Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Paweł Duda

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Flaga

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Centrum (...)

o zapłatę

I.  zasądza od Skarbu Państwa – Dyrektora Centrum (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 1.204.827,39 zł (milion dwieście cztery tysiące osiemset dwadzieścia siedem złotych trzydzieści dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2024 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza tytułem zwrotu kosztów postępowania od Skarbu Państwa – Dyrektora Centrum (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 71.059 zł (siedemdziesiąt jeden tysięcy pięćdziesiąt dziewięć złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXV C 17/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 czerwca 2025 r.

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. pozwem z dnia 30 grudnia 2022 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Centrum (...) kwoty 1.204.827,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot: 1) 1.788,29 zł od dnia 14 lutego 2019 r. do dnia zapłaty,
2) 11.421.87 zł od dnia 14 lutego 2019 r. do dnia zapłaty, 3) 110.758,40 zł od dnia 23 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty, 4) 75.872,39 zł od dnia 29 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,
5) 85.637,85 zł od dnia 9 września 2019 r. do dnia zapłaty, 6) 84.077,02 zł od dnia 20 lipca 2020 r. do dnia zapłaty, 7) 69.621,61 zł od dnia 27 lipca 2020 r. do dnia zapłaty,
8) 147.134,59 zł od dnia 27 lipca 2020 r. do dnia zapłaty, 9) 106.991,91 zł od dnia 28 lipca 2020 r. do dnia zapłaty, 10) 72.846,42 zł od dnia 7 października 2020 r. do dnia zapłaty,
11) 96.588,09 zł od dnia 30 marca 2021 r. do dnia zapłaty, 12) 43.224,83 zł od dnia 7 maja 2021 r. do dnia zapłaty, 13) 14.489,41 zł od dnia 10 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,
14) 36.816,09 zł od dnia 27 lipca 2021 r. do dnia zapłaty, 15) 90.486,85 zł od dnia 2 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty, 16) 157.071,77 zł od dnia 9 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 22 czerwca 2017 r. pomiędzy powodem a Skarbem Państwa, w imieniu którego działało Centrum (...) (zwany dalej również: (...)) zawarta została umowa o dofinansowanie projektu pn. „Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowej generacji w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)”, współfinansowanego ze środków europejskich Programu Operacyjnego (...). Zgodnie z umową
o dofinansowanie, wartość projektu (...) Sp. z o.o. miała wynieść 36.635.490,96 zł,
a (...) zobowiązało się wypłacić powodowi na poczet realizacji projektu wsparcie ze środków publicznych do maksymalnej wartości 24.204.000,27 zł. Powód winien wybrać wykonawców prac niezbędnych do realizacji projektu w sposób zgodny z postanowieniami „Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020” („wytycznymi horyzontalnymi”) oraz „Zasadami kwalifikowania wydatków w ramach I Osi Priorytetowej Programu Operacyjnego (...) za lata 2014-2020 stanowiących załącznik do Regulaminu konkursu” (”wytycznymi programowymi”). Ogłaszając postępowanie na wybór wykonawcy przedmiotowego projektu, powód wprowadził postanowienie, że składający ofertę ma obowiązek wnieść wadium o wartości 1.000.000 zł w formie pieniężnej na wskazany rachunek bankowy. W rezultacie kontroli realizacji projektu (...) zarzuciło powodowi naruszenie polegające na tym, że wymagał wniesienia przez wykonawcę wadium na zbyt wysokim poziomie i wyłącznie w formie pieniężnej, co mogło utrudnić dostęp do zamówienia. W związku z tymi zarzutami (...) nałożyło na powoda korektę finansową, ostatecznie w wysokości 5% wartości dofinansowania. W ocenie powoda takie działania (...) nie znajdowały oparcia
w przepisach prawa ani w postanowieniach umowy o dofinansowanie, gdyż nie doszło do naruszenia prawa, postanowień wytycznych horyzontalnych lub wytycznych programowych ani umowy o dofinansowanie. W sprawie niniejszej powód dochodzi zwrotu niewypłaconych kwot dofinansowania, o które zostały niezasadnie pomniejszone płatności należne powodowi.

Pozwany Skarb Państwa – Dyrektor Centrum (...)
w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnienie pozwany wskazał, że powód w zapytaniu ofertowym na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej w ramach przedsięwzięcia ,,Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowej generacji w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)” określił wysokość wadium na poziomie 1.000.000 zł, zastrzegając jednocześnie, że może ono zostać wniesione wyłącznie w formie pieniężnej na rachunek bankowy zamawiającego. Decyzja ta została podjęta pomimo zgłoszonych przez pozwanego zastrzeżeń, wyrażonych w rekomendacjach (...), wydanych na etapie kontroli ex-ante postępowania. Według pozwanego, ustalenie tak wysokiego wadium, bez dopuszczenia alternatywnych form jego wniesienia, mogło znacząco ograniczyć dostępność postępowania przetargowego dla potencjalnych wykonawców, którzy nie dysponowali wolnymi środkami finansowymi w wymaganej wysokości. Wprowadzenie możliwości wniesienia wadium w innych dopuszczalnych formach (np. gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej) sprzyjałoby zwiększeniu konkurencyjności postępowania oraz zapewnieniu szerszego dostępu do zamówienia. Brak takiej możliwości sprawił, że wykonawcy niemający odpowiednich środków finansowych zostali de facto wykluczeni
z udziału w postępowaniu, co postawiło wybranego wykonawcę w pozycji uprzywilejowanej względem pozostałych uczestników rynku. Działanie powoda naruszało zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, a tym samym stanowiło naruszenie § 6 ust. 1 pkt 4 lit. a, § 7 ust. 2 zd. drugie umowy o dofinansowanie oraz pkt 6.5 pkt 1 i 6.5.2 pkt 8 wytycznych horyzontalnych. W tej sytuacji (...) uprawnione było do nałożenia korekty finansowej, ze względu na wystąpienie naruszenia noszącego cechy nieprawidłowości, zdefiniowanej w art. 2 pkt 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr (...) z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego
i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (zwanego dalej również „Rozporządzeniem ogólnym”).

W piśmie procesowym z 27 marca 2025 r. powód podniósł dodatkowo, że nałożenie przez pozwanego korekty finansowej na projekt powoda stanowi naruszenie art. 5 k.c. oraz wynikającego z prawa Unii Europejskiej obowiązku równego traktowania beneficjentów pomocy publicznej, bowiem pozwany w ramach oceny ex-ante zapytania ofertowego, ogłoszonego przez innego beneficjenta – (...) Sp. z o.o., skierował do tego beneficjenta wskazania dotyczące sposobu wnoszenia wadium o zupełnie innej treści niż do powoda.

Pozwany w piśmie procesowym z 22 kwietnia 2025 r. wskazał, że Skarb Państwa nakładając na powoda korektę finansową w wysokości 5% nie naruszył zasady równego traktowania beneficjentów pomocy publicznej oraz nie naruszył art. 5 k.c., z przepisów prawa wynika, że to na powodzie ciążył prawny obowiązek prawidłowego wydatkowania środków publicznych, a zadaniem instytucji pośredniczącej i zarządzającej w wydatkowaniu środków unijnych jest zapewnienie, by wydatki związane z realizacją projektów i programów finansowanych ze środków Unii Europejskiej były dokonywane zgodnie z procedurami określonymi w umowie międzynarodowej lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykorzystaniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. prowadzi działalność, której głównym przedmiotem jest telekomunikacja przewodowa (odpis z KRS – k. 24-26v.).

W 2017 r. Centrum (...) (dalej jako (...)), jako Instytucja pośrednicząca w ramach Programu Operacyjnego (...) dla działania
1.1 – Wyeliminowanie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do szerokopasmowego Internetu o wysokich przepustowościach, ogłosiła konkurs nr (...) (...) na wybór projektów realizowanych przez beneficjentów nakierowanych na osiągnięcie celów działania 1.1 Programu Operacyjnego (...) (dalej jako (...)).
W konkursie tym wniosek o dofinansowanie złożyła (...) spółka jawna – (...) (poprzednik prawny (...) Sp. z o.o.), na projekt pn. „Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowej generacji w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)”. Zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie, przedmiotem projektu było wybudowanie telekomunikacyjnej infrastruktury szerokopasmowej umożliwiającej korzystanie z usług elektronicznych na obszarze (...), który znajduje się w północnej części województwa (...). Zasięg projektu obejmował obszar przeszło 140 miejscowości na obszarze 20 gmin, zaś w ramach projektu zaplanowano doprowadzenie infrastruktury do kilkunastu tysięcy gospodarstw domowych oraz wszystkich placówek oświatowych. Projekt zakładał realizowanie prac w systemie „zaprojektuj i wybuduj”. Budżet projektu został określony na 36.635.490,96 zł, w tym: wydatki kwalifikowane 29.397.747,63 zł (w tym środki wspólnotowe 24.988.085,45 zł)
i wydatki niekwalifikowane 7.237.743,33 zł (wniosek o dofinansowanie – k. 290-303v., wydruk ze strony internetowej (...) ogłoszenie o konkursie – k. 304-309v.).

W wyniku uwzględnienia powyższego wniosku o dofinansowanie projektu, w dniu
22 czerwca 2017 r. zawarta została pomiędzy Skarbem Państwa, w imieniu którego działa (...) („instytucja pośrednicząca”) a (...) Sp. z o. o. („beneficjent”) umowa nr (...) (...) o dofinansowanie projektu pn. „Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowej generacji w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)” w ramach Programu Operacyjnego (...) na lata 2014-2020 (zwana dalej „umową o dofinansowanie”).

Do umowy zastosowanie miały regulacje m.in. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) (zwane dalej również ,,rozporządzeniem ogólnym”) oraz ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020.

Na podstawie umowy o dofinansowanie instytucja pośrednicząca przyznała beneficjentowi dofinansowanie z budżetu środków europejskich w maksymalnej wysokości 24.204.000,27 zł, stanowiące nie więcej niż 85% kwoty całkowitych wydatków kwalifikowalnych projektu (§ 2 ust 4 umowy). Beneficjent zobowiązał się wnieść wkład własny w kwocie 4.271.294,20 zł, co stanowi 15% kwoty całkowitych wydatków kwalifikowalnych projektu (§ 2 ust. 6 umowy) oraz zobowiązał się zrealizować projekt
w zakresie rzeczowym zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie w okresie od 1 listopada
2017 r. do 31 października 2020 r. (§ 3 ust. 1 umowy).

Beneficjent zobowiązał się do realizacji projektu w pełnym zakresie, postanowieniami umowy, w terminach wskazanych w § 3 ust. 1, z należytą starannością, w szczególności ponosząc wydatki celowo, rzetelnie, racjonalnie i oszczędnie z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, zasady optymalnego doboru metod
i środków służących osiągnięciu założonych celów, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zasadami obowiązującymi w ramach Programu oraz w sposób, który zapewni prawidłową i terminową realizację projektu oraz osiągnięcie celów (produktów i rezultatów) zakładanych we wniosku o dofinansowanie (§ 4 ust 3 umowy).

W umowie postanowiono, że dofinansowanie może zostać przekazane beneficjentowi w formie: 1) zaliczki, lub 2) refundacji nie będącej płatnością końcową, oraz 3) refundacji przekazywanej jako płatność końcowa, na wskazany przez beneficjenta rachunek bankowy
(o numerze podanym w umowie), w terminie nie dłuższym niż 21 dni licząc od dnia zatwierdzenia wniosku o płatność przez instytucję pośrednicząca, pod warunkiem dostępności środków (§ 5 ust. 1, 2 i 9 umowy). W sytuacji, gdy instytucja pośrednicząca w wyniku analizy pozyskanych informacji i danych stwierdzi, że istnieje wysokie ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w związku z realizacją projektu, może zastosować jedno z poniższych rozwiązań: 1) nie będą wypłacane beneficjentowi zaliczki (projekt będzie rozliczany wyłącznie na podstawie refundacji); 2) beneficjentowi wypłacona zostanie pierwsza zaliczka w wysokości maksymalnie 10% dofinansowania, którą beneficjent będzie zobowiązany rozliczyć w terminach i na zasadach określonych w umowie – akceptacja rozliczenia tej zaliczki przez instytucję pośredniczącą zostanie poprzedzona weryfikacją w siedzibie beneficjenta dokumentów potwierdzających rozliczone wydatki oraz sposobu i miejsca realizacji projektu; 3) może dokonać wstrzymania biegu terminu określonego w ust. 9 oraz wypłaty środków. Powyższe dotyczy w szczególności sytuacji, gdy w ocenie instytucji pośredniczącej istnieje uzasadnione podejrzenie wcześniejszego wystąpienia nieprawidłowości w związku z projektem, względnie dopuszczenia się przez beneficjenta nieprawidłowości w ramach innych projektów, nie objętych umową – wynikające
w szczególności z faktu prowadzenia w tym przedmiocie przez właściwe organy lub podmioty postępowań wyjaśniających, sprawdzających, przygotowawczych lub sądowych. Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo zaistnienia nieprawidłowości wymagającej dalszego dochodzenia i dokonania ustaleń co do stanu faktycznego, instytucja pośrednicząca może dokonać wstrzymania biegu terminu określonego w ust. 9 oraz wypłaty środków na czas konieczny dla ich przeprowadzenia (§ 5 ust. 9a umowy).

Beneficjent zobowiązał się do zapoznania się oraz stosowania w związku z realizacją projektu m.in.: a) Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie kwalifikowalności wydatków
w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 z dnia 19 września 2016 r. (zwanych dalej również jako „Wytyczne horyzontalne”), b) Katalogu wydatków kwalifikowalnych w projektach realizowanych w ramach I osi priorytetowej Programu Operacyjnego (...) stanowiącego załącznik do Szczegółowego opisu osi priorytetowych Programu Operacyjnego (...) na lata 2014-2020, oraz Zasad kwalifikowania wydatków w ramach I Osi Priorytetowej Programu Operacyjnego (...) na lata 2014-2020 stanowiących załącznik do Regulaminu konkursu (zwanych dalej również jako „Wytyczne programowe”), a także do realizacji projektu zgodnie
z obowiązującym aktami prawa krajowego i unijnego, a także przestrzegania zasad unijnych w zakresie realizacji zasad horyzontalnych, o których mowa w art. 5, 7 i 8 rozporządzenia ogólnego (§ 6 ust. 1 pkt 4-7 umowy). Instytucja pośrednicząca uprawniona była do wstrzymania wypłaty dofinansowania w przypadku wystąpienia uzasadnionych podejrzeń, że projekt jest realizowany niezgodnie z umową (w szczególności w razie stwierdzenia rozbieżności w realizacji projektu w stosunku do opisu projektu zawartego we wniosku
o dofinansowanie, niezłożenia przez beneficjenta na wezwanie instytucji pośredniczącej informacji i wyjaśnień dotyczących realizacji projektu, nieusunięcia braków lub błędów
w dokumentacji związanej z realizacją projektu, stwierdzenia braków postępów w realizacji projektu) lub jeżeli występują zastrzeżenia co do prawidłowości wydatkowania dotychczas przekazanego beneficjentowi dofinansowania) (§ 6 ust. 2 umowy).

W umowie wskazano, że beneficjent jest zobowiązany przestrzegać unijnych
i krajowych przepisów oraz postanowień dokumentów, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 4 lit a i b umowy, które regulują kwestie udzielania zamówień publicznych (§ 7 ust. 1 umowy), stosować przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych do udzielania zamówień publicznych w ramach projektu, w przypadku gdy wymóg jej stosowania wynika z ww. ustawy;
w przypadku, gdy brak jest wymogu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, beneficjent zobowiązany jest udzielić zamówienia publicznego w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania oferentów, zgodnie z aktualnymi dokumentami, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 4 lit. a i b umowy (§ 7 ust. 2 umowy).
W przypadku naruszenia w projekcie przepisów lub postanowień wytycznych, o których mowa w ust. 1, instytucja pośrednicząca może wymierzać korekty finansowe ustalane na zasadach określonych w art. 24 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej
2014-2020 (§ 7 ust. 5 umowy).

Beneficjent zobowiązany został do poddania się kontrolom oraz audytom w zakresie prawidłowości realizacji projektu, przeprowadzanym przez instytucję pośredniczącą, instytucję zarządzającą PO PC, instytucję audytową, Komisję Europejską, Europejski Trybunał Obrachunkowy lub inną instytucję uprawnioną do przeprowadzenia kontroli lub audytu na podstawie odrębnych przepisów lub upoważnień (§ 13 ust. 1 umowy).
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w projekcie lub wysokiego ryzyka ich wystąpienia, beneficjent zobowiązany jest do podjęcia odpowiednich działań, zmierzających do usunięcia nieprawidłowości lub zapobieżenia im, w tym do wykonania zaleceń lub wykorzystania rekomendacji. Zobowiązanie to dotyczy wszelkich przypadków realizacji projektu w sposób niezgodny z umową oraz ryzyko wystąpienia takiej sytuacji, także
w przypadku, gdy nie stanowią one nieprawidłowości w rozumieniu umowy (§ 13 ust. 30 umowy).

Warunkiem uznania wydatków za kwalifikowalne jest poniesienie ich przez beneficjenta lub podmiot wskazany we wniosku o dofinansowanie w związku z realizacją projektu, zgodnie z przepisami i dokumentami, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 4 (§ 18 ust. 1 i 2 umowy).

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości: 1) przed zatwierdzeniem wniosku
o płatność – instytucja pośrednicząca dokonuje pomniejszenia wartości wydatków kwalifikowalnych ujętych we wniosku o płatność złożonym przez beneficjenta o kwotę wydatków poniesionych nieprawidłowo; 2) w uprzednio zatwierdzonym wniosku o płatność – właściwa instytucja nakłada korektę finansową na podstawie art. 24 ustawy wdrożeniowej.
W przypadku wystąpienia nieprawidłowości, o których mowa w ust. 1 pkt. 1, w zakresie wydatkowania środków zaliczki oraz ust. 1 pkt. 2, beneficjent zobowiązuje się do zwrotu nieprawidłowo wydatkowanych środków wraz z odsetkami na rachunki wskazane przez instytucję pośredniczącą (§ 19 ust. 1 umowy). W przypadku braku dobrowolnego zwrotu środków przez beneficjenta, instytucja pośrednicząca wszczyna procedurę odzyskania od beneficjenta ustalonej do zwrotu kwoty dofinansowania wraz z odsetkami zgodnie z art. 207 ustawy o finansach publicznych,, tj. wzywa beneficjenta do dokonania zwrotu lub wyrażenia zgody na potrącenie należności w terminie 14 dni od doręczenia wezwania, a w przypadku bezskutecznego upływu terminu – wydaje decyzję, o której mowa w art. 207 ust. 9 ustawy
o finansach publicznych, określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz sposób zwrotu środków (§ 19 ust. 2 umowy).

W umowie o dofinansowanie wskazano, że ilekroć w umowie jest mowa
o „nieprawidłowości” – należy przez to rozumieć nieprawidłowość, o której mowa w art. 2 pkt 36 rozporządzenia ogólnego, tj. każde naruszenie prawa unijnego lub krajowego dotyczącego stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem (§ 1 pkt 6 umowy), a o „zamówieniu publicznym” – należy przez to rozumieć pisemną umowę odpłatną, zawartą pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane przewidziane w projekcie realizowanym w ramach Programu, przy czym dotyczy to zarówno umów o udzielenie zamówień zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych, jak i umów dotyczących zamówień udzielanych zgodnie z zasadą konkurencyjności, o której mowa odpowiednio w podrozdziale 6.5.2 wytycznych wymienionych w § 6 ust. 1 pkt 4 lit. a (§ 1 pkt 22 umowy).

(umowa nr (...) (...)o dofinansowanie projektu „ Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowej generacji w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...) ”, zawarta w dniu 22.06.2017 r. – k. 247-267).

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na latach 2014-2020 (wytycznymi horyzontalnymi), udzielanie zamówienia w ramach projektu przez beneficjenta następuje zgodnie z zasadą konkurencyjności w przypadku: beneficjenta nie będącego zamawiającym w rozumieniu Pzp w przypadku zamówień o wartości przekraczającej 50 tys. PLN netto, tj. bez podatku od towarów i usług (VAT) (podrozdział 6.5.2 pkt 1 lit a). Warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, o ile zostaną zawarte w zapytaniu ofertowym, określane są w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia publicznego, zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców; nie można formułować warunków przewyższających wymagania wystarczające do należytego wykonania zamówienia (podrozdział 6.5.2 pkt 8).

Zgodnie z postanowieniami pkt. 11 podrozdziału 6.5.2 wytycznych horyzontalnych,
w celu spełnienia zasady konkurencyjności należy:

a)  upublicznić zapytanie ofertowe zgodnie z warunkami, o których mowa w pkt. 13 lub 14, które zawiera co najmniej:

i.  opis przedmiotu zamówienia,

ii.  warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, przy czym stawianie warunków udziału nie jest obowiązkowe,

(...).  kryteria oceny oferty,

iv.  informację o wagach punktowych lub procentowych przypisanych do poszczególnych kryteriów oceny oferty,

v.  opis sposobu przyznawania punktacji za spełnienie danego kryterium oceny oferty,

vi.  termin składania ofert,

vii.  termin realizacji umowy,

viii.  informację na temat zakazu powiązań osobowych lub kapitałowych, o którym mowa w pkt 2 lit. a,

ix.  określenie warunków istotnych zmian umowy zawartej w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, o ile przewiduje się możliwość zmiany takiej umowy,

x.  informację o możliwości składania ofert częściowych, o ile zamawiający taką możliwość przewiduje,

xi.  opis sposobu przedstawiania ofert wariantowych oraz minimalne warunki, jakim muszą odpowiadać oferty wariantowe wraz z wybranymi kryteriami oceny, jeżeli zamawiający wymaga lub dopuszcza ich składanie,

xii.  informację o planowanych zamówieniach, o których mowa w pkt 8 lit. h podrozdziału 6.5, ich zakres oraz warunki, na jakich zostaną udzielone. o ile zamawiający przewiduje udzielenie tego typu zamówień;

b)  wybrać najkorzystniejszą ofertę zgodną z opisem przedmiotu zamówienia, złożoną przez wykonawcę spełniającego warunki udziału w postępowaniu w oparciu
o ustalone w zapytaniu ofertowym kryteria oceny.

( wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków – k. 336-345v.).

(...) Sp. z o.o. zamierzała zrealizować przedmiotowy projekt za pomocą podwykonawcy. W dniu 27 października 2017 r. powodowa spółka wystosowała zapytanie ofertowe na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej w ramach przedsięwzięcia „Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowego generacji
w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)”, publikując
je w Bazie Konkurencyjności. Projekt zakładał wybudowanie pasywnej sieci dostępowej typu (...) oraz węzłów dostępowych wraz z infrastruktura towarzyszącą. W zapytaniu ofertowym powodowa spółka zastrzegła, że wykonawca przed upływem terminu składania ofert zobowiązany jest do wniesienia wadium w kwocie 1.000.000 zł na wskazany tam rachunek bankowy. Termin składania ofert ustalono do dnia 18 grudnia 2017 r. Ponadto w zapytaniu ofertowym postawiono warunki udziału w postępowaniu w zakresie wiedzy i doświadczenia wykonawcy przy realizacji w ostatnich latach podobnych projektów. Przed ustaleniem wysokości wadium spółka (...) zrobiła rozeznanie na rynku w przedmiocie wysokości
i formy wadium w podobnych projektach, po czym uznała, że kwota wadium jest odpowiednia do tego zamówienia. Spółce zależało, żeby dochować terminu realizacji projektu i żeby ofert nie składały podmioty, które nie są w stanie udźwignąć tego projektu (wydruk ze strony internetowej Bazy Konkurencyjności – k. 346-350v., zapytanie ofertowe wraz
z załącznikami – k. 351-368, zeznania świadka M. P. – k. 514v.515v., przesłuchanie członka zarządu powodowej spółki M. P. w charakterze strony postępowania – k. 515v.-516).

Po ogłoszeniu powyższego zapytania ofertowego, pismem z dnia 8 listopada 2017 r. do (...) Sp. z o.o. wystąpiła (...) S.A. z wnioskiem o wyjaśnienie treści postępowania. Jedno z postawionych w piśmie pytań brzmiało: „Czy Zamawiający wyrazi zgodę na zmianę wysokości wadium na kwotę 500.000zł?". W odpowiedzi na pismo powodowa spółka poinformowała (...) S.A., że „Zamawiający nie wyraża zgody na zmianę wysokości wadium” (pismo (...) S.A. z 08.11.2017 r. – k. 369, odpowiedź (...) Sp. z o.o. – k. 370-370v.).

Centrum (...) przeprowadziło kontrolę ex-ante postępowania na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej w ramach przedsięwzięcia „Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu nowego generacji
w wybranych miejscowościach województwa (...) – obszar (...)”. W wyniku kontroli, pismem z 24 listopada 2017 r. (...) przedstawiło powodowej spółce kilka uwag do zapytania ofertowego, w tym wskazało, że: ,,W pkt. 8 zapytania ofertowego zamawiający ustalił wadium na poziomie 1.000.000,00 zł. W związku z nieprzedłożeniem do kontroli informacji o szacunkowej wartości zamówienia (samo określenie, że wartość ta przekracza próg 5.225.000,00 euro nie jest wystarczająca) nie jest możliwa weryfikacja, czy taka wysokość wadium nie jest nadmierna i nie zawęża konkurencji. Co do zasady bowiem wadium takie nie powinno przekraczać 3% wartości szacunkowej zamówienia. Zalecana jest szczegółowa analiza w tym zakresie.” (pismo (...) z 24.11.2017– k. 371- 372).

W wyniku kolejnej kontroli ex-ante, (...) w piśmie z 1 grudnia 2017 r. przedstawiło powodowej spółce kolejne uwagi do zapytania ofertowego, wskazując w odniesieniu do wadium: „W pkt. 8 zapytania ofertowego zamawiający ustalił wadium na poziomie 1.000.000,00 zł, które powinno być wniesione w formie pieniężnej na rachunek bankowy zamawiającego. W związku z faktem, że wadium ustalone zostało na tak wysokim poziomie wskazanym jest dopuszczenie również innych form wadium np. gwarancji bankowej
i gwarancji ubezpieczeniowej. Nie każdy wykonawco bowiem, przy obecnej sytuacji na rynku, posiada wolne środki finansowe konieczne do wniesienia wadium w formie pieniężnej. Zalecana jest szczegółowa analiza w tym zakresie i uzupełnienie treści dokumentu.” (pismo (...) z 01.12.2017 r. – k. 373-374).

Po otrzymaniu powyższych pism, (...) Sp. z o.o. przeprowadziła analizę zapytania ofertowego, w wyniku której stwierdziła, że kwota wadium nie przekracza 3% wartości zamówienia przekraczającej 30.000.000 zł i jest rozsądna, że wadium w pieniądzu jest dopuszczalne na gruncie Kodeksu cywilnego oraz że wniesieniem wadium w formie pieniężnej jest szybsze nie w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. W związku
z tym oraz ze względu na fakt, że zmiana zapytania ofertowego skutkowałaby koniecznością przedłużenia terminu składania ofert, powodowa spółka nie zdecydowała się na wprowadzenie zmian w zakresie wysokości i formy wadium ( zeznania świadka M. P. – k. 514v.515v., przesłuchanie członka zarządu powodowej spółki M. P. w charakterze strony postępowania – k. 515v.-516).

W odpowiedzi na zapytanie ofertowe powód otrzymał jedną ofertę na wykonanie przedmiotu zamówienia, złożoną w dniu 15 grudnia 2017 r. przez (...) Sp. z o.o. za cenę 36.635.490,96 zł brutto. Do oferty dołączone zostały dowody wniesienia wadium w formie pieniężnej w kwocie 1.000.000 zł. W wyniku rozstrzygnięcia postępowania dotyczącego przedmiotowego zamówienia oferta (...) Sp. z o.o. została wybrana przez powoda ( oferta (...) Sp. z o.o.
z 15.12.2017 r. – k. 375-392, protokół z wyboru najkorzystniej oferty do postępowania –
k. 393-394).

Centrum (...) przeprowadziło kontrolę ex-post przedmiotowego zamówienia na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej w ramach przedsięwzięcia wynikającego z zawartej przez strony umowy o dofinansowanie. Pismem
z dnia 7 czerwca 2018 r. (...) przekazało (...) Sp. z o.o. informację o wynikach kontroli, wskazując, że w trakcie kontroli stwierdzono naruszenie, które skutkuje pomniejszeniem dofinansowania w wysokości 25% na podstawie poz. 12 załącznika do rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie warunków obniżania wartości korekt finansowych oraz wydatków poniesionych nieprawidłowo związanych
z udzielaniem zamówień (Dz. U. z 2016 r., poz. 200, ze zm.), zwanego dalej (...). W piśmie wyjaśniono, że w rozdziale 8 zapytania ofertowego beneficjent wymagał wniesienia wadium w wysokości 1.000.000 zł. Jedyną formą, jaka została przewidziana do jego wniesienia była wpłata pieniężna na rachunek bankowy. Beneficjent nie zastosował się tym samym do rekomendacji instytucji pośredniczącej, jaka została wystosowana na etapie kontroli ex-ante przedmiotowego zamówienia, że wadium ustalone na tak wysokim poziomie, przy jedynej formie jego wniesienia jaką jest wpłata pieniężna, może utrudnić dostęp do przedmiotowego zamówienia (pismo (...) z 07.06.2018 r. – k. 395-396v.).

(...) Sp. z o.o. w pismach z 19 czerwca 2018 r. i z 22 czerwca 2018 r. złożyła zastrzeżenia do stanowiska (...), podnosząc, że nie doszło do wystąpienia nieprawidłowości w rozumieniu art. 2 pkt 36 Rozporządzenia 1303/2013, a zatem brak jest podstaw do nakładania korekty finansowej (pisma (...) Sp. z o.o. z 19.06.2018 r. – k. 397-400v.
i z 22.06.2018 r. – k. 401-402).

Następnie pomiędzy przedstawicielami (...) i powodowej spółki odbyło się spotkanie mediacyjne, na którym spółka przedstawiała argumenty co do niezasadności nałożenia korekty finansowej. Po tym spotkaniu, (...) w piśmie z dnia 19 września 2018 r. wskazało, że miarkuje wskaźnik pomniejszenia dofinansowania z wysokości 25% do 5%.
W piśmie tym wyjaśniono, że stwierdzona w wyniku kontroli nieprawidłowość polegała na żądaniu przez beneficjenta od wykonawcy wniesienia wadium w wysokości 1.000.000 zł wyłącznie w formie wpłaty na rachunek bankowy. Ustalono, że wadium na tak wysokim poziomie, przy jednoczesnym dopuszczeniu jego wniesienia wyłącznie w postaci pieniężnej, mogło ograniczyć konkurencję i utrudnić dostęp do zamówienia. Równocześnie (...) uznało, że kwota wadium nie przekroczyła 3% wartości zamówienia, zestawiając ze sobą wymagania dotyczące wadium, warunki płatności wskazane we wzorze umowy, średni miesięczny koszt ponoszony przez wykonawcę w trakcie realizacji zamówienia oraz wartość zawartej umowy, kwota 1.000.000 zł nie powinna stanowić istotnej bariery finansowej dla wykonawcy zainteresowanego udziałem w postępowaniu, a następnie realizacją umowy, bowiem wykonawca taki musiał uwzględnić kredytowanie z własnych środków realizacji zamówienia. Według (...), choć ograniczenie formy wnoszenia wadium zastosowane przez beneficjenta potencjalnie miało wpływ na zawężenie konkurencji, to wysokość pomniejszenia dofinansowania określona na poziomie 25% jest nieadekwatna do skali naruszenia, wobec czego (...) miarkuje wskaźnik pomniejszenia dofinansowania z wysokości 25% do 5% na podstawie poz. 12 Taryfikatora." (pismo (...) z 19.09.2018 r. – k. 403-407v., zeznania świadka M. P. – k. 514v.515v., przesłuchanie członka zarządu powodowej spółki M. P. w charakterze strony postępowania – k. 515v.-516).

W dniu 26 września 2018 r. (...) Sp. z o.o. wystąpiła do spółki (...) S.A. (przedsiębiorcy, który w trakcie procedury wyboru wykonawcy zadał pytanie o możliwość zmniejszenia wartości wadium) z prośbą o odpowiedź, czy przeszkodą do złożenia oferty był obowiązek złożenia wadium w kwocie 1.000.000 zł na rachunek bankowy (...)
Sp. z o.o. W odpowiedzi (...) S.A. pismem z 2 października 2018 r. wskazała, że u podstaw braku złożenia oferty nie stała kwestia obowiązku wniesienia wadium w wysokości 1.000.000 zł na rachunek bankowy (...) Sp. z o.o., ale inne plany biznesowe (pismo (...) Sp. z o.o. z 26.09.2018 г. – k. 408, pismo (...) S.A. z 02.10.2018 r. – k. 409).

Pismem z 4 października 2018 r. (...) Sp. z o.o. po raz kolejny wystąpiła do (...) o odstąpienie od nałożenia korekty finansowej. W odpowiedzi (...) pismem
z 13 lutego 2019 r. poinformowało powodową spółkę, że podtrzymuje dokonane pomniejszenie dofinansowania w wysokości 5% na podstawie poz. 12 Taryfikatora, za ustanowienie dyskryminacyjnego warunku udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia (pismo (...) Sp. z o.o. z 04.10.2018 r. – k. 410-412, pismo (...) z 13.02.2019 r.–
k. 413-414).

W związku z realizacją przedmiotowego projektu (...) Sp. z o.o. składała (...) wnioski o płatność, począwszy od okresu zaczynającego się 23 czerwca 2017 r. Po nałożeniu korekty finansowej, począwszy od wniosku o płatność za okres od 1 lutego 2018 r.
do 30 marca 2018 r., kwota wydatków kwalifikowanych powoda pomniejszana była o 5% (korekta finansowa wydatków w wysokości 25% zastosowana do w/w wniosku została następnie obniżona do 5%, a odpowiednia część wydatków została przywrócona). Na etapie składania każdego wniosku korekta była już uwzględniana przez powoda, co oznaczało systematyczne pomniejszanie wnioskowanych kwot o 5%. Wniosek końcowy, obejmujący okres od 30 września 2021 r. do 20 grudnia 2021 r. i potwierdzający zrealizowanie całego projektu oraz poniesienie wydatków objętych budżetem projektu, został złożony przez powodową spółkę 29 grudnia 2021 r. (wnioski o płatność – k. 27-246, pismo (...)
z 23.08.2019 r.– k. 415-415v, zeznania świadka M. P. – k. 514v.515v., zeznania świadka U. M. – k. 515v., przesłuchanie członka zarządu powodowej spółki M. P. w charakterze strony postępowania – k. 515v.-516).

(...) Sp. z o.o. prawidłowo wywiązała się z umowy zawartej
z powodową spółką w wyniku udzielenia zamówienia na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej w ramach przedmiotowego projektu. Projekt został ukończony
i rozliczony przez (...) (zeznania świadka M. P. – k. 514v.515v., zeznania świadka U. M. – k. 515v., przesłuchanie członka zarządu powodowej spółki M. P. w charakterze strony postępowania – k. 515v.-516.).

Wydatki poniesione przez (...) Sp. z o.o. w związku z realizacją przedmiotowego projektu, na skutek zastosowania korekty finansowej w wysokości 5%, zostały pomniejszone łącznie o 1.204.827,39 zł, w tym w ramach poszczególnych wniosków:

1)  nr (...) (...) – o 1.788,29 zł,

2)  nr (...) (...) – o 11.421,87 zł,

3)  nr (...) (...) – o 110.758,40 zł,

4)  nr (...) (...) – o 75.872,39 zł,

5)  nr (...) (...) – o 85.637,85 zł,

6)  nr (...) (...)– o 84.077,02 zł,

7)  nr (...) (...) – o 69.621,61 zł,

8)  nr (...) (...)– o 147.134,59 zł,

9)  nr (...) (...) – o 106.991,91 zł,

10)  nr (...) (...) – o 72.846,46 zł,

11)  nr (...) (...)– o 96.588,09 zł,

12)  nr (...) (...)– o 43.224,83 zł,

13)  nr (...) (...) – o 14.489,41 zł,

14)  nr (...) (...)– o 36.816,09 zł,

15)  nr (...) (...)– o 90.486,85 zł,

16)  nr (...) (...) – o 157.071,77 zł.

( fakty ustalone na podstawie art. 230 k.p.c. – podane przez powoda w pozwie
i niezakwestionowane przez pozwanego).

Pismem datowanym na 19 czerwca 2020 r. pełnomocnik (...) Sp. z o.o. wezwał (...) do przeprowadzenia negocjacji, o których mowa w postanowieniu § 24 ust. 2 umowy
o dofinansowanie, w przedmiocie nałożonej przez (...) korekty finansowej. Wezwanie powyższe zostało doręczone (...) 26 czerwca 2020 r. (pismo (...) Sp. z o.o.
z 19.06.2020 r. – k. 268-274, potwierdzenie nadania przesyłki poleconej – k. 275, wydrukiem z portalu śledzenia przesyłek (...) S.A. – k. 276-277v.).

Centrum (...) w piśmie z 9 grudnia 2020 r. poinformowała powodową spółkę, że w jej ocenie tryb określony w § 24 ust. 2 umowy o dofinansowanie nie ma zastosowania w niniejszej sprawie (pismo (...) z 09.12.2020 r. – k. 280-281).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za wiarygodne obiektywne dowody z wymienionych dokumentów, jako że nie budziły one wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd dał wiarę w zeznaniom świadków M. P. i U. M. oraz zeznaniom członka zarządu powodowej spółki M. P. złożonym w charakterze strony postępowania, bowiem zeznania te były wzajemnie zgodne oraz korespondowały
z dowodami z dokumentów, składając się wraz z nimi na spójną i logiczną całość, tworzącą opisany wyżej stan faktyczny sprawy.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c. pominął dowody z zeznań świadków K. B., A. L. i P. C., ponieważ strona powodowa nie wskazała adresów zamieszkania tych świadków, pomimo nałożenia takiego obowiązku przez Sąd.

Sąd zważył, co następuje:

W celu oceny roszczenia powoda dochodzonego w niniejszej sprawie kluczowe było rozstrzygnięcie, czy dokonane przez pozwanego pomniejszenie dofinansowania udzielonego powodowi na podstawie umowy o dofinansowanie było zasadne, tj. czy znajdowało należytą podstawę w zawartej przez strony umowie o dofinansowanie oraz odpowiednich przepisach prawa.

Z treści art. 132 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr (...) z dnia 17 grudnia 2013 r. („rozporządzenia ogólnego”) wynika, że
z zastrzeżeniem dostępności środków z początkowej i rocznej płatności zaliczkowej
i z płatności okresowych, instytucja zarządzająca zapewnia, aby beneficjent otrzymał całkowitą należną kwotę kwalifikowalnych wydatków publicznych nie później niż 90 dni od dnia przedłożenia wniosku o płatność przez beneficjenta oraz że nie potrąca się ani nie wstrzymuje żadnych kwot, ani też nie nakłada się żadnych opłat szczególnych lub innych opłat o równoważnym skutku, które powodowałyby zmniejszenie kwot wypłacanych beneficjentom. Jednocześnie w art. 132 ust. 2 rozporządzenia ogólnego przewidziany został wyjątek od powyższej zasady, bowiem przepis ten stanowi, że bieg terminu płatności,
o którym mowa w ust. 1, może zostać przerwany przez instytucję zarządzającą w jednym
z poniższych, należycie uzasadnionych przypadków: a) kwota ujęta we wniosku o płatność jest nienależna lub odpowiednie dokumenty potwierdzające, w tym dokumenty niezbędne do kontroli zarządczej na mocy art. 125 ust. 4 lit. a) akapit pierwszy, nie zostały przedłożone,
b) wszczęto dochodzenie w związku z ewentualnymi nieprawidłowościami mającymi wpływ na dane wydatki.

Przypomnieć należy, że dokonując pomniejszenia dofinansowania pozwany zarzucił powodowej spółce ustanowienie dyskryminacyjnego warunku udziału w postępowaniu
o udzielenie zamówienia na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej
w ramach przedmiotowego projektu, co polegać miało na żądaniu przez beneficjenta od wykonawcy (oferenta) wniesienia wadium w wysokości 1.000.000 zł wyłącznie w formie pieniężnej.

W tej kwestii wskazać trzeba, że w zawartej przez strony umowy o dofinansowanie powód zobowiązał się do przestrzegania unijnych i krajowych przepisów oraz udzielania zamówień w ramach projektu zgodnie z wytycznymi horyzontalnymi w zakresie kwalifikowalności wydatków oraz wytycznymi programowymi w zakresie kwalifikowalności wydatków (§ 7 ust. 1 umowy). W przypadku braku wymogu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych ( jak było w niniejszej sprawie), beneficjent zobowiązany był udzielić zamówienia publicznego w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania oferentów, zgodnie z aktualnymi dokumentami, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 4 lit a i b tj. wytycznymi horyzontalnymi i programowymi (§ 7 ust. 2 umowy). Zasada uczciwej konkurencji nie została zdefiniowana w umowie o dofinansowanie.

Z kolei cytowane już wcześniej Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków
w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na latach 2014-2020 (wytyczne horyzontalne), znajdujące zastosowanie do przedmiotowej umowy, przewidywały, że warunki udziału
w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, o ile zostaną zawarte w zapytaniu ofertowym określane są w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia, zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji
i równego traktowania wykonawców, przy czym nie można formułować warunków przewyższających wymagania wystarczające do należytego wykonania zamówienia (podrozdział 6.5.2 pkt 8).

W wytycznych horyzontalnych, w pkt. 11 podrozdziału 6.5.2, postanowiono nadto, że
w celu spełnienia zasady konkurencyjności należy:

a)  upublicznić zapytanie ofertowe zgodnie z warunkami, o których mowa w pkt. 13 lub 14, które zawiera co najmniej:

xiii.  opis przedmiotu zamówienia,

xiv.  warunki udziału w postępowaniu oraz opis sposobu dokonywania oceny ich spełniania, przy czym stawianie warunków udziału nie jest obowiązkowe,

xv.  kryteria oceny oferty,

xvi.  informację o wagach punktowych lub procentowych przypisanych do poszczególnych kryteriów oceny oferty,

xvii.  opis sposobu przyznawania punktacji za spełnienie danego kryterium oceny oferty,

xviii.  termin składania ofert,

xix.  termin realizacji umowy,

xx.  informację na temat zakazu powiązań osobowych lub kapitałowych, o którym mowa w pkt 2 lit. a,

xxi.  określenie warunków istotnych zmian umowy zawartej w wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, o ile przewiduje się możliwość zmiany takiej umowy,

xxii.  informację o możliwości składania ofert częściowych, o ile zamawiający taką możliwość przewiduje,

xxiii.  opis sposobu przedstawiania ofert wariantowych oraz minimalne warunki, jakim muszą odpowiadać oferty wariantowe wraz z wybranymi kryteriami oceny, jeżeli zamawiający wymaga lub dopuszcza ich składanie,

xxiv.  informację o planowanych zamówieniach, o których mowa w pkt 8 lit. h podrozdziału 6.5, ich zakres oraz warunki, na jakich zostaną udzielone. o ile zamawiający przewiduje udzielenie tego typu zamówień;

b)  wybrać najkorzystniejszą ofertę zgodną z opisem przedmiotu zamówienia, złożoną przez wykonawcę spełniającego warunki udziału w postępowaniu w oparciu
o ustalone w zapytaniu ofertowym kryteria oceny.

Wytyczne horyzontalne przewidywały jednocześnie, że w przypadku naruszenia przez beneficjenta warunków i procedur postępowania o udzielenie zamówienia publicznego określonych w podrozdziale 6.5 właściwa instytucja będąca stroną umowy uznaje całość lub część wydatków związanych z tym zamówieniem publicznym za niekwalifikowalne, zgodnie z rozporządzeniem ministra do spraw rozwoju regionalnego, wydanym na podstawie art. 24 ust. 13 ustawy wdrożeniowej.

Wskazana wyżej „ustawa wdrożeniowa” to ustawa z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 818). Ustawa ta w art. 23 ust. 1 przewidywała, że beneficjent jest zobowiązany poddać się kontroli oraz audytowi w zakresie prawidłowości realizacji projektu przeprowadzanych przez instytucję zarządzającą, instytucję pośredniczącą oraz inne podmioty uprawnione do przeprowadzenia kontroli lub audytu.
W art. 24 ust. 1 ustawy, do którego odwołuje się umowa o dofinansowanie w jej § 7 ust. 5
i w § 19 ust. 1, postanowiono, że stwierdzenie wystąpienia nieprawidłowości indywidualnej
w projekcie, powoduje powstanie obowiązku podjęcia przez właściwą instytucję odpowiednich działań, o których mowa w ust. 9 lub 11. Z kolei w art. 24 ust. 9 przywołanej ustawy wskazano, że w przypadku stwierdzenia wystąpienia nieprawidłowości indywidualnej: 1) przed zatwierdzeniem wniosku o płatność – instytucja zatwierdzająca wniosek o płatność dokonuje pomniejszania wartości wydatków kwalifikowalnych ujętych we wniosku
o płatność złożonym przez beneficjenta o kwotę wydatków poniesionych nieprawidłowo,
2) w uprzednio zatwierdzonym wniosku o płatność – właściwa instytucja nakłada korektę finansową oraz wszczyna procedurę odzyskiwania od beneficjenta kwoty współfinansowania UE w wysokości odpowiadające wartości korekty finansowej, zgodnie z art. 207 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, a w przypadku programu E. – zgodnie z umową o dofinansowanie projektu albo decyzją o dofinansowanie projektu. Z powyższymi regulacjami ustawowymi korelują cytowane wyżej postanowienia § 19 ust. 1 i 2 umowy
o dofinansowanie.

Ustawa wdrożeniowa w art. 2 pkt. 14 określiła „nieprawidłowość indywidualną” jako nieprawidłowość, o której mowa w art. 2 pkt. 36 rozporządzenia ogólnego. Rozporządzenie to w art. 2 pkt 36 zdefiniowało „nieprawidłowość” jako każde naruszenie prawa unijnego lub prawa krajowego dotyczącego stosowania prawa unijnego, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie (...), które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem. Do takiej definicji nieprawidłowości odwoływała się też zawarta przez strony umowa o dofinansowanie w § 1 pkt. 6.

W celu ustalenia, czy w sprawie niniejszej doszło do nieprawidłowości przy realizacji przez powoda zamówienia na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej
w ramach projektu objętego umową o dofinansowanie, uzasadniającej pomniejszenie dofinansowania (pomniejszenie wartości wydatków kwalifikowalnych ujętych we wniosku
o płatność), należało mieć na uwadze definicję nieprawidłowości wynikającej z przywołanych wyżej aktów prawnych. Wynika z nich, że nie każde naruszenie procedury przy realizacji programów finansowanych ze środków europejskich uzasadnia pomniejszenie dofinansowania, lecz tylko takie, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii Europejskiej poprzez obciążanie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem.

Oceniając na tym tle zarzuty postawione powodowi przez (...) odnośnie określenia
w zapytaniu ofertowym wadium na zbyt wysokim poziomie (1.000.000 zł) z jednoczesnym zastrzeżeniem, że może ono zostać wniesione wyłącznie w formie pieniężnej na rachunek bankowy zamawiającego – stwierdzić należy, że nie miała tu miejsca nieprawidłowość
w opisanym wyżej znaczeniu, która uzasadniałaby pomniejszenie wydatków kwalifikowalnych (i pomniejszenie dofinansowania) w oparciu o § 19 ust. 1 pkt 1 umowy
o dofinansowanie i analogiczny art. 24 ust. 9 pkt 1 ustawy wdrożeniowej. Przy dokonywaniu spornego zamówienia powód wypełnił bowiem wymogi zasady konkurencyjności określone w podrozdziale 6.5.2 pkt 11 wytycznych horyzontalnych. Regulacja ppkt. ii pkt. 11 podrozdziału 6.5.2 wytycznych horyzontalnych uprawniała powoda do określania warunków udziału w postępowaniu, w tym także ustanowienie obowiązku wniesienia wadium. Nie sposób uznać, by wadium w wysokości 1.000.000 zł było w analizowanym przypadku nadmierne, skoro wartość zamówienia brutto przekraczała 36.000.000 zł. Ustanowienie wadium na poziomie adekwatnym do wartości zamówienia służy realizacji istotnego celu, jakim jest minimalizacja ryzyka niewykonania udzielonego zamówienia w oczekiwanym terminie przez wykonawcę, który nie dysponowałby niezbędnym potencjałem.
W rozpatrywanym przypadku wadium było niższe niż 3% wartości zamówienia. Nie można go uznać zatem za nadmierne dla podmiotów, które winny posiadać odpowiedni potencjał do realizacji przedmiotowego zamówienia. Za niezasadne trzeba uznać również stanowisko pozwanego, jakoby ograniczało konkurencję zastrzeżenie wyłącznie pieniężnej formy wadium. Żaden przepis prawny nie wymagał od powoda dopuszczenia możliwości wniesienia wadium również w innych formach – gwarancji bankowej czy gwarancji ubezpieczeniowej. Skoro wadium podlega niezwłocznemu zwrotowi pod zawarciu przez zamawiającego umowy z wykonawcą (co wynika z art. 70 ⁴ § 2 k.c.), a oczekiwano, że wykonawca po wyborze oferty przystąpi niezwłocznie do realizacji zamówienia o znacznej wartości, to wykonawca taki powinien dysponować odpowiednimi środkami własnymi w celu szybkiego rozpoczęcia wykonywania tego zamówienia. Nie zostało wykazane w niniejszej sprawie, żeby kwota
i forma wadium faktycznie stanowiła barierę dla wykonawców zainteresowanych zamówieniem powoda i mogących je zrealizować. Poza spółką (...), która złożyła ofertę w odpowiedzi na zapytanie powodowej spółki, z powodem kontaktowała się w sprawie zamówienia jeszcze (...) S.A., ale nie złożyła ostatecznie oferty z przyczyn nie związanych z koniecznością wypełnienia warunków udziału w postępowaniu, określonych
w zapytaniu ofertowym (w szczególności co do wadium), lecz ze względu inne plany biznesowe spółki (zob. pisemne oświadczenie (...) S.A. z 02.10.2018 r. – k. 409). W świetle tych okoliczności brak jest podstaw do przyjęcia, że ustanowione przez powoda wymogi co do wysokości i formy wadium miały charakter dyskryminujący lub ograniczający konkurencję. W konsekwencji w rozpatrywanej sprawie nie było również podstaw do stwierdzenia, żeby zarzucane powodowi uchybienia miały lub mogły mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii Europejskiej poprzez obciążanie budżetu Unii nieuzasadnionym wydatkiem.

Z tych wszystkich przyczyn, pozwany niezasadnie pomniejszył wartość wydatków kwalifikowalnych oraz należne powodowi dofinansowanie o 1.204.827,39 zł. Kwotę powyższą pozwany powinien zapłacić powodowi w ramach refundacji poniesionych przez powoda wydatków, stosownie do przyjętego zobowiązania na podstawie zawartej przez strony umowy o dofinansowanie (art. 353 k.c., § 5 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 9 tejże umowy).

Oprócz wskazanej wyżej należności głównej powodowi należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie w jej zapłacie. Stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Termin zapłaty dochodzonej należności nie był oznaczony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania, zatem świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanego do zapłaty (art. 455 k.c.). W ocenie Sądu, powód niezasadnie żąda jednak odsetek od terminów przypadających po upływie 90 dnia od złożenia poszczególnych wniosków.
Z umowy o dofinansowanie oraz z art. 132 rozporządzenia ogólnego i art. 24 ustawy wdrożeniowej wynika, że wypłata dofinansowania jest warunkowa i uzależniona,
w przypadku płatności refundacyjnych, od akceptacji poprawności poniesionego wydatku. Ponadto bieg terminu płatności może zostać przerwany przez instytucję zarządzającą
w przypadku, gdy wszczęto dochodzenie w związku z ewentualnymi nieprawidłowościami mającymi wpływ na dane wydatki, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Wnioski o płatność nie zawierały elementów wezwania do zapłaty. Powód nie wykazał, żeby po zakończeniu kontroli spornego zamówienia na zaprojektowanie i wybudowanie infrastruktury sieciowej
w ramach projektu, wzywał pozwanego do zwrotu kwoty dochodzonej pozwem. Dlatego jako wezwanie do zapłaty potraktować należy dopiero złożenie pozwu w niniejszej sprawie. Odpis został doręczony pozwanemu 13 lutego 2024 r. Należało przyjąć, że pozwany był w stanie przeanalizować należycie żądanie powoda i spełnić należne mu świadczenie w terminie dwóch tygodni od doręczenia odpisu pozwu, tj. do 27 lutego 2024 r. Pozwany znalazł się zatem w opóźnieniu w zapłacie w dniu 28 lutego 2024 r., co uzasadniało zasądzenie odsetek od tej daty. Żądanie odsetek za okres wcześniejszy na uwzględnienie nie zasługiwało.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd na podstawie powołanych przepisów w pkt. I sentencji wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.204.827,39 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2024 r., zaś w pkt. II sentencji wyroku oddalił powództwo w pozostałej części.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. III sentencji wyroku, Sąd na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. włożył na pozwanego obowiązek zwrotu powodowi pełnych kosztów procesu
z uwagi na fakt, że powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Koszty powoda niezbędne do celowego dochodzenia praw w niniejszej sprawie wyniosły łącznie 71.059 zł, na co składają się uiszczona opłata sądowa od pozwu w wysokości 60.242 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w stawce 10.800 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r., poz. 1935).