raty wyrażonej w CHF oraz wskazanej w harmonogramie, na złote polskie według kursu sprzedaży franka szwajcarskiego z Tabeli kursów Banku ( d: Postanowienia Ogólne Umowy k. 82, Umowa k. 80v.).

W załączniku nr 11 do Umowy, stanowiącym jej integralną część, powodowie zapoznani zostali z istotą ryzyka zmiany waluty oraz jego wpływu na zaciągnięte zobowiązanie ( d: oświadczenie Kredytobiorcy k. 88v.).

W przedmiotowej Umowie zawarto zapis w § 17 ust. 3, dający Kredytobiorcom możliwość przewalutowania kredytu ( d: Umowa k. 80v.)

W dniu 24 czerwca 2009 r. powodowie podpisali Aneks nr (...) do Umowy, zawierający zmiany w przedmiocie oprocentowania kredytu według zmiennej stopy procentowej oraz w zakresie terminu wymagalności poszczególnych rat kredytowych ( d: Aneks nr (...) do Umowy k. 113-113v.).

Powodowie spłacali raty zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej do marca 2015 r. ( k. 32-34v.).

Pismem z dnia 20 maja 2015 r. strona powodowa wezwała Bank do zmiany umowy poprzez usunięcie niedozwolonych klauzul umownych zawartych w § 5 ust. 5 oraz w § 2 ust. 4 Umowy (klauzule indeksacyjne) ze skutkiem ex tunc. Tym samym zażądali ustalenia, iż kredyt de facto jest kredytem złotówkowym (bez odwołania się do waluty CHF). W przypadku odmowy uznania kredytu za kredyt złotowy, powodowie wnieśli o dokonanie przeliczenia poszczególnych rat kredytu przy przyjęciu stałego kursu franka szwajcarskiego w Banku na dzień podpisania Umowy ( pismo powodów k. 46-46v.)

Powodowie złożyli ponadto oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli skutkującego zawarciem Umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej CHF. Uzasadniając swoje stanowisko podali, że zawarli Umowę działając w błędnym przekonaniu, iż postanowienia umowne są zgodne z prawem i dobrymi obyczajami oraz nie naruszają zasady równości stron. Podnieśli nadto, że Bank przeliczając wysokość poszczególnych rat kredytu oraz pozostałego do spłaty kapitału stosował kursy zawarte w Tabeli Kursowej Banku i tym samym doprowadził do zawyżenia zobowiązania powodów i jednocześnie uzyskał dzięki temu dodatkowy zarobek ( d: oświadczenia powodów k. 319-320).

Zadłużenie powodów z tytułu Umowy kredytowej na dzień 26 kwietnia 2016 r. wynosi 278.288,61 CHF ( d: wyciąg z ksiąg banku (...) S.A. k. 163).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony i które nie budziły wątpliwości Sądu. Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe ponieważ przeprowadzanie tych dowodów było zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Czyniąc ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia, Sąd uzupełniająco posiłkował się także zeznaniami powodów A. T., S. T.. Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów w zakresie w jakim twierdzili, że nie zostali poinformowani w trakcie zawierania umowy o istnieniu ryzyka kursowego oraz jego wpływie na zobowiązanie względem Banku. Twierdzenia te są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, a w szczególności z oświadczeniem Kredytobiorcy, jakie również zostało przedstawione powodom, iż zostali zapoznani z istotą ryzyka walutowego oraz jego znaczenia dla wysokości wymagalnych rat spłaty kredytu oraz pozostałego kapitału.

Co więcej, strona powodowa składała wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bankowości na okoliczność wyliczenia wysokości rat (z podziałem na część kapitałową i odsetkową) jakie powodowie powinni uiszczać w przypadku uznania kredytu za kredyt indeksowany do CHF według kursu stałego z dnia podpisania Umowy. Sąd postanowił oddalić powyższy wniosek ze względu na fakt, iż okoliczności wskazane w tezie dowodowej nie są niezbędne do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powodowie dochodzili w niniejszej sprawie uznania przedmiotowej umowy za nieważną na podstawie art. 58§1 k.c. ewentualnie o uznania stosowanych przez pozwanego klauzul indeksacyjnych za niedozwolone tj. abuzywne w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. W konsekwencji uznania postanowień zawierających klauzule za niedozwolone strona powodowa żądała uznania, iż zobowiązanie kredytowe powinno być ustalane w oparciu o kurs stały franka szwajcarskiego w dacie zawarcia Umowy bądź uznanie całego kredytu de facto za kredyt złotowy.

Na wstępie należało wskazać, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w chwili zawarcia Umowy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W myśl ust. 2 omawianego artykułu umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać m.in. kwotę i walutę kredytu, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje.

W pierwszej kolejności Sąd uznał, że Umowa kredytowa zawarta przez strony spełniała wymagania określone w art. 69 ust. 1 i ust. 2 ustawy prawo bankowe. Określała bowiem świadczenia stron zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe, a także zawierała elementy wskazane w art. 69 ust. 2 ustawy. Klauzule indeksacyjne zawarte w Postanowieniach Ogólnych kredytu hipotecznego obowiązujących w pozwanym banku w chwili zawierania umowy, znajdujące zastosowanie do przedmiotowej umowy, miały znaczenie dla przeliczenia określonej w CHF kwoty kredytu na walutę polską, jednak nie wpływały na zmianę samej kwoty kredytu, która pozostawała niezmienna. To, że na skutek stosowania klauzul indeksacyjnych rzeczywista wysokość świadczenia banku jak i zadłużenia powodów z tytułu Umowy były zmienne nie wpływa na fakt, że formalny warunek określenia kwoty kredytu został spełniony. Umowa określała także sposób spłaty zobowiązania kredytowego. Samo zastosowanie klauzul indeksacyjnych wpływało jedynie na wysokość poszczególnych rat, natomiast pozostałe kwestie były regulowane przez Umowę oraz Postanowienia Ogólne kredytu hipotecznego znajdujące zastosowanie do Umowy. Nie sposób zatem uznać, że Umowa zawarta przez strony nie regulowała kwestii zasad i terminów spłaty zobowiązania powodów.

Ponadto Sąd nie dopatrzył się sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczność taka musiałaby istnieć w chwili zawierania umowy - tymczasem na początku jej obowiązywania była ona niewątpliwie korzystna dla powodów (o czym świadczy już sam fakt wyboru tej właśnie oferty Banku). Wysokość rat uiszczanych przez powodów na rzecz pozwanego była niewątpliwie niższa od rat dla tożsamego kredytu zaciągniętego w złotówkach bez klauzul indeksacyjnych. W chwili zawierania Umowy ten rodzaj kredytu na jaki zdecydowali się powodowie był najtańszym spośród wszystkich ofert na rynku, a zatem jak wskazał powód A. T. spełniał oczekiwania powodów, których celem było uzyskanie najkorzystniejszego produktu.

Reasumując tę część rozważań stwierdzić trzeba, że przedmiotowa umowa była ważna, jej postanowienia nie były sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego (art. 58 k.c.). Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 2016 r., sygn. akt II CSK 7590/15 (Legalis nr 1555664) badając kwestię skuteczności wypowiedzenia podobnej umowy, uznał, że umowa nie została skutecznie wypowiedziana, a tym samym przyjął, że była ona ważna, choć w sprawie były podnoszone zarzuty nieważności oparte między innymi na sprzeczności z przepisami art. 69 prawa bankowego (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 3 lutego 2017 r., sygn. akt I Aca 1786/15 oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14).

W dalszej kolejności należało odnieść się do podnoszonych przez powodów zarzutów abuzywności klauzul indeksacyjnych zawartych w Postanowieniach Ogólnych umowy tj. w § 5 ust. 5 oraz w § 2 ust. 4.

Odnośnie zarzutów strony powodowej w przedmiocie uznania klauzul indeksacyjnych za niedozwolone przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, stwierdzić trzeba, że sam fakt iż podobna klauzula została wpisana do rejestru Klauzul Niedozwolonych nie powoduje, że automatycznie klauzule będące przedmiotem niniejszego postępowania winny zostać uznane za abuzywne. W tym zakresie przytoczenia wymaga stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 23 października 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV CSK 142/13 ( Legalis nr 739733) zgodnie z którym sam fakt uznania za abuzywną nie powoduje wyłączenia danej klauzuli z obrotu ale winien skutkować w każdym przypadku zarzutu w indywidualnym układzie faktycznym. Innymi słowy, nawet w sytuacji, gdy umowa zawiera postanowienie, które jest uznane za niedozwolone, to w sposób automatyczny nie prowadzi to do uznania, że jest ono niedozwolone w konkretnej umowie z konsumentem. Każdorazowo, bowiem należy ocenić czy spełnione zostały przesłanki przewidziane w art. 385 ¹ § 1 k.c.

Zgodnie bowiem z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§1.). Nadto jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§2.). Nieuzgodnione indywidualnie są natomiast te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta(§ 3.). Przy czym ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4.).

Zatem dla uznania postanowienia umownego za abuzywne konieczne jest kumulatywne zaistnienie następujących przesłanek: stroną umowy jest konsument, postanowienie umowy nie zostało indywidualnie uzgodnione, postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza interesy konsumenta, postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy głównych świadczeń stron.

Powodowie twierdzili, że abuzywne były postanowienia umowy zawarte w § 5 ust. 5 oraz w § 2 ust. 4 Postanowień Ogólnych Umowy.

Nie budziło wątpliwości Sądu to, że powodowie zawierając umowę mieli status konsumentów zgodnie z art. 22 ¹ k.c. Żadne bowiem okoliczności nie świadczyły o tym, że było inaczej.

Dokonując oceny czy konkretne kwestionowane postanowienia były przedmiotem indywidualnych uzgodnień między bankiem a powodami należy mieć na uwadze, o czym była mowa wyżej, że ustawodawca wprowadził „domniemanie” braku indywidualnych uzgodnień postanowień umowy w przypadku gdy postanowienie umowy zostało zaczerpnięte z wzorca umowy. Wzorce umowne są definiowane jako wszelkie klauzule umowne opracowane jednostronnie przez podmioty, które mają zawrzeć wiele umów na identycznych warunkach kontraktowych. Przerzucenie ciężaru dowodu oznacza, że to przedsiębiorca – w niniejszej sprawie to (...) Bank (...) S.A. – będzie musiał wykazać, że pomimo posłużenia się klauzulą standardową- to postanowienie umowne zostało uzgodnione z konsumentem. ( wyrok Sądu Apleacyjnego w S. z 14 maja 2015 roku, sygn. akt I ACa 16/15, Legalis nr 1285021).

Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem Umowy zawartej z A. T., B. T. oraz S. T. jako konsumentami był oferowany przez pozwanego kredyt, stanowiący „gotowy produkt”, co oznacza, że pozwany opierał się na gotowym wzorcu umownym. W tej sytuacji to na pozwanym banku spoczywał obowiązek wykazania, że postanowienia dotyczące odesłania do Tabeli Kursów Walut Obcych były przedmiotem uzgodnień pomiędzy stronami, co jednakże nie zostało w toku postępowania udowodnione. W ocenie Sądu (...) Bank (...) S.A. tak redagując kwestionowane przez stronę powodową postanowienia przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości ostatecznie udzielonego kredytu jak i rat kredytu waloryzowanego kursem CHF poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej. Przedmiotowe postanowienia przyznają bowiem bankowi uprawnienie do określania wysokości kursu sprzedaży i kupna franka szwajcarskiego bez jakichkolwiek wytycznych, ram czy ograniczeń. Daje to pozwanemu dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu CHF w Tabeli Kursów Walut Obcych, a co za tym idzie kształtowania wysokości zobowiązań klientów, których kredyty waloryzowane są kursem CHF. Wymogu precyzyjności i jasności nie spełnia odwołanie w treści umowy do Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w banku w dniu uruchomienia kredytu bądź wysokości poszczególnych rat. Wprowadzenie klauzul w takim brzmieniu jest działaniem wbrew dobrym obyczajom, albowiem przeliczenie wartości zadłużenia powodów jak i poszczególnych rat dokonane zostało według kursu CHF dowolnie ustalonego przez bank. Wskazać należy, że postanowienia umowy dotyczące sposobu ustalania kwoty kredytu i wysokości poszczególnych rat poprzez odesłanie to Tabeli Kursów Walut Obcych nie dotyczy głównych świadczeń stron umowy. Sąd stwierdził zatem, że abuzywna jest ta część klauzul, która odsyła do arbitralnie ustalonego przez bank kursu CHF. W odniesieniu do tej części postanowień zostały bowiem zrealizowane przesłanki z art. 385 ¹ k.c., gdyż klauzule w tym zakresie są sprzeczne zarówno z dobrymi obyczajami jak i naruszają rażąco interesy powodów. Nie ma bowiem mowy o indywidualnych uzgodnieniach między stronami w tym zakresie, a powodowie nie mieli żadnego wpływu na treść tych postanowień. Sam bowiem fakt podpisania umowy, według przygotowanego odgórnie wzorca nie stanowi o indywidualnych uzgodnieniach, a pozwany nie wykazał, by ta część umów była objęta negocjacjami między stronami. Sąd podziela w tym zakresie argumentację wyrażoną w wyroku Sądu Okręgowy w Warszawie -Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 14 grudnia 2010 r. w sprawie XVII AmC 426/09 ( Legalis nr 815926) oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 października 2011 r. wydanego w sprawie VI ACa 420/11 (Legalis nr 414232).

Nie można równocześnie uznać by postanowienia zawarte w pozostałej części § 5 ust. 5 oraz w § 2 ust. 4 Postanowień Ogólnych Umowy tj. w zakresie samej zasady indeksacji stanowiły klauzule abuzywne. Indeksacja kredytu i zobowiązanie do spłaty kwoty kredytu przy zastosowaniu indeksacji CHF były bowiem wynikiem uzgodnień między stronami i już chociażby z tego powodu nie spełniają przesłanek o jakich mowa w art. 385 ¹ § 1 k.c. Powodowie taką właśnie umowę zawierającą klauzule indeksacyjne chcieli zawrzeć mając na uwadze korzyści związane z wysokością spłacanych rat.

Podkreślenia wymaga jednakże, że wbrew twierdzeniom powodów przyjęcie, że kwestionowane postanowienia umów w zakresie ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych są abuzywne, a co za tym idzie są bezskuteczne z mocy prawa i ex tunc nie świadczy o tym, że udzielone powodom kredyty są zwykłymi kredytami złotowymi. W myśl art. 385 ¹ § 2 k.c. strony umowy pozostają bowiem związane umowami w pozostałym zakresie. Strony wiązały zatem pozostałe, nieabuzywne postanowienia Umowy więc także te dotyczące samej zasady indeksacji.

Wskazać w tym miejscu należy, że o charakterze prawnym umowy decyduje jej treść, a zwłaszcza rodzaj oświadczeń które strony złożyły w momencie jej zawarcia i na spełnienie jakich świadczeń wskazały. Zgodnie bowiem z art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1.). W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2.). Natomiast jak wynika z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom(§ 1.). W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel(§ 2.).

W związku z powyższym skutki uznania tych postanowień za abuzywne nie mogą prowadzić do „zmiany charakteru zobowiązania”. Umowa przewidywała bowiem wprost, że zarówno wysokość udzielonego kredytu, jak i wysokość rat będzie indeksowana w stosunku do kursu CHF i to indeksowanie stanowi zasadniczą cechę tej umowy. Gdyby przyjąć twierdzenia powodów o złotowym (tj. bez indeksacji) charakterze umowy doszłoby do zmiany charakteru pierwotnego zobowiązania przewidującego indeksowanie zarówno kwoty udzielonego kredytu jak i wysokości rat. W związku z powyższym zdaniem Sądu, poprzez wyeliminowanie klauzul uznanych za abuzywne, nie doszło do zmiany charakteru umów kredytowych z indeksowanych na kredyty złotowe, albowiem stanowiłoby to zbyt daleko idąca ingerencję w treść umowy. Jak wynika zarówno z wniosku kredytowego, jak i bezpośrednio z treści umowy zgodnym zamiarem stron było zawarcie umowy o kredyt indeksowany w stosunku do CHF. Także inne postanowienia umowne, mające wpływ na wysokość zobowiązania stron, były dostosowane do tego zasadniczego ustalenia poczynionego przez strony Umowy. Uznanie za uzasadnione stanowiska powodów skutkowałoby wyeliminowaniem ryzyka kursowego, które było jednakże objęte zamiarem stron w momencie podpisania Umowy kredytowej. Nie ulega wątpliwości, że klauzula zezwalająca bankowi na przeliczanie wypłaconej kwoty kredytu, jak i rat kredytu zgodnie z kursem kupna i sprzedaży przewidzianym w Tabeli Kursów Walut Obcych była bezskuteczna, a na jej miejsce nie wchodziły zgodnie z dyspozycja art. 385 ¹ §1 k.c. żadne inne przepisy. Jednakże nie można jednocześnie uznać że wobec eliminacji przedmiotowego wzorca doszło do zasadniczej zmiany treści Umowy. Nadal pozostawała ona umową o kredyt indeksowany do CHF, a jedynie brak było normy która określałaby wysokość tej indeksacji. Eliminacja abuzywnej klauzuli nie prowadziła w niniejszej sprawie do zmiany prawnego charakteru stosunku obligacyjnego łączącego pozwanego z powodami. Wprawdzie wypłaty kredytu dokonano w PLN i raty pobierane były z konta powodów przez bank w PLN, ale nominał kapitału do spłaty na rachunkach określany był w CHF, raty i wypłacona kwota kredytów były przeliczane na CHF. Sama wypłata kredytu w złotych nie przesądza o tym, że jest to kredyt złotowy. Taka bowiem konstrukcja wynika z samej idei zawarcia umowy kredytu indeksowanego, który gwarantuje klientowi, że bank udostępni mu kwotę w złotych polskich odpowiadającą określonej kwocie CHF.

Powodowie zatem niezasadnie domagają się zapłaty kwoty 136.899,00 zł obliczonej jako różnica między wysokością pobranych przez pozwany bank rat kapitałowo–odsetkowych a wysokością rat które byłyby należne gdyby nie dokonano indeksacji w stosunku do CHF z zachowaniem oprocentowania opartego na stawce LIBOR 6M i przy kursie CHF z dnia zawarcia umowy.

Podkreślenia wymaga, że powodów łączyła z pozwanym umowa kredytowa, a zatem roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia, które ma bezpośredni związek z wykonaniem umowy kredytowej, jest nieuzasadnione. Na uwagę zasługuje w tym miejscu również okoliczność, że pozwany bank był upoważniony do pobierania bezpośrednio z konta powodów środków pieniężnych odpowiadających wysokości raty kredytu. W związku powyższym jeżeli wobec wyeliminowania niedozwolonych klauzul doszło do pobrania od powodów kwot większych niż należne to stanowi to uszczerbek w ich majątku, ale ponoszony w ramach odpowiedzialności kontraktowej pozwanego, która wynika z zawartej umowy kredytu, a nie z tytułu nienależnego świadczenia. W myśl bowiem art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W realiach niniejszej sprawy, w przypadku przyjęcia, że doszło do szkody poprzez pobranie od powodów kwot wyższych niż wynikałoby to z zawartej umowy pozwany ponosiłby odpowiedzialność na mocy art. 471 k.c. albowiem nienależyte wykonanie zobowiązania byłoby następstwem okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność, skoro stosował niedozwolone klauzule umowne.

Wobec takiego określenia odpowiedzialności pozwanego, to powodowie winni wykazać jaki obowiązek pozwany bank naruszył poprzez pobieranie takich a nie innych kwot w ramach rat kapitałowo-odsetkowych.

W tym zakresie zważyć należy, że wobec stwierdzonej abuzywności nieskuteczne było odesłanie w Umowie do kursu kupna i sprzedaży CHF ustalonego przez bank w Tabeli Kursów Walut Obcych, ale jednocześnie istotnym dla sprawy jest fakt, że na miejsce wyeliminowanych klauzul nie wchodziły inne uregulowania. Umowa wiązała natomiast strony w pozostałym zakresie, w tym zwłaszcza w części dotyczącej indeksowania kredytu i rat do CHF. Koniecznym zatem było ustalenie jaki inny kurs należało zastosować by wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego. Nadto nie ulega wątpliwości, że przy kredycie indeksowanym bank ponosi koszty tj. chodzi o akcję kredytową dotyczącą uzyskania odpowiedniego kapitału w CHF. Dlatego też koniecznym przy wyliczeniach winno być uwzględnienie również marży banku, która stanowiłaby gwarantowane, minimalne wynagrodzenie w uczciwym, konsumenckim obrocie prawnym ( wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, Legalis nr 1281601). Banki różnicując ceny uzyskują bowiem zysk na transakcjach walutowych, spread walutowy jest zatem zyskiem banku, a kosztem klienta. Powodowie natomiast, chociaż w tym zakresie to na nich ciążył prawny obowiązek, nie wykazali aby kurs franka szwajcarskiego zastosowany do określenia zobowiązań stron umowy, przy założeniu chociażby minimalnego ale godziwego zysku banku był nieuczciwy.

W myśl zasady rozkładu ciężaru dowodu to strona powodowa powinna udowodnić, że bank stosował zawyżone i tym samym nierynkowe kursy CHF, nieuzasadnione w stosunku do pojęcia uczciwego zysku do jakiego bak miał prawo i jaką szkodę odniosła w wyniku zastosowania kursów CHF ustalonych według Tabeli Kursów Walut Obcych, a nie odpowiedniego kursu uwzględniającego uczciwy zysk. Temu wymogowi powodowie nie sprostali, nie służyły temu złożone wnioski dowodowe.

Ponadto powodowie w dniu 9 lipca 2015 złożyli pozwanemu pismo w którym wskazali, że uchylają się od skutków prawnych oświadczeń woli skutkujących zawarciem Umowy kredytowej z uwagi na to, że zostały złożone przez nich pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej z uwagi na brak wiedzy, że klauzule indeksacyjne zawarte w umowach kredytowych stanowią niedozwolone postanowienia umowne. Okoliczności te zdaniem Sądu nie mogły być podstawą do skutecznego uchylenia się od skutków oświadczenia woli ponieważ nie dotyczą treści czynności prawnej zgodnie z art. 84 k.c. W trakcie procedury zawierania umowy kredytowej powodowie zostali należycie poinformowani o istniejącym ryzyku związanym z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz o istocie samego kredytu.

O kosztach postępowania Sad orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości solidarnie powodów, jako stronę przegrywającą sprawę. Przy czym na podstawie art. 108 §1 k.p.c. Sąd pozostawił szczegółowe wyliczenia w tym zakresie referendarzowi sądowemu.

Z uwagi na powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.