Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR del. Anna Zalewska

Protokolant: sekr. sąd. Paulina Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko (...) Bank SA w W.

o ustalenie

ewentualnie o unieważnienie umowy

orzeka

I.  Powództwa oddala,

II.  Odstępuje od obciążenia powódki P. K. kosztami procesu.

Sygn. akt XXVC 261/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 08 marca 2017 r. P. K. wniosła przeciwko (...) Bank S.A. w W. o ustalenie, że wszelkie postanowienia umowy kredytu hipotecznego nr (...) odnoszące się do indeksacji kursem do CHF, zawartej dnia 22 września 2008 r. pomiędzy (...) Bank S. A. (...) Oddział w Ł. (obecnie: (...) Bank S.A. z siedzibą w W.) a P. K. i G. K., dotyczące ustalenia kwoty kapitału do spłaty oraz ustalenia i rozliczenia spłat kredytu zaciągniętego w złotych, a spłacanego po kursie waluty indeksacyjnej, dowolnie przez bank ustalanej, stanowią niedozwolone klauzule umowne. W Szczególności dotyczy to klauzul opisanych w aneksie w § 1 ust. 1, ust. 3, § 6 ust. 1, ust.10, § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, §15 ust.5. Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanej na jej kosztów postępowania wg norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powyższe nieuzgodnione indywidualnie z powódką klauzule, kształtują jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz naruszają jej interesy jako konsumenta (pozew k.2-8).

Pismem z dnia 08 marca 2017 r, powódka dokonała modyfikacji zgłoszonego w pozwie żądania, zgłaszając roszczenie ewentualne o uznanie nieważności umowy kredytu hipotecznego nr (...), zawartej w dniu 22 września 2008 r. pomiędzy (...) Bank S.A. (...) Oddział w Ł., a P. K. i G. K. (pismo z dnia 08 marca 2017 r. k.42).

W odpowiedzi na pozew (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł
o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska, (...) Bank S.A. w pierwszej kolejności wskazał, że powódka nie wykazała interesu prawnego w domaganiu się dokonania przez Sąd ustalenia o treści określonej w żądaniu pozwu. Po drugie, z tej przyczyny, iż zakwestionowane przez Powódkę postanowienia umowy kredytu nie spełniają przesłanek określonych w art. 358 ¹ §1 k.c. pozwalających na uznanie ich za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu tego przepisu (odpowiedź na pozew k. 48-54).

Strony podtrzymały swoje stanowiska, aż do zamknięcia sprawy (pismo powódki k.80-82, pismo pozwanego k. 86-87, stanowiska stron wygłoszone na rozprawie w dniu 21 listopada 2017 r. k.99).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 września 2008r. powódka P. K. wraz z mężem G. K. zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF z (...) Bank S.A. w K. - (...), którego następcą prawnym jest (...) Bank S.A. z siedzibą w W..

Zgodnie z § 1 pkt 1 umowy kredytu: Bank zobowiązał się udzielić kredytobiorcy kredytu w kwocie 569 590,39 zł indeksowanego kursem CHF przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzania umowy równowartość wynosiłaby 290 755,69 CHF, rzeczywista równowartość zostanie określona po wypłacie kredytu. Kredytobiorca oświadczył, iż jest świadomy ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko. Spłata kredytu ustalona została na 360 miesięcznych rat równych kapitałowo-odsetkowych.

W § 1 ust. 3 strony postanowiły, że oprocentowanie kredytu jest zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosi (...)% w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki (...) i stałej marży Banku, która wynosi (...) % Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko.

Zgodnie § 6 ust. 1 przedmiotowej umowy kredytowej umowy Bankowa tabela kursów walut dla kredytów dewizowych z indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów - sporządzana przez merytoryczną komórkę banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP tabela jest sporządzana jest o godz. 16:00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy.

W ust. 10 § 6 natomiast zdefiniowano pojęcie raty kapitałowo-odsetkowej, jako pełnej raty zawierającej miesięczną spłatę kapitału kredytu oraz umowne odsetki naliczane w stosunku miesięcznym za pozostającą do spłaty kredytu.

W § 9 umowy kredytu strony ustaliły , że warunki wypłaty kredytu, a także odmowy dokonania tej wypłaty. Zgodnie § 9 ust. 2 w dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy, kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego
w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu uruchomienia środków.

Zgodnie z § 10 ust. 3 strony ustaliły warunki spłaty kredytu, określając że wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych do CHF obowiązującego w dniu spłaty.

W § 15 ust 5 postanowiono iż Bank zastrzega sobie prawo do zmiany Tabeli Prowizji i Opłat w okresie obowiązywania umowy kredytu, jeżeli wystąpi przynajmniej jedna z poniższych przyczyn:

-zmiana parametrów rynkowych, środowiska konkurencji, przepisów prawa, w szczególności przepisów podatkowych i rachunkowych, stosowanych w sektorze bankowym;

-zmiana poziomu inflacji bądź innych warunków makroekonomicznych,

-zmiana zakresu i/lub formy realizacji określonych czynności i usług;

-zmiana wysokości kosztów operacji i usług ponoszonych przez Bank oraz zmiany organizacyjne i technologiczne Banku,

-dostosowywanie się do najlepszych krajowych i międzynarodowych praktyk bankowych.

O zmianie Tabeli Prowizji i Opłat Bank powiadamia listem poleconym doręczając zmienioną Tabelę.

(umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF z dnia 22.09.2008 k.12-23)

W chwili wypłaty kredytu w dniu 23 października 2008 r. jego wysokość w przeliczeniu na franki wynosiła 242 688,71 CHF.

W dniu 30 maja 2012 r. zmarł G. K.. Na podstawie Aktu Poświadczenia Dziedziczenia z dnia 07 marca 2013 r. sporządzonego w W. przed notariuszem W. Z. do Rep. A Nr (...) spadek po G. K. nabyli z mocy ustawy z dobrodziejstwem inwentarza po 1/4: żona P. K., syn M. K., syn K. K. i córka A. K.. Powódka spłaca samodzielnie wyznaczone jej przez bank raty spłaty ( Akt Poświadczenia Dziedziczenia Rep. A Nr (...) k.25-28).

Powyższe Sąd ustalił w oparciu o uprzednio powołane dokumenty niekwestionowane przez strony. Pozostałe wnioski dowodowe Sąd oddalił, jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył co następuje:

P. K. wniosła o ustalenie nieważności zawartych w umowie kredytu z dnia 22 września 2008 r. poszczególnych klauzul, ewentualnie o uznanie nieważności całej umowy kredytu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zgłoszonego żądania o ustalenie, Sąd wskazuje, że zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Interes prawny, o którym mowa w art. 189 k.p.c., istnieje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (wyrok SN z 07 kwietnia 2010 r. II PK 342/09 - LEX nr 585783).

Wskazanie i wykazanie okoliczności, przemawiających za istnieniem interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c., obciążało powódkę (art. 6 k.c., art. 232 zd. 1 k.p.c.), która jednakże temu nie sprostała.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, na wstępie należy zauważyć, że ze stanowiska powódki nie wynika dlaczego powódka uważa, iż żądane rozstrzygnięcie jednoznacznie ustali jej sytuacje prawną i zakończy definitywnie spór pomiędzy stronami. Sąd nie natomiast nie ma prawa z urzędu doszukiwać się interesu prawnego powódki w dokonaniu żądanego ustalenia.

Niezależnie od faktu nie wykazania przez powódkę interesu prawnego w pozwie, Sąd zważył iż w niniejszej sprawie taki interes w ogóle nie występuje.

Sąd podziela w tym zakresie rozważania Sądu Najwyższego, odnośnie kwestii iż interes prawny jest kategorią obiektywną w tym znaczeniu, iż dla jego istnienia czy nieistnienia nie ma w zasadzie znaczenia to, że powód odczuwa subiektywną potrzebę ochrony swych praw. Zawsze musi zatem istnieć obiektywna niepewność co do stanu prawnego lub prawa, która wymaga usunięcia (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 1989 r. III CZP 21/89 OSNC 1990/2/29, uzasadnienie uchwały SN z dnia 5 grudnia 1991 r. III CZP 110/91 OSNC 1992/6/104; wyrok SN z dnia 14 marca 2012 r. II CSK 252/11, LEX nr 1169345; wyrok SN dnia 21 lutego 1997 r. II CKU 7/97 CZP 10/86, OSNCAP 1987, z. 1, poz. 12).

Interes prawny w wytoczeniu powództwa z art. 189 k.p.c. istniałby bowiem wtedy kiedy realnie możliwym jest uzyskanie przez stronę ochrony lub usunięcia stanu niepewności w inny sposób.

Brak jest zatem interesu prawnego w wytoczeniu powództwa, o którym mowa w art. 189 k.p.c., jeśli w świetle przytaczanych przez powódkę okoliczności faktycznych –może ona, dla ochrony wskazywanych przez siebie roszczeń – wytoczyć powództwo dalej idące (por. wyrok SA w Poznaniu z 05 września 1995 r. I ACr 159/95 - LEX nr 23763), to jest takie, w którego przypadku ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa będzie przesłanką wydania orzeczenia, prowadzącego do usunięcia niejasności i wątpliwości w zakresie sfery wzajemnych praw i obowiązków powoda i pozwanej.

Nie ulega wątpliwości, że wystąpienie przez powódkę z żądaniem ustalenia abuzywności klauzul zawartych w umie kredytu z dnia 22 22 września 2008 r. ma na celu uzyskanie prejudykatu do wytoczenia dalej idącego powództwa, tj. powództwa o zapłatę. Już z tego względu roszczenie powódki o ustalenie powinno ulec oddaleniu.

Należy również zauważyć, iż w obecnym stanie prawnym nie zachodzi niepewność dotycząca stosunków wynikających z umowy kredytu z dnia 22 września 2008 r. , która wymagałaby usunięcia w drodze powództwa opartego na treści 189 k.p.c. czy jej postanowienia są abuzywne.

Obecnie kredytobiorcy nie mają tego interesu prawnego zarówno w zakresie jego ustalenia na przyszłość (co do przyszłych jeszcze niewymagalnych rat) jak i na przeszłość (co do rat już zapłaconych). Ustawodawca wprowadził bowiem narzędzie prawne pozwalające wyeliminować z obrotu postanowienia umowne zawierające niejasne reguły przeliczania należności kredytowych, zarówno na przyszłość, jak i w odniesieniu do wcześniej zawartych umów w części, która pozostała do spłacenia (ustawę antyspreadową). Zatem abuzywność postanowień dostrzeżona przez powódkę została w powyższym zakresie usunięta. W takiej sytuacji, po stronie P. K. brak jest interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa o ustalenie (Sąd Najwyższy 19 marca 2015 r. IV CSK 362/14).

Z tych wszystkich względów powództwo w zakresie żądania ustalenia podlega w całości oddaleniu, bez konieczności badania zaistnienia przesłanek warunkujących uznanie poszczególnych klauzul za abuzywne.

Z podobnych względów, Sąd nie uwzględnił zgłoszonego przez powódkę żądania ewentualnego: o uznanie nieważności umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 22 września 2008 r.

Sąd wskazuje, że również jak w przypadku żądania głównego, powódka nie wykazała interesu prawnego w zakresie dochodzonego roszczenia. Powódka ograniczyła się tylko do stwierdzenia, że nieważność umowy wywodzi z faktu, że umowa zawiera klauzule abuzywne.

Nie ulegało dla Sądu wątpliwości, że P. K. mogłaby wytoczyć powództwo o świadczenie, w którym jedną z przesłanek rozstrzygnięcia byłoby ustalenie ważności czy nieważności przytoczonych przez nią postanowień przedmiotowej umowy, co oznacza, że nie miała ona w niniejszej sprawie interesu prawnego. Z tych względów roszczenie powódki o uznanie za nieważną umowę kredytu z dnia 22 września 2008 r. również nie mogło zostać uwzględnione.

Niezależnie od powyższego należy podnieść, że nawet gdyby powódka wykazała istnienie interesu prawnego w wystąpieniu z ww. powództwem (roszczeniem ewentualnym), to i tak podlegałoby ono oddaleniu. Zdaniem Sądu brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że przedmiotowa umowa kredytu wraz z aneksami jest nieważną czynnością prawną, a w konsekwencji, że nie istnieje w sensie prawnym.

Powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w piśmie modyfikującym żądanie pozwu, w którym zgłosiła żądanie ewentualne o uznanie nieważności umowy kredytu, uzasadniła jedynie, że w przypadku gdy bez klauzul niedozwolonych nie możliwe jest wykonywanie umowy względnie gdy Sąd uzna, że skutkiem zastosowania klauzul doszło do jednostronnego rażącego naruszenia równowagi kontraktowej stron, jedynym możliwym skutkiem pozostaje stwierdzenie jej nieważności.

Kwestia nieważności umowy (czynności prawnej) została uregulowana w art. 58 § 1 - 2 k.c., zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że powódka nie sprecyzowała, które klauzule umowy kredytu z dnia 22 września 2008 r., jako abuzywne miałyby wpływać na ustalenie nieważności całej umowy, i z jakiego powodu przyjęcie, iż są one abuzywne, miałoby skutkować uznaniem nieważności całej umowy kredytu – zgodnie ze zgłoszonym żądaniem. Nie wskazała również innych podstaw do unieważnienia przedmiotowej umowy – nie niezgodność jej postanowień z zasadami współżycia społecznego. Sąd podkreśla, że zgodnie z normą wyrażoną w art. 6 k.c. to na powódce spoczywał ciężar wykazania powyższej okoliczności jaki przedmiotowo istotnej dla uzyskania przez nią żądanego rozstrzygnięcia. Tym samym należało ocenić, że powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie podołała obowiązkowi na nią nałożonemu przez przepisy.

O kosztach procesu Sąd postanowił na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd uznał, że wewnętrzne przekonanie powódki o jego krzywdzie, trudności finansowe ze spłatą zobowiązań, przemawiają za odstąpieniem od obciążania powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną.