Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia del. Adam Mitkiewicz
Protokolant:	sekretarz sądowy Amanda Mioduszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lutego 2020 r. w W.

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko Skarbowi Państwa- Naczelnikowi Urzędu Skarbowego W.

o zapłatę

orzeka:

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążania powoda kosztami procesu.

Sygn. akt XXV C 1351/15

UZASADNIENIE

(do wyroku z dnia 11 lutego 2020 r.)

Pozwem z dnia 20 sierpnia 2015 r. P. W. wniósł przeciwko Skarbowi Państwa Naczelnikowi Urzędu Skarbowego W.pozew o:

I.  nakazanie na podstawie 192 §1 zd. 1 k.k.w. zwrotu na rzecz powoda:

1)  mieszkania spółdzielczego własnościowego położonego przy Al. (...) w W.;

2)  nieruchomości gruntowej o powierzchni 3090 m ^{( 2)}, położonej przy ul. (...) w M., na którą składają się obecnie działki o numerach ewid. (...), (...) oraz (...), dla których prowadzone są przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, księgi wieczyste o numerach odpowiednio WA1 (...), (...) i WA1 (...);

3)  ruchomości oznaczonych, co do gatunku w postaci:

a)  13 sztabek złota próby 0999 o łącznej wadze 1.300 g;

b)  63 sztuk monet złotych dwudziestodolarowych, 2 monet złotych dziesięciodolarowych, 7 monet złotych pięciorublowych;

4)  ruchomości oznaczonych, co do tożsamości w postaci:

a)  złotej bransoletki zegarkowej próby 0583 o wadze 32,2 g;

b)  złotej koperty od zegarka kieszonkowego próby 0583 o wadze 41,9 g;

II.  ewentualnie, w razie niemożności zwrotu wszystkich lub części składników majątku wskazanych w pkt I, na podstawie art. 192 § 1 zd. 2 k.k.w. o zasądzenie kwoty stanowiącej ekwiwalent wartości składników majątku, co do których zaistniała niemożność zwrotu;

III.  a także zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wyrokiem z dnia 2 lutego 1965 r. ojciec powoda został skazany na karę śmierci, a ponadto wyrok objął przepadek składników majątkowych wyszczególnionych w pozwie. Sąd Najwyższy uchylił powyższe orzeczenie wyrokiem z dnia 27 lipca 2004 r. wskazując, iż orzeczenie zostało wydane z rażących naruszeniem przepisów prawa procesowego.

Zdaniem powoda z chwilą uchylenia wyroku odpadła podstawa prawna dokonanego przejęcia majątku skazanego, wobec czego podlegają one zwrotowi na podstawie art. 192 k.k.w. w ocenie powoda odpowiedzialność na podstawie art. 192 k.k.w. ma szczególny charakter i nie stanowi odpowiedzialności deliktowej, a jest zbliżona do odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Roszenie o zwrot powstało w momencie uchylenia wyroku przez Sąd Najwyższy. Zważywszy, iż uprawnionemu mogą przysługiwać dwa roszczenia jednocześnie i może on dokonać między nimi wyboru powód dochodzi swoich praw na podstawie bezpodstawnego wzbogacenia ( art. 405 k.c.) nie zaś deliktu ( art. 417 k.c.). Do instytucji tej zaś mają zastosowanie przepisy ogólne dotyczące przedawnienia z art. 118 k.c. W związku z zawezwaniem do próby ugodowej z dnia 6 czerwca 2014 r. doszło w ocenie powoda do przerwania biegu 10-letniego terminu przedawnienia. (pozew – k. 2 i nast.)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o odrzucenie pozwu ewentualnie oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany podniósł, iż w sprawie toczącej się przed tutejszym Sądem pod sygn. akt XXV C 1598/09 matka powoda, T. W. dochodziła 2.500.000 zł odszkodowania od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie także za mienie objęte przepadkiem tym samym wyrokiem z 1965 r. Wobec śmierci powódki w jej miejsce wstąpił powód, który rozszerzył żądanie wskazując kwoty pieniężne za poszczególne składniki majątku, jakie uległy przepadkowi. Tym samym przedmiot i podmioty postępowania są w ocenie pozwanego tożsame.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia wskazując, jako zdarzenie wywołujące szkodę wyrok z dnia 2 lutego 1965 r. i wskazał, że zastosowanie do sprawy niniejszej znajdą przepisy art. 417 i n. k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji z 17 czerwca 2004 r. Tym samym zastosowanie znajdzie 3-letni termin przedawnienia od dowiedzenia się o szkodzie i 10 – letni termin przedawnienia od zdarzenia wywołującego szkodę z art. 442 k.c. Pozwany wskazał, że przyjmując nawet, że wydanie obydwu wyroków z 2 lutego 1965 r. i 27 lipca 2004 r. stanowiło jeden stan prawny w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 17.06. 2004 r. o zmianie Kc oraz niektórych innych ustawa to przedawnienie nastąpiło z dniem 27 lipca 2007 r.

Zdaniem pozwanego, nie sposób uznać aby postępowanie wszczęte przez matkę powoda w dniu 7 marca 2005 r. na podstawie art. 552§2 i 556 §1 k.p.k. przed VIII Wydziałem Karnym Sądu Okręgowego w Warszawie o zasądzenie odszkodowania ( VIII Ko 46/05) ani postępowanie o odszkodowanie w sprawie XXV C 1598/09 przerwało bieg terminu przedawnienia roszczenia na podstawie 192 k.k.w. (odpowiedź na pozew – k. 175 i nast.)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 2 lutego 1965 r. Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy uznał S. W. (ojca powoda) za winnego popełnienia przestępstwa z art. 2 § 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialności karnej za przestępstwa przeciw własności społecznej w zw. z art. 1 § 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa. S. W. został skazany na karę śmierci. Kara śmierci została wykonana. Obok kary śmierci Sąd orzekł również, jako karę dodatkową przepadek mienia S. W. w całości na zasadzie art. 2 ust. 3 dekretu o postępowaniu doraźnym.

W oparciu o wyrok skazujący z dnia 2 lutego 1965 r. przepadek objął następujące składniki majątkowe:

1)  mieszkanie spółdzielcze własnościowe położone przy Al. (...), m. (...), w W., w (...) Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej (...), do którego prawo przysługiwało T. W. - matce Powoda;

2)  nieruchomość gruntową o powierzchni 3090 m2, położoną przy ul. (...) w M., ((...)), dla której Sąd Powiatowy dla Warszawy Pragi w Warszawie, VIII Ksiąg Publicznych, prowadził księgę wieczystą nr (...) (dawniej (...)), która w dacie przepadku stanowiła własność M. K. - babki ciotecznej powoda;

3)  ruchomości stanowiące własność M. K., tj. 13 sztabek złota próby 0999 o łącznej wadze 1.300 g, 63 sztuk monet złotych dwudziestodolarowych, 2 monety złote dziesięciodolarowe, 7 sztuk monet złotych pięciorublowych, złotą bransoletkę zegarkową próby 0583, o wadze 32,2 g oraz złotą kopertę od zegarka kieszonkowego próby 0583, o wadze 41,9 g. (kopia wyroku Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy z dnia 2 lutego 1965 r, sygn. IVKdor.155/64 z uzasadnieniem k. 16-24, kopia pisma Wydziału Finansowego w VIII Oddziale Miejskim NBP w W. z dnia 12 kwietnia 1965 r. zawierającego wykaz depozytów wartościowych podlegających przejęciu, jako własność skazanego S. W., w którym wymieniony jest depozyt (...), obejmujący ruchomości odebrane M. K. k. 26, kopia pisma Prokuratury z dnia 26 października 1964 r., zawierającego wyszczególnienie składników majątkowych składających się na depozyt nr (...) k. 28, kopia pisma Kierownika Wydziału Finansowego z dnia 18 stycznia 1968 r. k. 30, wyciąg z fotokopii akt księgi wieczystej o nr KW (...) k. 32-38, wyciąg z fotokopii akt księgi wieczystej o nr KW (...) k. 40-49, wyciąg z fotokopii akt księgi wieczystej o nr KW (...) k. 51-59).

Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść S. W., wyrokiem z dnia 27 lipca 2004 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok z dnia 2 lutego 1965 r. i umorzył postępowanie wobec S. W. z powodu jego śmierci i przedawnienia karalności czynów. W ocenie Sądu Najwyższego wyrok z dnia 2 lutego 1965 r. został wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa procesowego. Wskazał jednak, że poza sporem pozostaje, iż oskarżony dopuścił się czynów zabronionych prawem i to czynów o bardzo poważnym charakterze, o dużym stopniu społecznej szkodliwości. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy nie uniewinnił oskarżonego. (kopia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2004 r, sygn. II KK 332/03 wraz z uzasadnieniem k. 61-78)

Wobec powyższego powód wraz matką dochodzili roszczeń w trybie postępowania karnego.

Wyrokiem z dnia 26 października 2005 r. Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny (sygn. akt VIII Ko 46/05) zasądził na rzecz T. W. i P. W. m. in. kwoty po 124 396 zł dla każdego z nich tytułem odszkodowania za wykonanie wobec S. W. kary przepadku mienia. Sąd zasądził również na rzecz powodów kwoty tytułem kosztów utrzymania należnych od S. W..

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd w oparciu o art. 552 i n. k.p.k. wskazał, że wnioskodawcy domagali się odszkodowania za wykonanie kary przepadku mienia odnośnie - - mieszkania spółdzielczego własnościowego położonego przy Al. (...) w W., działki z domkiem w M., ruchomości i biżuterii oraz książeczki (...) z wkładem oszczędnościowym. Sąd ustalił wartość przepadku mienia w oparciu o informacje dotyczące wykonania tej kary. Sąd dokonał waloryzacji wartości majątku przejętego w wykonaniu kary przepadku. Sąd zasądził zarówno powodowi jak i jego matce również kwoty tytułem kosztów utrzymania należnych od S. W.. W pozostałym zakresie roszczenia powodów nie zostały uwzględniane, jako nieudowodnione. (kopia wyroku z uzasadnieniem Sądu I instancji sygn. akt VIII Ko 46/05 k. 205-212).

Wyrokiem z dnia 9 lutego 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie ( sygn. akt II AKa 490/05) uchylił wyrok Sądu I Instancji w zakresie, w jakim dotyczył on roszczenia o odszkodowanie za wykonanie kary przepadku mienia wobec S. W. i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Ograniczył też świadczenia matki powoda z tytułu kosztów utrzymania. W uzasadnieniu Sąd II instancji wskazał, że istotą spraw toczących się w trybie art. 552 i n. k.p.k. jest rozpoznawanie roszczeń dotyczących cywilnoprawnej odpowiedzialności Skarbu Państwa. W powołaniu na postanowienie Sądu Najwyższego z 28.06.2001 WZ 26/01 Sąd II Instancji wskazał, że artykuł 168 k.k.w. z 1969 r. w obecnym stanie prawnym nie ma odpowiednika, wobec czego przewidziany w nim tryb zaspokajania roszczeń wynikających z wykonania dawnej kary dodatkowej konfiskaty mienia po jej uchyleniu nie stosuje się. Ponadto, Sąd II Instancji wskazał, że nie stosuje się w tym przedmiocie również art. 192§1 k.k.w. z 1997 r., bowiem dotyczy on środka karnego przepadku przedmiotów będącego odpowiednikiem danej kary dodatkowej przepadku rzeczy (art. 38 pkt 6 d. kk.), natomiast przewidziana w ustawie z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa kara dodatkowa przepadku majątku w całości lub części odpowiada karze konfiskaty mienia z art. 38 pkt 3 kk. z 1969 r., która też polegała na odebraniu i przekazaniu na rzecz Skarbu Państwa całości lub części mienia sprawcy. Sąd przyjął, że S. W. bezsporne dopuścił się zarzucanych czynów (kopia wyroku Sądu II instancji z dnia 9 lutego 2006 r. wraz z uzasadnieniem k. 214-226).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy w przedmiocie odszkodowania wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 maja 2007 r. Sygn. akt VIII Ko 30/06 wnioski powoda jak i jego matki w zakresie odszkodowania za utracone mienie zostały oddalone. (kopia wyroku Sądu II instancji sygn. akt VIII Ko 30/06 wraz z uzasadnieniem k. 228-234)

Powyższy wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 września 2007 r. sygn. akt II AKa 256/07 (kopia wyroku Sądu II instancji sygn. akt II AKa 256/07 wraz uzasadnieniem k. 236-247)

Sądy obu instancji stanęły na stanowisku, że kara przepadku mienia orzeczona wobec S. W. została orzeczona zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wskazano, że Sąd Najwyższy nie wydał orzeczenia uniewinniającego oskarżonego S. W. od popełnienia zarzucanych czynów. Wręcz przeciwnie podkreślił, że poza sporem pozostaje, że oskarżony dopuścił się czynów zabronionych prawem i to czynów o bardzo poważnym charakterze, o dużym stopniu społecznej szkodliwości. Z uwagi na te okoliczności nie wydano orzeczenia uniewinniającego, a jedynie umorzono postępowanie. Wskazano, że dekret z dnia 16 listopada 1945 roku, na podstawie, którego ówczesny Sąd Wojewódzki orzekł przepadek mienia stanowił w art. 2 ust. 3, że w razie skazania za przestępstwa, wymienione w art. l ust. l lit d) lub e), sąd może jako karę dodatkową orzec przepadek mienia skazanego w całości lub w części. Procedujący w trybie doraźnym Sąd Wojewódzki zastosował, zatem regulację przewidującą fakultatywne tylko orzeczenie przepadku mienia. Gdyby Sąd Wojewódzki procedował prawidłowo to wówczas S. W. z całą pewnością nie poniósłby kary śmierci, natomiast kara dodatkowa – konfiskaty mienia orzeczona byłaby w trybie obligatoryjnym. Bez wątpienia miałby bowiem zastosowanie przepis art. 2 § l ustawy z dnia 21 stycznia 1958 roku o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa, który stanowił, że w razie skazania za przestępstwo, o jakim mowa w art. 1§ 1, gdy szkoda w mieniu społecznym wynosi ponad 50.000 zł, sąd orzeka, jako karę dodatkową przepadek majątku w całości lub w części. (uzasadnienie wyroku Sądu II instancji II AKa 256/07 k. 236-246).

Kasacja od wyroku II instancji została oddalona postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 r., sygn. akt II KK 7/08. Sąd Najwyższy oddalając kasację wskazał w uzasadnieniu postanowienia, że roszczenie o odszkodowanie związane z wykonaniem kary dodatkowej przepadku mienia winno podlegać oddaleniu w postępowaniu prowadzonym według reguł wynikających z rozdziału 58 k.p.k (art. 556 k.p.k), które dotyczy odszkodowania za utracone utrzymanie. Odszkodowanie z art. 556 §1 k.p.k wiąże się z wykonaniem kary. Obowiązujący kodeks karny nie zna zaś „kary przepadku mienia”. Instytucjami najbardziej zbliżonymi są przewidziane w art. 44 i 45 kk przepadki przedmiotów pochodzących z przestępstwa, służących do jego popełnienia, czy zakazanych oraz przepadek korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa, rzecz jednak w tym, że nie są to kary lecz środki karne, których wykonanie nie mieści się w dyspozycji art. 556 §1 kpk, a zatem roszczenie winno być dochodzone na drodze procesu cywilnego. ( kopia postanowienia SN z uzasadnieniem oddalające kasację II KK 7/08 z dnia 10 czerwca 2008 r. k. 248-254).

Powód jest spadkobiercą po matce T. W., która z kolei była spadkobierczynią M. K.. (kopie postanowień o stwierdzenia nabycia spadków k. 97 i 99, bezsporne).

Powód, a dokładnie jego poprzedniczka prawna – matka T. W. dnia 8 grudnia 2008 r. wystąpiła z roszczeniami odszkodowawczymi za mienie objęte przepadkiem na podstawie wyroku z 1965 r. na drodze procesu cywilnego.

Postepowanie obejmowało odszkodowanie z tytułu utraty nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w M., lokalu mieszkalnego w W. przy Al. (...) oraz ruchomości w postaci: dwóch sztabek złota o wadze 200g, ośmiu sztabek złota o łącznej wadze 800 g., trzech sztabek złota o łącznej wadze 300g, 63 sztuk monet złotych pięciorublowych, bransoletki zegarkowej złotej, koperty złotej od zegarka kieszonkowego.

Wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie sygn. akt XXV C 1598/09 oddalił powództwo uznając roszczenie za przedawnione. Sąd drugiej instancji podtrzymał to stanowisko wskazując, iż nawet przyjmując najkorzystniej dla powoda, z uwzględnieniem zawieszenia biegu przedawnienia, roszczenie uległo przedawnieni z dniem 1 stycznia 1993 r. (trzyletni termin przedawnienia z art. 442 § 1 k.c.) lub z dniem 1 stycznia 2001 r. (z uwagi na art. 231 kk w zw. z art. 2 ust 1 i 2 ustawy z 18.12.1998 r. o IPN Dz. U. z 2007 nr 63 poz. 424 - z uwagi na art. 442 §2 kc). Sądy uznały, że zgłoszenie roszczenia w dniu 7 marca 2005 r. w trybie postępowania karnego nie przerwało biegu przedawnienia, bowiem Sąd karny nie był powołany do rozpoznania tego typu sprawy. Ponadto wskazały, że zarzut naruszenia prawa (art. 5 k.c.) przez pozwanego wobec podniesienia zarzutu przedawnienia nie zasługiwał na uwzględnienie. Powód nie wskazał, bowiem nawet zasady współżycia społecznego, jakie zostały powyższym naruszone, zaś sama sprawa ma charakter jedynie majątkowy. Dodatkowo niewiedza powoda, co do terminów przedawnienia i znaczne opóźnienie w złożeniu pozwu nie uzasadniają podniesionego zarzutu. (wyroki z uzasadnieniami w załączonych aktach sygn.. XXV C 1598/09, kopie wyroków II instancji oraz postanowienia SN z uzasadnieniami k. 256-295).

Żądane przez powoda ruchomości weszły w skład depozytu nr (...) złożonego na przechowanie w V Oddziale Miejskim Narodowego Banku Polskiego w W.. Depozyt ten został przekazany do centrali Narodowego Banku Polskiego w dniu 10 lipca 1965 r., gdzie nadano mu numer (...). W dniach 23 i 24 sierpnia 1965 r. Komisja Likwidacyjna Depozytów Rzeczowych Skarbu Państwa pobrała wzmiankowany depozyt w celu sprawdzenia oraz oszacowania jego zawartości, po czym sporządzono protokół szacunkowy nr (...) nadając sprawie numer (...). Po dokonaniu czynności sprawdzających stwierdzono, iż w skład depozytu weszły następujące ruchomości:

- 11 sztabek złotych próby 999,9 każda o masie 100 g, których wartość Komisja Likwidacyjna oszacowała na kwotę 4.950 zł. W dniu 3 września 1965 r. Komisja włączyła sztabki do zapasu zlotu. Według zapisów w „Kartotece przedmiotów depozytowych", w dniu 10 września 1965 r. otrzymano potwierdzenie wpływu należności na konto Komisji Likwidacyjnej;

- 2 sztabki - złom złoty próby 999,9 waga 200 g (waga netto 199,98 g), kwota wyceny l zł.
W dniu l września 1965 r. Komisja Likwidacyjna przejęła ww. sztabki w celu ich włączenia do zapasu złota w grupie 999,9. Wpływ należności na konto Komisji Likwidacyjnej nastąpił w dniu 22 grudnia 1965 r.

- złom złoty - koperta od zegarka - próby 550, waga brutto 41,8 g (netto 22,99 g) wyceniono na l zł. W dniu l września 1965 r. Komisja Likwidacyjna przejęła ww. złom celem połączenia z zapasem złota w grupie 550. Wpływ należności na konto Komisji Likwidacyjnej nastąpił w dniu 22 grudnia 1965 r.

- 63 złote monety o nominale 20 dolarów amerykańskich oraz 2 złote monety o nominale 10 dolarów amerykańskich, których wartość wyceniono na kwotę 8.666,88 zł. W dniu 3 września 1965 r. monety te włączono do zapasu złota. Wpływ należności na konto Komisji Likwidacyjnej nastąpił w dniu 7 września 1965 r.;

- 7 złotych monet o nominale 5 rubli wycenionych na kwotę 121,94 zł. W dniu 3 września 1965 r. monety te włączono do zapasu złota. Wpływ należności na konto Komisji Likwidacyjnej nastąpił w dniu 7 września 1965 r.;

- bransoletka złota do zegarka 14 karatów, waga 32,2 g wyceniona na kwotę 5.500 zł. Wydano Centrali Jubilerskiej „(...)”. Wpływ należności na konto Komisji Likwidacyjnej nastąpił w dniu 26 kwietnia 1 966 r. (wyciąg z książki depozytów Gr. I sygn. 1921 /1 /11. ,wyciąg z protokołu szacunkowego nr (...), pismo Prezesa Sądu Wojewódzkiego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 8 czerwca 1965 r., znak (...) wraz z wykazem dowodów rzeczowych nr (...) z dnia 4 maja 1964 r., wyciąg z „Kartoteki przedmiotów depozytowych", protokół z przetopu złota, protokół nr (...) komisyjnego łączenia złomu złota, pismo Komisji Likwidacyjnej Depozytów rzeczowych z dnia 21 grudnia 1965 r. wraz z protokołem zdawczo - odbiorczym k. 421-438, bezsporne).

Na podstawie decyzji Wojewody z 24 grudnia 1992 r. Gmina M. nabyła na własność działkę o powierzchni 2.711 m ^{( 2)} o numerze ewidencyjnym (...). Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) stanowiąca działkę o numerze ewidencyjnym (...) została nabyta przez Gminę M. w drodze darowizny. Nieruchomości gruntowa, dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) obejmującej działkę o numerze ewidencyjnym (...) została w dniu 4 października 1999 r. nabyta przez Towarzystwo Budowlane (...) S.A. w W.. Z kolei działka o numerze ewidencyjnym (...), została wydzielona z nabytej na własność przez Gminę M. działki o nr ewidencyjnym (...). Nieruchomość obejmująca działkę (...) stanowi również własność Gminy M., co potwierdza treść wpisów w dziale II księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych Nr (...). Tym samym wszystkie wyżej nieruchomości nie stanowią obecnie własności Skarbu Państwa.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w W. przy Al. (...) przysługuje od 11 października 1996 r. osobie trzeciej ( fakt uznany za przyznany przez powoda, odpisy KW nieruchomości w M. k. 389- 41, zaświadczenie ze spółdzielni).

Powód złożył w dniu 6 czerwca 2014 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w przedmiocie zwrotu mienia na podstawie art. 192 § 1 k.k.w. Skarb Państwa nie dokonał jednak stosowanego zwrotu i nie stawił się na posiedzeniu pojednawczym. (kopia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 6 czerwca 2014 r. k. 80-82, kopia protokołu z posiedzenia przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie z dnia 21 października 2014 r., sygn. II Co 1742/14 k. 84)

W dniu 16 czerwca 2015 r. powód skierował do Naczelnika Urzędu Skarbowego W.- W. wezwanie do zwrotu majątku odebranego jego spadkodawcom na podstawie art. 192 § 1 k.k.w., a ewentualnie w razie niemożności zwrotu w naturze, do zapłaty kwoty stanowiącej równowartość składników majątkowych niepodlegających zwrotowi. ( kopia wezwania do Naczelnika Urzędu Skarbowego W. o zwrot majątku na podstawie art. 192 § 1 k.k.w. z dnia 16 czerwca 2015 r. k. 86-87).

Pracownicy Urzędu Skarbowego zwrócili się do powoda z prośbą o przekazanie dokumentów, które pozwoliłby ustalić obecne położenia składników majątkowych objętych przepadkiem. Powód przekazał im poprzez swojego pełnomocnika dokumenty dotyczące ruchomości w wiadomości e-mail z dnia 24 czerwca 2015 r. Następnie, w dniu 30 czerwca 2015 r., przekazał pismo z wyjaśnieniami, co do nieruchomości w M. i mieszkania przy Al. (...), do którego załączone zostały wyciągi fotokopii akt ksiąg wieczystych i kopia korespondencji pełnomocnika Powoda z (...) Spółdzielnią Budowlano-Mieszkaniową (...). Ostatecznie Naczelnik Urzędu Skarbowego W. w piśmie z 5 sierpnia 2015 r., wskazał, że nie może spełnić żądania z uwagi na kwestię przedawnienia. ( wydruk wiadomości e-mail z dnia 24 czerwca 2015 r. do pana D. K., pracownika Urzędu Skarbowego W. k. 89, kopia pisma do Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 30 czerwca 2015 r. k. 91-92, kopia pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 5 sierpnia 2015 r. k. 94-95)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił o w/w dowody, którym dał wiarę. Nie były one kwestionowane przez strony.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w zakresie roszczenia ewentualnego o zapłatę podlegało oddaleniu w całości.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga to, że aktualnie zakresem rozstrzygnięcia Sądu w niniejszej sprawie objęte było wyłącznie roszczenie ewentualne dochodzone przez powoda w punkcie drugim pozwu, a więc roszczenie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty stanowiącej ekwiwalent wartości składników majątku, co do których zaistniała niemożność zwrotu. W zakresie roszczenia o nakazanie zwrotu wymienionych przez powoda nieruchomości i ruchomości (punkt pierwszy pozwu) został już bowiem wydany w niniejszej sprawie w dniu 20 czerwca 2017 r. prawomocny wyrok częściowy, oddalający powództwo (k. 447), co do którego apelacja wniesiona przez stronę powodową została prawomocnie oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 stycznia 2019 r., sygn.. VI ACa 1431/17 (k. 539). W związku z oddaleniem powództwa głównego oraz prawomocnym uchyleniem przez Sąd Apelacyjny w Warszawie (postanowieniem z dnia 23 stycznia 2019 r., sygn. VI Acz 2257/17) postanowienia tutejszego Sądu z dnia 20 czerwca 2017 r. w przedmiocie odrzucenia pozwu w zakresie żądania ewentualnego o zapłatę zawartego w punkcie drugim pozwu (k. 446), zaktualizowała się potrzeba rozstrzygnięcia również w przedmiocie tego roszczenia.

Strona powodowa wywodziła dochodzone roszczenie o zapłatę kwoty stanowiącej ekwiwalent wartości składników majątku objętych przepadkiem na podstawie uchylonego prawomocnie wyroku Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy z dnia 2 lutego 1965 r., które nie mogą zostać zwrócone, z regulacji art. 192 § 1 zd. 2 ustawy z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.; dalej jako: kkw).

Zgodnie z art. 192 § 1 kkw w razie uchylenia orzeczenia o przepadku, jego darowania lub zwolnienia rzeczy w wyniku wniesionego powództwa składniki mienia przejęte w trakcie wykonania przepadku zwraca się uprawnionemu. W razie niemożności zwrotu Skarb Państwa odpowiada za szkodę, którą poniósł uprawniony. W myśl § 3, w zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie do odpowiedzialności, o której mowa w § 1, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Przepis ten, od daty jego wprowadzenia w życie (1 września 1998 r.) podlegał niewielkim zmianom redakcyjnym, przy zachowaniu jednak zasadniczej treści oraz celu i sensu regulacji.

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, uznając za Sądem Apelacyjnym w Warszawie (wyrok z dnia 23 stycznia 2019 r., sygn. VI ACa 1431/17) istnienie - co do zasady - uprawnienia powoda do dochodzenia roszczenia o zwrot składników majątkowych, względem których orzeczono przepadek lub roszczenia o zapłatę odszkodowania w związku z niemożnością zwrotu rzeczy, poddał pod rozwagę roszczenie o zapłatę odszkodowania.

Zdaniem Sądu, z uwagi na brak sprecyzowania przez powoda wysokości dochodzonego roszczenia, w którym to celu konieczne byłoby zainicjowanie kosztownego i długotrwałego postępowania dowodowego związanego z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego oraz przede wszystkim przy jednoczesnym wysunięciu przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia powoda, zasady ekonomiki procesowej przemawiały za rozważeniem w pierwszym rzędzie przedmiotowego zarzutu przedawnienia roszczenia. Kwestia tego, czy roszczenie dochodzone przez powoda uległo przedawnieniu czy też może być ono skutecznie dochodzone, stanowiło bowiem zagadnienie kluczowe dla rozstrzygnięcia. Stwierdzenie przedawnienia roszczenia przemawiałoby bowiem za zbędnością dalszego procedowania w przedmiocie roszczenia o zapłatę odszkodowania, zaś uznanie zarzutu przedawnienia roszczenia za nietrafny, zaktualizowałoby dopiero zasadność podjęcia dalszej inicjatywy dowodowej w kierunku oszacowania wysokości przysługującego powodowi odszkodowania.

W tym miejscu wskazania wymaga to, że w toku niniejszego postępowania strona powodowa podnosiła, że roszczenia dochodzone na podstawie art. 192 § 1 kkw są roszczeniami o charakterze roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w związku z czym zastosowanie do nich ma art. 118 k.c. i wynikający z niego dziesięcioletni termin przedawnienia. Powołując się przy tym na zainicjowane przez powoda wnioskiem z dnia 6 czerwca 2014 r. postępowanie w przedmiocie zawezwania pozwanego do próby ugodowej, powód wskazywał, że jego roszczenie w dacie wniesienia pozwu nie było przedawnione. Strona pozwana zarzucała natomiast, iż roszczenie dochodzone pozwem jest roszczeniem wynikającym z czynu niedozwolonego (deliktu), w związku z czym termin przedawnienia roszczenia wynosi trzy lata, a w konsekwencji roszczenie powoda w dacie wniesienia pozwu było już przedawnione.

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela twierdzeń strony powodowej co do tego, że roszczenie o zapłatę odszkodowania dochodzone na podstawie art. 192 § 1 kkw skonstruowane zostało jako roszczenie o charakterze roszczeń dochodzonych z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W ocenie Sądu roszczenie to ma charakter deliktowy. Świadczy o tym między innymi literalne zastosowanie w art. 192 § 2 kkw pojęcia „odszkodowania”. Orzeczenie przepadku składników majątkowych poprzedników prawnych powoda na podstawie wadliwego wyroku, który następnie został uchylony traktować należy jako delikt - czyn niedozwolony, jednak brak jest podstaw do stwierdzenia, aby wydanie wadliwego wyroku (nawet wydanego z rażącym naruszeniem prawa) stanowiło występek lub zbrodnię. Podkreślenia wymaga to, że celem regulacji zawartej w art. 192 § 1 kkw jest nie zwrot równowartości skonfiskowanych składników majątkowych, o które wzbogacony został Skarb Państwa, ale zrekompensowanie poszkodowanemu powstałej szkody majątkowej, bez względu na to jakie były dalsze losy owych składników majątkowych. Odpowiedzialność Skarbu Państwa w sytuacji, o której mowa w art. 192 kkw w razie uchylenia wyroku orzekającego przepadek, ma przy tym charakter i cel zbieżny z odpowiedzialnością Skarbu Państwa uregulowaną w art. 417-417 ² k.c. Odpowiedzialność ta ma natomiast charakter odpowiedzialności deliktowej. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 marca 2006 r., sygn. II CSK 81/05 (LEX nr 183059), odpowiedzialność na podstawie art. 192 kkw ma charakter szczególny w stosunku do przepisów art. 417 i nast. k.c. Zauważyć należy, że szczególność ta przejawia się w odmienności koniecznych do spełnienia przesłanek, co zdaniem Sądu Okręgowego nie odbiera jednak odpowiedzialności Skarbu Państwa ponoszonej na podstawie art. 192 kkw, charakteru odpowiedzialności deliktowej. Mechanizm i cel regulacji z art. 192 kkw jest bowiem jasny – w sytuacji, w której doszło do uchylenia prawomocnego wyroku orzekającego przepadek w skutek stwierdzenia jego wadliwości, powstaje obowiązek zwrotu rzeczy, co do których orzeczono przepadek. Dopiero zaś w sytuacji, w której zwrot taki jest niemożliwy, powstaje po stronie uprawnionego roszczenie odszkodowawcze. Podkreślenia przy tym wymaga, że w myśl art. 192 § 3 kkw (zarówno w brzmieniu aktualnym, jak i obowiązującym w dacie wydania przez Sąd Najwyższy wyroku z dnia 27 lipca 2004 r. oraz w dacie wniesienia pozwu, tj. 20 sierpnia 2015 r.), w zakresie nieuregulowanym do odpowiedzialności, o której mowa w art. 192 § 1 kkw, stanowi, że „ stosuje się” przepisy Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi zatem o stosowaniu przepisów Kodeksu cywilnego wprost. Brak jest natomiast odniesienia do odpowiedniego stosowania w tym zakresie Kodeksu cywilnego czy wprost przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W tym miejscu ponownie należy podkreślić (jak już wskazano w wyroku częściowym z dnia 20 czerwca 2017 r.), że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy w ogóle nie znajdują zastosowania, albowiem nabycie przez Skarb Państwa rzeczy, co do których orzeczono przepadek, nastąpiło na podstawie prawomocnego wyroku z dnia 2 lutego 1965 r. Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy. W chwili przejęcia rzeczy i spieniężania ich przez Skarb Państwa istniała zatem do tego podstawa prawna w postaci wyroku z dnia 2 lutego 1965 r., który został uchylony dopiero wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2004 r.

W konsekwencji uznania, że roszczenie dochodzone na podstawie art. 192 § 1 kkw jest roszczeniem odszkodowawczym, stwierdzić należy, że zastosowanie do ustalenia okresu jego przedawnienia znajduje art. 442 k.c. Przepis ten wprowadzał trzyletni okres przedawnienia w przypadku roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, liczony od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (przy czym w każdym wypadku roszczenie przedawniało się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę). Podkreślić należy, że przedmiotowym deliktem (czynem niedozwolonym) w niniejszej sprawie było wydanie przez Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy wyroku z dnia 2 lutego 1965 r., w którym orzeczono przepadek ruchomości i nieruchomości należących do ojca powoda. Za początkową datę biegu terminu przedawnienia uznać należy zaś w ocenie Sądu datę wydania przez Sąd Najwyższy wyroku w sprawie o sygnaturze, II KK 332/03, którym uchylił on zaskarżony wyrok z dnia 2 lutego 1965 r. i umorzył postępowanie wobec S. W. z powodu jego śmierci i przedawnienia karalności czynów, tj. 27 lipca 2004 r. W tej bowiem dacie, powód dowiedział się o niezasadności orzeczenia przepadku na rzez Skarbu Państwa, a więc dowiedział się zarówno o szkodzie jak i podmiocie obowiązanym do jej naprawienia. Zdarzenie to niewątpliwie miało zatem miejsce w dacie obowiązywania art. 442 k.c. i przed datą wejścia w życie art. 442 ¹ k.c. Nie ulega zatem wątpliwości, że trzyletni okres przedawnienia upłynął w dniu 27 lipca 2007 r., a więc przed datą wejścia w życie art. 442 ¹ k.c., który swoją drogą w przypadku czynu niedozwolonego również przewiduje trzyletni okres przedawnienia. Na marginesie wskazania wymaga, że art. 442 ¹ k.c. wprowadzony został do Kodeksu cywilnego na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie kodeksu cywilnego i wszedł w życie z dniem 10 sierpnia 2007 r., a więc już po dacie przedawnienia roszczenia powoda.

W ocenie Sądu, bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda nie uległ przerwaniu w myśl art. 123 k.c. Podkreślić bowiem należy, że zainicjowanie przez powoda wnioskiem z dnia 6 czerwca 2014 r. postępowania w zakresie zawezwania pozwanego do próby ugodowej nastąpiło już długo po upływie okresu przedawnienia. Na bieg terminu przedawnienia powoda nie miało również wpływu wszczęcie przez jego matkę w dniu 8 grudnia 2008 r. postępowania o zapłatę odszkodowania przed Sądem Okręgowym w Warszawie, które toczyło się pod sygnaturą akt XXV C 1598/09 (z udziałem powoda jako następcy prawnego jego matki), bowiem po pierwsze było ono oparte na roszczeniu dochodzonym na odrębnej podstawie prawnej od roszczenia będącego przedmiotem niniejszej sprawy, a ponadto, sprawa ta również została wszczęta już po upływie okresu przedawnienia roszczenia powoda.

Na uwzględnienie nie zasługiwał w ocenie Sądu także wysunięty przez powoda zarzut nadużycia prawa przez pozwanego w związku z podniesieniem przez niego zarzutu przedawnienia roszczenia powoda. Podkreślić należy, że co do zasady jest możliwe, aby strona powodowa wyjątkowo mogła powołać się na przepis art. 5 k.c. (stanowiący, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, zaś takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony), broniąc się tym samym przed zarzutem przedawnienia roszczenia zgłoszonym przez pozwanego. Okoliczności niniejszej sprawy nie przemawiają jednak zdaniem Sądu za przyjęciem ww. wyjątkowego rozwiązania. Podniesienie zarzutu przedawnienia przez pozwanego nie może być uznane za nadużycie jego prawa podmiotowego.

Po pierwsze, wskazać należy, że powód pomimo spoczywającego na nim tym zakresie obowiązku nie wskazał jakie zasady współżycia społecznego zostały naruszone przez pozwanego. Zdaniem Sądu natomiast, nie ma takich zasad współżycia społecznego, które w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy zostały naruszone przez pozwanego poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia.

Po drugie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, dla oceny czy podniesiony zarzut przedawnienia nie nosi znamion nadużycia prawa konieczne jest rozważenie charakteru dochodzonego roszczenia, przyczyn opóźnienia w wytoczeniu powództwa oraz przyczyn takiego opóźnienia (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 kwietnia 2013 r., I CKN 204/01 (LEX nr 78814), Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 stycznia 2014 r., VI ACa 457/03 (Wokanda 2005/4/40).

Zdaniem Sądu, okoliczności niniejszej sprawy, tj. charakter majątkowy roszczenia powoda, przyczyny opóźnienia ani czas jego trwania nie uzasadniają twierdzeń, aby pozwany Skarb Państwa podniósł zarzut przedawnienia, nadużywając swojego prawa podmiotowego w tym zakresie. Jak już wskazano powyżej, roszczenie powoda ma charakter stricte odszkodowawczy - deliktowy, a doznana przez niego szkoda jest następstwem czynu niedozwolonego, polegającego na wyrządzeniu szkody w mieniu. Roszczenia powoda nie obejmowały odszkodowania za szkodę na osobie. Przyczyną opóźnienia wystąpienia powoda z niniejszym roszczeniem była jedynie niewiedza i wątpliwości co do tego, na jakiej podstawie prawnej oprzeć roszczenie i w jakim terminie może ono być dochodzone, dochodzenie roszczeń w oparciu o inne podstawy prawne. Okoliczności te nie usprawiedliwia w żadnej mierze opóźnienia powoda w zainicjowaniu postępowania sądowego. Powód mógł wytoczyć jedno powództwo, w którym swoje roszczenia wywodziłby z kilku podstaw prawnych. Wszystkie podstawy podlegałyby wówczas rozpoznaniu przez Sąd. Co więcej, zauważyć należy, że opóźnienie powoda w wystąpieniu z roszczeniami względem pozwanego było szczególnie i rażąco nadmierne. Wyrok Sądu Najwyższego, uchylający wyrok, na podstawie którego orzeczono przepadek mienia, a na podstawie którego powód posiadł wiedzę o możności dochodzenia roszczeń (zwrotu mienia czy odszkodowania) od pozwanego Skarbu Państwa wydany został w dniu 27 lipca 2004 r. Tymczasem, powództwo w niniejszej sprawie zostało zainicjowane przez powoda dopiero 20 sierpnia 2015 r., a zatem przeszło jedenaście lat od momentu zaktualizowania możliwości dochodzenia przez niego roszczeń. Zauważyć także należy, że brak jest podstaw do stwierdzenia, aby pozwany odwodził powoda od wytoczenia powództwa o odszkodowanie, aby go zwodził lub aby podejmował jakiekolwiek działania utrudniające powodowi dochodzenie roszczeń, co miałoby na celu wykreowanie możliwości powołania się ostatecznie w procesie sądowym na zarzut przedawnienia.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd doszedł do przekonania, iż w sprawie niniejszej nie zachodzą żadne wyjątkowe okoliczności, pozwalające na przyjęcie, że zgłoszenie zarzutu przedawnienia przez pozwanego stanowi nadużycie prawa. Zarzut ten uznać należy w ocenie Sądu za zasadny i skuteczny.

Zgodnie z art. 117 § 2 zd. 1 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W związku ze skutecznym podniesieniem przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczeń powoda i uznaniem tego zarzutu przez Sąd za uzasadniony, powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Tym samym, Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym (1.) wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim (2.) wyroku, zgodnie z zasadą słuszności określoną w art. 102 k.p.c. W myśl tego przepisu, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Zgodnie z ogólną zasadą zwrotu kosztów procesu (art. 98 k.p.c.), koszty procesu zasadniczo ponosi strona przegrywająca sprawę. Tym samym, w niniejszym postępowaniu koszty procesu winien ponieść powód jako strona przegrywająca sprawę w całości. Niemniej jednak, mając na uwadze charakter niniejszej sprawy, motywy rozstrzygnięcia i złą sytuację majątkową powoda, Sąd postanowił o odstąpieniu od obciążania go kosztami procesu.

Wskazania wymaga to, że art. 102 k.p.c. ustanawia zasadę słuszności, stanowiącą odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73 (niepubl.), przepis ten nie konkretyzuje pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawiając ich kwalifikacje Sądowi, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy. W postanowieniu z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. I CZ 26/11 (LEX nr 1101325), Sąd Najwyższy zważył, że: „Do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych", o których mowa w art. 102 k.p.c., zaliczane są zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.”. Co przy tym także istotne, zastosowanie art. 102 k.p.c. nie jest uzależnione od tego czy strona postępowania wystąpiła z wnioskiem (i z jakim skutkiem) o zwolnienie jej od kosztów sądowych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r., sygn. I CZ 83/12, LEX nr 1232752).

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, w ocenie Sądu zasadne jest uznanie, iż zachodzą wypadki szczególnie uzasadnione, przemawiające za odstąpieniem od obciążania powoda kosztami postępowania.

Po pierwsze, zważyć należy na charakter roszczenia dochodzonego przez powoda i motywy jego nieuwzględnienia. Wątpliwości Sądu nie budzi to, że faktycznie co do majątku rodziny powoda orzeczony został przepadek na podstawie wyroku, który został uchylony, zaś z uwagi na niemożność zwrotu ww. składników majątkowych, za uzasadnione co do zasady przyjąć należy dochodzenie przez powoda odszkodowania. Niewątpliwie, powód jest w tym przypadku osobą poszkodowaną. Podstawą oddalenia niniejszego powództwa było natomiast przede wszystkim uwzględnienie podniesionego przez pozwanego skutecznego zarzutu przedawnienia roszczenia, co uniemożliwiało uwzględnienie roszczenia powoda. Brak dochodzenia przez powoda roszczenia odszkodowawczego przed jego przedawnieniem wynikał natomiast z braku należytego rozeznania powoda w zakresie przysługującego mu roszczenia i wątpliwości dotyczących okresu przedawnienia. Nie ulega wątpliwości, że charakter samego roszczenia powoda, jak i niniejszego postępowania uznać należy za szczególny.

Ponadto, za odstąpieniem od obciążania powoda kosztami postępowania przemawiają również zdaniem Sądu znaczne koszty procesu (wynikające z wartości przedmiotu sporu) i jego zła sytuacja majątkowa. Nie ulega wątpliwości Sądu to, że sytuacja życiowa i majątkowa powoda uniemożliwiają mu poniesienie kosztów procesu (obejmujących nie tylko opłatę od pozwu, ale również koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej). Jak wynika z przedłożonej przez powoda dokumentacji, z uwagi na jego problemy zdrowotne, uzyskiwane przez niego dochody są niewielkie (ok. 6.000 zł rocznie), nie posiada on oszczędności i korzysta z pomocy rodziny. Środki uzyskiwane przez powoda konsumowane są przez bieżące koszty jego utrzymania. Sytuacja majątkowa i osobista powoda uzasadniała także zwolnienie go od ponoszenia kosztów postepowania w toku procesu (postanowienie referendarza sądowego z dnia 9 października 2015 r. – k. 160).

Mając na uwadze powyższe, Sąd przyjął za zasadne odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu.

Biorąc pod uwagę całokształt poczynionych powyżej rozważań, orzeczono jak w sentencji wyroku.

Z. (...)