Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSO Piotr Bednarczyk
Protokolant:	Natalia Rybińska

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy z powództwa A. B. (1)

przeciwko

Instytutowi (...) w W. oraz Narodowemu Centrum Badań i Rozwoju w W.

o ochronę dóbr osobistych

1.  Nakazuje pozwanemu Instytutowi (...) w W. zamieszczenie na stronie internetowej (...) w ramce wielkości pełnego ekranu czcionką Times New Roman wielkości 14 pt koloru czarnego na białym tle oświadczenia o treści Instytut (...) w W. przeprasza Pana dra inż. A. B. (1) za odwołanie go z funkcji Kierownika Projektu (...) „(...)” bez podstaw merytorycznych. Publikacja niniejszego oświadczenia następuje jako wykonanie obowiązku stwierdzonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2019 r., przy czym zapoznanie się z oświadczeniem ma być możliwe za pośrednictwem utworzonej w tym celu zakładki Oświadczenia dostępnej w menu Aktualności na głównej stronie – w terminie 1 (jednego) miesiąca od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku i utrzymywanie tej zakładki i oświadczenia przez okres 1 (jednego) roku;

2.  Oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od Instytutu (...) w W. na rzecz A. B. (1) kwotę 725 zł (siedemset dwadzieścia pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  Zasądza od A. B. (1) na rzecz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w W. kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXV C 374/17

UZASADNIENIE

(do wyroku z 21 stycznia 2019 r.)

Powód A. B. (1) wniósł o zobowiązanie Instytutu (...) w W. i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w W. do utworzenia na stronach głównych witryn internetowych pozwanych zakładki „Dyrektor przeprasza”, a następnie opublikowanie jako zadośćuczynienie za poniżenie powoda w oczach środowiska naukowego Polski przeprosin o treści: Dyrektor przeprasza dr inż. A. B. (1) za pozbawienie go przez byłego Dyrektora (...), Z. Ł., oraz byłego Dyrektora NCBiR, Prof. K. K., funkcji Kierownika Projektu (...) „(...)” bez jakichkolwiek podstaw merytorycznych i prawnych, a także ze szkodą dla jego czci i godności jako pracownika naukowego – nie później niż w ciągu 30 dni od uprawomocnienia się wyroku i utrzymanie ww. przeprosin nie krócej niż w ciągu 5 lat od daty opublikowania.

Wniósł także o zasądzenie od obu pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód wywodzi swoje żądanie z okoliczności, iż w dniu 4 grudnia 2013 r. został, jego zdaniem bezpodstawnie, zwolniony z funkcji kierownika projektu (...). Wskutek działania pozwanych powód utracił nie tylko profity finansowe wynikające z kierowania projektem, ale także została naruszona jego godność jako pracownika naukowego (pozew k. 4-19).

W odpowiedzi na pozew Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (pozwany ad.2, NCBiR) wniosło o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego ad.2 kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem pozwanego ad.2 powództwo jest w całości niezasadne. Przede wszystkim wskazano, że wyrażenie zgody na zmianę w projekcie przez NCBiR i dokonanie oceny merytorycznej nowej kandydatury na kierownika projektu wynikało z Umowy o dofinansowanie, jak i z Instrukcji dot. trybu wprowadzania zmian w projektach koordynowanych przez (...). Tym samym pozwany ad.2 nie naruszył dóbr osobistych powoda, gdyż jego działanie nie było bezprawne (odpowiedź na pozew k. 68-76).

Pozwany Instytut (...) (pozwany ad.1 (...)) w odpowiedzi na pozew również wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany ad.1 wskazał, że odwołanie powoda z funkcji kierownika Projektu nastąpiło zgodnie z obowiązującymi przepisami i było uzasadnione z uwagi na zachowania powoda stwarzające napięcia i podważające kompetencje oraz dorobek naukowy innych pracowników realizujących Projekt. Poza tym powód traktował Projekt jak własność, a także nie udostępniał próbek (...)innym osobom zaangażowanym w Projekt. Konfliktowa postawa powoda utrudniała realizację Projektu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B. (1) jest doktorem inżynierii materiałowej. Powód ma bardzo duży dorobek naukowy. Od lat specjalizuje się w otrzymywaniu (...)i w badaniu materiałów metodami polaryzacyjno-optycznymi. Jest autorem i współautorem licznych publikacji naukowych. Współpracował w realizacji wielu projektów i grantów. Przez 35 lat był pracownikiem (...), gdzie był zatrudniony w zakładzie (...) na stanowisku adiunkta. Jego bezpośrednim przełożonym był prof. T. Ł. (okoliczności bezsporne).

W dniu 18 października 2012 r. pomiędzy (...) (Lider Konsorcjum), Wojskową akademią (...) oraz (...) S.A. z siedzibą w W. została zawarta Umowa Konsorcjum celem realizacji projektu (...). Konsorcjum przyjęło nazwę „(...).” (Umowa Konsorcjum k. 142-150).

Następnie w dniu 5 grudnia 2012 r. NCBiR zawarło z (...) Umowę nr (...) o wykonanie i finansowanie projektu realizowanego w ramach Programu (...) (dalej jako Umowa o dofinansowanie) pod nazwą (...) (dalej jako Projekt). W załączniku nr 1 do umowy wskazano, że funkcję kierownika projektu będzie pełni dr inż. A. B. (1). Wymieniono jego doświadczenie i osiągnięcia w kierowaniu projektami oraz grantami. Zgodnie z Umową Projekt miał być realizowany od 1 października 2012 r. do 30 września 2015 r., tj. przez okres 36 miesięcy. W skład zespołu badawczego Projektu wchodziło łącznie z powodem 35 pracowników naukowych (Umowa k. 84-90, Zał. nr 1 do Umowy k. 96).

Powód w znacznym stopniu angażował się w pozyskanie Projektu i jego realizację. W związku z pracą przy Projekcie z powodem podpisano Aneks, na mocy którego A. B. (1) miał pełnić funkcję kierownika Projektu. Aneks obowiązywał przez rok, tj. do 31 grudnia 2013 r. i miał być corocznie przedłużany przez czas trwania projektu (przesłuchanie powoda w charakterze strony k. 719 w zw. z k. 495).

W czasie, gdy powód pełnił funkcję kierownika Projektu prace badawcze w ramach projektu przebiegały prawidłowo. Nie było zastrzeżeń zarówno do strony merytorycznej, jak i do aspektów finansowych związanych z Projektem. W grudniu 2014 i w marcu 2015 r. zostały przeprowadzone doraźne kontrole finansowe i merytoryczne projektu, które nie wykazały żadnych nieprawidłowości w realizacji projektu (protokoły z kontroli k. 35-50).

W trakcie realizacji projektu pomiędzy powodem, a kierownictwem (...) oraz niektórymi pracownikami pozwanego Instytutu powstał konflikt personalny. Nie dotyczył on kwestii merytorycznych związanych z prowadzeniem Projektu (korespondencja e-mailowa k. 222-244).

W lipcu 2013 r. na terenie (...) zostało rozpowszechnione „Oświadczenie” dotyczące m.in. sytuacji finansowej (...). Zamieszczono w nim także personalne odniesienia do niektórych osób zajmujących decyzyjne stanowiska w (...). „Oświadczenie” zostało podpisane przez Sekretarza (...) A. B. i Przewodniczącą (...) B. K. (oświadczenie k. 313).

W związku z ww. „Oświadczeniem” Zastępca Dyrektora ds. (...) Z. G., skierował 31 lipca 2013 r. do Komisji Dyscyplinarnej (...) pismo w którym m.in. wskazał, że treść „Oświadczenia” zawiera obraźliwe i nieprawdziwe zarzuty podważające jego autorytet naukowy oraz wiarygodność. Wobec permanentnego ataku działaczy związkowych podpisanych pod ww. (...) zwrócił się do Komisji dyscyplinarnej o wszczęcie odpowiedniego postępowania (pismo k. 291-293).

W dniu 5 grudnia 2013 r. A. B. (1) odebrał datowane na dzień 4 grudnia 2013 r. pismo dyrektora (...), Z. Ł., z którego wynika, iż na wniosek prof. dr. hab. inż. T. Ł. powód został z dniem 4 grudnia 2013 r. zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w Zakładzie (...) ((...)) i jednocześnie zwolniony z funkcji kierownika projektu nr (...) (pismo z wypowiedzeniem k. 30).

Jednocześnie (...) pismem z z 4 grudnia 2013 r. zwrócił się do Działu Zarządzania Programami NCBiR o dokonanie, w związku z wszczęciem postępowania dyscyplinarnego wobec dr. A. B. (1), zmiany kierownika projektu (...) na prof. dr. hab. T. Ł.. Konieczność uzyskania zgody NCBiR na zmianę kierownika projektu wynikała z § 10 Umowy o dofinansowanie, zgodnie z którym dokonywanie zmian bez zgody Centrum jest niedopuszczalne (pismo k. 31, Umowa k. 87).

Oceny merytorycznej kandydatury prof. T. Ł. dokonał zewnętrzny ekspert zgodnie z instrukcją wypełniania wniosków o dofinansowanie projektu w ramach Programu(...). Wobec wysokiej oceny kandydatury prof. T. Ł. na nowego kierownika projektu, NCBiR, pismem z 25 lutego 214 r., poinformowała, iż zaakceptowano wniosek o zmianę kierownika projektu uznając, że od 4 grudnia 2013 r. kierownikiem projektu (...) jest prof. dr hab. inż. T. Ł. (kwestionariusz oceny k. 167, pismo k. 34).

Nie podano do wiadomości publicznej informacji co było podstawą odwołania powoda. Między pracownikami (...) krążyła jedynie niepotrwierdzona wiadomość, że powód trzymał próbki (...)pozyskiwane w trakcie prowadzenia Projektu w swojej szafie i nie dopuszczał do nich nikogo, co miało być przyczyną jego odwołania (zeznania świadka E. B. k. 672 v.).

Na podstawie Uchwały nr (...) Rady Naukowej (...) z 19 grudnia 2013 r. wobec A. B. (1) zostało wszczęte przez Rzecznika Dyscyplinarnego (...) postępowanie wyjaśniające w sprawie zarzutów popełnienia czynu zawierającego znamiona przewinienia dyscyplinarnego z art. 51 ustawy o instytutach badawczych (pracownicy naukowi i badawczo-techniczni ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za rażące naruszenie obowiązków lub uchybienie godności pracownika nauki). Postępowanie było związane z zarzutem opublikowania na terenie Instytutu oświadczenia zawierającego nieprawdziwe i naruszające godność osobistą informacje dotyczące innej osoby. Postępowanie to ze względu na przedawnienie zostało ostatecznie umorzone w marcu 2014 r. (uchwała k. 297, pismo (...). (...) k. 298, pismo Rz. Dysc. (...) k. 33).

Pismem z 14 listopada 2014 r. Dyrektor (...) poinformował, że z uwagi na zgon prof. T. Ł., nowym kierownikiem, projektu został dr inż. R. S. (pismo k. 179).

Pomimo powyższych zmian, na stronie internetowej (...) w dalszym ciągu jako prowadzący projekt jest wpisany tylko dr A. B. (1) (wydruk k. 34).

Pismem z 9 października 2014 r. (...) rozwiązało za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą z dr. A. B. (1) 1 grudnia 1979 r. na czas nieokreślony wraz z późniejszymi aneksami. Wobec 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia umowa ta została rozwiązana z dniem 31 stycznia 2015 r. W wypowiedzeniu wskazano, że przyczynami rozwiązania umowy są m.in.: uporczywe dopuszczanie się przez dr. A. B. (1) zachowań stwarzających napięcia i konflikty w zakładzie pracy, uporczywe nieprzestrzeganie zasad współżycia społecznego, złośliwe naruszenie godności osobistej oraz dóbr osobistych Dyrektora (...) i innych pracowników, składanie bezpodstawnych zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa, czy działanie na szkodę wizerunku pracodawcy w kontaktach z osobami trzecimi oraz organami państwowymi (wypowiedzenie k. 211-213a).

Obecnie z powództwa A. B. (1) przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie VII Wydział Pracy toczą się dwa postępowania przeciwko (...). Pierwsze postępowanie jest o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne i przywrócenie do pracy (sygn. VII P 1242/14), natomiast drugie o wypłacenie zaległego uposażenia wraz z odsetkami oraz o zadośćuczynienie za poniesione szkody (sygn. VII P 1437/15) (protokół z rozprawy VII P 1242/14 k. 246).

Powyżej przedstawiony stan faktyczny wynika dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez żądną ze stron i Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności. Obraz sytuacji jaka miała miejsce w (...) jak i sposób procedowania przy realizacji projektów finansowanych przez NCBiR Sąd ustalił także na podstawie zeznań świadków: K. J. (k. 602-603v.), Z. Ł. (k. 603v.-605), J. K. (k. 663 v.), E. B. (k. 672-673), Z. G. (k. 716-718) oraz A. B. (1) przesłuchanego w charakterze strony (k. 718-720, informacyjnie k. 495).

Zarówno powód, jak i strona pozwana podnosili wiele wątków, które nie zostały uwzględnione w opisanym stanie faktycznym. W ocenie Sądu wiele z nich nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia postępowania o ochronę dóbr osobistych, co zostanie jeszcze wyartykułowane w dalszej części uzasadnienia. Zgromadzony materiał dowodowy i poczynione ustalenia były wystarczające do wydania orzeczenia kończącego niniejsze postępowanie.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu prawa administracyjnego. Po zwróceniu przez Sąd na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2018 r. uwagi, iż co do zasady to w gestii Sądu pozostaje wszelka ocena zagadnień prawnych związanych z prowadzonym postępowaniem, powód wskazał, że wnosi o niepowoływanie wskazanego biegłego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Osią sporu zaistniałego pomiędzy stronami na gruncie przedmiotowej sprawy były okoliczności odwołania A. B. (1) z funkcji kierownika ważnego Projektu naukowego. Zdaniem powoda odsunięcie go od Projektu było bezprawne i naruszyło jego dobre imię jako pracownika naukowego. Pozwany (...) zaprzeczał takiemu twierdzeniu wskazując, że zwalniając powoda zastosowano odpowiednie przepisy, a sam powód przyczynił się do zaistniałej sytuacji. Natomiast NCBiR podnosiło, iż jedynie zrealizowano obowiązujące regulacje związane z nadzorem nad Projektem.

Na wstępie należy jeszcze zaznaczyć, że w pierwotnej wersji pozew A. B. (1) obejmował szereg żądań, z których część została wyłączona do odrębnego rozpoznania i przekazana do sądu pracy. Roszczenia dotyczące przywrócenia do pracy, czy odszkodowania z tytułu mobbingu w pracy są rozpoznawane w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Natomiast przedmiotowe roszczenie powoda o ochronę dóbr osobistych podlega rozpoznaniu przez Sąd w jednoosobowym składzie w ramach wydziału cywilnego, a nie wydziału sądu pracy (art. 47 § 2 kpc in contrario).

W niniejszej sprawie roszczenie powoda było skierowane przeciwko dwóm podmiotom prawnym. Osobowość prawna NCBiR wynika z art. 18 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w zw. z art. 1 ust 2 Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Natomiast osobowość prawna (...)

art. 1 ust Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych.

Art. 23 k.c. zawiera otwarty katalog dóbr osobistych, które pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Są nimi m. in. wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek, twórczość naukowa i artystyczna. Następnie art. 24 k.c. stanowi, iż ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. O możliwości zasądzenia odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę stanowi także art. 448 k.c.

Zatem, przesłankami ochrony dóbr osobistych jest z jednej strony zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego, a z drugiej strony bezprawność tego zagrożenia lub naruszenia. Ponadto art. 24 § 1 k.c. ustanawia domniemanie prawne bezprawności tego naruszenia.

Aby dochodzić zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, nie wystarczy samo wskazanie zdarzenia, które spowodowało to naruszenie, ale także powód musi wskazać jakie konkretnie dobra osobiste zostały naruszone. A. B. (1) wskazywał, że wskutek zwolnienia do z funkcji kierownika Projektu została naruszona jego godność i dobre imię.

Należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę, iż stronami umowy o dofinansowanie nr (...) są NCBiR jako podmiot finansujący oraz (...) jako beneficjent projektu. A. B. (1), w okresie objętym niniejszym powództwem, był pracownikiem (...), a jego pośredni związek z NCBiR wynikał wyłącznie z tego, że był kierownikiem Projektu prowadzonego m.in. przez (...), a finansowanego przez NCBiR. Bezpośrednio zaś A. B. (1) z NCBiR nie łączyły żadne stosunki prawne.

Co do zasady to wyłącznie umowa o dofinansowanie określała zakres ingerencji NCBiR przy realizacji Projektu. Jak wskazywała świadek K. J., pracownik NCBiR, nie jest przyjęte w praktyce, by NCBiR z własnej inicjatywy samodzielnie podejmowało decyzje w przedmiocie wymiany kierownika projektów, czy innych zmian w prowadzeniu projektów (k. 602v.). Natomiast zdarzają się sytuacje, choć rzadkie, że wpływają wnioski o zmianę kierownika projektu, czy grantu. Wówczas NCBiR przeprowadza procedurę sprawdzającą nowego kandydata i wydaje zgodę na zmianę kierownika. Na gruncie przedmiotowej sprawy rola pozwanego ad.2 również sprowadziła się jedynie do zaakceptowania zmiany proponowanej przez (...). NCBiR nie miało wpływu na podjęcie decyzji o odwołaniu powoda, ani na treść informującego o tym fakcie pisma. Poza tym ani ww. umowa o dofinansowanie, ani też inne przepisy prawa nie przewidują możliwości ingerencji NCBiR w spór pomiędzy jednostką realizującą dany projekt, a jej pracownikiem.

Z powyższych względów Sąd uznał, iż nie zachodzi związek pomiędzy naruszeniem dobra osobistego powoda a działaniami NCBiR, co w konsekwencji spowodowało oddalenie powództwa skierowanego przeciwko NCBiR.

Inaczej wygląda relacja pomiędzy A. B. (1) a pozwanym (...).

Zapoznawszy się z zeznaniami powołanych w sprawie świadków, jak i z załączoną korespondencją email Sąd doszedł do przekonania, że pomiędzy A. B. (1), a (...) istnieje konflikt o głębokim podłożu, którego tylko jednym z efektów było zwolnienie powoda z funkcji kierownika Projektu. Jak zostało już wcześniej podkreślone, Sąd w swoich rozważaniach pominął wiele wątków podnoszonych przez strony.

Na wynik niniejszego postępowania nie miały wpływu takie kwestie, jak konflikty personalnie, stan zdrowia pracowników (...), czy wielkość ich dokonań naukowych. Nieistotne dla niniejszej sprawy jest także to czy ostatecznie zostały zrealizowane założenia projektu badawczego. Podobnie należało odnieść się do wypowiedzenia o pracę wręczonego powodowi, czy do kwestii wypłat premii zadaniowych członkom zespołu badawczego. Dlatego też Sąd nie badał zasadności argumentacji powoda w tym zakresie. Część wymienionej problematyki, jak też kwestie skutków związanych z trwałością zatrudnienia powoda w (...) będzie z pewnością przedmiotem rozważań Sądu Rejonowego jako sądu pracy, przed którym toczą się obecnie dwa postępowania z powództwa A. B. (1).

Sąd orzekający w niniejszej sprawie koncentrował się wyłącznie na kwestii pozbawienia powoda funkcji kierownika Projektu i badał czy sytuacja ta wynikała z bezprawnego działania pozwanego ad.1 i czy naruszyła dobra osobiste powoda.

Przy ocenie czy doszło do naruszenia dóbr osobistych decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, co to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie. (Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga pierwsza. Część Ogólna Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki, uwagi do art. 23 k.c. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2007).

Po przesłuchaniu świadków, którzy w większości są związani z bliskim powodowi środowiskiem naukowym, a także opierając się na zasadach doświadczenia życiowego i powszechnej wiedzy o relacjach interpersonalnych, Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja o odwołaniu A. B. (1) z funkcji kierownika Projektu naruszyła jego dobra osobiste w postaci godności i dobrego imienia jako człowieka, jak i pracownika naukowego.

Jak wskazywała świadek K. J., zdarzają się zmiana kierownika projektu, ale Sąd zdaje sobie sprawę, iż przyczyny takich sytuacji mogą mieć przeróżne podłoże jak powody osobiste, nagłe zdarzenia losowe. Być może zdarza się też, że projekt jest źle realizowany. Jak jednak wskazywał świadek J. K., nie zdarzają się sytuacje by ktoś miał odebrany grant (k. 663v.). Z powyższego Sąd wnioskuje, że to co stało się udziałem powoda zdarza się w świecie nauki, ale zapewne bardzo rzadko i jest co do zasady związane z obiektywnymi przesłankami. Należy stwierdzić, że takie okoliczności nie towarzyszyły odwołaniu powoda z funkcji kierownika Projektu.

Przede wszystkim, należy podkreślić, że jak wynika z pisma datowanego na 4 grudnia 2013 r., skierowanego przez (...) do NCBiR w przedmiocie zmiany kierownika Projektu, zmiana ta była wywołana w związku z wszczęciem postępowania dyscyplinarnego wobec A. B. (1). Tymczasem poczynione ustalenia faktyczne dowodzą, iż wobec powoda nie było w ogóle prowadzone postępowanie dyscyplinarne. Co więcej, postępowanie wyjaśniające prowadzone przeciwko powodowi przez Rzecznika Dyscyplinarnego (...) było prowadzone na skutek Uchwały nr(...) Rady Naukowej (...) z 19 grudnia 2013 r., tj. dopiero po pozbawieniu już powoda pełnionej funkcji. Strona pozwana nie wykazała, by przeciwko powodowi było prowadzone inne postępowanie dyscyplinarne. Postępowanie wyjaśniające zostało umorzone na skutek przedawnienia, ale co istotniejsze nie było ono związane z kierowaniem przez powoda Projektem, a z jego działalnością w związkach zawodowych.

Strona pozwana wskazywała, że co prawda w piśmie odwołującym powoda z funkcji kierownika Projektu wskazano jedynie na okoliczność prowadzenia przeciwko powodowi postępowania dyscyplinarnego, niemniej jednak nie oznacza to, że podłożem takiej decyzji dyrekcji (...) nie były także inne kwestie jak np. stosunek powoda do przełożonych i współpracowników. Zdaniem Sądu taka argumentacja nie może się ostać. Sąd wyrokując opiera się na dowodach faktycznie przedstawionych przez strony, a w tym przypadku na konkretnej treści pisma pozbawiające powoda pełnionej funkcji, nie zaś na domysłach i niedopowiedzeniach tego co kierowało autorem pisma.

Co więcej, w związku z objęciem stanowiska kierownika Projektu, powoda z (...) łączyła umowa zwana przez strony Aneksem, który obowiązywał do 31 stycznia 2013 r. Założenie było takie, że Aneks ten będzie odnawiany co rok do czasu zakończenia Projektu do czego pozostawały jeszcze dwa lata. Sąd zdaje sobie sprawę, że nie ma pewności, iż gdyby w (...) poczekano aż Aneks przestanie obowiązywać, a później po prostu nie zawarto z powodem nowego Aneksu na kolejny rok, to powód nie wystąpiłby również z powództwem o ochronę dóbr osobistych. Jednakże, zdaniem Sądu taka sytuacja byłaby prostsza do zaakceptowania dla powoda i mniej rażąca w jego wizerunek jako człowieka nauki. Tymczasem A. B. (1) został odwołany z pełnionej funkcji na niecały miesiąc przed wygaśnięciem umowy o kierowanie projektem.

Należy zwrócić uwagę, że pomijając kwestię sugerowanego postępowania dyscyplinarnego, które w rzeczywistości nie miało miejsca, okoliczności zmiany kierownika Projektu były niejasne, co z pewnością wywołało dyskusję w środowisku naukowym. Jak zeznał świadek E. B. (k. 672v.) pomiędzy pracownikami (...) krążyły tylko plotki, że A. B. (1) nie udostępniał pozyskiwanych w ramach Projektu próbek (...). W tym miejscu Sąd zwraca także uwagę na zeznania świadka Z. Ł. (k. 604), przełożonego powoda, który przyznał, że jego decyzja o odwołaniu powoda z funkcji kierownika Projektu była oparta tylko na informacjach ustnych pozyskanych od osób trzecich. Przed podjęciem decyzji nie sprawdzał żadnej dokumentacji wskazującej np. na odmowę powoda w kwestii przekazywania próbek (...), do dalszych badań innym członkom zespołu badawczego.

Jednocześnie, w zgromadzonym materiale dowodowym Sąd nie dopatrzył się jakichkolwiek przesłanek świadczących o tym, że powód w nieprawidłowy sposób kierował Projektem. Nie było żadnych zastrzeżeń zarówno do strony merytorycznej, jak i co do aspektów finansowych związanych z Projektem. Poczynione ustalenia faktyczne nie dowodzą też, by zachodziły okoliczności wskazujące, że A. B. (1) nie był w stanie pełnić powierzonej mu funkcji z przyczyn obiektywnych jak np. problemy zdrowotne, czy nieudolne kierowanie Projektem.

Należy podkreślić, że przesłanka bezprawności działania jest przesłanką konieczną do udzielenia ochrony o charakterze niemajątkowym. Przyjmuje się, że bezprawne jest każde działanie naruszająco dobro osobiste, jeśli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających takie działanie. Sąd Najwyższy wskazał, iż do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych zalicza się działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, wykazywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego (ale z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) oraz działania w ochronie uzasadnionego interesu (wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 1989 roku, II Cr 419/89, LEX nr 8996).

Powszechnie wiadomo, że zdarzają się sytuacje zwolnień z pracy, czy odwołań z pełnionych funkcji. Wynika to ze specyfiki stosunku pracy, gdzie pracownik jest podległy woli pracodawcy. Istotne w takich sytuacjach jest by działanie podmiotu dokonującego zwolnienia mieściło się zarówno w granicach jego uprawnień, przepisów prawa, jak i zasad współżycia społecznego. Zatem, samo wypowiedzenie czy pozbawienie funkcji nie narusza dóbr osobistych. Ale jeżeli przekraczane są ww. normy, można już mówić o takim naruszeniu i z taką sytuacją mym do czynienia na gruncie niniejszej sprawy.

Z formalnego punktu widzenia kierowanie projektem naukowym było jednym z obowiązków pracowniczych powoda, jako pracownika (...). Sąd nie ma jednak wątpliwości, że sprawowanie tej funkcji wiąże się z pewną estyma, która pociąga za sobą konkretne korzyści o charakterze niematerialnym. Sąd ma tu na uwadze poważanie w wyspecjalizowanym środowisku naukowym, możliwość wzbogacenia dorobku naukowego, czy perspektywa możliwości ubiegania się o kolejne projekty, czy granty naukowe, a nawet inne miejsce pracy. W tym kontekście, w ocenie Sądu, kierowanie projektem naukowym niesie ze sobą większy ciężar gatunkowy niż zwykłe obowiązki pracownicze. Dlatego też odwołanie z takiego stanowiska powinno wiązać się ze szczególną rozwagą.

W przypadku A. B. (1) odwołanie z funkcji kierownika Projektu nastąpiło na krótko przed zakończeniem umowy o wykonywanie funkcji kierownika i to w sposób, który budzi wątpliwości co do zasadności merytorycznej. Już te okoliczności stanowią w ocenie Sądu naruszenie dóbr osobistych powoda. Z przesłuchania powoda w charakterze strony wynika, że czuje się on rozżalony z powodu zaistniałej sytuacji.

Z przesłuchania powoda w charakterze strony wynika, że czuje się on rozżalony z powodu odwołania go z funkcji kierownika Projektu. Sytuacja ta spowodowała, że w jego środowisku zawodowym rozeszła się informacja, iż A. B. (1) należy do nielicznych, którym przydarzyło się utracić funkcję kierownika projektu naukowego, co powód wręcz określa jako infamia. Jest to tym bardziej trudne w kontekście tego, że to powód sam ten projekt opracował i walczył o pozyskanie jego finansowania. Wszystko to łączy się zdaniem Sądu z krzywdą o charakterze niematerialnym w postaci pozbawienia poważania i pewnej czci. Wyjątkowość charakteru tej krzywdy wynika ze specyfiki środowiska w którym funkcjonuje powód. Jest to w zasadzie zamknięty krąg osób orientujących się czym jest spinel magnezowy, czy jak tworzyć (...)i obrabiać tego rodzaju (...).

Niewątpliwie całokształt przywołanych okoliczności stworzył w środowisku naukowym powoda szerokie pole do insynuacji, przypuszczeń, które mogą godzić w jego dobra osobiste. Pomimo tego, iż A. B. (1) nadal figuruje na stronach Internetowych (...) i NCBiR jako kierownik Projektu nr (...), to w środowisku naukowym bliskim specjalizacji powoda niewątpliwie znany jest problem odwołania go z tego stanowiska (przesłuchanie powoda w charakterze strony k. w zw. z k. 495v.). Dlatego też Sąd uznał, że w tym specyficznym środowisku jakim jest środowisko naukowe, godność powoda jako osoby, która dobrze wywiązuje się z powierzonych obowiązków została nadszarpnięta. W związku z tym, że forma pozbawienia powoda funkcji jest niewłaściwa, w ocenie Sądu należy mu się pewna forma zadośćuczynienia w postaci przeprosin.

Sąd uznał, że modyfikacji wymaga jednak zaproponowana przez powoda treść przeprosin. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż Sąd ma prawo zmienić zarówno postać jak i treść oświadczenia, jeśli uzna to za celowe i potrzebne do usunięcia skutków naruszenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 28 kwietnia 2016 r. w sprawie I ACa 1846/15, Legalis 1460886, oraz powołane tam orzecznictwo).

Sąd uznał za konieczne również zmodyfikowanie treści oświadczenia, jakie ma podpisać pozwany. Jak już powiedziano naruszenie dóbr osobistych powoda nie było zasadniczym celem wypowiedzi pozwanego. Bezprawność zachowania pozwanego nie była oczywista; Sąd uznał ją dopiero do drobiazgowym wyważeniu praw obu stron postępowania i dopatrzył się jej w nadmiernej ekspresji twierdzeń pozwanego. To właśnie nadmierna siła wyrazu wypowiedzi wobec powoda, element w pewnym stopniu ocenny, zadecydowała o uznaniu wypowiedzi pozwanego za niedopuszczalną. Dlatego też Sąd uznał, że to właśnie przekroczenie granic swobody wypowiedzi powinno być zasadniczym elementem treści oświadczenia. Natomiast wskazanie związku oświadczenia z konkretnym zdarzeniem jest niezbędne dla zapewnienia jego prawidłowej identyfikacji.

W ocenie Sądu sama zaproponowana przez powoda forma przeprosin jest dopuszczalna i wystarczająca, by uczynić zadość roszczeniu powoda, a jednocześnie nie stanowi ona nadmiernej uciążliwości dla obowiązanego (...). Sąd podjął jednak decyzję o modyfikacji żądania powoda w zakresie treści oświadczenia. Powód pozwał (...) jako instytucję, a nie poszczególne osoby fizyczne, a poza tym wpisywanie w oświadczeniu nazwisk osób, które nie pracują już przy Projekcie nie będzie miało istotnego znaczenia dla odzyskania dobrego imienia powoda. Podobnie Są uznał, że wystarczającym będzie zamieszczenie stosownych przeprosin przez okres roku, a nie 5 lat.

Na zakończenie Sąd jeszcze nadmienia, iż niniejsze rozstrzygnięcie nie będzie miało wpływu na wynik postępowań toczących się przez sądem pracy. Nawet jeżeli Sąd Rejonowy uzna, że z punktu widzenia przepisów prawa pracy odwołanie powoda z funkcji kierownika Projektu i wypowiedzenie mu stosunku pracy było prawidłowe i skuteczne, to formę w jakiej dokonano pozbawienia A. B. (1) funkcji kierownika Projektu należy uważać za niedopuszczalną jako naruszającą dobra osobiste powoda.

Orzekając w przedmiocie kosztów procesu Sąd, na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od pozwanego (...), który przegrał proces, na rzecz powoda kwotę 720 zł, tj. 600 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu oraz 125 zł poniesionych kosztów postępowania mediacyjnego – zgodnie z wnioskiem powoda. Natomiast wobec tego, że zarzuty powoda wobec pozwanego (...) nie zostały uwzględnione i w w stosunku do tego pozwanego powód przegrał proces, Sąd zasądził od A. B. (1) na rzecz pozwanego ad.2 kwotę 720 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Stawka ta wynika z § 8 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.