Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie w XXV Wydziale Cywilnym

w składzie: SSR del. Adam Mitkiewicz

protokolant: sekretarz sądowy Amanda Mioduszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2019 roku w Warszawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M.

o zapłatę

orzeka

1.  zasądza od pozwanego (...)Spółka Akcyjna z siedzibą w M. na rzecz powoda Skarbu Państwa Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad kwotę 186649,47 (sto osiemdziesiąt sześć tysięcy sześćset czterdzieści dziewięć 47/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2013r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty.

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie.

3.  zasądza od powoda Skarbu Państwa Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M. kwotę 404, 83 (czterysta cztery 83/100) złote tytułem kosztów procesu.

4.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 9379, 26 (dziewięć tysięcy trzysta siedemdziesiąt dziewięć złotych 26/100) tytułem części opłaty od której powód był zwolniony.

5.  nakazuje zwrócić pozwanemu (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w M. z rachunku Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 69, 11 (sześćdziesiąt dziewięć 11/100) złotych tytułem zwrotu nadpłaconych zaliczek na poczet wynagrodzenia biegłego pod pozycjami nr. (...), nr. (...).

6.  nakazuje zwrócić powodowi Skarbowi Państwa Generalnemu Dyrektorowi Dróg Krajowych i Autostrad z rachunku Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 60, 69 (sześćdziesiąt 69/100) złotych tytułem zwrotu nadpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego pod pozycją (...).

Sygnatura akt: XXV C 1911/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 października 2015 roku (k. 881 tom V – data nadania), skierowanym przeciwko pozwanemu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w M. w G., powód Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 390 802, 55 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2013 roku do dnia zapłaty, a także kosztami postępowania według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego przyznanymi Skarbowi Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (obecnie Rzeczypospolitej Polskiej).

W uzasadnieniu złożonego pozwu powód jako zamawiający wskazał, iż pozwany jako wykonawca robót budowlanych przez niego zleconych pod nazwą „Budowa węzła S. na skrzyżowaniu autostrad (...) w km 517+980,04” (umowa z dnia 30 maja 2008 roku) był zobowiązany zarówno do wykonania i zakończenia tych robót, ale także do usunięcia ich wad w całkowitej zgodności z postanowieniami Kontraktu przewidującymi udzielenie przez pozwanego pisemnej gwarancji jakości robót na okres 24 miesięcy. Powód zaznaczył, iż pomimo jej udzielenia przez pozwanego nie zostały przez niego usunięte zgłoszone przez powoda po przeprowadzonych przeglądach kontrolnych w okresie gwarancji wady i usterki, pomimo licznych wezwań ze strony zamawiającego. Tym samym, jak dalej podnosiła strona powodowa, zamawiający zlecił ich usunięcie podmiotowi trzeciemu w ramach przewidzianego w gwarancji wykonania zastępczego, o czym uprzedzał na piśmie wykonawcę. Za wykonane prace zastępcze wstawiona została faktura VAT nr (...) z dnia 10 grudnia 2012 roku na kwotę 390 802, 55 złotych brutto, którą powód w całości opłacił, a następnie wezwał pozwanego do zapłaty tej kwoty na jego rzecz w terminie do dnia 31 stycznia 2013 roku tytułem zwrotu kosztów usunięcia przez podmiot trzeci wad stwierdzonych w czasie trwania okresu gwarancyjnego. Pozwany odmówił zapłaty żądanej kwoty, nie poczuwając się do odpowiedzialności za ujawnione i naprawione zastępczo wady. Z tego względu powód najpierw sądownie wezwał pozwanego do zawarcia ugody, do której podpisania nie doszło, a następnie wytoczył powództwo o zapłatę w niniejszej sprawie (pozew wraz z załącznikami k. 2 tom I – k. 880 tom V).

W dniu 4 listopada 2015 roku pod sygnaturą akt XXV Nc 674/15 został wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym , w którym w całości uwzględniono żądanie pozwu (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 882 tom V).

Od wydanego nakazu zapłaty odwołał się pozwany (...)Spółka Akcyjna z siedzibą w M. , wnosząc we wniesionym sprzeciwie o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz dopuszczenie zawnioskowanych dowodów celem wykazania bezzasadności powództwa.

Uzasadniając żądanie oddalenia powództwa w całości pozwany podniósł następujące zarzuty – wady nie zostały zgłoszone w okresie obowiązywania udzielonej gwarancji jakości (nie zostały zgłoszone na piśmie przez powoda przed upływem terminu gwarancji dla danego elementu robót), zgłoszone wady nie powstały z przyczyn tkwiących w robotach budowlanych realizowanych przez pozwanego, lecz z innych powodów niezależnych od pozwanego wyłączających jego odpowiedzialność (błędów projektowych, aktów wandalizmu i kradzieży, bieżącego normalnego użytkowania autostrady), a pozwany wykonał roboty budowlane w sposób należyty, co odzwierciedla treść wydanego przez powoda w dniu 17 listopada 2011 roku Świadectwa Wykonania. Tym samym w ocenie pozwanego wyłączona jest jego odpowiedzialność za opisane w pozwie wady i usterki, a tym samym żądanie pokrycia kosztów zastępczego ich usunięcia całkowicie bezpodstawne. Jednocześnie w zakresie tej ostatniej okoliczności pozwany zakwestionował również wysokość roszczenia, jakie powód kieruje względem pozwanego, wskazując, iż ceny jednostkowe przyjęte w umowie zawartej z podmiotem trzecim (H. K.) są zawyżone i w sposób znaczący odbiegają od cen rynkowych.

Niezależnie od powyższego we wniesionym sprzeciwie z ostrożności procesowej, na wypadek niepodzielania przez Sąd powyższej argumentacji uzasadniającej oddalenie powództwa, pozwany podniósł ewentualny zarzut potrącenia i przedstawił do potrącenia wierzytelności wzajemne przysługujące mu w stosunku do strony powodowej, a mianowicie w kwocie 712 575, 13 złotych oraz w kwocie 415 659, 79 złotych wraz z odsetkami z tytułu niezapłaconego wynagrodzenia należnego pozwanemu od powoda w związku z realizacją innych zadań inwestycyjnych, to jest określonych umową nr (...) z dnia 4 listopada 2009 roku oraz umową nr (...) z dnia 12 sierpnia 2009 roku (sprzeciw od nakazu zapłaty wraz z załącznikami k. 887 tom V – 1307 tom VII).

Powód Skarb Państwa – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad w W. w odpowiedzi na sprzeciw pozwanego od nakazu zapłaty podtrzymał w całości stanowisko zaprezentowane w pozwie, uszczegóławiając je w odniesieniu do podniesionych przez pozwanego zarzutów braku jego odpowiedzialności za ujawnione wady. Powód podkreślił, iż wady i usterki wskazane w pozwie wynikały z nieprawidłowego sposobu realizacji robót budowlanych objętych umową z dnia 30 maja 2008 roku, przejawiającego się między innymi przyjęciem niewłaściwej technologii wykonania robót, niedostateczną starannością w wykonaniu robót, czy też niedostosowaniem realizacji poszczególnych prac do właściwych sprzyjających warunków pogodowych, a także zastosowaniem przez pozwanego w pracach materiałów niedostatecznej jakości. W ocenie powoda pozwany w sprzeciwie sam potwierdził wadliwy sposób wykonania robót budowlanych, wskazując, iż wady były wynikiem normalnego użytkowania ukończonych robót, na przykład ruchu pojazdów. Zdaniem powoda oczywistym jest bowiem, że gdyby prace wykonawcze zostały zrealizowane prawidłowo, to zwykła eksploatacja obiektu budowlanego nie doprowadziłaby do jego uszkodzenia. Powód podkreślił, iż wszystkie wady zostały przez niego potwierdzone dokumentacją fotograficzną, dołączoną do protokołów z przeglądów gwarancyjnych robót, a także że zostały zgłoszone terminowo. Jednocześnie powód podkreślił, iż Świadectwo Wykonania dotyczyło jedynie potwierdzenia wykonania wszelkich zaległych robót oraz potwierdzenia usunięcia usterek zgłoszonych w załącznikach do poszczególnych Świadectw Przejęcia, a także usterek, które wystąpiły w okresie zgłaszania wad, to jest w ciągu dwunastu miesięcy od daty ukończenia robót. Świadectwo Wykonania nie potwierdziło natomiast wykonania zobowiązań pozwanego w zakresie wad i usterek, do których usunięcia pozwany był zobowiązany tytułem udzielonej 24 – miesięcznej Gwarancji Jakości. Dodatkowo powód podkreślił, iż wykonawca zastępczy ( Zakład (...) z M.) został wybrany przez niego w ramach przeprowadzonego postępowania przetargowego, w trybie przetargu nieograniczonego, którego zasadnicze kryterium stanowiła najniższa cena, a pozwany w żaden sposób nie wykazał, że ceny jednostkowe przyjęte w umowie zamawiającego z wykonawcą zastępczym zostały zawyżone oraz odbiegają od cen rynkowych, co czyni twierdzenia pozwanego w tym przedmiocie całkowicie bezpodstawnymi. W odniesieniu natomiast do zgłoszonego zarzutu potrącenia powód wskazał na brak podstaw do jego uwzględnienia z uwagi na nieistnienie wierzytelności po stronie pozwanego zgłoszonych do potrącenia. Stanowisko w tym przedmiocie powód szczegółowo uzasadnił opisując zasady dokonania przez niego należytego rozliczenia się z pozwanym z należnego mu wynagrodzenia w ramach realizacji umowy nr (...) z dnia 4 listopada 2009 roku oraz umowy nr (...) z dnia 12 sierpnia 2009 roku, a także poparł przedstawioną na te okoliczności dokumentacją (odpowiedź na sprzeciw wraz z załącznikami k. 1324 tom VII – 1523 tom VIII).

W toku dalszego postępowania strony zasadniczo podtrzymywały powyższe stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W dniu 30 maja 2008 roku na podstawie rozstrzygnięcia przetargu ograniczonego została zawarta pomiędzy powodem Skarbem Państwa - Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad w W. jako Zamawiającym a pozwanym (...) S.A. z siedzibą w G. jako Wykonawcą umowa, na mocy której powód powierzył, a pozwany zobowiązał się do wykonania robót pod nazwą „Budowa węzła S. na skrzyżowaniu autostrad (...) w km 517+980,04”. Zgodnie z treścią ust. 2 podpisanej umowy na treść podpisanego przez strony Kontraktu składały się następujące dokumenty: Umowa, Wniosek wykonawcy o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wraz z załącznikami, Oferta Wykonawcy z dnia 31 stycznia 2008 roku wraz z załącznikami, Szczególne Warunki Kontraktu, „Warunki kontraktu na budowę dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez zamawiającego” – tłumaczenie wydania FIDIC 1999, Instrukcja dla Wykonawców – Tom I Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, Specyfikacje Techniczne, Dokumentacja projektowa i Umowa Konsorcjum. W ust. 3 umowy pozwany jako wykonawca zobowiązał się wykonać i zakończyć Roboty oraz usunąć wady w całkowitej zgodności z postanowieniami Kontraktu, a w ust. 4 umowy powód jako zamawiający zobowiązał się, że zapłaci pozwanemu jako wykonawcy za wykonanie Robót i usunięcie wad Cenę Kontraktową. W ust. 6 umowy pozwany jako wykonawca zobowiązał się do udzielenia pisemnej gwarancji jakości na okres 24 miesięcy (dowody: umowa k. 31 – 32, Warunki Ogólne Kontraktu (...) 1999 k. 33 – 159, Szczególne Warunki Kontraktu k. 161 – 178, Instrukcja dla Wykonawców wraz z formularzami k. 181 – 197, Specyfikacje Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych k. 198 - 239).

Zgodnie z treścią Warunku 10.1 Szczególnych warunków w zw. z Warunkiem 10.1 Ogólnych warunków kontraktu strony przewidziały, iż jeżeli roboty budowlane zostaną ukończone wykonawca będzie mógł wystąpić o Świadectwo Przejęcia, a jeżeli roboty są podzielone na odcinki o Świadectwo Przejęcia dla każdego odcinka. Inżynier Kontraktu po otrzymaniu wniosku Wykonawcy, jeżeli nie będą zachodziły podstawy do jego odrzucenia (Warunek 10.1.b. Ogólnych warunków kontraktu), wystawić miał wykonawcy Świadectwo Przejęcia, podając datę, z którą Roboty lub Odcinek zostały ukończone zgodnie z Kontraktem, pomijając wady oraz drobne zaległe prace spełniające łącznie następujące warunki - nie mające wpływu na użycie Robót lub Odcinka do przeznaczonego im celu (użycie do czasu ukończenia tych prac i usunięcia tych wad lub podczas dokonywania tych czynności), nie mające wpływu na możliwość uzyskania pozwolenia na użytkowanie (jeśli jest wymagane) i których wykonanie w ciągu Czasu na Ukończenie nie było możliwe z przyczyn niezależnych od wykonawcy (warunek nie dotyczy prac z działu „Zieleń drogowa”). Wykonawca takie drobne prace zaległe ukończy, a wady usunie, aby zapewnić, że Roboty i Dokumenty wykonawcy i każdy odcinek będą w stanie wymaganym przez Kontrakt (oprócz zwyczajnego zużycia). W Warunku 10.2 Ogólnych warunków kontraktu przewidziano możliwość wystawienia Świadectwa Przejęcia dla jakiejkolwiek części Robót Stałych. Z kolei zgodnie z treścią Warunku 11.9 Ogólnych warunków kontraktu przewidziano, iż wykonanie zobowiązań wykonawcy nie miało być uważane za ukończone do czasu wystawienia przez Inżyniera Kontraktu Świadectwa Wykonania, podającego datę ukończenia zobowiązań Wykonawcy według Kontraktu. Inżynier takie Świadectwo Wykonania miał wystawić co do zasady najpóźniej w ciągu 28 dni od najpóźniejszej z dat upływu Okresów Zgłaszania Wad. Świadectwo Wykonania miało być ostatecznym dokumentem stanowiącym akceptację wykonania robót zgodnie z wszystkimi wymogami kontraktu. Warunkiem jego wystawienia miało być zatem usunięcie wszystkich wad i wykonanie wszystkich zaległych prac opisanych w Świadectwie Przejęcia oraz ujawnionych w okresie rękojmi za wady. Jednocześnie, w związku z postanowieniem ust. 6 umowy, w myśl którego pozwany jako wykonawca zobowiązał się do udzielenia pisemnej gwarancji jakości na okres 24 miesięcy, strony na mocy wprowadzonego Warunku 11.12 Szczególnych warunków kontraktu przewidziały zasady udzielenia i obowiązywania takiej gwarancji. Przepis ten stanowił, iż wykonawca zobowiązuje się do udzielenia zamawiającemu pisemnej gwarancji jakości robót w zakresie i na okresy określone w Kontrakcie. W Warunku tym postanowiono, iż okres gwarancji jakości dla danego elementu robót rozpoczyna bieg wraz z chwilą rozpoczęcia normalnego użytkowania tego elementu, ale nie wcześniej niż w dacie określonej w Świadectwie Przejęcia i nie później niż w dacie określonej w Świadectwie Wykonania (dowody: umowa k. 31 – 32, Warunki Ogólne Kontraktu FIDIC 1999 k. 33 – 159, Szczególne Warunki Kontraktu k. 161 – 178, Instrukcja dla Wykonawców wraz z formularzami k. 181 – 197, Specyfikacje Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych k. 198 - 239).

Zgodnie z postanowieniami Warunku 11.12 Szczególnych warunków kontraktu pozwany jako wykonawca przedłożył powodowi jako zamawiającemu na piśmie dokument w postaci „Gwarancji jakości” z dnia 16 listopada 2011 roku. Gwarancja ta została udzielona na okres 24 miesięcy. Okres ten rozpoczął swój bieg dla poszczególnych elementów robót od terminów wskazanych w załączniku nr 1 do gwarancji, z tym że dla warstwy ścieralnej w zakresie ewentualnych wad związanych z wystąpieniem zjawiska „rdzawych plam” okres gwarancji upływał dnia 19 czerwca 2013 roku. W ramach udzielonej gwarancji pozwany zobowiązał się usunąć wady objęte gwarancją, które zostaną mu zgłoszone na piśmie przed upływem terminu gwarancji dla danego elementu robót. W punkcie trzecim gwarancji przewidziano, iż w przypadku, gdy wykonawca nie usunie wad objętych gwarancją w terminie uzgodnionym z zamawiającym odpowiednim do charakteru wady i warunków technicznych jej usunięcia, zamawiający ma prawo, po poinformowaniu o tym wykonawcy na piśmie, do zlecania osobie trzeciej usunięcia wady na koszt wykonawcy (dowód: gwarancja jakości z dnia 16 listopada 2011 roku k. 248 – 258 tom II).

W dniu 4 lutego 2010 roku Inżynier Kontraktu wystawił Świadectwo Przejęcia dla części robót stałych, którego przedmiotem były wykonane i odebrane roboty budowlane na Węźle S. dopuszczonym do ruchu w dniu 23 grudnia 2009 roku po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie. W dokumencie tym przewidziano, iż spisane po zakończeniu okresu zimowego wady i usterki zostaną usunięte przez wykonawcę najszybciej jak to możliwe, jednakże nie później niż do końca maja 2010 roku. Jednocześnie w trybie warunku 11.1 Warunków kontraktu zobowiązano wykonawcę do usunięcia wszystkich innych wad, mogących pojawić się po wydaniu tego świadectwa w okresie zgłaszania wad. Nadto w świadectwie tym postanowiono, iż dla objętych nim robót od dnia 23 grudnia 2009 roku rozpoczyna bieg okres gwarancji na przejęte tym świadectwem roboty (dowód: świadectwo przejęcia z dnia 4 lutego 2010 roku k. 260 – 269 tom II).

W dniu 29 lipca 2010 roku Inżynier Kontraktu wystawił Świadectwo Przejęcia dla części robót stałych, którego przedmiotem były wykonane i odebrane roboty budowlane na Węźle S. w zakresie dopuszczonym do ruchu w dniach od 8 lipca 2010 roku do 10 lipca 2010 roku po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie oraz pozostałych robót budowlanych podlegających odrębnemu zgłoszeniu do WINB (a więc pozostałe obiekty inżynierskie wraz z dojazdami nieujęte w Świadectwie Przejęcia dla części robót stałych na dzień 23 grudnia 2009 roku). Do świadectwa tego dołączony został wykaz usterek i drobnych robót nieukończonych, do których poprawienia i uzupełnienia został zobowiązany wykonawca najszybciej jak to możliwe, jednakże nie później niż do 15 lipca 2011 roku, przy czym zamawiający wskazał, iż oczekuje na usunięcie wad i usterek do 30 września 2010 roku. Jednocześnie w trybie warunku 11.1 Warunków kontraktu zobowiązano wykonawcę do usunięcia wszystkich innych wad, mogących pojawić się po wydaniu tego świadectwa w okresie zgłaszania wad. Nadto w świadectwie tym postanowiono, iż dla objętych nim robót od dnia 16 lipca 2010 roku rozpoczyna bieg okres gwarancji na przejęte tym świadectwem roboty (dowód: świadectwo przejęcia z dnia 29 lipca 2010 roku k. 271 - 313 tom II).

W wyznaczonym 24 – miesięcznym okresie obowiązywania gwarancji jakości i przed jego ostatecznym upływem, liczonym w odniesieniu do poszczególnych robót budowlanych objętych wyżej wymienionymi Świadectwami Przejęcia dla części robót stałych od dnia 23 grudnia 2009 roku (Świadectwo Przejęcia z dnia 4 lutego 2010 roku) oraz od dnia 16 lipca 2010 roku (Świadectwo Przejęcia z dnia 29 lipca 2010 roku), powód po dokonaniu oględzin stanu odebranych i eksploatowanych robót budowlanych zgłosił pozwanemu na piśmie udokumentowane wady, wzywając go wielokrotnie do ich usunięcia. Wady te dotyczyły zarówno robót budowlanych objętych Świadectwem Przejęcia z dnia 4 lutego 2010 roku, jak i objętych Świadectwem Przejęcia z dnia 29 lipca 2010 roku. Wykaz tych pierwszych wad został zasadniczo przedstawiony na piśmie pozwanemu już w trakcie przeglądu gwarancyjnego z dnia 15 grudnia 2011 roku, a następnie dodatkowo na piśmie wykaz tych wad został przedstawiony pozwanemu pismem z dnia 19 grudnia 2011 roku. Również przed upływem okresu gwarancyjnego została zgłoszona do pozwanego na piśmie kolejna usterka do pilnego usunięcia (w ekranie akustycznym). Z kolei wady robót budowlanych, których dotyczyło Świadectwo Przejęcia z dnia 29 lipca 2010 roku, zostały zasadniczo ujawnione przez powoda w trakcie przeglądów gwarancyjnych z udziałem obu stron z dnia 23 kwietnia 2012 roku i z dnia 13 lipca 2012 roku. Pozwany nie wywiązał się z obowiązku usunięcia wszystkich zgłoszonych mu w okresie gwarancyjnym wad stosownie do treści udzielonej przez siebie gwarancji jakości wykonanych robót budowlanych, choć wielokrotnie był do tego wzywany przez powoda z zagrożeniem, iż w przypadku ich nieusunięcia w wyznaczanych terminach powód będzie uprawniony, aby zlecić wykonanie ich naprawy podmiotowi trzeciemu na koszt pozwanego (dowody: pismo Inżyniera Kontraktu z dnia 29 listopada 2011 roku k. 315 tom II, notatka służbowa GDDKiA nr (...)z dnia 13 grudnia 2011 roku wraz z dokumentacją fotograficzną k. 317 – 325 tom II, notatka służbowa GDDKiA nr (...) z dnia 13 grudnia 2011 roku wraz z dokumentacją fotograficzną k. 327 – 338 tom II, protokół z dnia 15 grudnia 2011 roku z przeglądu gwarancyjnego dotyczącego robót ze świadectwa przejęcia z dnia 23 grudnia 2009 roku z udziałem przedstawicieli obu stron k. 340 – 386 tom II, pismo powoda do pozwanego z dnia 19 grudnia 2011 roku, notatka służbowa GDDKiA z dnia 20 grudnia 2011 roku z wykazem usterek na węźle S. k. 388 – 410 tom II i III, pismo GDDKiA z dnia 29 grudnia 2011 roku k. 412 – 416 tom III, pismo powoda do pozwanego z dnia 16 grudnia 2011 roku informujące o usterce w ekranie akustycznym k. 418 tom III i kolejne wezwania do usunięcia tej wady - z dnia 19 stycznia 2012 roku k. 420 tom III, z dnia 1 lutego 2012 roku k. 422 tom III, z dnia 5 marca 2012 roku k. 424 tom III, z dnia 10 kwietnia 2012 roku k. 426 – 427 tom III, protokół z dnia 23 kwietnia 2012 roku z przeglądu gwarancyjnego dotyczącego robót ze Świadectwa Przejęcia z dnia 15 lipca 2010 roku k. 441 – 443 tom III, notatka służbowa GDDKiA z dnia 20 kwietnia 2012 roku k. 444 – 445 tom III, notatka służbowa GDDKiA z dnia 24 kwietnia 2012 roku k. 447 - 474 tom III, protokół z dnia 13 lipca 2012 roku z przeglądu gwarancyjnego z udziałem obu stron k. 483 – 517 tom III, wezwania do pozwanego o usunięcie zgłoszonych mu wad w okresie gwarancji jakości k. 426 – 427, k. 477, k. 479 tom III, notatka służbowa GDDKiA z dnia 24 maja 2012 wraz ze zgłoszeniem kolejnej wady k. 521 tom III).

Z uwagi na niewywiązanie się przez pozwanego z przyjętego na siebie obowiązku usunięcia powyższych wad w przyjętym 24 – miesięcznym okresie gwarancyjnym powód rozpoczął procedurę przetargową w celu wyłonienia innego wykonawcy do przeprowadzenia prac naprawczych. W ogłoszeniu jako kryterium oceny ofert podano najniższą cenę. W ramach przetargu dokonano wyboru oferty, która spełniała wszystkie warunki wymienione w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia i posiadała najniższą cenę w wysokości 397 850, 95 złotych brutto. Za najkorzystniejszą uznana została oferta przedstawiona przez Zakład (...) z M.. W dniu 29 października 2012 roku pomiędzy wyłonionym oferentem a powodem została podpisana umowa na wykonanie robót budowlanych pod nazwą „Naprawa usterek na węźle G.”. Przedmiot umowy został zrealizowany prawidłowo i w terminie. Jedynie z przyczyn niezależnych od wykonawcy zastępczego nie została zrealizowana pozycja nr 26 przedmiaru robót z wykazu usterek zawartych w protokole z przeglądu gwarancyjnego z dnia 13 lipca 2012 roku (wypłukanie skarp, rowów, zalewiska wodne), a powodem tego była konieczność opracowania dodatkowego rozwiązania projektowego na odprowadzenie wód deszczowych z kratki ściekowej do rowu przydrożnego. Z tego względu ostateczna wartość wykonanych robót wyniosła na podstawie rozliczenia podwykonawczego 390 802, 55 złotych brutto. Na tę kwotę opiewała wartość faktury VAT nr (...) z dnia 10 grudnia 2012 roku, która w całości została opłacona przez powoda (dowody: ogłoszenie o zamówieniu i o zmianie ogłoszenia k. 523 – 530 tom III, informacja o wyborze oferty najkorzystniejszej k. 532 tom III, umowa nr (...) k. 534 – 584 tom III, program zapewnienia jakości k. 586 – 607 tom III i IV, protokół odbioru ostatecznego z dnia 10 grudnia 2012 roku k. 609 – 610 tom IV, notatka służbowa z dnia 4 grudnia 2012 roku k. 611 tom IV, potwierdzenie wykonania robót k. 613 – 617 tom IV, oświadczenie kierownika budowy k. 619 tom IV, faktura VAT k. 621, potwierdzenie realizacji wniosku o wypłatę k. 622 – 623 tom IV, rozliczenie kontraktu – naprawa usterek na Węźle G. k. 625 – 631 tom IV, dokumentacja fotograficzna k. 633 – 762 tom IV, zakres rzeczowy zleconych robót drogowych k. 764 – 795 tom IV).

Ostatecznym wezwaniem do zapłaty z dnia 2 stycznia 2013 roku, odebranym przez pozwanego w dniu 4 stycznia 2013 roku, powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 390 802, 55 złotych tytułem zwrotu kosztów usunięcia wad robót stwierdzonych w czasie trwania okresu gwarancyjnego. W wezwaniu wyznaczony został nieprzekraczalny termin na dokonanie zapłaty do dnia 31 stycznia 2013 roku (dowody: ostateczne wezwanie do zapłaty k. 797 – 807 tom IV i V).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie strona pozwana pismem z dnia 31 stycznia 2013 roku odmówiła zapłaty żądanej kwoty, uznając wezwanie za całkowicie bezzasadne. Pozwany podniósł, iż nie poczuwa się do odpowiedzialności z tytułu powstałych wad, a w konsekwencji także do pokrycia kosztów ich zastępczego usunięcia. Wskazał, iż w dniu 17 listopada 2011 roku uzyskał Świadectwo Wykonania, które oznacza wypełnienie wszelkich zobowiązań kontraktowych, a zatem wszelkie działania podejmowane przez służby powoda i wynikające z nich uwagi jako zgłaszane po dacie 17 listopada 2011 roku wykraczają poza obowiązki kontraktowe pozwanego jako generalnego wykonawcy. Ze stanowiskiem tym nie zgodził się powód podtrzymując swoje wcześniejsze stanowisko w kolejnych pismach do pozwanego kierowanych, a także we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, do której ostatecznie nie doszło (dowody: pismo pozwanego z dnia 31 stycznia 2013 roku k. 809 – 811 tom V, pisma powoda k. 813 – 868 tom V, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej k. 871 – 878 i protokół z posiedzenia jawnego k. 880 tom V).

Prace remontowe przeprowadzone przez Zakład (...) z M. na podstawie umowy z dnia 29 października 2012 roku częściowo dotyczyły usunięcia wad związanych z nieprawidłowym ich wykonaniem przez pozwanego, częściowo służyły usunięciu uszkodzeń będących wynikiem błędów dokumentacji projektowej, a częściowo miały na celu usunięcie skutków działania osób trzecich, czy innych obiektywnych okoliczności niezwiązanych z wykonaniem robót. Te prace, które zrealizował wykonawca zastępczy Zakład (...) z M., a które dotyczyły wad robót budowlanych obciążających pozwanego i które zgłoszone zostały mu w okresie obowiązującej gwarancji jakości nie odbiegały od typowych wad, jakie stwierdza się w ramach przeglądów gwarancyjnych. Zakres wystąpienia tych wad w kontekście skali inwestycji był nieznaczny. Wady te cechowała powtarzalność, co było wynikiem braków wykonawstwa tylko w niektórych zakresach robót – na ogół w pracach przy obiektach związanych z drogą i przy robotach wykończeniowych, często niezwiązanych z obszarem jezdni, które pozostają pod mniejszą uwagą w czasie robót związanych z budową dróg, a zwykle są wykonywane w ostatnim okresie, często pod presją wynikającą z terminów umownych, czy w niekorzystnych warunkach pogodowych. W tym zakresie wykonane prace zastępcze przez Zakład (...) z M. były jak najbardziej zasadne na podstawie wystawionej przez pozwanego Gwarancji jakości i rodziły obowiązek pozwanego zwrotu poniesionych przez powoda kosztów z tego tytułu. Odpowiedzialność pozwanego nie obejmowała natomiast następujących robót drogowych wyszczególnionych w dokumentacji projektowej prac naprawczych w podpunktach o następującej liczbie porządkowej - 11, 13, 18, 32, 33, 55 i 97. Łączny koszt ich usunięcia odpowiadał kwocie 88 101, 22 złotych netto. Poza tymi wyjątkami pozwany nie ponosi także odpowiedzialności za „poprawę ułożenia korytek (odejście korytek od krawędzi jezdni)” na całkowitej długości ok. 1 500 metrów, które to uszkodzenie powstało na skutek błędów w dokumentacji projektowej. Wartość tego uszkodzenia i jego naprawy wynosił 77 876, 90 złotych netto (dowody: opinia biegłego sądowego k. 2039 – 2053 tom XI wraz z pisemną opinią uzupełniającą k. 2225 – 2238 tom XII i ustną opinią uzupełniającą k. 2305 v – 2306 v i e – protokół k. 2308 tom XII, opracowane w oparciu o materiał dowodowy sprawy – tak rzeczowy, jak i ze źródeł osobowych).

Sąd dokonał następującej oceny materiału dowodowego sprawy:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dowodów, uznając je za wiarygodny, spójny, wzajemnie uzupełniający się materiał dowodowy, wystarczający (dostateczny) dla wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Wynikające z powołanych powyżej dowodów okoliczności stanowiły fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.).

Dla uwzględnienia roszczenia powoda co do zasady szczególne znaczenie dowodowe posiadały przede wszystkim wymienione powyżej w odniesieniu do konkretnych ustalonych faktów dowody z dokumentów dotyczących zawarcia i późniejszej realizacji kontraktu z dnia 30 maja 2008 roku. Wynikały z nich jednoznacznie okoliczności opisane powyżej, a uzasadniające odpowiedzialność pozwanego względem powoda na podstawie wystawionej Gwarancji Jakości, a mianowicie fakt umownego zobowiązania się pozwanego do udzielenia pisemnej gwarancji jakości robót na okres 24 miesięcy (umowa k. 32 – pkt 4.6, Szczególne warunki kontraktu k. 174 - klauzula 11.12), fakt przedłożenia przez pozwanego powodowi na piśmie dokumentu w postaci „Gwarancji Jakości” z dnia 16 listopada 2011 roku przewidującego określony zakres uprawnień (żądań) powoda w przypadku terminowego zgłoszenia przez niego na piśmie wad jakościowych wykonania robót budowlanych w 24 – miesięcznym okresie jej obowiązywania, liczonym od terminów początkowych wskazanych w tym dokumencie i załącznikach do niego (dokument Gwarancji Jakości – k. 248 – 258), a także fakt terminowego i z zachowaniem właściwej formy (na piśmie) i właściwego trybu zgłoszenia wad pozwanemu (najpierw wyznaczenie terminu na wykonanie naprawy przez pozwanego, a potem dopiero po jego bezskutecznym upływie uruchomienie procedury wykonania zastępczego na koszt pozwanego), jak również okoliczność braku wywiązania się przez pozwanego z obowiązków przyjętych na siebie w wystawionej gwarancji (brak osobistego przeprowadzenia naprawy i odmowa pokrycia kosztów zastępczego usunięcia wad pomimo iż znaczna ich część miała swoje źródło w przeprowadzonych pracach budowlanych).

Podkreślić tu należy, że zdaniem Sądu powód zachował termin do zgłoszenia roszczeń gwarancyjnych. W dokumencie „Gwarancja Jakości” przewidziano 24 miesięczną gwarancję (k. 248), rozpoczęcie jej okresu wskazane zostało w załączniku nr. 1 „Wykaz terminów rozpoczęcia okresów gwarancji dla branż” (k. 249). W ust. 3 dokumentu gwarancji k.248 wskazano, że jeśli wykonawca nie usunie wad, zamawiający ma prawo zlecić to osobie trzeciej. Dnia 4 lutego 2010r. wystawiono I Świadectwo Przejęcia dla wykonanych robót stałych k.260 zaznaczono w nim, że od dnia 23.12.2009r. rozpoczyna bieg okres gwarancji na przejęte elementy robót. Dnia 29.07.2010, wystawiono z dniem 15.07.2010r. II Świadectwo Przejęcia dla wykonanych robót stałych k. 271- 272 zaznaczono w nim, że od dnia 15.07.2010r. rozpoczyna bieg okres gwarancji na przejęte elementy robót. Dnia 13 grudnia 2011r. ujawniono usterki na węźle S. sporządzając notatki k. 317 - 325 i k. 327-338, następnie z udziałem przedstawiciela pozwanego dnia 15.12.2011r. odbył się przegląd gwarancyjny gdzie sporządzono protokół (k.340). Wykaz usterek przesłano do wykonawcy (k.412). Następnie dnia 23.04.2012r. (k.441- 442) sporządzono protokół gwarancyjny z przeglądu gwarancyjnego z udziałem obu stron dotyczący robót ze świadectwa przyjęcia z dnia 15.07.2010r. wyznaczono do 15.05. 2012r. termin na usunięcie wszystkich wad z obu świadectw przejęcia. Ponadto pismem z dnia 16.12.2011 wykonawcy zgłaszano usterkę wypadania panelu akustycznego.

Mimo, że terminy usunięcia wad zostały określone w załączniku do dokumentu gwarancji to bieg ich rozpoczyna się od dat wskazanych w dokumentach przejęcia robót. Wykonawca udzielił 24 miesięcznej gwarancji wystawiając dokument gwarancji lecz przede wszystkim jego zobowiązanie do udzielenia gwarancji i jej zakres wynika ze Szczególnych Warunków Kontraktu warunek 11.12 (k.174) gdzie strony postanowiły, że okres gwarancji dla danego elementu robót rozpoczyna bieg wraz z chwilą rozpoczęcia normalnego użytkowania tego elementu ale nie wczesnej niż w dacie określonej w świadectwie przejęcia i nie później niż w dacie określonej w świadectwie wykonania. W tych postanowieniach zatem należy upatrywać terminów do zgłoszenia roszczeń gwarancyjnych, a nie w terminach wskazanych w załączniku do dokumentu gwarancji jakości gdzie wskazane terminy oczywiście nie mogą pozostawać w sprzeczności z postanowieniami zawartymi w 11.12 SWK - stanowiącymi w ogóle podstawę udzielonej gwarancji i wydania dokumentu gwarancji jakości.

Z kolei z związku z kwestionowaniem przez pozwanego wartości dochodzonego przez powoda świadczenia pieniężnego – zarówno z punktu widzenia podnoszonego wystąpienia zastępczo usuniętych wad z przyczyn od niego niezależnych i nie mających swojego źródła w przeprowadzonych pracach budowlanych, jak i wartości ich naprawy przez podmiot trzeci – decydujące znaczenie miał przeprowadzony dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa drogowego, który na bazie całego materiału dowodowego sprawy (tak ze źródeł rzeczowych, jak i osobowych), odnosząc się do tabeli prac zrealizowanych przez wykonawcę zastępczego i jej poszczególnych pozycji, rzeczowo i fachowo wyjaśnił, które z tych pozycji nie są pracami, za które odpowiada pozwany. Dla wydania takiej opinii, jak sam podkreślił biegły, decydujące znaczenie posiadały przede wszystkim dokumenty zgromadzone w sprawie, w tym protokoły z przeglądów i dokumentacja fotograficzna sukcesywnie ujawnianych i zgłaszanych wad.

W sprawie zostali przesłuchani świadkowie wykonujący z ramienia stron swoje obowiązki przy tym kontrakcie i zajmujący się roszczeniem gwarancyjnym w osobach A. C., A. Z. (1), A. Ł. I. W., W. K., B. G., M. D., P. K., E. M., A. Z. (2), A. C., K. P., K. D. i J. Z. a treść zeznań świadków miała co najwyżej pomocnicze i wspomagające znaczenie dla biegłego. Według Sądu biegły biorąc pod uwagę stan faktyczny wynikający z zeznań świadków słusznie decydujące znaczenie nadał dokumentacji fotograficznej i technicznej znajdującej się w aktach sprawy. Stanowi ona obiektywne źródło informacji technicznej potrzebnej do sporządzenia opinii, relacje świadków często subiektywne zawierające informacje często ogólne mają mniejszą wartość dowodową niż informacje utrwalone w postaci dokumentacji technicznej czy fotograficznej.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W związku z wystawioną przez pozwanego Gwarancją Jakości z dnia 16 listopada 2011 roku oraz w oparciu o warunek 11.12 Szczególnych Warunków Kontraktu ponosi on względem powoda dodatkową umowną odpowiedzialność za wady robót budowlanych, będącą wynikiem wystawionego przez niego i przekazanego powodowi dokumentu gwarancyjnego co do jakości wykonanych prac. A zatem zasadniczą główną podstawą wytoczonego powództwa, jak również podstawą wydanego w niniejszej sprawie rozstrzygnięcia, były postanowienia podpisanego przez strony kontraktu z dnia 30 maja 2008 roku, a więc przepis punktu 4 ust. 6 umowy i ściśle z nim związany przepis klauzuli (warunku) o numerze 11.12 Szczególnych warunków kontraktu zatytułowany „Gwarancja jakości”, w oparciu o które to umowne uregulowania wystawiony został dokument gwarancyjny – Gwarancja Jakości z 16.11.2011 roku.

Jak wynika z poczynionych i opisanych powyżej ustaleń stanu faktycznego, a także oceny materiału dowodowego sprawy, bez wątpienia na gruncie niniejszej sprawy zaktualizowały się przesłanki do pociągnięcia pozwanego do odpowiedzialności z tytułu wystawionej przez niego gwarancji jakości w związku z ujawnieniem się w okresie gwarancyjnym i zgłoszonych na piśmie przed jego upływem wad wykonanych robót budowlanych, których źródło tkwiło w samych tych pracach, a nie było wynikiem okoliczności od tych prac zupełnie niezależnych. Świadectwo Wykonania, wydane pozwanemu w dniu 17 listopada 2011 roku, jak słusznie podkreślił pozwany, nie stanowiło potwierdzenia wykonania zobowiązań pozwanego w zakresie wad i usterek, do których usunięcia pozwany był zobowiązany tytułem udzielonej 24 – miesięcznej Gwarancji Jakości. Świadectwo to potwierdzało co do zasady usunięcie jedynie tych wad (drobnych i zaległych), które zgłoszone zostały w załącznikach do poszczególnych Świadectw Przejęcia. Odpowiedzialność pozwanego za pozostałe wady nieobjęte Świadectwami Przejęcia, zwłaszcza związane już z bieżącą eksploatacją obiektu budowlanego, miała umowne oparcie w wystawionym dokumencie gwarancyjnym.

Zgodnie z wynikami przeprowadzonego na podstawie materiału dowodowego sprawy dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa drogowego prace remontowe przeprowadzone przez wykonawcę zastępczego służyły usunięciu wad i uszkodzeń robót budowlanych zrealizowanych przez pozwanego, za które częściowo odpowiedzialność ponosi pozwany. Stwierdzone przez biegłego wady, za które odpowiada pozwany, zgłoszone w okresie obowiązującej gwarancji jakości, a przedstawione w formie tabeli w punktach od 1 do 104 (k. 2040 – 2047 tom XI), za wyjątkiem pozycji z punktów – 11, 13, 18, 32, 33, 55 i 97 (w tym zakresie brak odpowiedzialności pozwanego), według fachowej oceny biegłego nie odbiegały od typowych wad, jakie stwierdza się w ramach przeglądów gwarancyjnych. Zakres występowania tych wad biegły ocenił jako nieznaczny w kontekście skali inwestycji. Zdaniem biegłego powtarzalność wad wskazuje na braki wykonawstwa tylko w niektórych zakresach robót – na ogół w pracach przy obiektach związanych z drogą i przy robotach wykończeniowych, często niezwiązanych z obszarem jezdni, które pozostają pod mniejszą uwagą w czasie robót związanych z budową dróg, a zwykle są wykonywane w ostatnim okresie, często pod presją wynikającą z terminów umownych, czy w niekorzystnych warunkach pogodowych (k. 2040 tom XI). W wydanej opinii, poza w/w wyjątkami z punktów - 11, 13, 18, 32, 33, 55 i 97 opracowanej przez biegłego tabeli, wskazującymi na rodzaj uszkodzenia i jego wartość, za które nie odpowiada pozwany (łącznie 88 101, 22 złotych netto), biegły podkreślił także, iż powtarzanym w zestawieniu robót koniecznych do wykonania w 2012 roku zabiegiem naprawczym jest „poprawa ułożenia korytek (odejście korytek od krawędzi jezdni)” na całkowitej długości ok. 1 500 metrów, które to uszkodzenie powstało na skutek błędów w dokumentacji projektowej, a zatem za nie także nie odpowiada pozwany. Wartość tego uszkodzenia biegły wycenił na kwotę 77 876, 90 złotych netto (k. 2050 tom XI).

Suma obu wyżej wymienionych wartości, odpowiadających tym wadom, za które pozwany nie ponosi odpowiedzialności (88 101, 22 złotych netto i 77 876, 90 złotych netto), daje wartość 165 978, 12 złotych netto, którą bezzasadnie ujęto w kosztach zastępczego usunięcia wad, pomimo tego, iż źródło ich powstania nie tkwiło w wykonanych przez pozwanego robotach budowlanych. A zatem o wartość tę, po dodaniu do niej wartości podatku VAT w wymiarze 23 % w kwocie 38 174, 96 złotych (faktura za zastępcze wykonawstwo obejmowała wartość brutto prac), co łącznie dało kwotę 204 153, 08 złotych (wartość robót naprawczych brutto nie objętych gwarancją jakości), należało pomniejszyć wartość z faktury VAT nr (...) z dnia 10 grudnia 2012 roku opiewającej na kwotę 390 802, 55 złotych brutto (390 802, 55 złotych brutto – 204 153, 03 złotych brutto). Uzyskana kwota w wysokości 186 649, 47 złotych brutto stanowiła zatem, w świetle wyników przeprowadzonego postępowania dowodowego, faktyczną wartość zastępczego usunięcia przez wyłoniony podmiot zastępczy ( Zakład (...) z M.) wad robót budowlanych, za których powstanie w okresie gwarancyjnym ponosi odpowiedzialność pozwany.

Punktem wyjścia dla powyższych wyliczeń, opartych na ustaleniach z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, była wartość wystawionej przez przedsiębiorcę H. K. faktury VAT nr (...) z dnia 10 grudnia 2012 roku opiewającej na kwotę 390 802, 55 złotych brutto. W ocenie Sądu, jak słusznie podnosiła strona powodowa, pozwany w trybie art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. nie wykazał prawdziwości podnoszonego przez siebie zarzutu, iż ceny jednostkowe przyjęte w umowie zamawiającego z wykonawcą zastępczym zostały zawyżone oraz odbiegały od cen rynkowych. Twierdzenia pozwanego w tym przedmiocie zostały uznane przez Sąd za gołosłowne z dwóch powodów. Po pierwsze ze złożonej do akt sprawy przez powoda dokumentacji wynika, iż wykonawca zastępczy H. K. został wybrany przez powoda w trybie przeprowadzonej procedury przetargowej, mającej na celu wyłonienie innego wykonawcy do przeprowadzenia prac naprawczych, który przestawi przede wszystkim najkorzystniejszą cenowo ofertę, oczywiście przy spełnieniu pozostałych warunków Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Skoro zatem zgodnie z ogłoszeniem o zamówieniu decydującym kryterium oceny napływających ofert była najniższa cena, to nie sposób podzielić stanowiska pozwanego jakoby składający swoją ofertę Zakład (...) z M. miał ją konstruować w oparciu o zawyżone, czy nierynkowe stawki, wynagrodzenia za poszczególne jednostkowe wskazane rodzaje prac naprawczych. Gdyby takowe stawki przyjmował, to narażałby się na ryzyko przegranej w przetargu. W konsekwencji skoro wyłoniona została przez powoda jako najkorzystniejsza oferta Zakładu (...) z M., to Sąd nie miał uzasadnionych podstaw ku temu, aby przyjmować, iż umowa z dnia 29 października 2012 roku na „Naprawę usterek na węźle G.” została zawarta w oparciu o oceny zawyżone, czy nierynkowe (k. 523 i n. tom III). Po drugie, w przeciwieństwie do powoda, który złożył wspomnianą dokumentację przetargową celem wykazania między innymi okoliczności dokonania wyboru najtańszej oferty cenowej wykonawcy zastępczego, pozwany nie przedstawił żadnego materiału dowodowego pozwalającego przyjąć, iż zaoferowane przez podmiot zastępczy i przyjęte przez powoda stawki wynagrodzenia za poszczególne rodzaje prac naprawczych zostały zawyżone i odbiegały w okresie składania oferty i realizacji prac naprawczych od istniejących cen rynkowych. Brak takowej inicjatywy dowodowej po stronie pozwanego wynikał zdaniem Sądu z jego stanowiska procesowego, w myśl którego co do zasady kwestionowane było roszczenie o zapłatę jako oparte na przeświadczeniu, iż nie odpowiada on w ogóle za żadną z wad usuniętych przez wykonawcą zastępczego. Kwestionowanie roszczenia co do wysokości miało charakter wtórny i podniesione zostało z ostrożności procesowej, to jest na wypadek przyjęcia przez Sąd, iż po stronie pozwanego zaktualizował się obowiązek usunięcia wad i uszkodzeń robót objętych wystawioną gwarancją jakości (podobnie jak w przypadku podniesionego zarzutu potrącenia). W obu przypadkach, zarówno podniesionego zarzutu zawyżenia wynagrodzenia, jak i zarzutu potrącenia, wobec ich zgłoszenia niejako na wszelki wypadek (z ostrożności procesowej), pozwany zaniechał wykazania podnoszonych w tym przedmiocie twierdzeń w myśl zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego w drodze nie tylko przedstawienia właściwego materiału źródłowego potwierdzającego stawiane tezy (dokumenty obrazujące funkcjonujące ceny rynkowe na poszczególne prace naprawcze - co do zarzutu zawyżenia wynagrodzenia na rzecz wykonawcy zastępczego/dokumenty obrazujące końcowe rozliczenie dwóch odrębnych kontraktów – co do zarzutu potrącenia), ale także w drodze sformułowania właściwych wniosków o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego określonej specjalności wraz z precyzyjnie określoną tezą dowodową jako służącą wykazaniu kwestionowanych okoliczności (wartości wynagrodzenia wykonawcy zastępczego jako rzekomo zawyżonego/niezapłaconej części wynagrodzenia pozwanego należnego mu od powoda z tytułu realizacji dwóch innych kontraktów). Brak ze strony pozwanego takowej inicjatywy dowodowej, służącej ustaleniu wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.), których Sąd nie posiadał, czyniło twierdzenia zgłoszone przez pozwanego z ostrożności procesowej – tak co do zawyżonego wynagrodzenia zastępczego wykonawcy, jak i co do faktu nieuzyskania przez pozwanego od powoda w pełnej wysokości należnego mu wynagrodzenia za zrealizowanie prac objętych dwoma zupełnie innymi kontraktami niż będącym przedmiotem sporu w niniejszej sprawie – nieudowodnionymi (art. 6 k.c.), a przez to nie zasługującymi na uwzględnienie.

Pozwany nie wykazał, że posiada względem powoda wierzytelność w tej wysokości, bo wiem z dokumentów złożonych do akt wynika, że zostały one już wcześniej potrącone przez Skarb Państwa, a pozwany nie wykazał, że nie istniały wierzytelności Skarbu Państwa potrącane już wcześniej przez powoda.

Pierwsza wierzytelność przedstawiona do potrącenia w sprzeciwie w kwocie 712575,13 (k.891) wynikała z umowy nr. (...)r. z dnia 4 listopada 2009r – Zaprojektowanie i wykonanie autostrady (...) R. –K. na odcinku R. (bez węzła) – K. na długości ok. 22 km..

Na wierzytelność tą jak wskazał pozwany składały się kwoty wynikające z faktur Vat nr. (...) z dnia 15 kwietnia 2013r. wystawionej na kwotę 585747,83 zł, faktury (...) z dnia 10 maja 2013r. wystawionej na kwotę 646870,51 złotych, faktury (...) z dnia 10 maja 2013r. wystawionej na kwotę 11884925,80 zł.

Faktury te obejmują wynagrodzenie za wykonywane prace z kontraktu na wykonanie części autostrady (...) R.- K.. Jednakże wierzytelności wynikające z faktury nr. (...) z dnia 15 kwietnia 2013r. na kwotę 585747,83 zł zostały potrącone z wierzytelnościami powoda z tytułu zwrotu 50% prowizji za udzielenie gwarancji zapłaty nr. (...)- (...) i (...)- (...) i odsetek od tej kwoty tj. łącznie kwoty 585474,83 złote oświadczeniem powoda z dnia 10 maja 2013r. (k.1137), zaś wierzytelności wynikające z faktur (...) z dnia 10 maja 2013r. na kwotę 646870,51 złotych, w części z faktury Vat (...)z dnia 10 maja 2013r. wystawionej na kwotę 11884925,80 zł zostały potrącone z wierzytelnościami Skarbu Państwa oświadczeniem z dnia 22.05.2013r. na skutek którego w całości umorzona została wierzytelność wynikająca z faktury (...)oraz w części wynikająca z faktury (...) (oświadczenie k.1381). Pozwany kwestionował skuteczność dokonanych przez powoda potrąceń, przedstawione przez niego dowody w tym z zeznań niżej omówionych świadków reprezentujących pozwanego nie pozwalają na uznanie jego twierdzeń za zasadnych, wskazywał na nienależyte wykonanie przez powoda jego zobowiązań z kontraktu przedłużające się rozpatrywanie roszczeń i nie wypłacanie należnych kwot wynagrodzenia za wykonanie kontraktu. Z twierdzeń pozwanego wynika też, że strony pozostają w głębokim i zawiłym sporze dotyczącym rozliczeń z wykonania części autostrady (...) R.- K. którego ramy zwięźle zakreślił, nie wykonując przy tym wzajemnych zobowiązań.

Kolejna wierzytelność co której w sprzeciwie zgłoszono zarzut potrącenia, w kwocie 415659, 79 złotych podstawiona do potrącenia z wierzytelnością dochodzoną pozwem (k.892) wynikała z kontraktu zawartego pomiędzy stronami „Dostosowanie (...) do parametrów Drogi Ekspresowej (...) na odcinku Al. (...) w W. – ul. (...) w M. Etap I” faktura VAT nr. (...)r. z dnia 4 kwietnia 2014r. na kwotę 3.003.931,26 złotych jednakże wierzytelność ta została potrącona przez powoda z wierzytelnością wynikającą z roszczenia regresowego Skarbu Państwa z tytułu zapłaty wynagrodzenia dla podwykonawcy na tym kontrakcie firmy (...) sp z.o.o w R. (nota księgowa k.1215 i informacja k. 1217). (...) sp z.o.o w R. wykonywała jako podwykonawca prace przy budowie autostrady. Prace które wykonał podwykonawca zostały wykonane (protokoły odbioru k.1404- 1410) co potwierdził inżynier kontraktu (k.1398 i k.1400, k. 1402) oraz przedstawiciel wykonawcy pismem z dnia 17.02.2013r. (k.1396). Pozwany nie zapłacił swojemu podwykonawcy wynagrodzenia w rezultacie czego (...) sp z.o.o w R. wystąpił do zamawiającego z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia w oparciu o art. 647 ^{( 1)} §1k.c.. przedstawiając niezapłacone faktury (k.1444-1456). Podwykonawca został zgłoszony przez wykonawcę (k. 1482 -1484). Zamawiający uznał roszczenie i zapłacił z tego tytułu podwykonawcy kwotę 980561,80 złotych (potwierdzenia realizacji wniosku o zapłatę k.1437-1442). W ocenie Sądu zostały zatem spełnione przesłanki do wypłaty wynagrodzenia przez Skarb Państwa w ramach solidarnej odpowiedzialności w oparciu o art. 647 ^{( 1)} § 1 k.c.. tym samym Skarb Państwa posiadał wierzytelność z tytułu regresu o zwrot tej kwoty od wykonawcy którą mógł potrącić. Odnośnie twierdzenia pozwanego o nieistnieniu wierzytelności (...) sp z.o.o w R. o zapłatę wynagrodzenia która zdaniem pozwanego wygasła na skutek dokonanego przez niego potrącenia kar umownych przysługujących mu wobec podwykonawcy (oświadczenie k.1219) wskazać należ, że pomiędzy (...) a wykonawcą wynikł spór wykonawca obciążył podwykonawcę karami umownymi, których zasadność była kwestionowana przez podwykonawcę wyrazem czego było zawarcie pomiędzy stronami porozumienia dnia 5 lutego 2014r. ( k.1298-1307). W ocenie Sądu pozwany nie wykazał aby przysługiwały mu roszczenia z tytułu kar umownych przysługujących mu wobec podwykonawcy potrąconych przez niego (oświadczenie k.1219), na wniosek powoda został dopuszczony dowód z zeznań świadków A. C., K. P., (k. 1985-1995), świadkowie ci pełniący funkcje zarządcze w strukturze organizacji pozwanego nakreślili tło sporu pomiędzy stronami niniejszej sprawy przedstawiając subiektywny punkt widzenia, K. P. odnośnie roszczeń regresowych Skarbu Państwa związanych w wykonaniem prac przez podwykonawcę firmę (...) potwierdził, że spółka ta wykonała prawidłowo swoje prace, zostały one odebrane przez Inżyniera ale została obciążona przez pozwanego karami umownymi z tytułu opóźnień w realizacji prac, których nie zaakceptowała, następnie doszło pomiędzy powodem a (...) do zawarcia porozumienia z dnia 5 lutego 2014r. (k.1298-1307) które rozliczało powoda z (...) odnośnie inwestycji.

W ocenie Sądu z zeznań w/w świadków w szczególności K. P. wynika, że prace prawidłowo zostały wykonane przez podwykonawcę, a spornym pomiędzy nimi było roszczenie o zapłatę kar umownych jakie miał wobec spółki (...) wykonawca, mimo to wykonawca i podwykonawca dogadali się zawierając porozumienie z dnia 5 lutego 2014r. (k.1298-1307) tym samym zdaniem Sądu nie istnieją roszczenia o zapłatę kar umownych które mógłby potrącić wykonawca z roszczeniem podwykonawcy o zapłatę wynagrodzenia. Zasadnie zatem zamawiający mając na uwadze spór pomiędzy stronami dotyczący wzajemnych rozliczeń wypłacił wynagrodzenie podwykonawcy przyjmując, że nie istniało roszczenie wykonawcy wobec podwykonawcy o zapłatę kar umownych.

Resumując odnośnie zarzutów potrącenia podniesionych w sprzeciwie Sąd doszedł do przekonania, że nie były one zasadne, a pozwany nie wykazał, że posiada wobec powoda wierzytelności które przedstawił do potrącenia.

Z uwagi na powyższe rozważania prawne i matematyczne wyliczenia powyżej dokonane Sąd Okręgowy w punkcie pierwszym wydanego wyroku z dnia 25 kwietnia 2019 roku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 186 649, 47 złotych, stanowiącą równowartość kosztów zastępczego usunięcia wad robót budowlanych stwierdzonych w czasie trwania okresu gwarancyjnego, za które odpowiedzialność ponosi pozwany.

W pozostałym zakresie, a mianowicie w zakresie kwoty 204 153, 08 złotych (390 802, 55 złotych – 186 649, 47 złotych) jako odpowiadającej kosztom usunięcia wad robót nie objętych gwarancją jakości, za które pozwany nie ponosi odpowiedzialności, powództwo podlegało oddaleniu w punkcie drugim wydanego wyroku.

Jako datę początkową naliczania odsetek od zasądzonej kwoty 186 649, 47 złotych Sąd określił dzień 1 lutego 2013 roku, mając na uwadze ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 2 stycznia 2013 roku, które powód skierował do pozwanego. W jego treści powód wyraźnie wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 390 802, 55 złotych jako równowartości poniesionych kosztów usunięcia wad robót budowlanych stwierdzonych w czasie trwania okresu gwarancyjnego. W wezwaniu tym został wyznaczony pozwanemu nieprzekraczalny termin na dokonanie zapłaty do dnia 31 stycznia 2013 roku (k. 797 – 807 tom IV i V).W konsekwencji Sąd przyjął, iż od dnia następnego, a więc od dnia 1 lutego 2013 roku, do dnia zapłaty należą się powodowi od pozwanego naliczone od kwoty 186 649, 47 złotych odsetki na mocy art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Jednocześnie z uwagi na zmianę brzmienia przepisu art. 481 § 2 k.c. z dniem 1 stycznia 2016 roku, wprowadzoną ustawą z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1803), zasądzone w punkcie pierwszym wydanego wyroku odsetki od dnia 1 stycznia 2016 roku należało określić jako „odsetki ustawowe za opóźnienie”, a za okres wcześniejszy od dnia 1 lutego 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku jako „odsetki ustawowe”.

Orzeczenie z punktu trzeciego wydanego wyroku Sąd Okręgowy oparł na treści art. 100 k.p.c., dokonując stosunkowego rozdzielenia kosztów, co było wynikiem jedynie częściowego uwzględnienia żądania pozwu, a mianowicie jedynie w zakresie kwoty 186 649, 47 złotych, a nie w pełnej dochodzonej wysokości 390 802, 55 złotych. W efekcie Sąd przyjął, iż powód wygrał proces w 48 % - ach, a przegrał go w 52 % - ach, natomiast pozwany wygrał proces w 52 % - ach, a przegrał go w 48 % - ach. W takim stosunku procentowym strony wygrały proces, a zatem każdej z nich należał się zwrot poniesionych kosztów procesu w takim procencie, w jakim proces ten został przez nią wygrany (powodowi w 48 % - ach, a pozwanemu w 52 % - ach).

W skład kosztów procesu poniesionych przez powoda wchodziły koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7 200, 00 złotych pełnionego przez radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (§ 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu), a także faktycznie wykorzystane z wpłaconych zaliczek kwoty tytułem wynagrodzenia związanego z przeprowadzonym dowodem z opinii biegłego sądowego w kwotach – 2 000, 00 złotych (k. 2031 tom XI) i 939, 31 złotych (k. 2211 w zw. z k. 2247 tom XII). Łącznie koszty procesu poniesione przez powoda wyniosły 10 139, 31 złotych. A zatem powodowi należał się od pozwanego zwrot kosztów w wysokości 4 866, 86 złotych (48 % poniesionych kosztów procesu).

W skład kosztów procesu poniesionych przez pozwanego wchodziły koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7 217, 00 złotych z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (§ 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu), faktycznie wykorzystane z wpłaconych zaliczek kwoty tytułem wynagrodzenia związanego z przeprowadzonym dowodem z opinii biegłego sądowego w kwotach – 1951, 58 (k. 2032 w zw. z k. 2054 tom XI) i 939, 31 złotych (k. 2210 w zw. z 2247 tom XII) oraz koszty wydanych zapisów nagrań w wysokości 30 złotych (k. 2030 tom XI). Łącznie koszty procesu poniesione przez pozwanego wyniosły 10 137, 89 złotych. A zatem pozwanemu należał się od powoda zwrot kosztów procesu w wysokości 5 271, 70 złotych (52 % poniesionych kosztów procesu).

Różnica dwóch w/w kwot, których zwrot należał się stronom od siebie nawzajem (5 271, 70 złotych – 4 866, 86 złotych), wyniosła 404, 83 złotych i kwotą tą Sąd w punkcie trzecim wydanego wyroku obciążył powoda względem pozwanego z tytułu stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

W niniejszej sprawie powód z mocy art. 94 ustawy z dnia 28.07.2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2018 r., poz. 300 t.j., dalej także jako UKSC) nie ma obowiązku uiszczania opłat. A zatem z uwagi na to ustawowe zwolnienie, jak również mając na uwadze fakt, iż pozwany przegrał proces w 48 % - ach, to od niego w takim wymiarze procentowym należało pobrać opłatę od pozwu, co też Sąd uczynił w punkcie czwartym wydanego wyroku. Opłata od pozwu w niniejszej sprawie wynosiła 5 % wartości przedmiotu sporu (art. 13 ust. 1 w zw. z art. 21 UKSC w zw. z art. 126 ¹ § 3 k.p.c.), a więc 19 541, 00 złotych (5 % z 390 803, 00 złotych – k. 1 tom I zarządzenie). 48 % tej opłaty sądowej dało wartość 9 379, 26 złotych i kwotę tę Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego w Warszawie (punkt 4 wyroku).

Rozstrzygnięcia z punktów – piątego i szóstego wyroku – miały oparcie w treści przepisów art. 84 UKSC, przewidujących obowiązek Sądu dokonania z urzędu zwrotu stronie wszelkich należności z tytułu wydatków (w tym z tytułu wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez biegłych, także w zakresie zaliczek na poczet tych wydatków), stanowiących różnicę pomiędzy kosztami pobranymi od strony, a kosztami należnymi. Jak podkreślono wcześniej, tytułem pisemnego uzasadnienia dokonanego stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, zarówno powód, jak i pozwany, uiścili po dwie zaliczki na poczet wynagrodzenia powołanego biegłego sądowego z zakresu budownictwa, przy czym nie wszystkie one służyły pokryciu faktycznie przyznanego biegłemu wynagrodzenia. Te zaliczki, w części której nie zostały wykorzystane, Sąd dokonał zwrotu na rzecz pozwanego w punkcie 5 wyroku (60, 69 złotych – z zaliczki k. 2210 i 8, 42 złotych – z zaliczki k. 2032), a na rzecz powoda w punkcie 6 wydanego wyroku (60, 69 złotych – z zaliczki k. 2211).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku z dnia 25 kwietnia 2019 roku (k. 2310 tom XII).