Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Paweł Duda

Protokolant: sekretarz sądowy Małgorzata Żaczkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. A. (1)

przeciwko T. Z.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt I Cupr 167/06, zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 13 lutego 2007 r.,
w zakresie punktu pierwszego wyroku: 1) w części zasądzającej odsetki umowne w wysokości 6% miesięcznie od kwoty 9.900 zł (dziewięć tysięcy dziewięćset złotych) za okres od dnia 21 stycznia 2007 r. do dnia 30 stycznia 2010 r.,
2) w części zasądzającej odsetki umowne od kwoty 9.900 zł (dziewięć tysięcy dziewięćset złotych) ponad wysokość odsetek maksymalnych za okresy od
20 lutego 2006 r. do 20 stycznia 2007 r. i od 31 stycznia 2010 r. do
31 grudnia 2015 r. oraz ponad wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od T. Z. na rzecz J. A. (1) kwotę 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje pobrać od T. Z. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 3.868 zł (trzy tysiące osiemset sześćdziesiąt osiem złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

sygn. akt XXV C 23/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 sierpnia 2019 r.

Powód J. A. (2) pozwem z dnia 4 stycznia 2018 r., sprecyzowanym w piśmie procesowym z dnia 12 października 2018 r., skierowanym przeciwko pozwanemu T. Z., wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 14 grudnia 2006 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I Cupr 167/06 – w części, tj. w zakresie odsetek zasądzonych
w wysokości przewyższającej kwotę odsetek maksymalnych w okresie od 20 lutego 2006 r. do dnia zapłaty oraz w zakresie odsetek przedawnionych w okresie od dnia 15 grudnia 2006 r. do dnia 20 października 2011 r. Powód wniósł również o pozbawienie wykonalności
w całości postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia
1 czerwca 2017 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I Co 1272/13.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt I Cupr 167/06 została zasądzona od J. A. (1) na rzecz T. Z. kwota 9.900 zł wraz
z umownymi odsetkami w wysokości 6% miesięcznie od dnia 8 sierpnia 2001 r. do dnia zapłaty. Na podstawie tego wyroku przeciwko powodowi zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, umorzone postanowieniem komornika sądowego z dnia 8 stycznia 2010 r. Powód jest osobą starszą i jego możliwości dochodowe nie pozwalają mu na spłacanie odsetek określonych w tak lichwiarski sposób. Z dniem 20 lutego 2006 r. weszła w życie zmiana Kodeksu cywilnego wprowadzająca art. 359 § 2 ¹ – 2 ³, która ograniczyła wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej do czterokrotności kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Regulacja ta znajduje zastosowanie również odsetek zasądzonych w w/w prawomocnym wyroku i stanowi zdarzenie materialnoprawne, z którym łączy się ograniczenie obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym w zakresie zasądzonych odsetek od daty wejścia w życie regulacji prawnej. Powód wskazał również, że odsetki są świadczeniem okresowym i ulegają przedawnieniu
w terminie trzech lat. Przedawnieniu uległy zatem odsetki za okres od 14 sierpnia 2006 r. do 21 października 2014 r. z uwagi na dłuższy niż trzyletni okres przerwy w podejmowaniu czynności egzekucyjnych.

Zarządzeniem z dnia 20 marca 2019 r. Sąd zwrócił pozew w zakresie żądania
o pozbawienie wykonalności postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza
w Warszawie z dnia 1 czerwca 2017 r. sygn. akt I Co 1272/13.

Pozwany J. A. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył, ażeby doszło do przedawnienia odsetek. Wskazał, że postanowienie o umorzeniu egzekucji zostało wydane w dniu 8 stycznia 2010 r., ale rozpoczęcie biegu przedawnienia należy liczyć od uprawomocnienia się tego postanowienia. Zapewne pomiędzy datą wydania a datą doręczenia minęło przynajmniej kilkanaście dni, a dodatkowo było 7 dni na zaskarżenie. Kolejny wniosek egzekucyjny został złożony już w dniu 31 stycznia 2013 r. Ponadto trzyletni termin przedawnienia nie dotyczy odsetek zasądzonych w wyroku za okres do dnia jego uprawomocnienia się. W niniejszej sprawie jest to 13 lutego 2007 r. Co do żądania zmniejszenia odsetek pozwany podniósł, że postanowienia ustawy wprowadzającej wysokość maksymalną odsetek nie znajdują zastosowania do czynności zawartych przed datę jej wejścia w życie, tj. 20 lutego 2006 r. Powód nie próbował się rozliczyć z pozwanym, a gdyby zapłacił należność zgodnie z umową, nie byłoby w ogóle kwestii odsetek.

Na rozprawie z dnia 7 sierpnia 2019 r. powód dodatkowo wskazał, że korzystanie przez wierzyciela z tytułu wykonawczego obejmującego tak wysokie odsetki za opóźnienie jak w tym wypadku stanowi nadużycie prawa podmiotowego i narusza art. 5 k.c.

Opowiadając na ten zarzut pozwany podniósł, że powód nie może powoływać się na art. 5 k.c. w sytuacji, gdy sam ten przepis narusza, nie regulując od lat należności pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie wyrokiem z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt I Cupr 167/06 zasądził od pozwanego J. A. (1) na rzecz powoda T. Z. 9.900 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 6% miesięcznie od dnia 8 sierpnia 2001 r. do dnia zapłaty (w pkt. I), oddalił powództwo co do kwoty 100 zł (w pkt. II), umorzył postępowanie w pozostałym zakresie (w pkt. III), zasądził od pozwanego J. A. (1) na rzecz powoda T. Z. 2.015 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (w pkt. IV), wyrokowi w punkcie I nadał co do kwoty 10.000 zł rygor natychmiastowej wykonalności (w pkt. V). Zasądzone w wyroku należności wynikały
z zawartej przez strony umowy pożyczki pieniężnej. Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi T. Z., który wniósł o sporządzenie uzasadnienia, w dniu 5 stycznia 2007 r. Wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron ( wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z 14.12.2006 r. sygn. akt
I Cupr 167/06 wraz z uzasadnieniem – k. 45 i 49-53 dołączonych akt I Cupr 167/06, zwrotne potwierdzenie odbioru – k. 56).

W dniu 13 lutego 2007 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie nadał powyższemu wyrokowi klauzulę wykonalności w zakresie punktów I i IV wyroku ( w/w wyrok wraz z klauzulą wykonalności – k. 12-13).

Na podstawie powyższego tytułu wykonawczego Komornik Sądowy Rewiru I przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie wszczął postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. akt I Km (...) z wniosku wierzyciela T. Z. przeciwko dłużnikowi J. A. (1) w celu zaspokojenia należności głównej wraz z odsetkami i kosztami. Pismem z dnia 27 kwietnia 2007 r. Komornik zawiadomił dłużnika o wszczęciu egzekucji. Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem Komornika Sądowego z dnia 8 stycznia 2010 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, a tytuł wykonawczy został zwrócony wierzycielowi ( pismo komornika sądowego z dnia 27.04.2007 r. – k. 27, zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego i zakazie wypłat – k. 10, postanowienie z dnia 08.01.2010 r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego – k. 7-8, pismo komornika sądowego z dnia 17.11.2017 r. – k. 9, tytuł wykonawczy – k. 132-133).

W dniu 31 stycznia 2013 r. T. Z. złożył do komornika sądowego kolejny wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko J. A. (1) na podstawie powyższego tytułu wykonawczego. Na podstawie tego wniosku Komornik Sądowy Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie M. P. wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt Km (...) z udziału dłużnika w wysokości 1/2 w ograniczonym prawie rzeczowym stanowiącym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu położonego
w W. przy ul. (...), wzywając dłużnika pismem z dnia
21 października 2014 r. do zapłaty: należności głównej w wysokości 9.900 zł, odsetek do
21 października 2014 r. w wysokości 94.187,24 zł, dalszych odsetek od dnia 22 października 2014 r. wraz z należną od nich opłatą egzekucyjną w wysokości 22,46 zł dziennie oraz kosztów procesu i kosztów postępowania egzekucyjnego. W toku tej egzekucji dokonano sprzedaży licytacyjnej udziału dłużnika w wysokości 1/2 w ograniczonym prawie rzeczowym – spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu nr (...) położonym w W. przy ul. (...) za cenę 77.197,13 zł. Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza przysądził udział w w/w ograniczonym prawie rzeczowym na rzecz jego nabywcy. Dłużnik wniósł zarzuty do planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji
z nieruchomości. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie postanowieniem
z dnia 29 maja 2019 r. zawiesił postępowanie w sprawie w zakresie rozpoznania zarzutów do planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie XXV C 23/19 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie ( wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z pocztowym potwierdzeniem nadania – k. 127-130, pismo komornika sądowego z dnia 21.10.2014 r. – k. 28-29, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 01.06.2017 r. sygn. akt I Co 1272/13 – k. 53-53v., postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 29.05.2019 r. sygn. akt I Co 1272/13 – k. 135-135v.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów
z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i nie były kwestionowane przez strony postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Do zdarzeń powodujących wygaśnięcia zobowiązania zalicza się m.in. wykonanie zobowiązania, świadczenie w miejsce wykonania, potrącenie, zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela, zmianę wierzyciela i przejęcie długu, trwałą niemożliwość świadczenia, wejście w życie nowych przepisów, jeżeli nowe przepisy stwierdzają wygaśnięcie wcześniej ustalonego zobowiązania. Do zdarzeń powodujących niemożność egzekwowania należą natomiast przedawnienie roszczenia, przemijająca niemożliwość świadczenia, odroczenie spełnienia zobowiązania przez wierzyciela oraz rozłożenie spłaty świadczenia na raty, niemożliwość świadczenia o charakterze przemijającym i wykonanie prawa zatrzymania.

Odnosząc się w kontekście wskazanego przepisu do żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 14 grudnia 2006 r. sygn. akt I Cupr 167/06, na gruncie podanych przez powoda podstaw roszczenia, wskazać należy w pierwszym rzędzie, że część odsetek objętych powyższym tytułem wykonawczym uległa faktycznie przedawnieniu. Zgodnie z art. 125 § 1 k.c., w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną na mocy ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1104), roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Roszczenie o odsetki za opóźnienie należą do kategorii świadczeń okresowych
i jeżeli zostały stwierdzone tytułem wykonawczym, przedawniają się z upływem trzech lat. Dotyczy to jednak wyłącznie odsetek „należnych w przyszłości”, a więc takich, które stają się wymagalne po uprawomocnieniu się wyroku sądowego stwierdzającego obowiązek ich zapłaty. Dziesięcioletni termin przedawnienia ma zastosowanie do stwierdzonych wyrokiem roszczeń o odsetki za opóźnienie wymagalnych w dacie uprawomocnienia się wyroku ( tak: SN w orz. z 14.01.2014 r., I CSK 197/13, OSNC 2014/10/106 i Sąd Apelacyjny w Warszawie w orz. z 08.02.2018 r., VI ACa 1405/16, LEX nr 2524900).

Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 14 grudnia 2016 r. sygn. akt I Cupr 167/06 uprawomocnił się w dniu 20 stycznia 2007 r. Jak wcześniej wskazano, T. Z. złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia tego wyroku
i odpis wyroku wraz z uzasadnieniem został doręczony jego pełnomocnikowi 5 stycznia
2007 r. Oznacza to, że dwutygodniowy termin do zaskarżenia wyroku – przewidziany w art. 369 § 1 k.p.c. – upłynął z dniem 19 stycznia 2007 r., zatem kolejnego dnia wyrok stał się prawomocny. Wobec tego zasądzone w wyroku odsetki umowne należne do dnia 20 stycznia 2007 r. przedawniają się z upływem dziesięciu lat, zaś odsetki należne w przyszłości, począwszy od dnia 21 stycznia 2007 r., ulegają przedawnieniu trzyletniemu. Złożenie przez wierzyciela T. Z. w 2007 r. do komornika sądowego wniosku o wszczęciu egzekucji należności zasądzonych wskazanym wyrokiem spowodowało przerwę biegu przedawnienia, stosownie do art. 125 § 1 pkt. 1 k.c. Przedawnienie nie biegło przez czas prowadzenia przez komornika egzekucji w sprawie sygn. akt Km (...), a więc aż do czasu uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu egzekucji wydanego przez komornika
w dniu 8 stycznia 2010 r. Z uwagi na fakt zniszczenia powyższych akt egzekucyjnych po upływie terminu ich przechowywania nie jest możliwe ustalenie, kiedy zostało doręczone postanowienie o umorzeniu egzekucji stronom postępowania egzekucyjnego. Doświadczenie życiowe wskazuje, że pocztowe przesyłki polecone, za pomocą których komornik obowiązany jest dokonywać doręczeń, dostarczane są adresatom przez pocztę w terminie nie dłuższym niż tydzień. Przyjąć zatem należało, że postanowienie o umorzeniu egzekucji zostało doręczone wierzycielowi i dłużnikowi nie później niż 15 stycznia 2010 r.,
a tygodniowy termin do jego zaskarżenia skargą na czynności komornika sądowego (art. 767 § 4 k.p.c.) upłynął z dniem 22 stycznia 2010 r., co spowodowało uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu egzekucji najpóźniej 23 stycznia 2010 r. Od tego dnia zaczął biec na nowo trzyletni termin przedawnienia odsetek zasądzonych w wyroku, należnych od dnia 21 stycznia 2007 r. Kolejny wniosek egzekucyjny został złożony przez wierzyciela w dniu
31 stycznia 2013 r. (w sprawie sygn. akt Km (...)), a więc już po upływie trzyletniego terminu przedawnienia liczonego od 23 stycznia 2010 r. Wniosek ten przerwał bieg przedawnienia tylko co do w/w odsetek należnych za trzy lata wstecz od złożenia wniosku, tj. od dnia 31 stycznia 2010 r. Natomiast zasądzone w wyroku odsetki za opóźnienie za okres od 21 stycznia 2007 r. do 30 stycznia 2010 r. przedawniły się. Roszczenia o odsetki w wysokości 6% miesięcznie od kwoty 9.900 zł za okres od dnia 21 stycznia 2007 r. do 30 stycznia 2010 r. nie może być zatem egzekwowane, co czyni zasadnym żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w tej części (tj. co do całości odsetek za wskazany okres). Żądanie pozbawienia tytuły wykonawczego ze względu na przedawnienie odsetek – za dłuższy okres niż wyżej wskazany – było zaś niezasadne.

Po drugie, zmiana stanu prawnego stanowić może podstawę powództwa opozycyjnego, jeśli nastąpiła po powstaniu tytułu egzekucyjnego będącego orzeczeniem sądowym lub po zamknięciu rozprawy poprzedzającej jego wydanie, a nadto jeśli zmiana ta spowodowała, że zobowiązane stwierdzone tytułem wykonawczym w części lub w całości wygasło albo nie może być egzekwowane. Powodowie podali, jako zdarzenie mające uzasadniać powództwo opozycyjne, zmianę normatywną wprowadzoną na mocy ustawy
z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 157, poz. 1316) i polegającą na tym, że ustawodawca z dniem 20 lutego
2006 r. ustanowił odsetki maksymalne wynikające z czynności prawnej, które nie mogły
w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (art. 359 § 2 ¹ k.c.) i postanowił, że jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ² k.c.). Regulacja wprowadzona na mocy przywołanej ustawy dotyczyła przy tym nie tylko odsetek kapitałowych, lecz także odsetek za opóźnienie ( vide orz. SN z 06.12.2007 r., IV CSK 320/07, Legalis nr 163848). Zgodnie z art. 5 ustawy nowelizującej, jej przepisy stosowało się do czynności prawnych dokonywanych po jej wejściu w życie, tj. od dnia 20 lutego 2006 r. Odwołując się do wykładni tego przepisu dokonanej przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 marca 2018 r., III CZP 107/17 ( OSNC 2019/2/17) wskazać należy, że odrębną kwestią jest reżim prawny stosunków prawnych wynikających z czynności prawnych dokonanych przed dniem 20 lutego 2006 r., zastrzegających określone w nich odsetki. Uznając każdy kolejny dzień niewykonania zobowiązania pieniężnego za odrębne zdarzenia prawne, wywieść należy z art. XLIX § 3 Przepisów wprowadzających Kodeks cywilny regułę, że prawem właściwym dla odsetek za opóźnienie winno być prawo obowiązujące w każdym kolejnym dniu, za który należą się odsetki. W kontekście powództwa opozycyjnego prowadzi to do wniosku, że wejście w życie ustawy z 2005 r. spowodowało, iż zobowiązania zapłaty odsetek za opóźnienie, które stwierdzone były wcześniej tytułami wykonawczymi, w zakresie, w którym odsetki te przekraczały wysokość wprowadzonych ustawą z 2005 r. odsetek maksymalnych wygasły
i od tego dnia należały się tylko odsetki maksymalne. Wejście w życie ustawy z 2005 r. stanowiło w tym zakresie zdarzenie, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogące uzasadniać powództwo opozycyjne ( vide uzasadnienie w/w orz. SN z 15.03.2018 r., III CZP 107/17).

Powyższa zmiana stanu prawnego w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy nie może jednak prowadzić do pozbawienia wykonalności przedmiotowego tytułu wykonawczego, bowiem nastąpiła przed powstaniem tytułu egzekucyjnego – wyroku z dnia 14 grudnia 2006 r. – i przed zamknięciem rozprawy poprzedzającej jego wydanie, zatem nie da się jej zakwalifikować jako zdarzenia prawnego, o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Po trzecie, ze względu na podniesiony przez powoda zarzut nadużycia przez pozwanego wierzyciela prawa podmiotowego (art. 5 k.c.) poprzez skorzystanie z tytułu wykonawczego obejmującego bardzo wysokie odsetki za opóźnienie, wskazać należy,
że w orzecznictwie przyjęto, iż realizacja świadczenia przy wykorzystaniu tytułu egzekucyjnego stanowi wyraz wykonywania prawa podmiotowego, zatem nie ma konstrukcyjnych przeszkód, aby w kategoriach zdarzeń rzutujących na możność wykonywania zobowiązania w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. rozważać nadużycie prawa podmiotowego. Prawomocność orzeczenia stanowiącego tytuł wykonawczy nie konsumuje
w całości oceny zachowań wierzyciela mających na celu egzekucję świadczenia, niezależnie od mechanizmów ochronnych, ustanowionych na rzecz dłużnika w przepisach postępowania egzekucyjnego. Unaocznia się to zwłaszcza w szczególnej sytuacji, w której postępowanie egzekucyjne jest prowadzone po wielu latach od wydania orzeczenia, a jego przedmiotem jest stale narastające świadczenie odsetkowe, którego wysokość została ustalona w warunkach ekonomicznych odmiennych od aktualnych ( tak m.in. SN w orz. z 22.06.2018 r., II CSK 539/17, Legalis nr 1806766).

Podzielając przywołany pogląd Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że w analizowanym przypadku egzekucyjna realizacja roszczenia odsetkowego
w rozmiarze ukształtowanym treścią przedmiotowego tytułu wykonawczego i upływem znacznego okresu czasu od jego powstania nie odpowiadałaby jego społeczno-gospodarczym celom. Zasądzone w wyroku z dnia 14 grudnia 2006 r. odsetki umowne w wysokości 6% miesięcznie (a więc 72% rocznie) znacznie przekraczają odsetki funkcjonujące aktualnie
w obrocie rynkowym (w tym maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszące obecnie 14% rocznie), nie pozostają w rozsądnej relacji do czynników ekonomicznych, charakteru stosunku prawnego wynikającego z zawartej przez strony umowy pożyczki pieniężnej (będącej źródłem odsetek zasądzonych przez sąd w wyroku) ani sytuacji stron. Odsetki w tak znacznej wysokości (których łączna wysokość przekracza kilkunastokrotnie kwotę należności głównej) wykraczają poza przypisaną im funkcję odszkodowawczą
i motywująca dłużnika do terminowego spełnienia świadczenia, lecz w aktualnej sytuacji są instrumentem czysto sankcyjnym, skutkującym obciążeniem dłużnika ponad miarę przy braku realnych perspektyw na pełną spłatę zadłużenia, pomimo sprzedaży licytacyjnej jego udziału w ograniczonym prawie rzeczowym do lokalu mieszkalnego. Dochodzenie odsetek w tak znacznej wysokości przez wierzyciela prowadzi do nieakceptowanych aksjologicznie skutków, a zatem nie zasługuje na ochronę prawną. Wobec powyższego na gruncie art. 840
§ 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 5 k.c. zachodziła, co do zasady, podstawa do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności co do świadczenia odsetkowego.

Wyznaczenie poziomu, przy którym realizacja zasądzonego świadczenia odsetkowego w postępowaniu egzekucyjnym stanowi, w konkretnym przypadku, nadużycie prawa jest kwestią ocenną. W ocenie Sądu za nadużycie prawa przez wierzyciela uznać można żądanie egzekucji odsetek – od dnia 20 lutego 2006 r. – przekraczających wysokość odsetek maksymalnych z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, określonych przez obowiązujące od powyższej daty przepisy prawa. Zgodnie z art. 359 § 2 ¹ k.c., w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r., maksymalna wysokość odsetek wynikających
z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). Stan prawny w zakresie odsetek maksymalnych uległ dalszej zmianie od dnia 1 stycznia 2016 r. przez wprowadzenie odrębnej regulacji dotyczącej odsetek maksymalnych za opóźnienie, tj. art. 481 § 2 w nowym brzmieniu i art. 481 § 2 ¹ k.c. Zgodnie z art. 481 2 k.c., jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie
w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Natomiast w myśl art. 481 § 2 ¹ k.c. maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie). W przypadku zastrzeżenia w umowie odsetek przekraczających wysokość odsetek ustawa przewiduje obniżenie odsetek do wysokości dozwolonej stopy maksymalnej (art. 359 § 2 ² k.c., art. 481 § 2 ² k.c.). W ocenie Sądu pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności co świadczenia odsetkowego w części przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych za okres od 20 lutego 2006 r. do 20 stycznia 2007 r.
i od 31 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2015 r. (z wyłączeniem przedawnionego świadczenia odsetkowego za odsetek za okres od 21 stycznia 2007 r. do 30 stycznia 2010 r., co do którego tytuł wykonawczy podlega pozbawieniu w całości) i przekraczających wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, doprowadzi do ukształtowania odsetek, które obciążają dłużnika, na rozsądnym i akceptowalnym aksjologicznie poziomie, a jednocześnie nie pozbawi wierzyciela rekompensaty za korzystanie z kapitału na poziomie zgodnym z aktualnie obowiązującymi regulacjami prawnymi. Natomiast tytuł wykonawczy w zakresie odsetek przekraczających wskazaną wyżej wysokość należy pozbawić wykonalności.

Mając to wszystko na uwadze Sąd orzekł jak w pkt. I i II sentencji wyroku na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. III sentencji wyroku, Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 k.p.c. Jako że powód uległ tylko co do niewielkiej części żądania (w zakresie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego z uwagi na przedawnienie odsetek za część objętego pozwem okresu), Sąd na podstawie oraz art. 100 zd. 2 k.p.c włożył na pozwanego obowiązek zwrotu powodowi pełnych kosztów procesu niezbędnych do celowego dochodzenia praw, które stanowi wynagrodzenie pełnomocnika procesowego. Jako że powód reprezentowany był w niniejszej sprawie przez adwokata z urzędu, przy ustalaniu wysokości tych kosztów zastosowanie znajdują przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r.
w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r., poz. 18). W myśl tego rozporządzenia, koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez Skarb Państwa obejmują m.in. opłatę ustaloną zgodnie z przepisami rozporządzenia (§ 2 pkt 1), którą podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług (§ 4 ust. 3). Stawka wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu w sprawie, w której wartość przedmiotu sprawy zawiera się w przedziale pomiędzy 50.000 zł a 200.000 zł, jak było w tym przypadku, wynosi 3.600 zł (§ 8 pkt 6 rozporządzenia), co po powiększeniu o podatek od towarów i usług
w stawce 23% daje sumę 4.428 zł.

Nieuiszczone koszty z tytułu należnej opłaty od pozwu, od której powód został zwolniony, wynoszą 3.868 zł. Z uwagi na wskazany wynik sprawy Sąd w pkt. IV sentencji wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r., poz. 785), nakazał pobrać powyższą kwotę na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie od pozwanego.