Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Tomasz Gal
Protokolant:	sekretarz sądowy Patryk Kaniecki

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2023 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko D. D.

o zapłatę

Zasądza od D. D. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 132.000 zł (sto trzydzieści dwa tysiące złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

Ustala, że strona powodowa wygrała niniejszy proces w całości, pozostawiając wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXV C 257/23

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w W. pozwem wniesionym w dniu 10 lutego 2023 r. (k. 91) skierowanym przeciwko D. D. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i orzeczenie nim, aby pozwany D. D. zapłacił na rzecz powoda kwotę 132.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty i o zasądzenie zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od zasądzonych kosztów postępowania zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłat skarbowych od pełnomocnictwa (pozew - k. 3-16).

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód dochodzi zwrotu nienależnie uzyskanej przez pozwanego, będącą komornikiem sądowym, kwoty subwencji finansowej w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa (...) dla Małych i Średnich Firm”.

Powód wskazał, że powierzono mu realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w związku ze skutkami COVID-19. Programem objęci byli - zgodnie z brzmieniem warunków programu oraz dokumentami regulującymi udzielanie wsparcia w ramach programu - przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa Przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu mikroprzedsiębiorcy lub małego lub średniego przedsiębiorcy.

W celu zapewnienia szybkości rozpoznawania wniosków (...) nie dokonywał indywidualnej analizy poszczególnych wniosków o udzielenie subwencji, nie dokonywał weryfikacji prawdziwości lub zgodności z prawem złożonych oświadczeń złożonych przez przedsiębiorców oraz nie uwzględniał żadnych dodatkowych informacji przekazywanych przez wnioskodawców poza treścią ustandaryzowanego wniosku o przyznanie subwencji finansowej.

(...) podniósł, że pozwany jest komornikiem sądowym, a więc nie był uprawniony do otrzymania subwencji finansowej. Komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców, w związku z czym nie może być beneficjentem programu. W konsekwencji subwencja finansowa wypłacona pozwanemu podlega zwrotowi.

Powód wskazał, że w sposób wyczerpujący poinformował pozwanego o warunkach udziału w programie i warunkach przyznawania subwencji finansowej oraz jej zwrotu jeszcze przed zawarciem umowy.

Po wprowadzeniu przez pozwanego danych w formularzu wniosku (co odbywało się drogą elektroniczną) wygenerowany został projekt umowy subwencji finansowej, z którym pozwany mógł zapoznać się przed jej podpisaniem. W projekcie umowy zawarto w szczególności oświadczenia pozwanemu o prowadzeniu działalności gospodarczej zarówno na dzień złożenia wniosku o subwencję, jak i na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz warunki zwrotu subwencji finansowej, a także odnośnik do treści Regulaminu, z którym pozwany mógł zapoznać się (przechowywać i odtwarzać go) zarówno przed podpisaniem umowy subwencji jak i w każdym momencie po jej zawarciu.

Strona powodowa podkreśliła, że oświadczenia pozwanego, dotyczące posiadania przez niego statusu przedsiębiorcy oraz prowadzenia działalności gospodarczej, zawarte w szczególności w § 1 ust. 2, § 1 ust. 10 lit. a oraz § 1 ust. 10 lit. e umowy subwencji, należy uznać więc za nieprawdziwe. Również zawarte w § 1 ust. 1 umowy subwencji oświadczenie komornika, że wszystkie przedstawione w umowie subwencji informacje oraz złożone oświadczenia są zgodne z prawdą należy uznać za nieprawdziwe.

W związku z powyższym po stronie pozwanemu powstał umowny obowiązek zwrotu subwencji zgodnie z § 11 ust. 13 Regulaminu stanowiącego integralną część umowy subwencji finansowej. Tymczasem pozwany nie dokonał zwrotu subwencji finansowej zgodnie z określonym w Regulaminie terminem tj. nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania subwencji finansowej. W konsekwencji, na podstawie § 3 ust. 6 umowy subwencji, (...) podjął decyzję o zwrocie przez pozwanego całości subwencji finansowej i poinformował pozwanego o tej decyzji, wzywając do zwrotu kwoty wypłaconego wsparcia. Pozwany nie dokonał zwrotu otrzymanej subwencji finansowej mimo wezwania przez (...) pismem z dn. 4 marca 2021 r. (k. 78), a także pismem z dn. 19 listopada 2021 r. (k. 87).

Powód upatrywał podstawy prawnej powództwa w § 3 ust. 6 umowy. Jako alternatywną podstawę prawną żądania powództwa powód wskazał przepisy o nienależnym świadczeniu, a także art. 415 kc oraz art. 471 kc.

Pozwany wezwał (...) do udostępnienia w serwisie bankowym Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., możliwości złożenia oświadczenia o rozliczeniu subwencji (k.82). (...) rozpatrzył wyżej wymieniony wniosek negatywnie pismem z dn. 19 listopada 2021 r. (k. 87).

W dniu 21 lutego 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty XXV Nc 28/23 - k. 95).

Pozwany w sprzeciwie do nakazu zapłaty z dnia 6 kwietnia 2023 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanemu zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty (sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 101-114).

W uzasadnieniu pozwany podkreślił, że powód nie kwestionuje, iż pozwany spełnił ciążące na nim obowiązki wynikające z umowy subwencji finansowej, a zatem utrzymał prowadzoną przez siebie działalność, w tym stan zatrudnienia, pomimo epidemii COVID-19 oraz mimo bardzo daleko idącego ograniczenia możliwości wykonywania działalności przez kancelarię komorniczą w okresie epidemii. Zarzuty oraz wywodzone roszczenie są wywodzone z twierdzenia, jakoby pozwany złożył w treści umowy nieprawdziwe oświadczenia:

o byciu przedsiębiorcą,

o byciu mikro/małym przedsiębiorcą,

o prowadzeniu działalności gospodarczej.

Pozwany podkreślił, iż jego zdaniem stawiane mu zarzuty są ściśle łączone z art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 marca o komornikach sądowych, a w konsekwencji z definicjami tych pojęć, ujętymi w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Pozwany wskazał, iż nie zgadza się z twierdzeniami zawartymi w pozwie, w których to wskazano jakoby umowa subwencji czy też program rządowy – tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm w swej treści utożsamiały używane tamże pojęcie przedsiębiorcy wyłącznie z definicją przedsiębiorcy ujętą w ustawie Prawo przedsiębiorców. Pozwany podniósł, iż pojęcie przedsiębiorcy użyte w wyżej wymienionych dokumentach powinno być rozumiane szeroko, a w programie rządowym nie odwołano się do skonkretyzowanej, legalnej definicji tego pojęcia. Ponadto program rządowy miał być skierowany nie tylko do przedsiębiorców w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, ale również do przedsiębiorców w rozumieniu szerszym, niedookreślonym, nieskonkretyzowanym w odniesieniu do określonej ustawy. Definicje zawarte w programie rządowym odnoszą się do przedsiębiorcy w ogólności.

Pozwany podniósł, że celem programu rządowego było ratowanie gospodarki, miejsc pracy, wsparcie finansowe dla przedsiębiorców (w ogólności), a więc niewątpliwie cele te właściwe są również dla komorników, którzy pozbawieni są co prawda przymiotu przedsiębiorcy na podstawie ustawy o komornikach sądowych i przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej, ale nie oznacza to jednak, iż nie są oni przedsiębiorcami w ujęciu funkcjonalnym, w tym również w rozumieniu aktu prawnego podstawowego – regulującego stosunki cywilne obywateli, a więc w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Stwierdzono także, iż umowa subwencji wielokrotnie posługuje się pojęciem „przedsiębiorcy”, jednak w żadnym miejscu nie definiuje on tego pojęcia. Powyższe wskazuje na konieczność odniesienia się do szerokiej i ogólnej definicji tego pojęcia. Pozwany wskazał, iż komornik sądowy niewątpliwie prowadzi działalność gospodarczą w ujęciu funkcjonalnym i jest przedsiębiorcą w rozumieniu innych przepisów, niż ustawa o komornikach sądowych i ustawa Prawo przedsiębiorców. W tym miejscu wskazano definicje przedsiębiorcy zawartą w niektórych ustawach między innymi ustawie Kodeks cywilny, ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Pozwany podniósł, iż do komorników stosuje się niektóre przepisy dotyczące przedsiębiorców na przykład art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, a także iż są oni uwzględniani jako przedsiębiorcy przez Główny Urząd Statystyczny na mocy ustawy o statystyce publicznej.

W związku z powyższymi uwagami wskazano, iż oświadczenia pozwanego ujęte w treści umowy subwencji były i są prawdziwe, a komornik sądowy może być adresatem wsparcia finansowego na podstawie programu rządowego. W efekcie brak jest podstaw do stosowania przez powoda § 3 ust. 6 umowy subwencji, czy też § 11 ust. 13 regulaminu. Podobnie, nie ma podstaw dla wywodzenia przez powoda roszczeń odszkodowawczych względem pozwanego na podstawie art. 415 kc albo 471 kc.

Pozwany podniósł także, iż postanowienia § 3 ust. 6 umowy oraz § 11 ust. 13 regulaminu nie wskazywały żadnego terminu, w którym powód byłby uprawniony do odstąpienia od umowy (wydania decyzji nakazującej zwrot subwencji), a zatem są sprzeczne z art. 492 w zw. z art. 395 § 1 kc, co prowadzi do ich bezwzględnej nieważności na podstawie art. 58 § 3 kc. Wskazano, iż wydanie decyzji nakazującej zwrot powinno być uważane za umowne prawo odstąpienia; powód natomiast wobec nieważności tychże postanowień nie ma umownych podstaw dla żądania od pozwanego zapłaty dochodzonego pozwem roszczenia.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazano, iż powód przyznawał przedsiębiorcy świadczenie w postaci subwencji, w zamian natomiast przedsiębiorca miał utrzymać działalność oraz stan zatrudnienia i w takim wypadku znaczna część subwencji stawała się w istocie bezzwrotna, a pozwany spełnił obydwa te warunki. Ponadto, złożone oświadczenia, w przeciwieństwie do wyżej wymienionych warunków, nie są zobowiązaniami pozwanego w ramach umowy subwencji, a zatem nie ma możliwości zastosowania w tym przypadku art. 471 kc. Ponadto, pozwany nie ponosi w niniejszej sprawie żadnej winy, a zatem nie może mieć zastosowanie przepis art. 415 kc. Podkreślono, iż pozwany nie jest winny nieprecyzyjności postanowień umowy i programu rządowego, a także niejednoznaczności przepisów prawa.

Zdaniem pozwanego (...) indywidualnie weryfikował, wnioski o udzielenie subwencji, czemu dowodzi chociażby wydawanie decyzji „częściowo pozytywnych” — nieuwzględniających w całości złożonych wniosków o subwencję, czy też decyzji udzielających subwencji względem podmiotów nie posiadających wpisu w CEIDG ani KRS. Powód zatem sam stwierdził, iż pozwany spełnia wymogi określone w umowie.

Pozwany podniósł, iż nigdy nie ukrywał przed Powodem, iż jest komornikiem i prowadzi kancelarię komorniczą. Okoliczność ta była wskazana w komparycji umowy subwencji, jak i w samej decyzji powoda. Powód jest profesjonalistą, w pełni świadomym podejmowanych przez siebie działań oraz rozumiejących istotę statusu komornika, z tego względu trudno w tym przypadku przypisać pozwanemu winę.

Pozwany stwierdził, iż nawet jeśliby uznać, iż powód poniósł szkodę, za którą odpowiedzialność ponosi pozwany, to zastosowanie w sprawie winien mieć art. 362 kc, z uwagi na całkowite przyczynienie się do powstania tejże rzekomej szkody. W efekcie, obowiązek naprawienia szkody powinien ulec całkowitemu zmniejszeniu, bowiem w okolicznościach sprawy należy uznać, iż powód przyczynił się do powstania rzekomej szkody w 100%, bowiem to samodzielną i jednostronną decyzją powoda, doszło do zawarcia umowy i wypłaty subwencji. Fakt, iż powód nie dokonywał rzeczywistej weryfikacji wniosków, obciąża wyłącznie jego i nie może być to zaniechanie przerzucane na pozwanego.

Pozwany stwierdził, iż w sprawie nie mogą również zostać zastosowane przepisy o nienależnym świadczeniu, ponieważ ze względu na art. 411 pkt 1 i 2 kc, powód nie mógłby żądać zwrotu świadczenia.

Pozwany podniósł również, iż intencją programu było uniknięcie likwidacji przedsiębiorstw, szeroko pojętych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą oraz uniknięcie konieczności zwolnień pracowników, wobec daleko idących ograniczeń i obostrzeń wprowadzonych na skutek zaistnienia epidemii COVID-19, a w efekcie daleko idących utrudnień w funkcjonowaniu podmiotów na rynku i utrudnień w zarobkowaniu. Ponadto, Pozwany niezależnie od swojego statusu komornika sądowego, wobec prowadzonej przez siebie działalności zawodowej, wobec okoliczności, iż zobowiązany on jest do utrzymania kancelarii, wobec okoliczności, iż zatrudnia pracowników został w pełni zakwalifikowany do uzyskania wsparcia finansowego, celem utrzymania prowadzonej działalności. Uzyskane środki pozwoliły pozwanemu na uniknięcie zwolnień pracowników, bowiem stan zatrudnienia kancelarii nie zmienił się mimo pandemii). Cel ten został osiągnięty dzięki subwencji, przy spadku u pozwanego przychodów spowodowanym pandemią aż o (...).

Pozwany podkreślał, iż nie jest zgodnym z zasadami współżycia społecznego, ażeby komornik sądowy ponosił odpowiedzialność za otrzymaną subwencję finansową, pomimo iż powód miał pełną świadomość z kim zawiera umowę i pomimo iż powód dokonał pozytywnej weryfikacji wniosku. Powództwo podlega zatem oddaleniu w całości, bowiem zasądzenie roszczeń powoda niezgodne będzie z zasadami współżycia społecznego, a nadto stanowić będzie nadużycie praw w rozumieniu art. 5 kc. W tym miejscu pozwany powołał się na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 25 kwietnia 2022 r., sygn. akt KIO 914/22. Pozwany podkreślił także, iż żądanie powoda, ażeby doszło obecnie do zwrotu w całości przekazanych pozwanemu – na ratowanie miejsc pracy – środków sprzeczne jest ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i co więcej, prowadzić może do zniweczenia osiągniętych celów założonych przez program rządowy, bowiem prowadzić będzie do zwolnień pracowników w kancelarii pozwanego.

Strony podtrzymały stanowiska w dalszych pismach procesowych i na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2023 roku.

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie: regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” – k. 27-59, umowy subwencji finansowej nr (...) z dnia 24 lipca 2020 roku – k. 63-72, potwierdzenia dokonania wypłaty subwencji finansowej – k. 76, wezwania do zwrotu subwencji finansowej z dnia 4 marca 2021 roku – k. 78-80, decyzji w sprawie subwencji z dnia 27 lipca 2020 r. – k. 61, pisma pozwanego z dnia 30 lipca 2021 r. – k. 82-85, pisma powoda z dnia 19 listopada 2021 r. – k. 87-88, komunikatu Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 8 marca 2019 r. – k. 169, stanowiska Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2020 r. – k. 170, komunikatu (...) z dnia 31 grudnia 2020 r. – k. 171, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Koronawirus SARS-CoV-2 pojawił się w mieście Wuhan w Chinach w grudniu 2019 r. Nowa choroba, którą wywołuje koronawirus, została nazwana COVID-19, a WHO ogłosiła światową pandemię. Wirus miła duży potencjał zakażania. Przebieg kliniczny choroby był zróżnicowany, od łagodnego czy nawet bezobjawowego do ciężkiej niewydolności oddechowej i śmierci. Choroba stanowiła znaczne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, przyczyniła się do wzrostu strachu i lęku wśród społeczeństwa.

Minister Zdrowia i Rada Ministrów – wraz z ogłoszeniem w Polsce stanu epidemii – wprowadzili liczne ograniczenia, nakazy i zakazy (dotyczyły m.in. obowiązkowej kwarantanny, ograniczeń w przemieszczaniu się, obostrzeń w prowadzeniu działalności gospodarczej, a także całkowitych zakazów prowadzenia działalności określonego rodzaju). Wybuch pandemii miał bardzo duży wpływ na sytuację gospodarczą w kraju, mocno dotknął pracodawców. Pracodawcy zmuszeni byli podejmować środki celem minimalizowania transmisji wirusa.

Zgodnie z art. 21a ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o systemie instytucji rozwoju („u.s.i.r.”), Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, mogła powierzyć (...) realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego (art. 21a ust. 1 u.s.i.r.).

Na mocy uchwały Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 roku w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” przyjęty został program rządowy Tarcza Finansowa, stanowiący stanowi załącznik do tej uchwały (zgodnie z § 1 Uchwały).

Realizację rządowego programu powierzono (...). Założycielem (...) jest Skarb Państwa.

Zasadniczym celem programu była realizacja podstawowego interesu ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej w postaci zapewnienia stabilności przedsiębiorstw i gospodarki. Program kierowany był do beneficjentów, którzy łącznie wytwarzali istotną część polskiego PKB. Program miał na celu zapobiegnięcie ryzyka masowej upadłości beneficjentów oraz zwolnień ich pracowników na skutek znaczących zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki w związku z epidemią COVID-19. Celami szczegółowymi programu było:

a) udostępnienie beneficjentom finansowania programowego na warunkach preferencyjnych, w istotnej części bezzwrotnego, dla zapewnienia im płynności i stabilności finansowej w okresie poważnych zakłóceń w gospodarce w związku ze skutkami pandemii COVID-19;

b) przekazanie rekompensat finansowych dla przedsiębiorców w związku ze szkodami w postaci utraconych dochodów lub dodatkowych kosztów poniesionych w wyniku pandemii COVID-19;

c) przeciwdziałanie zakłóceniom w funkcjonowaniu gospodarki w okresie kryzysu gospodarczego wywołanego pandemią COVID-19;

d) stabilizacja finansowa beneficjentów celem ochrony miejsc pracy i bezpieczeństwa finansowego obywateli;

e) zapewnienie pomocy finansowej dla sektorów szczególnie silnie dotkniętych skutkami pandemii COVID19.

Istotnym celem programu była więc ochrona miejsc pracy i promocja zatrudnienia.

W celu realizacji programu, (...) przyjął Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym. Wersja pierwotna Regulaminu obowiązywała od dnia 29 kwietnia 2020 roku. Wersja zmieniona Regulaminu została przyjęta w dniu 13 maja 2020 roku - z datą wejścia w życie w dniu 28 maja 2020 roku (Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” – k. 27-59).

W rozdziale 3.1. Tarczy Finansowej wskazano, że programem objęci byli:

przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.), tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro-, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi następujące kryteria:

a. mikroprzedsiębiorca („Mikrofirma”) – to przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:

(i) zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem właściciela, oraz

(ii) jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR;

b. małe i średnie przedsiębiorstwo („MŚP” lub „mała i średnia firma”) – to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników, z wyłączeniem właściciela, a jego roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR, przy czym: (i) nie jest Mikrofirmą, lub (ii) nie jest beneficjentem Programu DP.

Również w Regulaminie ubiegania się o udział w programie rządowym (w § 1 ust. 2) wskazano, że zgodnie z warunkami programu, programem objęci są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa Przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu Mikroprzedsiębiorcy lub małego lub średniego przedsiębiorcy.

Program oraz krąg beneficjentów programu został zatwierdzony na mocy decyzji Komisji Europejskiej z dnia 27 kwietnia 2020 roku C(2020) 2822, (...) SA.56996 (2020/N) - Poland.

Szczegółowe warunki wsparcia finansowego oraz zobowiązania beneficjenta programu określała umowa subwencji finansowej zawierana pomiędzy (...) a przedsiębiorcą ubiegającym się o subwencję finansową. Integralną część umowy subwencji finansowej stanowił Regulamin (§ 11 ust. 5 umowy subwencji finansowej).

Umowy subwencji były zawierane z beneficjentami programu za pośrednictwem systemu bankowego z wykorzystaniem środowiska informatycznego i sieciowego udostępnianego przez banki. Finansowanie w ramach Tarczy Finansowej (...) było udzielane po złożeniu wniosków przez przedsiębiorców za pośrednictwem kanałów elektronicznych (banków). Wniosek o udzielenie subwencji finansowej udostępniany był w bankowości elektronicznej banku wyłącznie jako interfejs i służył zebraniu wszelkich oświadczeń składanych przez przedsiębiorcę starającego się o subwencję finansową. Każdy podmiot ubiegający się o subwencję musiał zaakceptować oświadczenia, które były w formularzu aplikacyjnym dostępnym w bankowości elektronicznej.

W dalszej kolejności oświadczenia wpisane przez przedsiębiorcę we wniosku implementowane były do projektu umowy subwencji finansowej udostępnianej w systemie bankowości elektronicznej, która następnie była podpisywana przez przedsiębiorcę z wykorzystaniem narzędzi autoryzacyjnych banku, w którym aplikował o subwencję.

Z uwagi na pomocowy charakter programu, polegający na udzielaniu subwencji finansowych w związku z istotnymi zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19, oraz efektywność i szybkość rozpoznawania wniosków w interesie wszystkich aplikujących przedsiębiorców kwalifikujących się jako potencjalni beneficjenci programu, (...) został uprawniony do:

1/ stosowania możliwie automatycznych, uproszczonych i przyspieszonych procedur przyznawania subwencji finansowych, w tym ich realizowania za pośrednictwem kanałów elektronicznych (np. banków), wyłącznie z wykorzystaniem danych pochodzących od partnerów programu oraz na podstawie oświadczeń składanych przez beneficjentów programu,

2/ przyjęcia, iż każdy beneficjent programu jest wypłacalny i zdolny do zwrotu i spłaty subwencji,

3/ do uznawania jakiegokolwiek warunku programowego, za spełniony wyłącznie w oparciu o oświadczenie beneficjenta programu, jego przedstawiciela lub osoby, która podaje się wobec (...) za beneficjenta programu lub jego przedstawiciela (rozdział 3.2 Załącznika nr 1 do Regulaminu - k. 46-47).

Pozwany D. D. jest komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym (...) w W.. Prowadzi kancelarię komorniczą, jako pracodawca zatrudnia pracowników.

Podczas pandemii, aby zapewnić dalsze funkcjonowanie kancelarii, w tym utrzymanie pracowników, pozwany zdecydował się na złożenie wniosku o udzielenie subwencji finansowej.

Cały proces zawierania umowy subwencji finansowej pomiędzy (...) a komornikiem D. D. odbywał się drogą elektroniczną za pośrednictwem Bankowości Elektronicznej.

Za pośrednictwem formularza aplikacyjnego, pozwany złożył wniosek o przyznanie subwencji finansowej.

Pozwany zaakceptował oświadczenia, które były w formularzu aplikacyjnym dostępnym w bankowości elektronicznej: że na dzień 31 grudnia 2019 roku był mikroprzedsiębiorcą, że na dzień złożenia wniosku o subwencję prowadzi działalność gospodarczą, że na dzień 31 grudnia 2019 roku prowadził działalność gospodarczą oraz że jest świadomy tego, że subwencja finansowa [...] dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria Mikro-, Małego i Średniego - Przedsiębiorcy w rozumieniu programu.

Po wprowadzeniu przez niego danych w formularzu wniosku, w bankowości elektronicznej został wygenerowany projekt umowy subwencji finansowej. Tak wygenerowany projekt umowy subwencji finansowej został następnie podpisany przez obie strony - najpierw przez pozwanego za pomocą narzędzi autoryzacyjnych przekazanych przez Bank, a następnie przez Bank w imieniu (...). Tym samym doszło do zawarcia pomiędzy (...) a pozwanym umowy subwencji finansowej nr (...) z dnia 24 lipca 2020 roku (umowa subwencji finansowej nr (...) z dnia 24 lipca 2020 roku – k. 63-72).

Pozwany wnioskował o subwencje finansową w kwocie 144.000,00 zł.

Powód na podstawie § 2 ust. 7 Umowy weryfikował przed wypłatą subwencji liczbę zatrudnianych pracowników i wielkość obrotów gospodarczych na podstawie danych z rejestrów m.in. ZUS czy Ministerstwa Finansów.

Po zawarciu umowy (...) weryfikował na podstawie informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów dane przedstawione przez przedsiębiorcę i złożone oświadczenia i podejmował decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, wypłacie subwencji finansowej w wysokości mniejszej niż wnioskowana lub odmowie wypłaty subwencji finansowej (§ 2 ust. 7 umowy subwencji finansowej).

Decyzją w sprawie subwencji z dnia 27 lipca 2020 r. (...) dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia warunków otrzymania kwoty subwencji przez pozwanego. W uzasadnieniu decyzji wskazano bowiem m.in., że w odniesieniu do pola dotyczącego liczby zatrudnianych pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej - przedsiębiorca oświadczył, że zatrudniał 6 pracowników podczas gdy (...) ustalił, na podstawie pozyskanych danych, że liczba pracowników użyta do wyliczenia kwoty subwencji wynosiła 5,5. Niezgodność przekazanych danych dotyczyła też wielkości obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) w 2019 roku (decyzja w sprawie subwencji z dnia 24 lipca 2020 r. - k. 61).

W umowie subwencji pozwany oświadczył m.in., że:

a) na dzień 31 grudnia 2019 roku był mikroprzedsiębiorcą (przy czym mikroprzedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia od 1 do 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 mln EUR) (§ 1 ust. 2 Umowy);

b) na dzień złożenia wniosku o subwencję prowadzi działalność gospodarczą (§ 1 ust. 10 lit. a umowy);

c) na dzień 31 grudnia 2019 roku prowadził działalność gospodarczą (§ 1 ust. 10 lit. e umowy); oraz

d) jest świadomy tego, że subwencja finansowa [...] dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria mikro-, małego i średniego - przedsiębiorcy w rozumieniu programu (§ 2 ust. 19 Umowy).

W § 1 ust. 1 umowy subwencji pozwany potwierdził, że wszystkie przedstawione informacje oraz złożone oświadczenia są zgodne z prawdą i jest świadoma odpowiedzialności karnej za przedstawienie fałszywych informacji oraz złożenia fałszywych oświadczeń.

Pozwany oświadczył, że zapoznał się z Regulaminem, rozumie go i akceptuje jego treść (§ 11 ust. 4 umowy).

W dniu 28 lipca 2020 r. pozwany otrzymał subwencję finansową w łącznej kwocie 132.000 złotych (potwierdzenie dokonania wypłaty subwencji finansowej – k. 76).

Zgodnie z § 10 ust. 11 Regulaminu (...) mógł, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności z uwzględnieniem zasady racjonalności ekonomicznej, w tym wyważenia słyszanych interesów danego beneficjenta, ogółu wszystkich beneficjentów i Skarbu Państwa oraz realizacji celów szczegółowych określonych w programie, odstąpić od stosowania niektórych spośród wymienionych wyżej warunków programowych, każdorazowo z zastrzeżeniem stosowania się do zasad i warunków decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej programu.

W myśl § 11 ust. 13 Regulaminu w przypadku, gdy beneficjent otrzymał subwencję finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie subwencji finansowej lub wysokość subwencji finansowej, beneficjent zobowiązany był do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni roboczych od otrzymania subwencji finansowej, zwrotu subwencji finansowej lub jej części na wyodrębniony rachunek techniczny Banku.

Do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez przedsiębiorę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie może podjąć decyzję o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...) (zgodnie z § 3 ust. 6 umowy).

W przypadku stwierdzenia złożenia przez beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń lub podania we wniosku nieprawdziwych informacji, (...) mógł podjąć decyzję o zobowiązaniu beneficjenta do zwrotu całości lub części subwencji finansowej (§ 3 ust. 6 Regulaminu).

Po wypłacie subwencji finansowej, korzystając z uprawnienia przewidzianego w § 3 ust. 6 umowy subwencji, (...) ustalił że pozwany nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 u.p.p., a w konsekwencji nie może być beneficjentem programu uprawnionym do otrzymania (i zatrzymania) subwencji finansowej.

Pozwany nie dokonał zwrotu subwencji finansowej zgodnie z określonym w § 11 ust. 13 Regulaminu terminem tj. nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania subwencji finansowej.

W konsekwencji, na podstawie § 3 ust. 6 umowy subwencji, (...) podjął decyzję o zwrocie przez pozwanego całości subwencji finansowej i poinformował pozwanego o tej decyzji, wzywając do zwrotu wypłaconej subwencji finansowej. D. D. otrzymał wezwanie do zwrotu subwencji w dniu 10 marca 2021 roku.

Pozwany wezwał (...) do udostępnienia w serwisie bankowym Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., możliwości złożenia oświadczenia o rozliczeniu subwencji (k. 82). (...) rozpatrzył wyżej wymieniony wniosek negatywnie pismem z dn. 19 listopada 2021 r. i ponownie wezwał pozwanego do zwrotu kwoty subwencji (k. 87).

Do dnia dzisiejszego pozwany nie dokonała zwrotu otrzymanej Subwencji Finansowej (wezwanie do zwrotu subwencji finansowej z dnia 9 grudnia 2020 roku – k. 78-80).

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Sąd uznał za wiarygodne przedstawione w/w dokumenty, albowiem strony nie zakwestionowały ich zawartości i autentyczności.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo wywiedzione przez powoda (...) S.A. w W. zasługiwało na uwzględnienie.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest to, że powodowi (...) S.A. w W. powierzono realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego w związku ze skutkami COVID-19 „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” oraz to, że w dniu 24 lipca 2020 roku strony zawarły umowę subwencji finansowej nr (...), na mocy której pozwany D. D., będący komornikiem sądowym działającym przy Sądzie Rejonowym (...) w W., otrzymała subwencję finansowa w wysokości 132.000 złotych.

W ocenie powoda subwencja finansowa wypłacona pozwanemu podlega zwrotowi bowiem komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy prawo przedsiębiorców w związku z czym nie może być beneficjentem programu rządowego Tarcza Finansowa. Oświadczenia złożone przez pozwanego, dotyczące posiadania przez nią statusu przedsiębiorcy oraz powadzenia przez nią działalności gospodarczej zawarte w umowie subwencji należy uznać za nieprawdziwe. W konsekwencji złożenia nieprawdziwych oświadczeń po stronie pozwanemu powstał obowiązek zwrotu subwencji. Powód podkreślił, że z uwagi na pomocowy charakter programu oraz szybkość rozpoznawania wniosków w interesie aplikujących przedsiębiorców został uprawniony do stosowania uproszczonych procedur przyznawania subwencji, m.in. na podstawie oświadczeń składanych przez beneficjentów programu. (...) przyznane zostało uprawnienie do kontrolowania (już po zawarciu umowy) prawdziwości informacji i oświadczeń złożonych przez beneficjentów, a w przypadku stwierdzenia nieprawdziwości takich informacji lub oświadczeń - uprawnienie do podjęcia decyzji o zwrocie subwencji.

Pozwany nie kwestionuje tego, że złożyła wniosek o przyznanie jej subwencji finansowej zdając sobie sprawę z tego, że w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. zmianie uległ status komornika sądowego.

Pozwany wskazał, że roszczenie powoda jest nieuzasadnione, gdyż wypłata subwencji była zgodna z założeniami programu. Pozwany prowadził działalność - kancelarię komorniczą, był pracodawcą, zatrudniał pracowników, a w związku ze skutkami COVID-19 potrzebował - jak inni przedsiębiorcy - wsparcia finansowego.

Zdaniem pozwanego powód zweryfikował wniosek pozwanego o przyznanie subwencji finansowej. Przyznanie subwencji było wynikiem świadomej decyzji (...), wydanej na podstawie § 10 ust. 11 Regulaminu, który przyznawał możliwość odstąpienia od niektórych warunków programowych.

Główną osią sporu pomiędzy stronami były więc następujące kwestie:

1/ weryfikacja warunków programowych przyznawania subwencji finansowych w ramach rządowego programu - należało odpowiedzieć na pytanie na jakim etapie dokonywano weryfikacji i w jakim zakresie (na wyjaśnienie zasługiwała również kwestia czy powód zastosował uprawienie do odstąpienia od stosowania niektórych warunków programowych względem pozwanego),

2/ ocena oświadczeń pozwanego - należało rozważyć czy przekazane przez pozwanego informacje były prawdziwe w świetle przedstawionych przez strony okoliczności.

Rozstrzygnięcie tych kwestii pozwala uzyskać odpowiedz na pytanie czy powód jest uprawniony do żądania zwrotu subwencji finansowej przyznanej i wypłaconej pozwanemu.

Na wstępie wskazać należy, iż program rządowy „Tarcza Finansowa (...) dla małych i średnich firm” był programem dzięki, któremu mali i średni przedsiębiorcy mogli skorzystać z finansowania na preferencyjnych warunkach. Rozwiązanie miało na celu zapewnienie płynności i stabilności finansowej w okresie poważnych zakłóceń w gospodarce w związku ze skutkami pandemii COVID-19. Dofinansowanie było częściowo bezzwrotne. Środki uzyskane w ramach Tarczy Finansowej (...) dla MŚP można było przeznaczyć wyłącznie na pokrycie kosztów bieżącej działalności, w tym pokrycie kosztów wynagrodzeń pracowników.

Z Tarczy Finansowej (...) dla MŚP skorzystać mogli przedsiębiorcy spełniający odpowiednie warunki.

W rozdziale 3.1. Tarczy Finansowej(...) dla małych i średnich firm, stanowiącej załącznik do uchwały nr 50/2020 Rady Ministrów przyjmującej program rządowy, wskazano, że programem objęci byli „ przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, z późn. zm.), tj. osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, będący mikro-, małymi lub średnimi przedsiębiorcami spełniającymi następujące kryteria:

a. mikroprzedsiębiorca („Mikrofirma”) – to przedsiębiorca, który łącznie spełnia następujące warunki:

(i) zatrudnia co najmniej 1 pracownika oraz nie więcej niż 9 pracowników, z wyłączeniem

właściciela, oraz

(ii) jego roczny obrót lub suma bilansowa nie przekracza kwoty 2.000.000 EUR;

b. małe i średnie przedsiębiorstwo („MŚP” lub „mała i średnia firma”) – to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników, z wyłączeniem właściciela, a jego roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR, przy czym: (i) nie jest Mikrofirmą, lub (ii) nie jest Beneficjentem Programu DP”.

Przy czym zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy prawo przedsiębiorców z dnia z dnia 6 marca 2018 r. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

Również w Regulaminie ubiegania się o udział w programie rządowym (w § 1 ust. 2) wskazano, że zgodnie z warunkami programu, programem objęci są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa Przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu mikroprzedsiębiorcy lub mały lub średni przedsiębiorca. Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym był integralną częścią umowy subwencji finansowej.

Programem rządowym objęci byli więc - zgodnie z brzmieniem warunków programu oraz dokumentami regulującymi udzielanie wsparcia w ramach programu - przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 Prawa Przedsiębiorców pod warunkiem uznania, iż podmiot ten spełnia warunki przyznania mu statusu mikroprzedsiębiorcy lub małego lub średniego przedsiębiorcy.

Logicznym jest więc że, żeby zostać zakwalifikowanym do kategorii mikroprzedsiębiorcy należy mieć status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo Przedsiębiorców.

W ocenie Sądu pozwany starając się o subwencję finansową musiał zapoznać się z ogólnymi warunkami programu, a zwłaszcza z Regulaminem ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” - będącym podstawowym dokumentem opisującym zasady programu Tarczy Finansowej. W § 11 ust. 4 umowy subwencji finansowej pozwany oświadczył, że zapoznał się z Regulaminem, rozumie go i akceptuje jego treść.

Z ogólnych warunków programu i Regulaminu będącego integralną częścią umowy jasno wynika kto może być beneficjentem programu.

Dla porządku należy wskazać, że pozwany jest komornikiem sądowym działającym przy Sądzie Rejonowym (...) w W..

Status prawny komorników reguluje ustawa o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. („u.k.s."), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2019 roku (art. 306 u.k.s.). Zgodnie z ustawą komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym (art. 2 ust. 1 u.k.s.) oraz organem władzy publicznej w zakresie wykonywanych czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym (art. 3 ust. 1 u.k.s). W ustawie wskazano, że komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (art. 33 ust. 1 u.k.s.), tj. w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Komornik nie może prowadzić działalności gospodarczej (art. 33 ust. 2 u.k.s.) Przepisy przejściowe u.k,s. przewidywały roczny termin na dostosowanie się do zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez komorników sądowych (art. 301 ust. 3 u.k.s.). Termin ten upłynął w dniu 1 stycznia 2020 roku. Ustawa z dnia 1 stycznia 2019 r. pozbawiła więc komorników sądowych statusu przedsiębiorcy.

Działalność komornika w pewnym sensie ma cechy przedmiotowe i funkcjonalne działalności gospodarczej, to jednak nie pozwala to na uznanie komornika za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy prawo przedsiębiorców, bowiem jako funkcjonariusz publiczny podejmuje on czynności z zakresu imperium państwowego ( Komentarz do ustawy o komornikach sądowych, red. dr Grzegorz Sikorski, rok 2019).

Pozwany - jak sam przyznał - miał świadomość, że status prawny komorników na mocy tej ustawy uległ zmianie. Nie zgadzał się jednak z tymi zmianami. Uważał, że specyfika działalności komorniczej w zasadzie we wszystkich aspektach wypełnia przesłanki bycia przedsiębiorą. Pozwany stał na stanowisku, że jest przedsiębiorcą w ujęciu funkcjonalnym — wykonuje swoją działalność będąc pracodawcą, świadcząc usługi na rzecz klientów — wierzycieli, ponosząc koszty i pobierając zyski ze swojej działalności, jak każdy inny przedsiębiorca. Takie rozumowanie doprowadziło pozwanego do złożenia nieprawidłowych oświadczeń, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Po poczynieniu powyższych rozważań o charakterze w istocie porządkującym, należało przejść do kwestii weryfikacji wniosków. Należało wyjaśnić na jakim etapie i w jakim zakresie (...) dokonywał weryfikacji poszczególnych warunków programowych.

Zdaniem pozwanego obowiązkiem powoda było zorganizowanie procesu przyznawania subwencji w taki sposób aby weryfikacja podmiotów ubiegających się o subwencję finansową gwarantowała pewność wydawanych decyzji. Pozwany zarzucił powodowi, że najpierw dokonał wykładni przepisów, na podstawie której zdecydował się uznać pozwanego - będącego komornikiem sądowym za beneficjenta subwencji finansowej i zawarł z nim umowę, a następnie zmienił stanowisko w tej kwestii.

Zdaniem Sądu pozwany zdaje się nie zauważać, tego że z uwagi na pomocowy charakter programu oraz w celu zapewnienia szybkości rozpoznawania wniosków w interesie aplikujących przedsiębiorców, (...) przed przyznaniem i wypłatą subwencji - nie musiał dokonywać indywidualnej, szczegółowej analizy wniosków o udzielenie subwencji, nie musiał dokonywać weryfikacji prawdziwości lub zgodności z prawem złożonych oświadczeń oraz mógł nie uwzględniać żadnych dodatkowych informacji przekazywanych przez wnioskodawców poza treścią ustandaryzowanego wniosku o przyznanie subwencji finansowej.

Jak można przeczytać w rozdziale 3.2 Załącznika nr 1 do Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym (k. 46-47) „ Z uwagi na pomocowy charakter programu, polegający na udzielaniu subwencji finansowych w związku z istotnymi zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19, oraz efektywność i szybkość rozpoznawania wniosków w interesie wszystkich aplikujących przedsiębiorców kwalifikujących się jako potencjalni beneficjenci programu, (...) został uprawniony do:

1/ stosowania możliwie automatycznych, uproszczonych i przyspieszonych procedur przyznawania subwencji finansowych, w tym ich realizowania za pośrednictwem kanałów elektronicznych (np. banków), wyłącznie z wykorzystaniem danych pochodzących od partnerów Programu oraz na podstawie oświadczeń składanych przez beneficjentów Programu,

2/ przyjęcia, iż każdy beneficjent programu jest wypłacalny i zdolny do zwrotu i spłaty subwencji,

3/ do uznawania jakiegokolwiek warunku programowego, za spełniony wyłącznie w oparciu o oświadczenie beneficjenta programu, jego przedstawiciela lub osoby, która podaje się wobec (...) za beneficjenta programu lub jego przedstawiciela”.

Stąd też, wniosek o udzielenie subwencji finansowej udostępniany był w bankowości elektronicznej banku wyłącznie jako interfejs i służył zebraniu wszelkich oświadczeń składanych przez przedsiębiorcę starającego się o subwencję finansową. W dalszej kolejności oświadczenia wpisane przez przedsiębiorcę we wniosku implementowane były do projektu umowy subwencji finansowej udostępnianej w systemie bankowości elektronicznej, która następnie była podpisywana przez przedsiębiorcę z wykorzystaniem narzędzi autoryzacyjnych banku, w którym aplikował o subwencję.

Wnioski były weryfikowane automatycznie i zdalnie z wykorzystaniem algorytmów sztucznej inteligencji przez (...) na podstawie danych dostępnych w bazach Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie obrotów oraz w ZUS odnośnie liczby pracowników. Wniosek oparty był więc na oświadczeniach przedsiębiorcy, a jego weryfikację (...) przeprowadzał automatycznie jedynie na podstawie danych z banków (identyfikacja, w tym numer NIP), ZUS (zatrudnienie) i Ministerstwa Finansów (m.in. przychód ze sprzedaży za poprzedni rok obrotowy dla MŚP). Po potwierdzeniu tych informacji obliczana była wysokość subwencji.

Powód przed wypłatą subwencji weryfikował głównie liczbę zatrudnianych pracowników i wielkość obrotów gospodarczych na podstawie danych z rejestrów m.in. ZUS czy Ministerstwa Finansów.

W § 2 ust. 7 umowy wskazano, że „ po zawarciu umowy (...) zweryfikuje na podstawie informacji uzyskanych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów dane przedstawione przez przedsiębiorcę i złożone oświadczenia i podejmie decyzję o wypłacie subwencji finansowej w wysokości wnioskowanej, wypłacie subwencji finansowej w wysokości mniejszej niż wnioskowana lub odmowie wypłaty subwencji finansowej”.

Powyżej weryfikacji (...) dokonał również w niniejszej sprawie. Pozwany wnioskował o wypłatę subwencji w kwocie 144.000 zł. Decyzją w sprawie subwencji z dnia 27 lipca 2020 r. (...) dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia warunków otrzymania kwoty subwencji przez pozwanego, wskazując m.in. że: w odniesieniu do pola dotyczącego liczby zatrudnianych pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej - przedsiębiorca oświadczył, że zatrudniał 6 pracowników podczas gdy (...) ustalił, na podstawie pozyskanych danych, że zweryfikowana liczba pracowników użyta do wyliczenia kwoty subwencji wynosiła 5,5. Niezgodność przekazanych danych dotyczyła też wielkości obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) w 2019 roku (decyzja w sprawie subwencji z dnia 27 lipca 2020 r. - k. 61). Pozwanemu przyznano ostatecznie 132.000 zł.

Twierdzenia pozwanego, że (...) indywidualnie weryfikował i to starannie wnioski o udzielenie subwencji czemu dowodzi chociażby wydawanie decyzji częściowo pozytywnych - są jednakże chybione. Powód zgodnie z § 2 ust. 7 Umowy przez wypłatą subwencji weryfikował liczbę zatrudnianych pracowników i wielkość obrotów gospodarczych na podstawie danych z rejestrów m.in. ZUS czy Ministerstwa Finansów. Możliwość dalszej szczegółowej weryfikacji wniosku (w tym statusu prawnego wnioskodawcy) - już po udzieleniu subwencji - przewidywał zaś wprost przepis § 3 ust. 6 umowy.

Zgodnie z § 3 ust. 6 umowy „ do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez przedsiębiorę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie może podjąć decyzję o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...).

Nie ma zatem wątpliwości co do tego, że powód miał prawo jedynie na podstawie złożonych przez wnioskodawców oświadczeń wypłacić subwencję, a dopiero potem zweryfikować prawdziwość przekazanych przez przedsiębiorców informacji.

Reasumując (...) miał możliwość weryfikacji poszczególnych informacji na różnych etapach, w tym miał prawo - wbrew twierdzeniom pozwanego - do dokonywania weryfikacji następczej.

Pozwany powinien mieć na uwadze zamknięty katalog adresatów programu pomocowego - niezależnie od tego czy uważał, że było to rozwiązanie słuszne czy też nie. Ocena pozwanego w tym zakresie nie ma znaczenia dla oceny prawnej roszczenia powódki.

Pozwany - o czym była mowa powyżej - miał dostęp do ogólnych warunków programu i dokumentów dotyczących ubiegania się o wsparcie finansowe. Był świadoma kto jest beneficjentem programu, pomimo to postanowił złożyć wniosek o wypłatę subwencji i zaakceptował oświadczenia, które były w formularzu aplikacyjnym dostępnym w bankowości elektronicznej: że na dzień 31 grudnia 2019 roku był mikroprzedsiębiorcą, że na dzień złożenia wniosku o subwencję prowadzi działalność gospodarczą, że na dzień 31 grudnia 2019 roku prowadził działalność gospodarczą oraz że jest świadomy tego, że subwencja finansowa [...] dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria mikro-, małego i średniego - przedsiębiorcy w rozumieniu programu.

Pozwany wskazał wprawdzie we wniosku o przyznanie subwencji, że jest komornikiem sądowym działającym przy Sądzie Rejonowym (...) w W., nie ukrywając tej okoliczności. Niemniej jednak oceniając złożone przez niego oświadczenia to nie można przyjąć, że są one prawdziwe.

Pozwanego nie usprawiedliwia okoliczność, że specyfika działalności komorniczej w aspekcie funkcjonalnym wypełnia przesłanki bycia przedsiębiorą. Jak już była o tym mowa powyżej okoliczność, że działalność komornika, choć w pewnym sensie mieści się w kategorii działalności gospodarczej, a więc ma cechy przedmiotowe i funkcjonalne działalności gospodarczej, to jednak nie pozwala to na uznanie komornika za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy prawo przedsiębiorców.

Pozwany złożył więc nieprawdziwe oświadczenie, o tym, że prowadzi działalność gospodarczą (na dzień złożenia wniosku i na dzień 31 grudnia 2019 r.) oraz że na dzień 31 grudnia 2019 roku był mikroprzedsiębiorcą. Logicznym jest że, żeby zostać zakwalifikowanym do kategorii mikroprzedsiębiorcy należy mieć status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo Przedsiębiorców.

W ocenie Sądu pozwany starając się o subwencję finansową musiał zapoznać się z ogólnymi warunkami programu, a zwłaszcza z Regulaminem ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” - będącym podstawowym dokumentem opisującym zasady programu Tarczy Finansowej. W § 11 ust. 4 umowy subwencji finansowej pozwany oświadczył, że zapoznał się z Regulaminem, rozumie go i akceptuje jego treść.

Pozwany powinna się więc liczyć z konsekwencjami złożenia nieprawdziwych oświadczeń.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów, wskazać należy, że pozwany błędnie założył, że powód rozpatrując jego wniosek zdecydował się skorzystać z przewidzianych w Regulaminie odstępstw i zastosował § 10 ust. 11 Regulaminu dokonując wypłaty subwencji finansowej pozwanemu - kierując się racjonalnością ekonomiczną (funkcjonowanie kancelarii komorniczej faktycznie nie odbiega od działalności innych przedsiębiorców), słusznym interesem pozwanego oraz celami programu (zachodziła potrzeba zapewnienia stabilizacji finansowej beneficjentów).

Wniosku takiego nie można wysnuć - na co błędnie powołuje się pozwany - z okoliczności, że skoro (...) wydał częściowo pozytywną decyzję (dysponując odpowiednimi narzędziami celem weryfikacji statusu pozwanego) to zastosował odstępstwo od warunków programowych zgodnie z § 10 ust. 11 Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym.

Niewątpliwie § 10 ust. 11 Regulaminu stanowił pewne odstępstwo od konieczności spełnienia wszystkich warunków programowych. Dawał (...) pewien luz decyzyjny. Nie można jednak automatycznie przyjąć, że powód wypłacając subwencje finansową pozwanemu indywidualnie odstąpił od szczegółowych wymogów programowych na podstawie § 10 ust. 11 Regulaminu.

Raz jeszcze należy wskazać, że (...) miał prawo wydać decyzję w stosunku do wnioskodawcy i wypłacić środki z programu, bez dogłębnej analizy wniosku ( (...) był uprawniony do uznawania jakiegokolwiek warunku programowego, za spełniony wyłącznie w oparciu o oświadczenie beneficjenta programu, jego przedstawiciela lub osoby, która podaje się wobec (...) za beneficjenta programu lub jego przedstawiciela) i mógł do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez wnioskodawcę kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą.

Założenia pozwanego są więc błędne.

Bez znaczenia dla odpowiedzialności pozwanego wobec powódki jest okoliczność, że (...) S.A. w W. poinformował innego komornika (M. W.), że jest on uprawniony jako komornik do uzyskania przedmiotowej subwencji (k. 217). Informacja ta została skierowana do innego podmiotu niż pozwany, a przede wszystkim nie była zgodna z rzeczywistym stanem prawnym i jako taka nie powodowała zmiany tego stanu prawnego, który został powyżej przez Sąd przedstawiony.

W tym miejscu należało odnieść się do zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego i nadużycia prawa z art. 5 kc jako ewentualnej, odrębnej podstawy oddalenia powództwa.

Uzasadniając swe stanowisko w tym zakresie pozwany podniósł, że naganne jest ażeby komornik sądowy ponosił odpowiedzialność za otrzymaną subwencję finansową, pomimo iż powód miał pełną świadomość z kim zawiera umowę i pomimo iż powód dokonał pozytywnej weryfikacji wniosku. Zdaniem strony pozwanemu powód stara się przerzucić odpowiedzialność na pozwanego, w sytuacji w której zweryfikowanie wniosku było zadaniem powoda.

Pozwany wskazał ponadto, że dokonując wykładni Regulaminu (...) należy mieć na względzie cel, który przyświecał władzy państwowej przy jego tworzeniu - zapewnienie stabilności gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej i ochrona miejsc pracy i promocja zatrudnienia. Wypłata subwencji finansowej na rzecz pozwanego była zgodna z celem projektu (pozwany jest pracodawcą i ponosi koszty związane z prowadzeniem kancelarii). Aby zapewnić dalsze funkcjonowanie kancelarii, w tym utrzymanie pracowników, pozwany zdecydował się na złożenie wniosku o udzielenie subwencji finansowej. Pozwany w całości wykorzystał środki z subwencji na wypłatę wynagrodzeń i ponoszone koszty biurowe. Nie istnieją w ocenie pozwanego żadne przesłanki moralne lub etyczne, które uzasadniałyby wykluczenie z pomocy finansowej kancelarii komorniczych.

Zgodnie z art. 5 kc nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Norma zawarta w tym przepisie ma charakter wyjątkowy i może być stosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności, w sytuacji, gdy w inny sposób nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego przez inną osobę oraz w tych szczególnych przypadkach, w których wykorzystywanie uprawnień wynikających z przepisów prawa prowadziłoby do skutku nie aprobowanego w społeczeństwie ze względu na przyjętą w społeczeństwie zasadę współżycia społecznego.

Pozwany niewątpliwie był pracodawcą, ponosił koszty związane z prowadzeniem kancelarii - jednak - zgodnie z założeniami Tarczy Finansowej i postanowieniami Regulaminu - nie mógł być beneficjentem programu. Przystąpił do programu, składając nieprawdziwe oświadczenia i powinien liczyć się z konsekwencjami takiego postępowania - niezależnie od tego czy uważał założenia programu za sprawiedliwe czy też nie.

W ocenie Sądu pozwany nie może wiec skutecznie powoływać się na art. 5 kc. Powód występując z niniejszym roszczeniem nie nadużywa prawa podmiotowego, a jedynie korzysta z przysługującego mu uprawnienia, nie postępuje nieetycznie.

W sprawie niniejszej zostało wykazane, że oświadczenia złożone przez pozwanego na etapie wypełniania wniosku o subwencje finansowa oraz zawarte w umowie subwencji, w świetle wszystkich przedstawionych okoliczności, były nieprawdziwe.

Zdaniem Sądu, mając powyższe rozważania na uwadze, powód słusznie upatruje podstawy prawnej powództwa w § 3 ust. 6 umowy, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie może podjąć decyzję o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej.

Odnośnie żądanej kwoty powód wskazał, że w dniu wniesienia pozwu przysługiwała mu kwota 132.000 złotych (kwota udzielonej subwencji finansowej), z uwagi na brak zwrotu jakichkolwiek środków pieniężnych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 sierpnia 2020 roku do dnia zapłaty.

Z przyczyn wyżej wskazanych Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 132.000 zł, zgodnie z żądaniem pozwu.

Odsetki zasądzono od dnia 18 sierpnia 2020 r., czyli także zgodnie z żądaniem pozwu. Podstawą rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek ustawowych jest art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może domagać się odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Zgodnie z przepisem § 11 ust. 13 Regulaminu w przypadku, gdy beneficjent otrzymał subwencję finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie subwencji finansowej lub wysokość subwencji finansowej, beneficjent zobowiązany był do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni roboczych od otrzymania subwencji finansowej, zwrotu subwencji finansowej lub jej części na wyodrębniony rachunek techniczny Banku. W sytuacji, gdy pozwany uzyskał subwencję w dniu 28 lipca 2020 r. to w/w termin na zwrot subwencji upłynął z upływem dnia 17 sierpnia 2020 r. i dnia następnego przedmiotowe roszczenie stało się wymagalne.

Konsekwencją orzeczenia uwzględniającego roszczenie strony powodowej w całości było obciążenie przegrywającego D. D., kosztami procesu w całości zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 kpc). Na podstawie art. 108 kpc Sąd pozostawił wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.