Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2012r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXV Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Błażejczyk

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Męczkowska

Po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2012r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

1.  Powództwo oddala.

2.  Nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rzecz Skarbu Państwa.

Sygn. akt XXV C 797/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 czerwca 2011 roku K. M. wniosła o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 17 czerwca 2009 roku, opatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego (...) z dnia 30 sierpnia 2010 roku oraz o zasądzenie od pozwanego – (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kosztów postępowania według norm przepisanych (k. 2-11).

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, iż działając, jako zarząd spółki Wydawnictwo (...) Sp. z o.o. podpisała oświadczenie o poddaniu się egzekucji w imieniu spółki. Powyższe miało na celu zabezpieczenie kredytu, jaki Wydawnictwo (...) Sp. z o.o. zawarło z pozwaną w dniu 7 stycznia 2008 roku. Celem zabezpieczenia umowy spółka wystawiła również weksel in blanco, poręczony przez zarząd. Powódka dodała, iż w dniu 26 stycznia 2009 roku złożyła rezygnację z pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki Wydawnictwo (...) Sp. z o.o., dnia 3 czerwca 2009 roku wykreślono ją z KRS. Od tego czasu powódka nie miała wpływu na spłatę zobowiązań spółki. Jej zdaniem bank winien dochodzić zobowiązania od osób obecnie piastujących funkcje członków zarządu Wydawnictwa (...) Sp. z o.o.

Pozwany nie przedstawił stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka była Prezesem Zarządu Wydawnictwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. od dnia 16 października 2002 roku do dnia 3 czerwca 2009 roku (k. 19-21).

W dniu 7 stycznia 2008 roku Wydawnictwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowane przez powódkę pełniącą funkcję prezesa zarządu zawarło umowę kredytu nr (...) z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (k. 13-16). W tej samej dacie zarówno spółka reprezentowana przez powódkę jak i powódka jako osoba fizyczna złożyły oświadczenia o poddaniu się egzekucji (k. 98-99, 100-101). Na wstępie dokumentów zawierających wskazane powyżej oświadczenia widnieje informacja o skutkach złożenia oświadczenia o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 97 prawa bankowego. Z treścią obu informacji oraz oświadczeń powódka zapoznała się albowiem zarówno bezpośrednio pod informacjami jak również oświadczeniami widnieją podpisy powódki. W informacji o skutkach złożenia oświadczenia o poddaniu się egzekucji przez powódkę widnieje zapis, iż w razie nieuregulowania przez nią zadłużenia bank będzie mógł wystawić, na nią jako poręczyciela kredytu bankowy tytuł egzekucyjny. W treści oświadczenia powódka wskazana jest z imienia i nazwiska, występuje w nim jako osoba fizyczna albowiem nigdzie nie ma stwierdzenia, iż działa jako członek zarządu spółki. W oświadczeniu tym powódka jako osoba fizyczna poddała się egzekucji do kwoty 234 000,00 zł na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego (k. 100-101).

W dniu 26 stycznia 2009 roku powódka złożyła oświadczenie o rezygnacji z pełnienia obowiązków członka zarządu Wydawnictwa (...) Sp. z o.o. z siedziba w W. (k. 17, 18), w dniu 3 czerwca 2009 powódka została wykreślona z funkcji członka zarządu spółki w KRS.

W dniu 17 czerwca 2009 roku pozwana wydała bankowy tytuł egzekucyjny nr (...). W treści tego tytułu pozwana stwierdziła, iż na dzień 17 czerwca 2009 roku istnieje wymagalne zadłużenie dłużników solidarnych, tj. Wydawnictwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. jako dłużnika głównego oraz K. M. jako poręczyciela.

Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2010 roku Sąd Rejonowy (...) zaopatrzył bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 17 czerwca 2009 roku w klauzule wykonalności przeciwko K. M. (k. 57).

Pismem z dnia 14 stycznia 2011 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym (...) zawiadomił powódkę o wszczęciu przeciw niej egzekucji komorniczej (k. 48 akta KM 7587/10). Komornik dokonał zajęcia wierzytelności z tytułu zwrotu nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, zwrotu podatku VAT oraz innych należności pieniężnych przysługujących powódce z Urzędu Skarbowego (k. 51). Ponadto Komornik zajął ¼ emerytury powódki (k. 57, 50 akta KM 7587/10).

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie był sporny i został ustalony w oparciu o dokumenty powoływane przez powódkę.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było żądanie powódki zmierzające do uchylenia wydanego przeciw niej tytułu wykonawczego, tj. bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) opatrzonego klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy (...) w dniu 30 sierpnia 2010 roku, na mocy którego komornik Sądowy wszczął i kontynuuje egzekucję z majątku powódki.

Zgodnie z treścią art. 96 ust. 1 Prawa Bankowego (dalej jako pr. bank.) na podstawie ksiąg bankowych lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne.

Stosownie do przepisu art. 97 ust. 1 pr. bank. bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Podstawą wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego było poręczenie wekslowe, które celem zabezpieczenia kredytu wystawiła powódka.

Poręczenie wekslowe jest czynnością bankową w rozumieniu art. 5 ust. 2 pr. bank. uprawniającą bank do wystawienia przeciwko poręczycielowi wekslowemu bankowego tytułu egzekucyjnego na podstawie art. 97 tego prawa (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 roku, III CZP 22/00 M.Prawn. 2001/1/26, Prok.i Pr.-wkł. 2000/12/33, OSP 2001/3/45, Wokanda 2001/1/3, Biul.SN 2000/7/6, Pr.Gosp. 2001/2/6, M.Prawn. 2000/9/549, LEX nr 40813).

Jak wskazano powyżej bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) został zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Postanowienie Sądu Rejonowego (...) zostało wydane na podstawie art. 786 ² k.p.c., który pozostaje w związku z art. 96–98 pr. bank. normującymi zasady wystawiania tytułów egzekucyjnych przez banki, ich treść oraz skuteczność. Podkreślić należy, iż w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu sąd bada nie tylko przesłanki merytoryczne wymienione w art. 786 ² , ale także czy dokument przedłożony przez bank spełnia wynikające z przepisów prawa bankowego przesłanki ważności i skuteczności bankowego tytułu egzekucyjnego, a nadto inne wymogi, które dotyczą każdego tytułu egzekucyjnego. Podkreślić należy, iż zgodnie z art. 786 ² § 1 k.p.c., sąd bada m.in., czy do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności załączono pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji na rzecz banku. Oświadczenie o poddaniu się egzekucji złożone przez powódkę było więc przedmiotem postępowania przed Sądem Rejonowym (...). Sąd ten rozważył kim jest podmiot składający oświadczenie, w jakim charakterze złożył to oświadczenie jak również czy spełnione zostały inne przesłanki uzasadniające wystawione na podstawie tego oświadczenia bankowego tytułu egzekucyjnego.

Dłużnikowi przysługują dwa rodzaje obrony przed prowadzoną z jego majątku egzekucją: obrona formalna lub merytoryczna. Obrona formalna zmierza do eliminacji naruszeń przepisów procesowych i zapewnienia zgodnego z prawem przebiegu egzekucji i jest realizowana m.in. w drodze zastosowania środków zaskarżenia przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym (m.in. zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności, skarga na czynności komornika, zażalenie na postanowienie sądu, zarzuty na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji). Obrona merytoryczna polega na zwalczaniu zasadności lub dopuszczalności egzekucji i ma postać powództwa przeciwegzekucyjnego (art. 840 k.p.c.). Istota powództwa przeciwegzekucyjnego przejawia się w tym, iż powództwo to jest środkiem ochrony wówczas gdy dojdzie do naruszenia praw podmiotowych dłużnika, wynikających z prawa materialnego, albowiem wówczas dłużnik nie ma prawnej możliwości domagania się ochrony tych praw od organu egzekucyjnego, gdyż ten nie może badać zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Powództwo przeciwegzekucyjne jest środkiem obrony merytorycznej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1993 roku, III CZP 141/93, OSNC 1994, nr 5, poz. 102).

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa opozycyjnego żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeśli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, a gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, jeżeli zdarzenie nastąpiło po zamknięciu rozprawy. Powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c. nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia w oparciu o przepis art. 840 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1972 roku, II PR 372/72, OSP 1973/11/222, LEX nr 795011).

Podważenie prawomocnego orzeczenia może bowiem nastąpić tylko w trybie wznowienia postępowania lub rewizji nadzwyczajnej, jako trybie wyłącznie właściwym do uchylenia prawomocnych orzeczeń. Natomiast przesłanką dla prawidłowego stosowania art. 840 k.p.c. jest stwierdzenie, że – pomimo prawomocności orzeczenia – orzeczenie to nie może być egzekwowane na skutek nowych zdarzeń, jakie nastąpiły po zamknięciu rozprawy. Takim nowym zdarzeniem najczęściej spotykanym w praktyce jest uregulowanie przez dłużnika całej należności zasądzonej prawomocnym orzeczeniem.

Wobec powyższego Sąd nie mógł uwzględnić pozwu wniesionego przez powódkę albowiem, jako podstawę swojego żądania powódka wskazywała okoliczność, która powstała przed zamknięciem rozprawy a nawet przed wszczęciem postępowania o stwierdzenie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego. Powódka podnosiła okoliczność, iż składając oświadczenie o poddaniu się egzekucji występowała w charakterze prezesa spółki a nie, jako osoba fizyczna a wobec tego egzekucja prowadzona powinna być z majątku obecnego członka zarządu, nie wykazując w żaden sposób swojego twierdzenia.

Powódka nie wypełniła przesłanek przewidzianych w art. 840 k.p.c. albowiem nie podała zdarzenie które zaistniałoby po nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu i które uzasadniało by uchylenie wykonalności tytułu wykonawczego. Powódka powoływała się na okoliczność, która mogła być podnoszona przez nią w postępowaniu klauzulowym. Ponadto Sąd Rejonowy nadając klauzulę przeciw powódce stwierdzić musiał, iż to ona złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

Dodać należy, iż weryfikacja postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności zmierza do zakwestionowania tej klauzuli. Może to nastąpić tylko poprzez wniesienie zażalenia i z powołaniem się na uchybienia proceduralne w toku postępowania klauzulowego. Wytoczone przez powódkę powództwo przeciwegzekucyjne z art. 840, jest środkiem merytorycznej obrony dłużnika i pozwala na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego poprzez badanie zasadności i wymagalności obowiązku stwierdzonego w tym tytule i w konsekwencji musi być oparte na przyczynach materialnoprawnych wymienionych w pkt. 1–3 omawianego przepisu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1985 roku, III CZP 14/85, OSNC 1985, nr 12, poz. 192; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1972 roku, II CR 193/72, OSNC 1973, nr 4, poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 1973 roku, II PZ 34/73, LEX nr 7295; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1971 roku, I CZ 110/70, LEX nr 6896). Jak stwierdzono powyżej powódka nie przytoczyła okoliczności wyczerpującej znamiona z art. 840 k.p.c. a wobec tego wytoczone przez nią powództwo musiało zostać oddalone.

Głównym zarzutem podnoszonym przez powódkę było to, iż w jej ocenie składając oświadczenie o poddaniu się egzekucji działała, jako członek zarządu. Dodać należy, iż powódka w dniu 7 stycznia 2008 roku na zabezpieczeniu kredytu złożyła dwa oświadczenia o poddaniu się egzekucji, w jednym poddała egzekucji spółkę, albowiem w treści oświadczenia wyraźnie zaznaczono, iż powódka występuje, jako prezes zarządu, który reprezentuje spółkę, w drugim zaś wystąpiła, jako osoba fizyczna. W drugim oświadczeniu nie wskazano, iż powódka działa, jako organ osoby prawnej. W treści oświadczenia wymieniana jest jako osoba fizyczna, świadczy o tym również treść pouczenia znajdującego się nad oświadczeniem. Wprawdzie na obu oświadczeniach obok podpisów powódki znajdują się pieczątki spółki, jednakże to nie pieczątka nadaje jednemu z oświadczeń charakter oświadczenia spółki, czyni to treść oświadczenia. Co do drugiego oświadczenia, w którego treści powódka występuje, jako osoba fizyczna, to fakt iż znajduje się tam również pieczątka firmy nie ma żadnego znaczenia albowiem nie modyfikuje treści oświadczenia, które pozostało oświadczeniem powódki jako osoby fizycznej.

Stosownie do przepisu art. 38 k.c. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Przy tak określonej zdolności do działań prawnych posłużono się teorią organu, co oznacza, że osoba prawna może działać tylko przez swoje organy. Działanie organu polega natomiast na odpowiednim zachowaniu się osób prawidłowo powołanych do jego składu. Bez spełnienia tego warunku ich zachowanie nie ma charakteru działalności organu i nie wywołuje skutków prawnych wobec osób trzecich (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Warszawie z dnia 29 marca 2001 roku, II SA 3299/00, LEX nr 78795).

Organ osoby prawnej (odmiennie niż przedstawiciel) nie jest podmiotem stosunków prawnych, w których działa w imieniu osoby prawnej. Podmiotem tym jest reprezentowana przez organ osoba prawna. Działanie organu (tj. osób pełniących stosowną funkcję - zazwyczaj osób fizycznych) traktuje się jako działanie osoby prawnej. Jednakże o działaniu takiej osoby można mówić jedynie wówczas, gdy osoba pełniąca stosowną funkcję występuje w konkretnej sprawie, w sposób wyraźny lub choćby domniemany, właśnie jako organ, i działa w granicach jego kompetencji wynikającej z przepisów o ustroju konkretnej osoby prawnej (zob. S. Dmowski (w:) S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz, 2006; uwaga 1 do art. 38 k.c.).

W przedmiotowym oświadczeniu powódka nawet w sposób dorozumiany nie działała, jako organ osoby prawnej albowiem wyraźnie w nim wskazano, iż działała, jako osoba fizyczna. Niepodważalnie świadczy o tym treść oświadczenia oraz pouczenia. Co więcej skoro w jednym z oświadczeń wyraźnie wskazano, iż powódka działa, jako organ spółki, reprezentując ją poddaje egzekucji spółkę, to drugie w którym występowała jako osoba fizyczna z pewnością nie miało na celu osiągnięcia tożsamego skutku, który osiągnięty został w pierwszym z oświadczeń.

Wobec powyższego twierdzenia powódki pozbawione są sensu, przeczą one treści dokutemu i w żaden sposób nie zostały wykazane. Nie sposób przyjąć, iż powódka nie rozumiała treści podpisywanych przez siebie oświadczeń, oraz że nie widziała różnicy pomiędzy pismami, a co za tym idzie, że nie wiedziała iż w jednym poddaje pod egzekucje spółkę, zaś w drugim siebie jako osobę fizyczną.

Dodać można, z chwilą uzyskania statutu członka zarządu spółki osoba nie traci statutu osoby fizycznej. To w jakim charakterze w danym stosunku prawnym występuje zależy, nie od tego czy na dokumencie przybije swoją pieczątkę lecz od treści umowy. Aby działać, jako organ, powódka musiałaby zawrzeć stosowane zastrzeżenie w treści pisma, czego nie uczyniła.

Jedynie na marginesie podnieść można bezzasadność twierdzeń powódki, iż w przedmiotowym oświadczeniu poddała ona pod egzekucję organ spółki jakim jest zarząd. Prawo cywilne nie zna instytucji oświadczenia o poddaniu egzekucji organu. Ze względu na nietrafność tego zarzutu nie będzie on przedmiotem dalszej polemiki.

Wyrok zaoczny wydano w oparciu o art.339kpc.

Wobec powyższego orzeczono jak na wstępie.