Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR (del.) Anna Ogińska-Łągiewka

Protokolant: sekretarz sądowy Dorota Wesołowska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko Skarbowi Państwa Prezesowi Sądu Okręgowego w Warszawie

o zapłatę

1.  oddala powództwo w całości;

2.  odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu.

Sygn. akt XXV C 393/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 lutego 2018 r. powód M. L. wniósł o zasadzenie
od pozwanego Skarbu Państwa na swoją rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz rozstrój zdrowia psychicznego i fizycznego, spowodowany wyłącznie działaniem pozwanego, w kwocie 1.000.000 zł ( pozew, k. 3 akt).

W uzasadnieniu powód wskazał, że 13 maja 2003 r. złożył pozew cywilny do Sądu Okręgowego w Warszawie, zarejestrowany pod sygn. akt III C 914/03. Powód dochodzi
od Komendanta Głównego Policji, Prokuratora Okręgowego w Warszawie i Komendanta Stołecznego Policji naprawienia szkody, wypłacenia zadośćuczynienia oraz stałej renty dożywotniej za bezprawne działanie funkcjonariuszy w postaci tortur podczas stosowanego aresztu tymczasowego w sprawie karnej, w której powód był oskarżonym a w której został ostatecznie uniewinniony.

Powód wywodził, że sprawa w dacie składania pozwu toczyła się 15 rok, zaś on pozostał bez środków do życia i został zmuszony do zamieszkania w Domu Pomocy Społecznej dla chorych psychicznie. Powód konsekwentnie wskazywał, że czuje się poniżony, a jego stan zdrowia pod względem psychicznym, endokrynologicznym
i dermatologicznym uległ zdecydowanemu pogorszeniu, za co odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa. Powód wskazał, że powyższej sprawie stwierdzono już raz przewlekłość postępowania ( uzasadnienie pozwu, k. 3 – 4 akt).

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 maja 2018 r. pozwany Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych ( odpowiedź na pozew, k. 53 akt).

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód nie wykazał żadnej z ustawowych przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, tj. nie wykazał wystąpienia niezgodnego
z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, szkody (lub krzywdy) oraz istnienia związku przyczynowego między zachowaniem a szkodą uzasadnienie ( odpowiedzi na pozew, k. 54 akt).

Pismem procesowym z dnia 19 czerwca 2018 r. powód wniósł nadto o zasądzenie na swoją rzecz odsetek od roszczenia wskazanego w pozwie od dnia 15 lutego 2018 r. do dnia zapłaty ( pismo procesowe, k. 68 akt).

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2018 r. pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując w oparciu o wyjaśnienia powoda, że powód już od 2012 r. znajdował się w Domu Pomocy Społecznej, a więc już od tego momentu miał wiedzę na temat swojego stanu zdrowia, miał zatem świadomość poczucia krzywdy bądź znał rozmiar szkody. Konsekwentnie, od tej daty należy liczyć bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda ( nagranie rozprawy z dnia 21 listopada 2018 r.).

Na dalszych etapach strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. L. ma 70 lat. Powód ma wykształcenie wyższe – ukończył Wydział (...) na Politechnice (...) oraz studia podyplomowe w Akademii (...). Powód pracował jako zastępca naczelnika Wydziału Kryminalnego Komendy Dzielnicowej w W. do 1998 r. ( niesporne, a ponadto przesłuchanie powoda).

W latach 1998 – 2000 przebywał w areszcie śledczym w W., do momentu uniewinnienia. Od tego czasu powód nie pracuje, obecnie przebywa w Domu Pomocy Społecznej w O. i utrzymuje się jedynie z zasiłku. Placówka ta zapewnia opiekę osobom niepełnosprawnym i psychicznie chorym. Powód przed aresztowaniem nie był leczony endokrynologicznie ( opinia biegłego z zakresu endokrynologii z 31 grudnia 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 11 – 13 akt, wydruk ze strony internetowej domu pomocy społecznej, k. 61 akt, przesłuchanie powoda).

Powód w przeszłości (1990, 1992, 1999, 2000 – 2001 i następnych latach) był leczony z uwagi na rozpoznane schorzenia w postaci depresji m.in. na Oddziale Psychiatrycznym
– Szpitala (...), Szpitalu (...), Oddziale Psychiatrycznym ZOZ
w K., (...) w P. ( opinia sądowo-psychiatryczna z 8 września 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 14 – 36 akt).

Powód w 2001 r. był leczony z powodu nadczynności tarczycy ze zmianami ocznymi w przebiegu choroby G. – B., w lipcu 2001 r. w trakcie hospitalizacji
w otrzymał leczniczą dawkę (...) ( opinia biegłego z zakresu endokrynologii z 31 grudnia 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 11 – 13 akt).

U powoda rozpoznano niedoczynność tarczycy po leczeniu jodem promieniotwórczym w trakcie substytucji L-tyroksyną ( opinia biegłego z zakresu endokrynologii z 31 grudnia 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 11 – 13 akt).

Na stan zdrowia powoda wpływ miało aresztowanie i prowadzone postępowanie, wywołując stres będący jednym z czynników wpływających na niedoczynność tarczycy ( opinia biegłego z zakresu endokrynologii z 31 grudnia 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 11 – 13 akt).

U powoda został również wykryty zespół stresu pourazowego z trwałą zmianą osobowości u osoby z uszkodzeniem Ośrodkowego Układu Nerwowego oraz nawracające zaburzenia depresyjne wynikające ze stresu spowodowanego aresztowaniem i dwuletnim pobytem w areszcie śledczym ( opinia sądowo-psychiatryczna z 8 września 2012 r. do sprawy o sygn. akt III C 914/03, k. 14 – 36 akt).

Postanowieniem z dnia 7 marca 2017 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie
o sygn. akt VI S 5/17 stwierdził, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt III C 914/03 nastąpiła przewlekłość postępowania i przyznał skarżącemu M. L. ze środków Skarbu Państwa kwotę 10.000 zł
za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki ( postanowienie, k. 6 akt).

Postanowieniem z dnia 26 lipca 2018 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie
o sygn. akt VI S 107/18 stwierdził, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt III C 914/03 nastąpiła przewlekłość postępowania
i przyznał skarżącemu M. L. ze środków Skarbu Państwa kwotę 20.000 zł za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ( postanowienie, k. 82 akt).

Powód za niesłuszny pobyt w areszcie w latach 1998 – 2000 otrzymał 270.000 zł. Powód musiał powyższe środki pieniężne oddał żonie z uwagi na długi i nieuiszczone opłaty ( przesłuchanie powoda).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych powyżej dowodów z dokumentów oraz przesłuchania stron, ograniczonego do przesłuchania powoda, uznanych przez Sąd za mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy
(w myśl art. 227 k.p.c.). Strony postępowania nie kwestionowały treści oświadczeń zawartych w przywołanych wyżej dokumentach, Sąd również nie powziął wątpliwości, co do ich wiarygodności i autentyczności, włączając je do podstawy ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Przy czym Sąd zawarte w aktach opinie sporządzone na potrzeby postępowania toczącego się pod sygn. akt III C 914/03 traktował jedynie jako dokumenty prywatne w myśl art. 245 k.p.c.

Sąd ocenił wyjaśnienia powoda jako przydatne dla poczynionych w sprawie niniejszej ustaleń, co do zasady przyznając im walor wiarygodności. Sąd nie dał natomiast wiary wyjaśnieniom powoda w zakresie w jakim twierdził, że przed 2003 r. (datą wystąpienia
z powództwem zarejestrowanym pod sygn. III C 914/03) nie był leczony i był osobą w pełni zdrową, bowiem przeczą temu dowody z dokumentów powołane przez samego powoda ( przesłuchanie powoda, protokół rozprawy z dnia 21 listopada 2018 r., nagranie rozprawy)

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2018 r., Sąd postanowił oddalić wnioski dowodowe o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii zespołu biegłych lekarzy psychiatrów oraz lekarza endokrynologa bowiem dowody te w świetle prezentowanej przez powoda argumentacji nie zmierzały do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a prowadziłyby jedynie do przedłużenia postępowania. Wynikało
to bowiem ze wskazanych tez dowodowych, m.in. w zakresie w jakim powód domagał się dopuszczenia dowodu na okoliczność ustalenia pogorszenia stanu zdrowia powoda od daty ostatniej opinii biegłych lekarzy, a także w zakresie w jakim domagał się ustalenia związku przyczynowego rozstroju stanu zdrowia z trwającym postępowaniem III C 914/03, co leży poza zakresem kompetencji biegłych. Sąd powołuje bowiem biegłych w celu wyjaśnienia
i zrozumienia pewnych faktów będących przedmiotem oceny w oparciu o wiedzę specjalistów, nie zaś do poznawania faktów, a tym bardziej rozstrzygania zagadnień prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Stosownie do dyspozycji art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Przy czym wskazać należy, że ów przepis nie tworzy swoistego uprawnienia do domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia, ale wskazuje na możliwość uzyskania pełnej kompensaty oraz ma charakter normy odsyłającej i określającej zakres prejudycjalnego związania. Przepis ten nie zwalnia strony od obowiązku wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa w postaci szkody i związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a przewlekłością.

Zgodnie z treścią art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W myśl art. 417 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa
w oparciu o art. 417 § 1 k.c. jest spełnienie łącznie trzech przesłanek - niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, wystąpienie szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej, a szkodą. Konieczność łącznego wystąpienia tych przesłanek oznacza, że brak jednej z nich przesądza o braku odpowiedzialności na podstawie wskazanego przepisu. Obowiązek wykazania, że na skutek bezprawnego działania (zaniechania) funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej czynności powstała szkoda spoczywała na powodzie, który nie wykazał spełnienia żadnej z opisanych wyżej przesłanek.

Stosownie do art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zgodnie z art. 442 ^{( 1)} § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie
i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W judykaturze wskazuje się, że w świetle art. 442 ^{( 1)} § 1 zdanie pierwsze k.c. istotne jest nie tylko dowiedzenie się o samej szkodzie, ale i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, co zwykle wymaga rozeznania także z wystarczającą dozą prawdopodobieństwa przesłanek jej odpowiedzialności (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt II CSK 727/17, Legalis
nr 1781522 ).

W ocenie tutejszego Sądu powództwo podlegało oddaleniu przede wszystkim z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia, w którym słusznie wywodził że skoro powód upatruje swojej szkody / krzywdy w utracie środków do życia, poniżeniu oraz utracie zdrowia psychicznego na skutek przedłużającego się postępowania w sprawie o sygn. akt III C 914/03, skutkujących umieszczeniem w Domu Pomocy Społecznej w czerwcu 2012 r. to
co najmniej od tej daty miał świadomość co do wywodzonej szkody / krzywdy. Co więcej,
już w tej dacie powód znał osobę która winna jest jej naprawienia, właśnie z uwagi na toczące się przed tut. sądem postępowanie będące podstawą roszczenia powoda. Przyjmując zatem wskazany w wyżej wymienionym przepisie trzyletni termin przedawnienia roszczeń, uznać należy że roszczenia powoda uległy przedawnieniu co najmniej w czerwcu 2015 r. i jako takie nie mogą podlegać uwzględnieniu.

Niezależnie jednak od powyższego, zdaniem Sądu powód nie wykazał podstawowych przesłanek uzasadniających uwzględnienie powództwa, poza faktycznym działaniem Sądu prowadzącym w sprawie o sygn. akt III C 914/03 do przewlekłości postępowania, co zostało dwukrotnie stwierdzone przez Sąd Apelacyjny w postępowaniach o sygn. VI S 5/17 i VI S 107/18 i w tym zakresie wiązało tut. Sąd. Powód nie wykazał natomiast szkody / krzywdy ani związku przyczynowego pomiędzy wywodzoną z powyższych uchybień Sądu szkodą / krzywdą. Na marginesie wskazać powodowi należy, że co do dalszych uchybień które przywołał już na rozprawie w dniu 21 listopada 2018 r., w przedmiocie prowadzonego postępowania o sygn. akt III C 914/03, co do zezwolenia przez Sąd aby biegła samodzielnie wyznaczała sobie terminy sporządzenia opinii bądź była niekompetentna, nie mogą one być przedmiotem oceny tutejszego Sądu. Merytoryczna ocena postępowania wchodzi bowiem
w zakres kontroli instancyjnej, do której powód zachowuje uprawnienie w przypadku niekorzystnego dla niego rozstrzygnięcia sprawy lub niedostatecznie go satysfakcjonującego. Nie ma natomiast podstaw do oceny toku czynności podejmowanych przez Sąd w tamtym postępowaniu, przez Sąd w niniejszym.

Odnosząc się kolejno do niewykazania przez powoda szkody, a także krzywdy
(z uwagi tak na wywodzone straty majątkowe jak i wywodzony uszczerbek na zdrowiu przez powoda), Sąd uznał że powód nie wykazał tych elementów podstawowej przesłanki w sposób dostateczny. Powód bowiem widział szkodę majątkową w braku środków do życia
i zmuszeniu do zamieszkiwania w Domu Pomocy Społecznej. Wobec powyższego powód winien był określić tą szkodę w sposób precyzyjny, ogólnikowe twierdzenia o utracie środków do życia są w tym zakresie niewystarczające. Powód istotnie wskazał, że środki pochodzące z odszkodowań musiał oddać żonie, co nie wyjaśnia jednak pozostałych strat majątkowych i ich związku z toczącym się postępowaniem.

Tożsamo ocenić należało kwestię szkody niemajątkowej w postaci utraty zdrowia. Powód powoływał się bowiem na schorzenia niedoczynności tarczycy, wysypkę oraz kwestie zdrowia psychicznego. Przy czym żadne z tych schorzeń nie było nowe, wbrew twierdzeniom powoda, był on już leczony na powyższe schorzenia przed wystąpieniem z powództwem
w sprawie o sygn. akt III C 914/03. Powód podlegał leczeniu psychiatrycznemu od początku lat 90-tych. Problemy z tarczycą powstały na skutek podania powodowi izotopu (...) w celu leczenia nadczynności tarczycy, które niestety miało skutek uboczny w postaci niedoczynności. Powód w tym zakresie nie wziął również pod uwagę postępującego wieku. Zdaniem Sądu powód nie wskazał wyraźnie, czy chodziło o schorzenia, istniejące już od lat, ale postępujące czy o nowe schorzenia w tym zakresie. Brak rozróżnienia i odseparowania wywodzonej szkody (oraz okoliczności w zakresie krzywdy) od już istniejących problemów natury medycznej i majątkowej, powodował że Sąd uznał te kwestie za nieprecyzyjnie wskazane, a następnie niewykazane. Zwłaszcza iż schorzenia te są również podstawą wywodzonych przez niego roszczeń w sprawie o sygn. akt III C 914/03, ale w związku
z innymi zdarzeniami – zastosowanym tymczasowym aresztem oraz wywodzonymi przez powoda torturami.

Co zaś się tyczy związku przyczynowego, wskazać należy że powód nie przedstawił
w żadnym miejscu pozwu lub dalszych pism procesowych poglądu, w jaki sposób wiąże uchybienia w postaci przewlekłości z twierdzeniami w przedmiocie pogorszenia stanu zdrowia, poniżenia oraz utraty środków do życia. Powód oczekiwał uzyskania takiej informacji z dowodu z opinii biegłych, którzy nie są do tego ani powołani ani zobowiązani. To na powodzie spoczywa obowiązek wskazania i wykazania każdej z przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa.

Konsekwentnie, z przyczyn powyższych Sąd powództwo oddalił jako przedawnione
a także nieudowodnione, tj. zgodnie z sentencją wyroku w punkcie 1.

W myśl art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić
od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Sąd w sprawie niniejszej przyjął, że zaistniały przesłanki umożliwiające nieobciążanie powoda kosztami postępowania. Otóż, do niniejszego postępowania doszło z powodu uchybień, których dopuścił się Sąd Okręgowy w formie przewlekłości postępowania
w sprawie o sygn. akt III C 914/03, stwierdzonych na mocy prawomocnych orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie. O ile stwierdzone uchybienia same z siebie nie uzasadniały uwzględnienia roszczenia w sprawie niniejszej, tak z uwagi na upływ terminu przedawnienia, jak i niewykazanie dalszych przesłanek odpowiedzialności, to mogły uzasadniać subiektywną ocenę powoda, iż przysługuje mu prawo domagania się zasądzenia odszkodowania
i zadośćuczynienia.

Co więcej, za nieobciążaniem powoda kosztami procesu przemawiają dalsze okoliczności, w postaci bieżącej sytuacji finansowej, majątkowej i zdrowotnej powoda. Niewątpliwym jest bowiem, że powód znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i jego dochody są ograniczone, gdyż utrzymuje się jedynie z zasiłku oraz dodatku pielęgnacyjnego. Powód nie ma też możliwości podniesienia możliwości zarobkowych bowiem nie pracuje, jest osobą w wieku emerytalnym, a jego stan zdrowia jest niepewny. Powód nie posiada żadnego majątku, tak w postaci ruchomości jak i nieruchomości. Powód przebywa od lat
w Domu Pomocy Społecznej.

Oceniając zatem tak całokształt sytuacji życiowej powoda jak i okoliczności sprawy niniejszej, Sąd doszedł do przekonania że słusznym i sprawiedliwym jest nieobciążanie powoda kosztami postępowania.

(...)