Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXIV Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jacek Tyszka

Protokolant: protokolant sądowy Beata Klimek

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuraturę Okręgową w Gdańsku i Ministra Sprawiedliwości

o zapłatę

1. oddala powództwo;

2. nie obciąża powoda kosztami procesu.

Sygn. akt XXIV C 915/13

UZASADNIENIE

Zarządzeniem z 4 września 2013 roku, wydanym w sprawie XXIV C 735/13, wyłączono do odrębnego rozpoznania datowany na 12 sierpnia 2013 roku pozew M. W., w którym domagał się on zasądzenia od Skarbu Państwa - Prokuratury Okręgowej w Gdańsku kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

W uzasadnieniu powód wskazał, że 18 lutego 2012 roku został aresztowany
i osadzony w Areszcie Śledczym w G. na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Gdańsku z 20 lutego 2012 roku, X Kp 149/12, w związku
z postępowaniem przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową
w G. pod sygnaturą V Ds. 95/11. Jednocześnie rozpoczęto wobec powoda wykonywanie kary pozbawienia wolności na podstawie wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w Gdańsku w sprawie II K 547/10.

W opinii powoda jednoczesne wykonywanie wobec niego kary oraz środka zapobiegawczego narusza sferę jego konstytucyjnych wolności i praw oraz wytwarza stan niepewności co do treści jego praw i obowiązków i warunków ich ograniczenia. Powód wskazał, że stosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania, daleko bardziej ogranicza jego prawa i wolności niż pozbawienie wolności, co uniemożliwia mu odbywanie kary w stosownych warunkach (k. 4 - 5 - pozew).

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuraturę Okręgową w Gdańsku i Ministra Sprawiedliwości wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że powód nie wykazał by doszło do działania lub zaniechania, które miało wywołać krzywdę po stronie powoda, istnienia tejże krzywdy oraz związku przyczynowego pomiędzy nimi. Nie został także udowodniony rozmiar i intensywność doznanego przez powoda uszczerbku niematerialnego. Pozwany podkreślił, że w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie przewidziane prawem przesłanki uzasadniające zastosowanie i utrzymanie wobec powoda środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, zaś jego równoczesne stosowanie w przypadku wykonywania wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności znajduje pełne oparcie w przepisach prawa oraz jest potwierdzone w orzecznictwie (k. 44 - 52 - odpowiedź na pozew).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Prokuratura Okręgowa w Gdańsku prowadziła pod sygnaturą Ds. 95/11 postępowanie przygotowawcze przeciwko powodowi, którego podejrzewała m.in. o zbrodnię z art. 310 § 1 k.k., zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż lat 5 albo karą 25 lat pozbawienia wolności. Postanowieniem Sądu Rejonowego Gdańsk - Południe w Gdańsku z 20 lutego 2012 roku, X Kp 149/12, zastosowano wobec powoda środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres od 18 lutego do 18 maja 2012 roku. Jednocześnie powód rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Gdańsk - Północ w sprawie II K 574/10. Kolejnymi postanowieniami przedłużano wobec powoda tymczasowe aresztowanie o następne trzymiesięczne okresy, z uwagi na konieczność zapewnienia prawidłowego toku postępowania przygotowawczego. Jak wynikało z postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 13 listopada 2013 roku, II AKp 68/13 stosowanie wobec powoda tymczasowego aresztowania uzasadnione było surowością grożącej mu kary oraz obawą ucieczki bądź ukrywania się (niesporne, k. 4 - 5 - pozew, k. 44 – 52 - odpowiedź na pozew).

Roszczenie powoda wynikało z art. 23 k.c., który statuuje zasadę ochrony przez prawo cywilne dóbr osobistych człowieka. Formy ochrony określa zaś art. 24 k.c., zgodnie z którym osoba, której dobra osobiste zostały naruszone, może żądać ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Nadto na podstawie art. 448 k.c. osoba taka może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Jak wynika z powołanych powyżej przepisów, aby można było mówić
o naruszeniu dóbr osobistych danego podmiotu muszą łącznie wystąpić przesłanki
w postaci: a) istnienia dobra osobistego, którego ochrony domaga się powód,
b) zagrożenia albo naruszenia tego dobra przez działanie pozwanego, oraz c) bezprawnego charakteru tego działania. Podkreślenia wymaga fakt, że powód musi jedynie wykazać istnienie dwóch pierwszych przesłanek, bowiem bezprawność działania, zgodnie z art. 24 k.c. objęta jest domniemaniem. Tym samym w toku postępowania w sprawie naruszenia dóbr osobistych bezprawność działania jest przyjmowana za punkt wyjścia w rozważaniach i to strona pozwana, wykazując okoliczność przeciwną, tj. brak bezprawności, może zwolnić się od odpowiedzialności za dokonane naruszenie.

Naruszenie dóbr osobistych powód wiązał z faktem jednoczesnego stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania oraz wykonywania kary pozbawienia wolności. Jakkolwiek powód w toku postępowania nie wskazał wprost, jakie dobro osobiste miało zostać naruszone przez działania pozwanego to mając na uwadze przytaczane na poparcie żądania okoliczności faktyczne, uznać należało, że domagał się on udzielenia ochrony z uwagi na naruszenie dobra osobistego w postaci możliwości odbywania kary pozbawienia wolności w godziwych warunkach.

Zgodnie z art. 258 § 1 pkt 1 oraz § 2 k.p.k. tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, jak również w związku z grożącą mu surową karą, jeśli zarzuca się mu popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat. Jak wynika z art. 250 § 2 k.p.k. środek ten może zostać także orzeczony na etapie postępowania przygotowawczego wobec podejrzanego, na wniosek prokuratora. W świetle ustalonego stanu faktycznego, mając na uwadze chociażby wysokość grożącej powodowi kary, należało stwierdzić, że istniały podstawy do orzeczenia o tymczasowym aresztowaniu powoda. Możliwość jednoczesnego zastosowania powołanego środka zabezpieczającego oraz wykonywania kary pozbawienia wolności bezpośrednio wynika zaś z art. 223a k.k.w., zgodnie z którym tymczasowo aresztowany, wobec którego wykonywana jest kara pozbawienia wolności w innej sprawie, korzysta z uprawnień takich jak skazany
z przewidzianymi w tym przepisie wyjątkami. Dopuszczalność tego typu sytuacji nie budzi także wątpliwości w orzecznictwie (por. uchwała Sądu Najwyższego z 30 października 1997 roku, I KZP 17/97, OSNKW 1997/11-12/88, postanowienie Sądu Najwyższego z 2 września 1998 roku, IV KZ 160/98, Prok.i Pr.(...), postanowienie Sądu Najwyższego z 10 grudnia 1999 roku III KO 121/99, Prok.i Pr.-wkł. 2000/3/9). Warto także zauważyć, że powyższe wnioski potwierdza także pośrednio art. 63 § 1 i 2 k.k., zgodnie z którym na poczet orzeczonej kary zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie. Wynika stąd, że możliwa jest sytuacja zbiegu kary pozbawienia wolności i środka zabezpieczającego, który wywołuje tożsamy skutek (i wówczas nie dojdzie do zaliczenia okresu pozbawienia wolności na poczet orzeczonej w przyszłości kary w sprawie, gdzie zastosowano ów środek).

Należało ponadto wskazać, że z treści zacytowanego art. 223a k.k.w. wynika,
że przepisy prawa nie tylko dopuszczają ale także w sposób wyczerpujący określają zakres swobód i uprawnień, jaki przysługuje w takiej sytuacji osobie osadzonej. Dlatego też w ocenie Sądu za chybiony należało uznać zarzut powoda, jakoby zaistniała sytuacja wywoływała u niego stan niepewności co do przysługujących mu praw i obowiązków. Jednocześnie dodać należy, że ograniczenie praw osadzonego odbywającego karę pozbawienia wolności z uwagi na orzeczenie wobec niego tymczasowego aresztowania jest w pełni uzasadnione funkcją stosowania tego środka zabezpieczającego, jaką jest zapewnienie prawidłowego przebiegu postępowania przygotowawczego, na co zwrócił uwagę w swych rozważaniach Trybunał Konstytucyjny (postanowienie z 19 lipca 2013 roku, (...).

W świetle powyższych rozważań stwierdzić należało, że w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda - działania pozwanego były podejmowane na podstawie i w ramach obowiązujących przepisów prawa oraz stanowiły dopuszczalne z punktu widzenia regulacji konstytucyjnej ograniczenie praw i wolności powoda. Tym samym roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie, dlatego też powództwo, jako bezzasadne, podlegało oddaleniu,
w związku z czym Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym
w przypadku szczególnie uzasadnionym możliwe jest odstąpienie od obciążenia strony przegrywającej kosztami procesu w całości lub w części. W przedmiotowej sprawie,
z uwagi na fakt że powód odbywał karę pozbawienia wolności i nie posiadał żadnego majątku przyjąć należało, że powyższa przesłanka została spełniona. Sąd postanowił zatem nie obciążać powoda kosztami procesu, w związku z czym orzekł jak w punkcie 2 wyroku.