Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

UZASADNIENIE

W dniu 6 lutego 2015 roku skarżący (...) z siedzibą
w M. wniósł na podstawie art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c. i art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c.
o uchylenie wyroku Sądu Arbitrażowego ad hoc w W. z dnia 3 listopada 2014 roku sprostowanego w dniu 3 grudnia 2014 roku i 19 grudnia 2014 roku zarzucając:

- w ramach pierwszej podstawy naruszenie:

a/ art. 25 ust. 6 Regulaminu Arbitrażowego (...) z 1976 r. poprzez jego nie zastosowanie, tj. brak oceny odniesienia się w treści Wyroku do twierdzeń oraz dowodów podnoszonych przez Skarżącego, z których wynikały przyczyny zaistnienia opóźnień
w realizacji przez Skarżącego prac objętych umową o roboty budowlane i wpływu poszczególnych zdarzeń na czas trwania tych opóźnień a w szczególności do zeznań świadka J. M. (1) i do opinii A. S. z kwietnia 2014 rpku;

b/ art. 32 ust. 2 Regulaminu (...) poprzez jego niezastosowanie, tj. ogólnikowe i wybiórcze uzasadnienie zaskarżonego Wyroku, bez wskazania motywów, które legły u podstaw rozstrzygnięcia Sądu Arbitrażowego a w szczególności poprzez niewskazanie powodów odmowy wiarygodności twierdzeniom i dowodom przedstawionym przez Powoda, w tym opinii A. S. i pisma Inżyniera Kontraktu z dnia 22.06.2006r. i błędne przyjęcie, że Skarżący nie wykazał wpływu poszczególnych zdarzeń faktycznych na czas trwania opóźnień w prowadzonych przez Skarżącego pracach;

c/ art. 27 ust. 1 w zw. z art. 15 ust. 2 w zw. z art. 15 ust. 1 Regulaminu (...) poprzez ich niezastosowanie, tj. oddalenie wniosku dowodowego w zakresie powołania biegłego, pomimo, że dla oceny okoliczności w postaci wpływu poszczególnych zdarzeń na opóźnienia w realizacji prac wymagały wiadomości specjalnych, a w konsekwencji nieuzasadnione stwierdzenie, że Skarżący ich nie udowodnił;

- w ramach drugiej podstawy zaskarżonemu wyrokowi zarzucił sprzeczność
z zasadami porządku prawnego RP poprzez wybiórczą i nierzetelną ocenę przez Sąd Arbitrażowy dowodów przedstawionych przez Skarżącego w tym całkowite pominięcie
i brak odniesienia się do tych dowodów, które miały w sprawie kluczowy charakter,
w szczególności opinii A. S. z kwietnia 2014 r., pisma Inżyniera Kontraktu
z dnia 22 czerwca 2006 r. i zeznań świadka J. M. (1), co stanowiło naruszenie zasady praworządności oraz uznanie w wyroku, że skarżący oraz przeciwnik dokonali kontraktowego rozszerzenia zakresu odpowiedzialności z tytułu kar umownych również na okoliczności, za które Skarżący nie ponosi odpowiedzialności, podczas gdy do tego nie doszło, przez co naruszył podstawowe normy z zakresu prawa zobowiązań,, tj. normy kreujące zasady odpowiedzialności cywilnej, w szczególności zasadę winy.

W uzasadnieniu skargi, przytoczył ustalenia Sądu Arbitrażowego oraz treść regulaminu (...) określającego zasady procedowania przez w/w Sąd w tym wskazał na wynikający z niego obowiązek podania przez sąd motywów rozstrzygnięcia, określenia dopuszczalności, znaczenia, wiarygodności i mocy przedstawionych dowodów, stanowiących podstawowe zasady postępowania, a które wobec ogólnego przytoczenia motywów orzeczenia zostały naruszone.

Wskazał na błędne ustalenia, nie oparte na całości materiału dowodowego odnośnie nie uznania warunków zimowych panujących w okresie 2004/2005, 2005/2006 za wyjątkowo niekorzystne.

Zaznaczył również, że Sąd Arbitrażowy dopuścił się sprzeczności w poczynionych ustaleniach odnośnie wpływu zalania placu budowy mającego miejsce w sierpniu 2006 roku w związku z przekroczeniem stanu alarmowego na rzece K. uznając, iż nie miało ono wpływu na roboty w ciągu głównym ale jednocześnie uzasadniało przedłużenie czasu na ukończenie na obiekcie (...) o 74 dni.

Szczególnie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy miała zdaniem skarżącego opinia biegłego, której Sąd Arbitrażowy nie przeprowadził oddalając wniosek skarżących. Zaznaczył, iż w tej sytuacji doszło do naruszenia powołanych przepisów Regulaminu (...), statuujących zasadę równości stron postępowania i możliwości pełnego przedstawienia swojego stanowiska. Wobec bowiem oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego skarżący nie mogli dowieść w pełni swojego stanowiska.

Wskazując na naruszenie podstawowych zasad porządku publicznego powołał się na regulacje dotyczące przypadków, w których możliwe jest w drodze swobody umów rozszerzenie odpowiedzialności zgodnie z art. 473 § 1 k.c. Zaznaczył, że w takim przypadku konieczne jest wskazanie ściśle określonych okoliczności, w razie wystąpienia których dłużnik pomimo braku winy zobligowany jest do zapłaty kary umownej. Podniósł, że
w okolicznościach wykazanych w toku postępowania Sąd Arbitrażowy błędnie uznał, że modyfikacja sprowadzająca się jedynie do zmiany sformułowania „kara umowna” na „odszkodowanie umowne” spowodowała jednocześnie rozszerzenie odpowiedzialności Skarżącego. (skarga k. 6-32)

W odpowiedzi na skargę złożonej w dniu 11 maja 2015 roku przeciwnik skarżącego wniósł o oddalenie skargi i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

W uzasadnieniu wskazał, że wyrok został wydany jednogłośnie, bez zdania odrębnego a ponadto żadna ze stron nie kwestionowała zapisu na Sąd polubowny.

Podniósł, że w dniu 1 października 2014 roku Sąd Arbitrażowy uznał sprawę za dostatecznie wyjaśnioną przy czym zarzuty skarżących stanowią jedynie polemikę merytoryczną z rozstrzygnięciem Sądu Arbitrażowego w sytuacji gdy z uwagi na charakter skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, Sąd nie bada meritum sprawy.

Zaprzeczył aby rozstrzygnięciem Sąd Arbitrażowy naruszył zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Odnosząc się do naruszenia zasad postępowania arbitrażowego - Regulaminu Arbitrażowego (...) z 1976 - określonych przytoczonymi zapisami wskazał, że postępowanie było prowadzone zgodnie z nimi a Sąd Arbitrażowy nie dopuścił się żadnych uchybień.

W zakresie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zaznaczył, iż brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii prywatnej przy czym również i wniosek
o sporządzenie opinii w postępowaniu słusznie został oddalony albowiem jej wydanie miało opierać się również na wyliczeniach prywatnej opinii przy czym, oddalając oba wnioski Sąd Arbitrażowy przedstawił motywy takiej decyzji na rozprawie wskazując, że oba wnioski zmierzały do zastąpienia ustaleń faktycznych, które spoczywały na Sądzie i nie wymagały wiedzy specjalistycznej. Zwrócił również uwagę, że po oddaleniu obu wniosków,
w wyznaczonym 30-dniowym terminie na zajęcie ostatecznego stanowiska liczonym od dnia otrzymania zapisu z rozprawy, nie ponowił przedmiotowego wniosku.

Co do sporządzenia uzasadnienia podniósł, że Sąd Arbitrażowy wskazał na podstawie czego dokonał ustaleń faktycznych. Jednocześnie zaznaczył, że brak jest podstaw, z których wynikałby obowiązek Sądu Arbitrażowego polegający na omawianiu i ocenie każdego dowodu. Istotne jest, iż Sąd odniósł się do każdej przyczyny podnoszonej jako podstawa opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy, wyjaśnił na jakich dowodach się oparł. Odnośnie warunków klimatycznych, tj. warunków pogodowych jakie panowały w zimie 2004/2005 oraz 2005/2006, wskazał na podstawie czego dokonał ustaleń oraz jak ocenił zeznania świadków i jakie wnioski z nich wyciągnął a przy tym wskazał jakie okoliczności nie zostały udowodnione.

W zakresie opóźnienia prac w budowie mostu (...) czego powód nie udowodnił jak również ile dni wynosi opóźnienie związane z zalaniem placu w 2006 roku. Przeciwnik skarżącego ustosunkował się również do kwestii oceny dotyczących takich zdarzeń jak przekazanie placu budowy w dniu 20.10.2004 r., grubości humusu, równoziarnistości gruntów i stabilizacji gruntu cementem, warunków zimowych 2005/2006 i braku ich wpływu na budowę obiektu (...).

Podniósł, że Sąd Arbitrażowy ustalił samodzielnie całokształt okoliczności, przeanalizował i ocenił dowody. Zwrócił ponadto uwagę na okoliczność, iż swoboda sędziów Sądu Arbitrażowego jest szersza niż ta, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c. przy czym
w wyroku nie ma również obowiązku wskazywania przepisów prawa, konkretnej podstawy, na której oparte zostało rozstrzygnięcie. Wystarczające jest wskazanie wyłącznie czy wyrok opiera się na przepisach prawa materialnego czy zasadach słuszności.

Reasumując swoje stanowisko pozwany wskazał, że wszystkie w/w elementy zaskarżony wyrok spełnia.

Ponadto podniósł, że uchybienie zasadom, których naruszenie może skutkować uchyleniem wyroku Sądu Polubownego takie jak „zasada równości”, „zasada poufności i bezstronności arbitra”, nie zostało wykazane.

Ponadto zdaniem przeciwnika skarżącego w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym, powód nie wykazał, aby wiadomości specjalne biegłego były niezbędne do rozpoznania sprawy.

W zakresie kary umownej podtrzymał stanowisko, iż została przewidziana za opóźnienie a nie za zwłokę co jasno wynikało z Ogólnych Warunków Kontraktu, tj. kara za każde opóźnienie niezależnie od winy powoda co skutkowało brakiem konieczności wykazywania winy dłużnika. Zwrócił również uwagę na ciężar dowodu spoczywającego na stronie powodowej. (odpowiedź na skargę k. 259-286)

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 września 2009 roku pomiędzy Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad a skarżącym (pierwotnie (...)) i (...) S.A., tworzącymi konsorcjum na podstawie umowy
z dnia 01 września 2004 roku, została zawarta umowa nr (...), której przedmiotem było wykonanie robót budowlanych polegających na Modernizacji Drogi Krajowej Nr (...) na odcinku O.-G. pododcinek (...) Modernizacja północnej jezdni od węzła I. ((...)) do węzła G. ((...)).

Integralną część w/w Kontraktu zastanowiły Warunki Ogólne i Warunki Szczególne Kontraktu, w których zgodnie z subklauzulą 20.6 strony wszystkie spory wynikłe na tle niniejszej umowy poddały pod rozstrzygnięcie sądowi polubownemu powołanemu ad. hoc. (okoliczności bezsporne, umowa, (...) i (...) akta arbitrażowe).

W ramach przedmiotowej klauzuli strony określiły, że miejscem prowadzenia postępowania arbitrażowego przez trzech arbitrów będzie W.. (okoliczności bezsporne).

Przedmiotowa subklauzula nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Przed skierowaniem sprawy do Sądu Arbitrażowego powołanego ad hoc, którego skład ustaliły (wybrały przewodniczącego i członków) same strony, w dniu 17 lipca 2012 toku i 07 września 2012 roku doszło do spotkania, na którym ustaliły zasady postępowania
w sporze przed Sądem Arbitrażowym przyjmując, że postępowanie będzie prowadzone wg. Regulaminu Arbitrażowego (...) z 1976 roku oraz, że podstawę orzekania będzie stanowiło prawo materialne obowiązujące na terenie Polski.

Jednocześnie strony zaakceptowały wybrany skład Sądu Arbitrażowego, tj. mecenasa Z. G. jako Przewodniczącego oraz członków radcy prawnego prof. dr hab. K. K. i radcę prawnego J. M. (2), oświadczając, iż nie składają do niego zastrzeżeń oraz uzgodniły zasady rejestrowania rozpraw jak również zasady wynagradzania i pokrywania kosztów.

Dodatkowo określony został termin na złożenie pozwu, termin na złożenie odpowiedzi na pozew jak również zastrzeżono Sądowi Arbitrażowemu prawo do ustalenia terminu na złożenie dalszych pism procesowych przez strony i wszelkich innych czynności przed Sądem (d: porozumienie k. 233-235, k. 293-295, e-mail z dnia 28.06.2012r. k. 289, pismo z dnia 28.06.2012r. k. 291, pismo z dnia 02.10.2012r. k. 292).

Zgodnie z porozumieniem w dniu 21 września 2012 r. skarżący (...) z siedzibą w M. wniósł pozew do Sądu Arbitrażowego ad hoc w W. domagając się zapłaty od Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad kwoty 747 929,63 EURO wraz z odsetkami, odpowiadającej wynagrodzeniu powoda potrąconemu przez pozwanego z wierzytelnością z tytułu naliczonych kar umownych i odszkodowania. (okoliczność bezsporna)

Przeciwnik skarżącego wdał się w spór wnosząc odpowiedź na pozew. (odpowiedź na pozew).

Postępowanie było prowadzone wg. zasad określonych w Regulaminie Arbitrażowym (...) z 1976 roku, zgodnie z którym:

- w art. 15 ust. 1 zespół orzekający mógł prowadzić postępowanie w taki sposób, jaki uznał za właściwy pod warunkiem, że strony będą traktowane równoprawnie i że w każdym stadium postępowania każda ze stron będzie miała pełną możliwość przedstawienia swej sprawy;

- art. 15 ust. 2 jeżeli w którymkolwiek stadium postępowania zażądała tego jedna ze stron, zespół orzekający przeprowadzi rozprawę w celu przedstawienia dowodów
z przesłuchania świadków i biegłych lub w celu przedstawienia ustnej argumentacji. W braku takiego żądania, zespół orzekający podejmie decyzję o przeprowadzeniu rozprawy albo
o przeprowadzeniu postępowania na podstawie dokumentów i innych materiałów.

Odnośnie kwestii związanych z wykazaniem okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sporu zgodnie z regulaminem:

- art. 24 ust. 1 określał, że na każdej ze stron spoczywa ciężar udowodnienia faktów powoływanych na poparcie roszczenia lub obrony.

Zespołowi orzekającemu pozostawiono określenie dopuszczalności, znaczenia, wiarygodności i mocy przedstawianych dowodów (art. 25 ust. 6).

W kwestiach przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego regulamin przewidywał, że zespół orzekający mógł powołać jednego lub więcej biegłych w celu sporządzenia opinii
w kwestiach określonych przez zespół orzekający. W takim przypadku strony otrzymują kopię zlecenia danego biegłym przez zespół orzekający. (art. 27 ust. 1).

Zgodnie art. 32 ust. 2 Regulaminu wydając wyrok zespół orzekający podaje motywy rozstrzygnięcia, chyba, że strony uzgodniły, iż motywy rozstrzygnięcia nie zostaną podane (d: Regulamin k. 236-244).

W toku postępowania strony poza pozwem i odpowiedzią na pozew miały możliwość złożenia po jeszcze jednym piśmie procesowym w tym w kwestii legitymacji procesowej konsorcjum pozwany złożył pismo w dniu 22 października 2013 roku, powód w dniu 22 listopada 2013 roku (d: pismo z dnia 22.10.2013r. i 22.11.2013r. – akta arbitrażowe - IV-V segregator).

W celu umożliwienia zapoznania się ze wszystkimi dokumentami dołączanymi do pism w dniu 27 listopada 2013 roku Przewodniczący wydał zarządzenie zobowiązujące pozwanego do dołączenia odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2013 roku, sygn. akt VI ACa 659/12, które nie zostało złożone w odpisie (d: zarządzenie z dnia 27.11.2013. k. 2140 – akta arbitrażu)

Po wymianie pism został wyznaczony termin posiedzenia na dzień 14 marca 2014 roku w siedzibie Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w W., na którym przeprowadzono dowód z zeznań świadków strony powodowej M. D., E. G. (1), R. P.. Rozprawa została odroczona bez terminu
z jednoczesnym zobowiązaniem stron do wskazania wszelkich wniosków dowodowych
w terminie 14 dni pod rygorem pominięcia (d: zarządzenie z dnia 28.01.2014r.l k. 2169 akta arbitrażu, protokół rozprawy k. 2175 – akta arbitrażu)

Termin zakreślony na rozprawie został zmieniony zarządzeniem z dnia 25 marca 2014 roku poprzez wskazanie, iż rozpoczyna on bieg od dnia otrzymania przez strony protokołu z rozprawy z dnia 14 marca 2014 roku (d: zarządzenie k. 2219 akta arbitrażu)

Pozwany i powód złożyli pisma procesowe w dniu 15 kwietnia 2014 roku przy czym pozwany wyłącznie podtrzymał dotychczasowe wnioski dowodowe oraz stanowisko, natomiast powód wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci opinii dotyczącej ustalenia wpływu przeszkód na termin realizacji Umowy sporządzonej na zlecenie powoda przez Pana A. S. na okoliczność przyczyn opóźnienia
w wykonaniu prac objętych Umową o roboty budowlane nr (...)
z dnia 21 września 2004 r, w tym okoliczności uzasadniających przedłużenie terminu realizacji tych prac, oraz wpływu tych przyczyn na czas ukończenia prac objętych „Umową
o roboty budowlane nr (...) z dnia 21 września 2004 roku” oraz
o wyznaczenie przez Sąd Arbitrażowy ad hoc biegłego – specjalisty z zakresu budownictwa oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii tego biegłego na okoliczność określenia, w oparciu o zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, w tym Opinię, przyczyn opóźnienia w wykonaniu prac objętych Umową o roboty budowlane nr (...) z dnia 21 września 2004 roku w tym okoliczności uzasadniających przedłużenie terminu realizacji tych prac, oraz wpływu tych przyczyn na czas ukończenia prac objętych umową o roboty budowlane nr (...)
z dnia 21 września 2004 roku. (d: pismo procesowe z 15.04.2014r. k. 2222-2232- akta arbitrażu, pismo powoda z dnia 15.04.2015r. k. 2349-2351- akta arbitrażu)

Zarządzeniem z dnia 6 maja 2014 roku został wyznaczony termin posiedzenia na dzień 23 maja 2014 roku, na którym przesłuchano świadków strony pozwanej J. M. (3), B. P., zakreślono ponowie stronom 30-dniowy termin na zajęcie ostatecznego stanowiska w sprawie jak również oddalono wnioski dowodowe powoda zgłoszone w piśmie z dnia 15 kwietnia 2014 roku. W zakresie przedmiotowej decyzji wskazano, iż oba wnioski zmierzałyby do poczynienia ustaleń faktycznych, które de facto spoczywały na zespole arbitrów i nie wymagały zdaniem sądu wiedzy specjalistycznej. Po podjęciu przedmiotowej decyzji strona powodowa wniosła wyłącznie o potraktowanie prywatnej opinii jako stanowiska strony. (d: zarządzenie k. 2368 - akta arbitrażu, protokół rozprawy wraz z transkrypcją k. 2380-2401 – akta arbitrażowe)

Każda ze stron zgodnie z udzielonym zezwoleniem w dniu 27 czerwca 2014 roku złożyła pismo podsumowujące. (d: pisma – akta arbitrażu V segregator)

Postanowieniem z dnia 1 października 2014 roku Sąd Arbitrażowy ad hoc uznał sprawę za dostatecznie wyjaśnioną i zamknął rozprawę. (d: postanowienie k. 2439 akta arbitrażu)

Po doręczeniu odpisu w/w postanowienia w dniu 3 listopada 2014 roku Sąd Polubowny w W. wydał wyrok, w którym w pkt. I. zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 21.009,33 (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięć 33/100) euro wraz z odsetkami umownymi składanymi miesięcznie od kwoty zaległej, obliczonymi zgodnie ze stawką stosowaną przez Europejski Bank Centralny w głównych transakcjach refinansowania
w Euro, zawartą w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, przy płatnościach w euro, pierwszego dnia miesiąca, w którym upłynął termin płatności, plus 3 i pół punkty procentowe, liczone od dnia 7 stycznia 2008 roku do dnia zapłaty, zgodnie z subklauzulą 14.8 Ogólnych Warunków Kontraktu w zw. z subklauzulą 14.8 Szczegółowych Warunków Kontraktu,
w pozostałej części powództwo oddalił; w pkt. II zasądził od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę w wysokości 43.200.00 zł (czterdzieści trzy tysiące dwieście) złotych. W pkt. III i IV orzekł o kosztach sądowych
i kosztach procesu. W uzasadnieniu przedstawił motywy jakimi kierował się przy wydaniu rozstrzygnięcia ze wskazaniem jakie okoliczności uznał za wyjaśnione i na podstawie jakich dowodów. (d: wyrok k. 2542-2569- akta arbitrażu).

Odpis wyroku został stronom doręczony w dniu 07 listopada 2014 roku (d: potwierdzenie k. 2542 akta arbitrażu).

W dniu 3 grudnia 2014 roku pozwany wniósł o sprostowanie wyroku. Decyzja w tym zakresie została podjęta w dniu 3 grudnia 2014 roku i dotyczyła rozstrzygnięcia co do kosztów sądowych. Następnie Sąd Polubowny ponownie sprostował swój wyrok w dniu 19 grudnia 2014 roku w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego kosztów zastępstwa (d: sprostowanie wyroku z 3.12.2014r. k. 2576-2577, sprostowanie z 19.12.2014r. k. 2581-2582- akt arbitrażu)

Postanowienie w przedmiocie sprostowania zostało doręczone pełn. skarżącego
w dniu 10 grudnia 2014 roku ( k. 2585 akta arbitrażu).

Wydając orzeczenie Sąd Arbitrażowy ustalił, że inwestycja została odebrana od Wykonawcy w odcinku od węzła (...) do km (...) w dniu 30 listopada 2006 r., zaś
w odcinku od (...) do Węzła (...) w dniu 24 sierpnia 2007 r. oraz, że po wykonaniu całości prac objętych kontraktem, skarżący wystawił faktury VAT nr (...) na kwotę 706.065,55 i na kwotę 564.562.95 zł tytułem wynagrodzenia za wykonanie prac
w ciągu głównym oraz fakturę VAT nr (...) na kwotę 164.361 ,12 euro i na kwotę 131.426.32 zł z tytułu wykonania prac w zakresie Obiektu MA~51.

W dniu 7 marcu 2008 r. pozwany wystawił noty obciążeniowe, w których obciążył powoda karami umownymi ze opóźnienie w wysokości 668.588,51 euro oraz 79.341,12 euro. Wysokość 668.588,51 euro potrącono z faktury VAT nr (...) (nota księgowa nr (...)), zaś należność w wysokości 79.341,12 euro potrącono z faktury VAT nr (...) (nota księgowa nr (...)). Przedmiotowe noty zostały wystawione
z uwagi na nie wypełnienie przez Wykonawcę postanowień subklauzuli 8.2, wobec czego zgodnie z brzmieniem subklauzuli 8.7 Warunków Kontraktu Zamawiający naliczył kary za opóźnienie oraz odszkodowanie z tytułu poniesionych dodatkowych kosztów związanych
z utrzymaniem nadzoru na Kontrakcie w wyniku wydłużonej (z winy Wykonawcy) realizacji Kontraktu. Kary umowne za opóźnienie realizacji odcinka od km (...) do km (...) (prace w ciągu głównym) wyliczono na kwotę 668.588,51 euro netto, tj. za opóźnienie wynoszące 49 dni, zaś kary umowne za opóźnienie realizacji odcinka od km (...) do km (...) wyliczono na kwotę 79.341,12 euro netto z uwagi na opóźnienie w realizacji tego odcinka wynoszące 321 dni (prace w zakresie obiektu (...).

Orzekając Sąd Arbitrażowy uznał legitymację skarżącego pomimo, iż kontrakt został zawarty przez konsorcjum dwóch podmiotów. Przyjął, iż nie zgłoszenie roszczeń w terminie określonym w klauzuli 20.1 Warunków Kontraktu nie skutkuje wygaśnięciem tego roszczenia. Ponadto uznał roszczenie powoda o przedłużenie czasu na ukończenie w zakresie zalania obiektu (...) na przełomie marca i kwietnia 2006 roku oraz w sierpniu 2006 roku, na skutek wzrostu poziomu wody rzeczki Bóbr przyjmując jednocześnie, że powód nie wykazał wpływu tego zalania w sierpniu 2006 roku na opóźnienie w zakresie robót budowlanych w ciągu głównym. Podkreślił, że warunkiem koniecznym uznania roszczenia było wykazanie przez powoda okresu przedłużenia terminu realizacji kontraktu w związku z konkretnym zdarzeniem go powodującym.

Z tych względów uznał, że zasadne jest zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 21 009,33 euro z odsetkami, stanowiącej sumę niezasadnie potrąconych kar umownych w zakresie opóźnienia w robotach budowlanych na odcinku od km (...) do km (...)
z uwago na nieprzedłużenie powodowi czasu na ukończenie w wysokości 85 dni w związku z dwukrotnym zalaniem placu budowy na obiekcie (...). Jako podstawę uzasadniającą uwzględnienie roszczenia w tym zakresie wskazał Subklauzulę 1.3 oraz 20.1 Ogólnych Warunków.

Jednocześnie w uzasadnieniu odniósł się do każdego zdarzenia wskazanego przez powoda jako okoliczność niezawiniona i uzasadniające przedłużenie czasu na ukończenie i to pod względem jej zaistnienia, jak i ze wskazaniem dowodów w oparciu, o które dokonał ustaleń z zaznaczeniem czy jego wpływ na roboty na ścieżce głównej został wykazany czy nie. Niezależnie od powyższego zaznaczył, że skoro strony umówiły się na karę umowną za opóźnienie to tym bardziej pozwany powinien w sposób szczególny analizować, każdą sytuację, w której zachodzi konieczność przedłużenia czasu na ukończenie. (d: uzasadnienie wyroku sądu arbitrażowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty szczegółowo wskazane powyżej, których wiarygodność i moc dowodowa nie budziła wątpliwości. Zaznaczyć również należy, że pomiędzy stronami nie zachodził spór odnośnie faktów, lecz skutków prawnych z nich wynikających a w szczególności oddalonego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z uwagi na jego znaczenie dla wykazania wpływu poszczególnych zdarzeń podnoszonych przez skarżącego (powoda) na opóźnienie w wykonaniu robót
w ciągu głównym i robót związanych z budową (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, iż skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim wskazać jednak należy, iż skarga została złożona w terminie określonym w art. 1208 § k.p.c.

Przechodząc do oceny podstaw uchylenia wskazać należy iż, koncentrują się one wokół dwóch przesłanek pierwsza wskazana w art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c. dotycząca kwestii formalnych, a mianowicie dopuszczająca uchylenie wyroku sądu polubownego, jeżeli: - nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony; a druga określona w art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c. prowadząca do konieczności rozważenia czy wydany wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

W niniejszej sprawie okoliczności, na które skarżący się powołuje w ramach pierwszej podstawy zasadniczo sprowadzają się do kwestii wydania rozstrzygnięcia bez oceny całości materiału dowodowego w tym naruszenia równości stron poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Dodatkowo odnośnie drugiej przesłanki skarżący powołuje się na okoliczności związane z naruszeniem podstawowej zasady odpowiedzialności odszkodowawczej poprzez dopuszczenie przez Sąd Arbitrażowy naliczenia kary umownej za opóźnienie, czyli niezależnie od winy strony w niedotrzymaniu terminu umownego poprzez brak doprecyzowania okoliczności wyłączających ogólne zasady odpowiedzialności.

Przed przystąpieniem do omówienia poszczególnych podstaw wskazać przede wszystkim należy na charakter środka jakim jest skarga o uchylenie wyroku Sądu Polubownego jak również jaki charakter i cel przyświeca sądownictwu polubownemu.

Przedmiotowe dwie kwestie bardzo trafnie zostały ujęte w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2013 roku sygn. akt I ACa 374/12 (niepubl. LEX nr 128665), w którym wskazał, że „1. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego nie jest środkiem odwoławczym, a nadzwyczajnym środkiem nadzoru judykacyjnego sądu państwowego nad działalnością sądu polubownego. Ma to ten podstawowy skutek, że sąd państwowy w zasadzie nie bada rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego, a w szczególności nie kontroluje, czy ma on oparcie w faktach przytoczonych w jego uzasadnieniu, bądź czy zastosowano odpowiednie przepisy prawa materialnego. Sąd państwowy może tylko w wyjątkowych przypadkach, wskazanych przez przepisy ustawy interpretowane ściśle, uchylić wyrok sądu polubownego, skutkiem czego w razie wątpliwości należy dążyć do utrzymania w mocy wyroku, aniżeli do jego uchylenia.

2. Jedynie wtedy, gdyby sąd państwowy uznał, że postępowanie dowodowe nie zostało w ogóle przeprowadzone lub przeprowadzone niekompletnie, albo w oczywisty sposób przeprowadzono je wadliwie, uchybiając regułom logicznego rozumowania, wiązania ze sobą faktów w łańcuchu przyczynowo-skutkowym, wybiórczego dopuszczenia dowodów w sprawie, przeprowadzenia dowodów tylko jednej strony, z niezasadnym pominięciem dowodów wnioskowanych przez stronę przeciwną itp., można byłoby uznać, że nie zostały zachowane wymagania, o których jest mowa w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c.

3. Naruszenie prawa materialnego może być podstawą uchylenia wyroku sądu polubownego jedynie wtedy, gdy wyrok ten swą treścią uchybia podstawowym zasadom porządku prawnego. Należy bowiem pamiętać, że sąd arbitrażowy nie jest związany nie tylko przepisami postępowania cywilnego (art. 1184 § 2 k.p.c.), lecz także przepisami prawa cywilnego materialnego”.

Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2012 roku sygn. akt I CSK 286/11 (publ. w G. Prawna z 2012 r. nr 104 poz. 13) wskazał, że: „1. Skarga nie ma służyć podważeniu przebiegu i wyników postępowania przed sądem polubownym, a uniemożliwić utrzymanie w mocy tylko takiego wyroku sądu polubownego, który uchybia elementarnym wymaganiom formalnym rozpoznawania sporów. 2. Jedynie wtedy, gdyby sąd państwowy uznał, że postępowanie dowodowe nie zostało w ogóle przeprowadzone lub przeprowadzone niekompletnie, albo w oczywisty sposób przeprowadzono je wadliwie, uchybiając regułom logicznego rozumowania, wiązania ze sobą faktów w łańcuchu przyczynowo-skutkowym, wybiórczego dopuszczenia dowodów w sprawie, przeprowadzenia dowodów tylko jednej strony, z niezasadnym pominięciem dowodów wnioskowanych przez stronę przeciwną itp., można byłoby uznać, że nie zostały zachowane wymagania, o których jest mowa w art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c. Normy prawa zobowiązań w ramach odpowiedzialności ex delicto i ex contractu mogą zostać uznane za tworzące jedne z podstawowych zasad porządku prawnego w państwie”.

Zaprezentowane stanowiska znajdują swoje oparcie również w innych orzeczenia Sądu Najwyższego oraz w wyrokach innych Sądów Apelacyjnych, w tym Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, który uznał, że „Konstrukcja skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego wskazuje, iż środek ten nie służy dokonywaniu merytorycznej kontroli poprawności rozstrzygnięcia sądu polubownego przez sąd powszechny, podobnej do kontroli instancyjnej w postępowaniu sądowym (…) (wyrok z dnia 21.03.2013r. sygn. akt I ACa 855/12 niepubl. LEX nr 1344234, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25.06.2013r. sygn. akt I ACa 83/13 niepubl. LEX nr 1345551, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.12.1967 r. sygn. akt I CR 445/67 publ. OSNCP z 1968r. Nr 8-9, poz. 149, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6.5.1936 r. sygn. akt C I 1914/35 publ. Zb.Orz. z 1937, poz. 56 oraz z dnia 19.3.1938 r. sygn. akt C II 2989/37 publ. Zb.Orz. 1939, poz. 59).

Podzielając przedstawione powyżej ugruntowane stanowisko wskazać należy, że sądownictwo polubowne jako wyraz woli stron zasadniczo rządzące się własnymi prawami, regulacjami i to w zakresie proceduralnym jak i merytorycznym poprzez możliwość przyjęcia rozstrzygania zgodnie z zasadami słuszności podlega kontroli Sądu państwowego w stricte określonym zakresie. Dlatego też w przypadku nie stwierdzenia naruszenia zasad porządku publicznego w sposób przywołany czy też nie stwierdzenia naruszeń w zakresie proceduralnym poprzez nieprzeprowadzenie np. w ogóle postępowania dowodowego, przeprowadzenia go jednostronnie, uchybienie regułom logicznego rozumowania, nie istnieje możliwość uchylenia tegoż wyroku.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż uchybienia zarzucone przez skarżącego w zakresie czynności podejmowanych w ramach procedowania przez zespół arbitrów czy odnośnie sposobu sformułowania motywów orzeczenia, nie mogły skutkować uchyleniem wyroku.

Odnośnie zasad procedowania jak już wskazano ustalając stan faktyczny, strony określiły, iż będą respektowały Regulamin (...) z 1976 roku, który w sposób kompleksowy określał zasady postępowania arbitrów, przeprowadzania dowodów oraz wydania rozstrzygnięcia i sporządzenia jego motywów.

Przedmiotowa kwestia w sposób precyzyjny została określona w porozumieniu zawartym po spotkaniach z dnia 17 lipca 2012 roku i 07 września 2012 roku.

Nie mniej jednak nie odbiega on również od ogólnych zasad postępowania określonych w kodeksie postępowania cywilnego Części piątej Sąd Polubowny a konkretnie art. 1183 k.p.c. – 1193 k.p.c. Zgodnie z zapisami Regulaminu odpowiadającymi w/w regulacjom w postępowaniu obowiązywała zasada równości stron, zasada ciężaru udowodnienia faktów powołanych na poparcie roszczenia lub obrony, i w tym celu zastrzeżone zostały kompetencje Sądu Arbitrażowego, który mógł przeprowadzić dowód
z zeznań świadków, dowód z opinii biegłego.

W tym miejscu zaznaczyć wypada, iż sąd polubowny jak to wskazano w art. 1184 § 2 zd. 2 k.p.c. przeprowadzając postępowanie dowodowe nie jest związany przepisami
o postępowaniu przed sądem nie mniej jednak jak zaznaczył to Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 14 czerwca 2012 roku „Granice swobody sądu polubownego w przeprowadzaniu postępowania dowodowego wyznaczają wymogi wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz równego traktowania stron postępowania” I(sygn. akt ACa 1241/11 niepubl. LEX nr 1298991).

Powyższe oznacza, że Sąd Polubowny samodzielnie określa dopuszczalność, znaczenie, wiarygodność dowodów oraz moc jaką im należy przypisać przy czym w żadnym wypadku nie jest już na skutek zgłoszenia samego wniosku zobowiązany do jego dopuszczenia.

W niniejszej sprawie strony odpowiednio w pozwie i odpowiedzi na pozew zgłosiły liczne dowodowy z dokumentów oraz każda z nich dowód z zeznań świadków. Przedmiotowe dowody z zeznań świadków zostały przeprowadzone na rozprawie 14 marca 2014 roku i 23 maja 2014 roku. Niezależnie od powyższego zespół arbitrów wielokrotnie umożliwiał wypowiadanie się stronom na piśmie zgodnie zresztą z pkt. 11 i 12 porozumienia. Ponadto po pierwszym terminie rozprawy, jak również po drugim terminie zakreślono stronom termin na złożenie pism w tym w pierwszym przypadku na złożenie wszystkich wniosków dowodowych, w drugim na zajęcie ostatecznego stanowiska.

Powyższe zatem bezspornie wskazuje na równe traktowanie stron, przeprowadzenie w całości postępowania dowodowego koniecznego do rozpoznania sprawy. Każda bowiem ze stron zawsze miała takie same możliwości wypowiedzenia się, ustosunkowania do okoliczności, twierdzeń podnoszonych przez stronę. Również w zakresie dowodów z zeznań świadków umożliwiono, iż przeprowadzenie na rozprawie, zapewniając stronom pełną swobodę w zadawaniu pytań.

Odnosząc się do kontrowersyjnej opinii biegłego, który to wniosek zgłoszony pismem z 15 kwietnia 2014 roku został oddalony, wskazać należy, iż po pierwsze Sąd Arbitrażowy podejmując powyższą decyzję od razu na rozprawie podał motywy ją uzasadniające. Ponadto zapytał o stanowisko stron, przy czym strona powodowa nie zgłosiła żadnego sprzeciwu do przedmiotowej decyzji i to ani na rozprawie ani też w kolejnym piśmie, na złożenie którego zastrzeżono 30 dni. W tym też piśmie podsumowującym stanowiska z dnia 27 czerwca 2014 roku strona nie zawarła ani po raz kolejny tego wniosku ani też nie przedstawił dodatkowej argumentacji, która uzasadniałaby dopuszczenie takiego dowodu.

Powyższe zachowanie skarżącego (powoda) należało zatem ocenić w kontekście zapisów art. 30 Regulaminu Arbitrażowego (...) z 1976 roku zgodnie, z którym przyjmuje się, że strona, która pomimo powzięcia wiadomości, że jakiekolwiek postanowienie lub wymóg niniejszego Regulaminu nie został spełniony, kontynuuje arbitraż bez niezwłocznego zgłoszenia sprzeciwu wobec takiego naruszenia, zrzeka się prawa sprzeciwu. (k. 242).

Skoro zatem, jak twierdzi skarżący, Sąd Arbitrażowy postanowieniem zapadłym na rozprawie w dniu 23 maja 2014 roku w przedmiocie oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego naruszył art. 27 ust. 1 w zw. z art. 15 ust. 1 i 2 Regulaminu a mimo to nie zgłosił takiego zastrzeżenia od razu na rozprawie czy też w piśmie z 27 czerwca 2014 roku, uznać należało, że zrzekł się prawa podnoszenia takiego zarzutu co zdaniem Sądu ma również zastosowanie w postepowaniu prowadzonym ze skargi o uchylenie wyroku Sądu Polubownego.

Niezależnie od powyższego oddalenie przedmiotowego wniosku dowodowego nie stanowi o naruszeniu w/w artykułów Regulaminu. Jak już podkreślono to do Sądu należy ocena, czy dowód zawnioskowany przez stronę podlega przeprowadzeniu, na co wyraźnie wskazuje słowo „może” a nie „powinien”. W niniejszej sprawie Sąd Polubowny oddalając wniosek wskazał z jakich przyczyn nie został uwzględniony przy czym wobec braku związania zapisem art. 328 § 2 k.p.c. nie miał obowiązku ponownego przytachania argumentacji podjętej decyzji w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Ponadto w ocenie orzekającego Sądu przedmiotowy wniosek w kształcie w jakim został sformułowany musiał podlegać oddaleniu albowiem jak faktycznie wskazał Sąd Arbitrażowy skutkowałby dokonaniem ustaleń faktycznych do czego został powołany właśnie ten Sąd, wkraczałby w jego kompetencje a wręcz go zastępował. Podkreślić bowiem należy, iż po pierwsze przedmiotowa opinia miałaby być sporządzona między innymi na podstawie prywatnej opinii, w której autor wyraźnie zaznaczył, że jego wyliczenia są wyłącznie subiektywną oceną wykonaną na podstawie dokumentów przekazanych przez skarżącego. (k. 2357v akt arbitrażu) Ponadto poza nieprzewidywalnymi warunkami klimatycznymi w żadnym ze zdarzeń i oceny jego wpływu, nie zawiera odwołania się do warunków kontraktu, które uzasadniałyby ubieganie się skarżącego o przedłużenie czasu na ukończenie. Po drugie zgodnie z tezą opinia miałaby określać przyczyny opóźnienia w wykonaniu prac co jak słusznie wskazał Sąd Arbitrażowy należało do sfery faktów, które zgodnie z art. 24 ust. 1 Regulaminu podlegały wykazaniu w zakresie zaistnienia, długości i rodzaju skutków na zakres robót i czasu ich wykonania przez powoda. Tym samym już nieprawidłowe sformułowanie tezy dowodowej oraz wnioskowanie o oparcie jej na prywatnej opinii, uniemożliwiał jej uwzględnienie.

Również fakt, iż jak stwierdził Przewodniczący Zespołu Arbitrów, że Sąd Arbitrażowy jest w stanie ocenić wpływ poszczególnych zdarzeń na czas realizacji prac
i w tym zakresie nie wymaga wiadomości specjalnych uzasadnione jest tym, iż zdaniem w/w Sądu to powód powinien wykazać taki wpływ w toku postępowania co zresztą uczynił za pomocą przeprowadzonych dowód w zakresie czasu, przez który nie było możliwe realizowanie prac na obiekcie (...) odnośnie podwyższenia poziomu wody w sierpniu 2006 roku oraz w marcu i kwietniu 2006 roku.

Odnosząc się do kwestii sposobu sporządzenia uzasadnienia, jego treści, która jak wskazał skarżący zawiera ogólnikowe, wybiórcze odniesienie się do dowodów jak również brak odniesienia się do dowodów w postaci opinii prywatnej, pisma Inżyniera Kontraktu J. M. (1) z 22 czerwca 2006 roku i zeznań tegoż Inżyniera, wskazać należy na wymagania jakim ma odpowiadać treść i forma wyroku arbitrażowego.

W Regulaminie, który określał zasady orzekania wskazano wprost, że zespół orzekający ma podać wyłącznie motywy jeżeli strony nie postanowiły inaczej - art. 32 ust. 3 Regulaminu.

Również zgodnie z art. 1197 § 1 k.p.c. Wyrok sądu polubownego powinien być sporządzony na piśmie i podpisany przez arbitrów, którzy go wydali, powinien zawierać motywy rozstrzygnięcia, wskazywać zapis na sąd polubowny, na podstawie którego wydano wyrok, zawierać oznaczenie stron i arbitrów, a także określać datę i miejsce jego wydania. (§ 2 i § 3 art. 1197 k.p.c.)

Powyższe określa minimalne wymagania jakim wyrok Sądu Polubownego musi odpowiadać. Nie mniej jednak wskazanie motywów, którymi kierował się Sąd Polubowny przy wydaniu wyroku, nie musi odpowiadać tym wymaganiom, które są przewidziane dla postępowania sądowego przed sądem państwowym. W szczególności Sąd Polubowny nie jest zobowiązany do wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Z uzasadnienia powinno jednak wynikać, na jakich faktach sąd się oparł i które okoliczności uznał za niezbędne do rozstrzygnięcia sporu oraz czy rozstrzyganie nastąpiło według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności. (Sąd polubowny pod redakcją Tadeusza Erecińskiego z 2008 roku Wydawnictwo Lexis Nexis str. 333)

Wskazać również należy, że „Celem uzasadnienia wyroku arbitrażowego jest wskazanie motywów, jakimi kierował się trybunał arbitrażowy przy wydaniu wyroku.
W uzasadnieniu wyroku należy odzwierciedlić argumentację merytoryczną odnoszącą się do rozstrzygnięcia końcowego, a także wyjaśnić w powiązaniu z przyjętymi regułami postępowania, w jaki sposób przeprowadzono postępowanie i czy było to zgodne z wolą stron, co może mieć swój walor z punktu widzenia przyszłego wykonania wyroku.(Arbitraż handlowy, System prawa handlowego Tom 8 red. Szumiński wyd. 1 z 2010 roku)

W doktrynie jednoznacznie się przyjmuje, że „W szczególności w motywach tych nie potrzeba dokonywać wszechstronnej oceny dowodów ani wskazywać i wyjaśniać podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Wystarczające jest ogólne wskazanie przyczyn rozstrzygnięcia. (komentarz do k.p.c. pod red. Zielińskiego wydanie 2014 roku)

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż wyrok oraz jego uzasadnienie sporządzone przez Sąd Polubowny w pełni odpowiadają powyższym wymaganiom.

Wyrok odpowiada wszystkim warunkom formalnym w tym zawiera również rozstrzygnięcie w zakresie kosztów. W uzasadnieniu natomiast Sąd po przytoczeniu stanowisk stron, jak już wskazano powyższej, szczegółowo odniósł się do każdego zdarzenia w tym również wskazał dowody, w oparciu o które je ustalił oraz jakiej oceny dokonał zgodnie z prawem materialnym co zostało ustalone w zawartym porozumieniu. Niezależnie od powyższego zaznaczyć jednak należy, iż Sąd nie miał obowiązku ani dokonania wszechstronnej oceny dowodów ani też szczegółowego odnoszenia się do poszczególnych dowodów tak jak to ma obowiązek Sąd powszechny zgodnie z art. 328 § 2 k.p.c.

Z tych też względów nie ulega wątpliwości, iż Sąd Polubowny zobowiązany wyłącznie do wskazania przyczyn rozstrzygnięcia nie musiał zawierać w uzasadnieniu powodów nie uwzględnienia prywatnej opinii A. S. czy pisma z 22 czerwca 2006 roku. Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Polubowny wielokrotnie w zakresie ustaleń dotyczących poszczególnych zdarzeń odwoływał się do zeznań J. M. (1), który
w sposób pełniejszy i bardziej szczegółowy niż świadkowie strony powodowej wypowiadał się w kwestiach zdarzeń jakie zaistniały na placu budowy a także w zakresie ich wpływu na opóźnienia w realizacji przez Wykonawcę robót budowlanych w ciągu głównym. I tak Sąd Polubowny oparł się na jego zeznaniach jak również na zeznaniach pozostałych świadków oceniając wpływ takich czynników jak warunki klimatyczne w postaci niesprzyjających warunków pogodowych w okresie zimowym 2004/2005 oraz 2005/2006 jak również w zakresie niesprzyjających warunków pogodowych w okresie zimowym 2005/2006 na opóźnienie w realizacji przez Wykonawcę robót budowlanych w zakresie obiektu (...), czy zalania placu budowy na obiekcie (...) w sierpniu 2006 roku. Odnośnie również zalania na przełomie marca i kwietnia 2006 roku, Sąd wskazał, że świadek J. M. (1) potwierdził możliwość istnienia opóźnień w związku z w/w zdarzeniem wobec powstania szkody jak również konieczności odtworzenia placu budowy. Potwierdzenie w/w okoliczności przez świadków, którzy jednocześnie wskazali skutki tegoż zdarzenia prowadziła do ustalenia przez Sąd Arbitrażowy łącznie 85 dniu, o które należało się Wykonawcy przedłużenie czasu na ukończenie obiektu (...). Dodać jednocześnie należy, iż oceniając zdarzenia i ich wpływ lub brak wpływu na opóźnienie Sąd powoływał się na klauzule umowne regulujące przedmiotowe kwestie.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż Sąd Arbitrażowy dysponuje większą swobodą oceny zgormadzonego materiału dowodowego niż sąd powszechny. Nie mniej jednak w niniejszej sprawie po przeprowadzeniu dowodów z osobowych źródeł dowodowych w oparciu o całość materiału dokonał ustaleń faktycznych wskazując poszczególne zdarzenia, które uznał za wykazane (wskazane przez skarżącego zasadniczo zostały uwzględnione) oraz ich ocenę w zakresie wpływu na opóźnienie.

Ponadto opinia prywatna, na którą powołuje się skarżący stanowiła wobec oddalenia wniosku o przeprowadzenie z niej dowodu, tylko i wyłącznie stanowisko strony powodowej. Zresztą, jak już wskazywano powyżej, w samej opinii zaznaczono, że oparta jest tylko
i wyłącznie na twierdzeniach, dowodach strony powodowej i stanowi ich subiektywną ocenę. Zaznaczyć również należy, iż nie zawiera nawet uzasadnienia dla wyliczenia ilości dni przedłużenia czasu na ukończenia czego przykładem jest kwestia stabilizacji gruntu cementem. W opinii A. S. wskazał wyłącznie, że jej wpływ na Czas na ukończenie należy określić proporcjonalnie do zwiększonego zakresu robót.

Tym samym sposób jej sporządzenia a także przyjęte w niej niczym nie poparte wyliczenia nie mogły skutkować potraktowaniem jej inaczej niż jako stanowisko strony.

W tych okolicznościach w ocenie Sądu nie sposób uczynić Sądowi Polubownemu zarzutu ani co do formy sporządzonego uzasadnienia ani też co do przedstawionych w nim motywów rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do drugiego zarzutu zaznaczyć należy, iż po pierwsze skarżący zarzucił naruszenie zasad praworządności wobec całkowitego pominięcia i nie odniesienia się do w/w dowodów jak również wskazał, że doszło do naruszenia zasad orzekania w przedmiocie odpowiedzialności, czyli naruszenia prawa materialnego.

W tym miejscu podnieść należy, że nie jest w szczególności zadaniem sądu powszechnego kontrola, czy wyrok arbitrażowy znajduje oparcie w faktach przytoczonych
w motywach rozstrzygnięcia oraz czy fakty te zostały prawidłowo ustalone”. Praworządności ubliża dopiero rozstrzygnięcie sądu polubownego, które jest oczywiście niezgodne ze stanem faktycznym. (wyr. Sądu Najwyższego z 15.2.1961 r., I CR 123/63, OSNCPiUS 1965, Nr 4, poz. 61).

Odnosząc się jeszcze do wskazanej przez powoda kwestii naruszenia zasady praworządności zaznaczyć należy, iż skarżący w/w pierwszej kwestii w żaden sposób nie doprecyzował, tj. poza podtrzymaniem swoje stanowiska prezentowanego już co do pierwszej podstawy uchylenia wyroku, nie określił jakie zasady zostały faktycznie naruszone. Powołanie wyłącznie, że została dokonana wybiórcza ocena dowodów nie czyni jeszcze zadość określeniu zasady porządku publicznego.

W tym miejscu wskazać bowiem wypada, że klauzula porządku publicznego zastąpiła podstawę skargi o uchylenie, która w art. 712 § 1 pkt 4 k.p.c. była określona jako uchybienie praworządności lub zasadom współżycia społecznego (dobrym obyczajom). Wypowiadając się w tym przedmiocie w doktrynie zwrócono uwagę, że pamiętać należy, iż w/w zmiana, która zaszła w stosunku do stanu prawnego sprzed 2005 r., nie jest tylko zmianą językową, lecz jest wyrazem zmiany w systemie kontroli wyroków arbitrażowych, idącej w kierunku liberalizacji tej kontroli. Pojęcie podstawowych zasad porządku prawnego jest bowiem pojęciem węższym niż praworządność (praworządność to obowiązek stosowania w zasadzie wszystkich norm prawnych – w zakresie prawa prywatnego, norm prawnych bezwzględnie wiążących), a ponadto obejmuje wyłącznie normy prawne, a nie normy społeczne, takie jak dobre obyczaje czy też zasady współżycia społecznego. Zaznaczono również, że
z ostrożnością należy podchodzić do wynikających z orzecznictwa podstawowych zasad, których naruszenie przez wyrok arbitrażowy uzasadnia jego uchylenie.

W odniesieniu do kontroli wyroków arbitrażowych klauzula porządku publicznego ma na celu ochronę krajowego porządku prawnego przed rozstrzygnięciami, które są nie do pogodzenia z tym porządkiem. W tym przypadku ocenie z punktu widzenia niesprzeczności
z podstawowymi zasadami porządku prawnego podlegają nie obce normy, ale rozstrzygnięcie, rozumiane jako norma indywidualna i konkretna, wyrażona w wyroku arbitrażowym a także sposób, w jaki doszło do jego wydania. Normy tej nie należy utożsamiać z sentencją, lecz obejmuje całość rozstrzygnięcia.

Klauzula porządku publicznego jest klauzulą generalną, zawierającą odesłanie do zbioru norm prawnych. Jej konkretyzacja, czyli wypracowanie katalogu podstawowych zasad porządku prawnego, należy do orzecznictwa. W literaturze i orzecznictwie najczęściej podaje się, że podstawowe zasady porządku prawnego to fundamentalne zasady konstytucyjne dotyczące ustroju społeczno-gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego i procesowego. Chodzi tu o te normy o charakterze bezwzględnie wiążącym, które wyrażają i chronią podstawowe dla systemu prawa wartości – takie wartości, które można byłoby uznać za absolutne granice autonomii woli stron. Normy te to, jak wskazano wyżej, zarówno normy materialnoprawne, jak i procesowe, dlatego też wyróżnia się materialny i procesowy porządek publiczny. Nie mniej jednak ocena wyroku arbitrażowego z punktu widzenia klauzuli porządku publicznego może doprowadzić do jego uchylenia, gdy skutki orzeczenia prowadziłyby do istotnego naruszenia zasad porządku prawnego. Kryterium „istotności naruszenia” może mieć jednak znaczenie jedynie z punktu widzenia oceny, czy zachodzi sprzeczność z podstawowymi zasadami porządku prawnego, ale nie jako kryterium kwalifikacji norm jako zasad podstawowych. Naruszenie nieistotne to takie, które co prawda powoduje niezgodność z podstawowymi zasadami, ale nie prowadzi do sprzeczności z wartościami, które te zasady urzeczywistniają.

W orzecznictwie, za podstawowe zasady polskiego porządku prawnego uznano m.in. zasadę restytucyjnego charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej, zasadę równego traktowania wierzycieli w postępowaniu układowym, zasadę wolności gospodarczej i swobodę umów, zasadę autonomii woli stron i równości podmiotów, zasadę sprawiedliwości społecznej, zasadę pacta sunt servanda, a w zakresie procesowego porządku publicznego – zasadę wszechstronnego rozpoznania sprawy, jeżeli jej naruszenie ma charakter rażący.

Mając na uwadze powyższe uwagi wskazać należy, iż strona skarżąca powołując się na naruszenie zasady praworządności nie skonkretyzowała jej. Z uwagi na podnoszone kwestie ogólnikowej i wybiórczej oceny dowodów można domniemywać, iż chodziło
o naruszenie zasady wszechstronnego rozpoznania sprawy. Jak już podkreślono powyżej przedmiotowe naruszenie musiałoby mieć charakter rażący aby skutkowało uchyleniem wyroku.

W kontekście wskazanych dowodów Sąd nie dopatrzył się takiego naruszenia. Nie powielając kwestii braku uwzględnienia prywatnej opinii A. S. wskazać jedynie wypada, że również zgodnie z zasadami przeprowadzania dowodów w postępowaniu sądowym nie mogłaby być uwzględniona. W tym zakresie już wielokrotnie wypowiadano się w orzecznictwie, iż prywatna ekspertyza nie ma waloru dowodu z opinii biegłego lecz stanowi jedynie stanowisko strony. (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 08.03.2012r. sygn. akt I ACa 141/12 niepul, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27.10.2011r. sygn. akt VI ACa 461/11). Taki też charakter został przyjęty dla w/w dokumentu co jednocześnie czyniło niemożliwym uczynienie na jego podstawie ustaleń
i w całości pozostawało w zgodzie z zasadami porządku prawnego obowiązującymi
w zakresie przeprowadzania dowodów.

Uzasadniając przedmiotowe naruszenie skarżący wskazał również na pominięcie przez Sąd Arbitrażowy okoliczności wynikających z pisma inżyniera kontraktu J. M. (1)
z dnia 22 czerwca 2006r., oraz zeznania J. M. (1) złożone na rozprawie w dniu 23 maja 2014 roku, z których (godz. 01:00 i 01:20), jak twierdzi, w sposób jednoznaczny wynika podstawa do uwzględnienia 42 dni przedłużenia czasu w ciągu głównym i przedłużenia do dnia 30 kwietnia 2007 roku czasu na obiekcie (...). W ocenie orzekającego Sądu powyższy zarzut sprowadza się do ponownej oceny materiału dowodowego i czynienia ustaleń faktycznego do czego w ramach skargi o uchylenie wyroku Sądu Polubownego, sąd powszechny nie jest uprawniony. Nie mniej jednak odnosząc się jedynie w kontekście nierzetelnej, wybiórczej ich ocenie zaznaczyć należy, iż w oparciu o zeznania świadka w w/w kwestiach oraz w oparciu o złożone pismo nie sposób wywieść aby ich nie uwzględnienie miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie roszczenia. Po pierwsze jak już podkreślono Sąd Arbitrażowy nie jest zobligowany odnosić się do każdego dowodu. W tej konkretnej sytuacji zaznaczyć należy, iż złożone przez J. M. (1) zeznania w przedmiotowych kwestiach są odmienne. Z jednej bowiem strony potwierdza w całości treść pisma, bo jak wskazuje skoro je podpisał to tak musi być a z drugiej strony sam oceniając okoliczności jakie legły u podstaw takiej rekomendacji przyznaje, iż zima w jego ocenie była łagodna i umożliwiała wykonywanie innych robót. Z uwagi na powyższe Sąd przedmiotowe okoliczności ocenił biorąc pod uwagę aktualne stanowisko wyrażone przez świadka bez odwołania się do pisma
z 22 czerwca 2006 roku nie mniej jednak w takim zakresie w jakim pozostawały kompatybilne z zeznaniami pozostałych świadków, tj. B. P. a nawet świadków powoda czyli M. D., E. G. (2) i R. P..

W takiej sytuacji czynienie odmiennych ustaleń w tym opieranie się na treści pisma
z dnia 22 czerwca 2006 roku skutkowałoby naruszeniem zasad oceny dowodów, albowiem prowadziłoby do poczynienia ustaleń w oparciu o twierdzenia, które co prawa wyrażone zostały w piśmie nie mniej jednak nie znalazły potwierdzenia w dowodach z osobowych źródeł dowodowych zawnioskowanych przez samego powoda.

Również nie można dopatrzeć się nielogicznych, czy sprzecznych z materiałem dowodowym ustaleń odnośnie okoliczności dotyczących przedłużenia czasu w związku
z trudnościami w projektowaniu obiektu (...) wykonywanego w systemie projektuj
i buduj, czy zmiany prawa. Powyższe wywody znajdują w tym zakresie również swoje odniesienie albowiem i w tym przypadku świadek J. M. (1) pomimo potwierdzenia treści pisma wskazał wyraźnie (k. 182 trzeci akapit), że należało w tym przypadku wyróżnić dwie fazy, jedna, która dotyczy projektowania a druga, która dotyczy już samej budowy obiektu. Zaznaczył, że czas przez który uzyskiwał Wykonawca pozwolenie był bardzo długi i to była podstawowa przyczyna, że obiekt nie został ukończony w terminie, za późno również wybrano firmę. Jak podkreślił świadek „za długo trwał proces projektowania” oraz, że „nie dołożono należytej uwagi, że będzie to trwało, to powinno rozpocząć się w momencie kiedy wykonawca podpisał umowę”.

Niezależnie zatem od potwierdzenia określonych przeszkód świadek jednoznacznie wskazał na opóźnienia spowodowane zachowaniem samego wykonawcy. Ponadto odnośnie kwestii zmiany prawa ochrony środowiska i jej wpływu wyraźnie wypowiedział się Sąd Arbitrażowy, iż nie miała ona znaczenia na czas na wykonanie albowiem Zamawiający złożył wniosek do (...) Urzędu Wojewódzkiego we W. o przeprowadzenie postępowania o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę mostu z zastosowaniem dotychczasowych przepisów obowiązujących przed wejściem w życie powyższej ustawy.
W sposób logiczny i rzeczowy odniósł się również do pozostałych okoliczności wskazywanych w piśmie z 14 czerwca 2006 roku pkt. 7, odpowiedzią na które było m.in. pismo inżyniera z 22 czerwca 2006 roku (k. 149).

W kontekście powyższego nie sposób uznać aby w dokonanych ustaleniach i ocenie można było dopatrzeć się rażącego naruszenia zasady wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego.

Również nie sposób podzielić stanowiska, że Sąd Arbitrażowy naruszył prawo materialne, które zostało ustalone jako podstawa orzekania w sprawie.

Podkreślić należy, iż Sąd jedynie zwrócił uwagę, że wobec przyjęcia „opóźnienia” jako podstawy do naliczania kary umownej, zamawiający musiał się wykazywać szczególną ostrożnością przy badaniu czy istnieją podstawy przedłużenia czasu na wykonanie.

Powyższe nie skutkowało jednakże zaniechaniem oceny wpływu wszystkich zdarzeń na czas wykonania robót w ciągu głównym oraz na obiekcie (...). Tym samym nie sposób uczynić zarzutu Sądowi, że automatycznie przyjął odpowiedzialność Wykonawcy wyłącznie za opóźnienie nieważne z jakiej przyczyny by ono powstało. Zaznaczyć przy tym należy, iż powyższy zarzut jest niespójny z uzasadnieniem skargi albowiem w niej również sam zaznaczył, że „Sąd Arbitrażowy uznał, że kary umowne mogły być naliczane przez przeciwnika wyłącznie w przypadku, gdy opóźnienia w realizacji prac nastąpiły z przyczyn leżących po stronie Skarżącego” (k. 23)

Z treści uzasadnienia Sądu Arbitrażowego nie sposób wywieść aby zarzucane naruszenie prawa materialnego w ogóle miało miejsce a ponadto aby swoją treścią naruszało podstawowe zasady państwa prawa.

Reasumując powyższe Sąd na podstawie a contrario art. 1206 § 1 pkt. 4 k.p.c. I art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji orzeczenia.

W tym miejscu już tylko ubocznie wskazać wypada, iż Sąd nie przytaczał szczegółowych ustaleń i argumentów dotyczących poszczególnych zdarzeń uznając je za
w całości prawidłowe a tym samym ponowne ich powoływanie byłoby zbędne biorąc pod uwagę treść sprecyzowanych zarzutów.

O kosztach postępowania Sąd postanowił na zasadzie art. 98 k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 11 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1150 ze zm.) w zw. z § 11 ust.1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 461. Do przedmiotowych kosztów zaliczyć należało wyłącznie wynagrodzenie związane
z reprezentowaniem Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa
w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu adwokata, tj. w kwocie 1 200 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) W..