Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR del. Anna Zalewska

Protokolant:sekr. sąd. Paulina Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 stycznia 2019r. w Warszawie sprawy z powództwa A. D.

przeciwko Skarbowi Państwa — Prezesowi Sądu Okręgowego w Warszawie

o zapłatę

orzeka

I. Oddala powództwo,

II. Zasądza od powoda A. D. na rzecz Skarbu Państwa — Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5.400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu.

XXV C 2232/17

UZASADNIENIE

A. D. wniósł pozew skierowany przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie występując w nim o zasądzenie na swą rzecz kwoty 138.418,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 07 pazdziernika 2017 r. do dnia zapłaty.

Powód podał, że pismem z dnia 23.04.2013 r. złożył u Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia B. M. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi R. M.. Na tej podstawie komornik sądowy wszczął egzekucję. W dniu 5.07.2013 r. zajęto w tym celu samolot C. o nr. rej. (...). W dniu 26.08.2017 r. na terenie lotniska W. S. przeprowadzono licytację, na której samolot został sprzedany za kwotę 200.000,00 zł. Środki uzyskane w ten sposób ze sprzedaży zostały przekazane w dniu 5.09.2013 r. na rachunek depozytowy Sądu Okręgowego w Warszawie, VIII Wydział Karny Sekcja Wykonawcza. W związku z niezaspokojeniem wierzytelności w prowadzonej przez ww. komornika sądowego egzekucji należnej powodowi od R. M. pismem z dnia 12.09.2013 r. została zajęta wierzytelność przysługująca R. M. od Sądu Okręgowego w Warszawie. Zajęciu podlegała cała kwota znajdująca się w depozycie, przypadająca dłużnikowi do wypłaty, obejmowała także wypłaty przyszłe. Pismami z dnia 10.06.2015 r. oraz 13.09.2016 r. Komornik sądowy wezwał Sąd Okręgowy w Warszawie do złożenia odpowiedzi na pytanie, z jakich powodów jeszcze nie przekazano zajętej wierzytelności. Wobec braku odpowiedzi ze strony pozwanego komornik sądowy przesłał aktualizację wierzytelności. W reakcji na powyższe zostało potwierdzone, że na rachunku depozytowym znajduje się kwota 168.418,20 zł, pochodząca ze sprzedaży samolotu C.. Komornik uzyskał informację o tym, że na chwilę obecną Sąd posiada wierzytelność wobec R. M. w kwocie 37.232,01 zł. Dokładne określenie tej wierzytelności będzie możliwe wówczas, gdy uprawomocni się postanowienie w sprawie kosztów procesu, należnych od R. M.. W dniu 14.02.2017 r. Komornik sądowy zwrócił się do pozwanego o wskazanie przyczyn braku przekazania środków wywodzących się z dokonanego zajęcia wierzytelności. W tym samym dniu komornik otrzymał informację o tym, iż 08.02.2017 r. Sąd Okręgowy przekazał kwotę 138.418,20 zł na rachunek dłużnika. Pomimo szybkiego zajęcia jego rachunku nie udało się już pozyskać żadnych środków. Dłużnik zdołał ww. kwotę wypłacić i jej nie posiada. Podstawę prawną w sprawie stanowi art. 886 par. 3 w zw. z art. 902 k.p.c. Pomimo bowiem zajęcia, pozwany wypłacił pozostałą kwotę na rachunek bankowy dłużnika. Zgodnie z przytoczonymi przepisami, jeżeli adresat zajęcia wypłacił dłużnikowi wierzytelność odpowiada za poniesioną z tego tytułu szkodę. Środki znajdujące się w depozycie SO były jedynymi, z jakich wierzyciel (powód) mógłby się zaspokoić. Z tego powodu wypłata ww. środków doprowadziła do powstania po jego stronie szkody w wysokości 138.418,20 zł.

Powód wniósł o zasadzenie kosztów procesu.

Pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie pozwu nie uznał (k. 191 i następne). Zakwestionował żądanie pozwu tak co do wysokości, jak i co do zasady. Pozwany podał, że przelanie ww. kwoty nastąpiło w wykonaniu postanowienia z dnia 13.12.2016 r. w sprawie o sygn. XVIII K 426/1. Powód nie przedstawił prejudykatu swego roszczenia, niezbędnego w świetle art. 417 (1) par. 2 k.c. Nie wykazał także żadnych przesłanek aktualizujących odpowiedzialność odszkodowawczą SP- SO. Nie udowodnił bowiem, by w wyniku bezprawnego działania lub też zaniechania pozwanego doznał on szkody. Co więcej, powód nie dysponuje żadnym prejudykatem o którym mowa w art. 417(1) par. 2 k.c. Pozwany podał, że postanowieniem z dnia 26.2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XVIII Wydział Karny w sprawie karnej toczącej się pod sygn. XVIII K 426/11 orzekł w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego R. M. w zakresie dotyczącym zajętego samolotu typu C.. Postanowieniem z dnia 03.04.2013 r. zarządzono sprzedaż ww. samolotu. Tak pozyskana kwota została złożona w depozycie sądowym z uwagi na zabezpieczenie majątkowe. Następnie, 09.09.2013 r. komornik sądowy wydał postanowienie o zabezpieczeniu wierzytelności wskazujące jako tytuł zajęcia „kwoty przekazane do sprawy XVIII K 426/11”. Pismem z dnia 12.10.2016 r, SO w Warszawie poinformował komornika sądowego, że na rachunku depozytowym zdeponowano 168.418,20 zł. tytułem zabezpieczenia kar i roszczeń względem R. M.. Komornik został poinformowany o tym, że na dzień sporządzania odpowiedzi należności pozwanego wynoszą 37.232,01 zł. Jednak w chwili tej nie jest możliwe pełne określenie należnej kwoty. Postanowieniem z daty 13.12.2016 r. zabezpieczenie majątkowe zostało uchylone. Komornik sądowy zwrócił się z zapytaniem, dotyczącym braku realizacji zajęcia. Został on poinformowany, że zajęcie to było bezskuteczne z uwagi na regulację art. 291 k.p.k. Zabezpieczenie dokonane w oparciu o ten przepis prowadzi wyłącznie do zapewnienia skuteczności przyszłej egzekucji karnej i innych kosztów orzeczonych przez sąd prawomocnie, lecz wyłącznie w tej konkretnej sprawie, w której zostało ono powzięte. Uchylenie tego zabezpieczenia musi nastąpić bezzwłocznie po ustaniu przyczyn uzasadniających jego wydanie. Tym samym zarzuty powoda są bezzasadne. Pozwany wywodził także, że wniosek o wszczęcie egzekucji nie precyzował dokładnie kwoty zajęcia wskazując, iż dotyczy ono „kwot przekazanych do sprawy XVIII K 426/11”. Co więcej, w takim ujęciu tych kwestii, faktycznie skonkretyzowana wierzytelność w chwili dokonywania zajęcia nie istniała. Nie jest także jasnym, czy egzekucja skierowana wobec R. M. była bezskuteczna. Brak jest na tę okoliczność dowodów. Zakwestionowano także wysokość roszczenia.

Pozwany wniósł o zasądzenie kosztów toczącego się procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 01.04.2009 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie dokonał zabezpieczenia na mieniu podejrzanego R. M. kary grzywny, oraz przyszłych kar i roszczeń, mogących powstać w trakcie toczącego się przeciwko niemu postępowania karnego. W dniu 3.04.2013 r. SO w Warszawie, Wydział XVIII Karny postanowił zarządzić sprzedaż zajętego samolotu typu C. o znakach rejestracyjnych SP- (...) tablica znamionowa serii (...) model (...) oraz złożyć pozyskaną w wyniku powyższego kwotę na rachunek depozytowy sądu (z uwagi na powyżej opisane zabezpieczenie majątkowe). Następnie, 26.04.2013 r. Komornik sądowy zawiadomił o wszczęciu egzekucji z wniosku powoda przeciwko R. M. (2) poprzez zajęcie ruchomości, rachunku bankowego, wierzytelności, nieruchomości. W dniu 09.09.2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie B. M. dokonał zajęcia wierzytelności przysługującej A. D. przeciwko R. M. (2) na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydanego przez SO w Warszawie z dnia 17.10.2013 r. sygn. akt III Nc 94/11 o zapłatę: należność główna 265.676,71 zł, odsetki 69.359,82 zł. (wskazanie kwot należnych z tego tytułu przykładowe). W dniu 04.10.2016 r. dokonał on aktualizacji zajęcia wierzytelności wobec Sądu Okręgowego, XVIII Wydział Karny. Zajął po myśli art. 895 k.p.c. wierzytelności dłużnika należne od Sądu Okręgowego w Warszawie XVIII Karny Depozyt - jako dłużnika wierzytelności z tytułu kwot przekazanych do sprawy XVIII K 426/11 (k. 6). Pismem z dnia 12.10.2016 r. pozwany poinformował komornika sądowego o tym, że na rachunku depozytowym Sądu Okręgowego w Warszawie znajduje się kwota 168.418,20 zł. Na datę udzielenia odpowiedzi ewentualne wierzytelności względem R. M. wynikające z rozstrzygnięć sądów I i II instancji wynoszą 37.232,01 zł. Dokładne jednak określenie pełnej wierzytelności będzie możliwe dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie kosztów procesu (k. 8). Sąd Okręgowy w Warszawie XVIII K 426/11 postanowił o kosztach procesu, należnych Skarbowi Państwa od R. M.. Komornik sądowy wezwał Sąd Okręgowy w Warszawie XVIII Wydział Karny Depozyt do złożenia oświadczenia w przedmiocie wyjaśnienia, czemu nie przekazano wierzytelności we właściwym terminie W dniu 14.02.2017 r. komornik sądowy został poinformowany o tym, iż w dniu 13.12.2016 r. dokonano uchylenia zabezpieczenia majątkowego, stosowanego wobec R. M. i przekazano na jego konto kwotę 138.418,20 zł.

Komornik sądowy zaświadczył, że egzekucja prowadzona wobec dłużnika R. M. pozostaje bezskuteczna (zaświadczenie z dnia 19.07.2018 r.).

Powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty - pismem z dnia 27.09.2017 r.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dokumenty (tak urzędowe, jak i prywatne) zalegające w aktach niniejszej sprawy oraz aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego.

Dowody te są w pełni wiarygodne.

Stan faktyczny był w sprawie na datę zamknięcia rozprawy bezsporny.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego zważono, co następuje:

A. D. dochodzi w niniejszym postępowaniu od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie kwoty 138.418,20 zł., która to została – w jego ocenie – bezprawnie przekazana na konto dłużnika R. M. (2), w wyniku uchylonego postanowienia o zabezpieczeniu, dokonanego w procesie karnym. Dłużnik ten zdołał ww. kwotę wypłacić, nie dysponuje nią, zaś egzekucja należności dochodzonych na podstawie tytułu wykonawczego okazała się być bezskuteczna. W takim ujęciu stanu faktycznego, w sprawie tej w pozwie wskazano podstawę prawną dochodzonego roszczenia - art. 886 par. 3 w zw. z art. 902 k.p.c. Zgodnie z brzmieniem art. 886 par. 3 k.p.c. pracodawca, który nie zastosował się do wezwania z art. 881 i 882 k.p.c. lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia bądź złożył oświadczenie przewidziane w art. 882 niezgodne z prawdą albo dokonał wypłaty zajętej części wynagrodzenia dłużnikowi, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę. Wierzyciel w sytuacji przewidzianej przez dyspozycję przytoczonego przepisu musi wykazać związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem pracodawcy a szkodą przez niego poniesioną. Art. 902 k.p.c. przewiduje zaś że do skutków zajęcia stosuje się odpowiednio art. 885, 887, 888, a do skutków niezastosowania się do obowiązków wynikających z zajęcia – art. 886. Odpowiednie stosowanie wymienionych w art. 902 k.p.c. przepisów dotyczących egzekucji z wynagrodzenia za pracę oznacza, że przepisy te należy stosować przy pełnym uwzględnieniu charakteru, a także celu egzekucji z innych wierzytelności i egzekucji z innych praw majątkowych oraz wynikających stąd różnic w stosunku do wynagrodzenia za pracę (wyr. SA w Warszawie z 30.01.2008 r. VI ACa 365/07 nie publik.).

W sprawie tej decydujące znaczenie ma przesądzenie o tym, czy dokonane przez komornika sądowego zajęcie wierzytelności odniosło skutek prawny. Pozytywna w tej mierze konkluzja rodzi bowiem bezpośrednio odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego.

Porządkowo należy wskazać, że wbrew twierdzeniom pozwu do zajęcia samolotu C. o nr. rej. (...) doszło nie tyle w związku z egzekucją wszczętą z inicjatywy powoda, co z postanowieniem z dnia 3.04.2013 r. Sądu Okręgowego w Warszawie, Wydział XVIII Karny na podstawie którego zarządzono sprzedaż zajętego samolotu typu C. o znakach rejestracyjnych SP- (...), tablica znamionowa serii (...) model (...) oraz złożenie pozyskanej w wyniku powyższego kwoty na rachunek depozytowy sądu. Postanowienie to zostało powzięte z kolei w oparciu o uprzednie orzeczenie z dnia 01.04.2009 r., którym to Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie dokonał zabezpieczenia na mieniu podejrzanego R. M. kary grzywny, oraz przyszłych kar i roszczeń, mogących powstać w trakcie toczącego się przeciwko niemu postępowania karnego. Czynności te poprzedzały niewątpliwie dokonane w dniu 26.04.2013 r. zawiadomienie o wszczęciu przez powoda egzekucji przeciwko R. M. (2) poprzez zajęcie ruchomości, rachunku bankowego, wierzytelności, nieruchomości oraz zajęcie wierzytelności z dnia 09.09.2013 r. Z tego też powodu uzasadnioną jest konkluzja, że działania związane z licytacją samolotu zostały dokonane nie w celu zaspokojenia wierzytelności powoda, lecz zmierzały do zabezpieczenia roszczeń majątkowych istniejących i mogących się skonkretyzować w toku prowadzonego postępowania karnego, skierowanego przeciwko podejrzanemu/oskarżonemu R. M. – będącemu także dłużnikiem powoda. Celem zabezpieczenia majątkowego jest w tym przypadku zabezpieczenie na mieniu oskarżonego wykonania przyszłego orzeczenia, a mianowicie kar i środków karnych o charakterze majątkowym, które mogą zostać orzeczone w wyroku sądowym, roszczeń odszkodowawczych zasądzonych w postępowaniu karnym (tak post. SN z 3.12.2004 rr. WZ 47/04, OSNwSK 2004 Nr 1 poz. 2264), a także kosztów sądowych. Zabezpieczenie następuje na mieniu oskarżonego. Podstawę prawną dokonanego zabezpieczenia stanowił art. 291 k.p.k. Zabezpieczenie takie stanowi ważny instrument zwalczania przestępczości. Jak jednak każde zabezpieczenie ma charakter tymczasowy – jest ono ograniczone w czasie. Zabezpieczenie majątkowe można stosować od chwili wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów, względnie przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego w trybie art. 308 par. 2 k.p.k., wyłącznie do czasu uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowania jurysdykcyjne (tak np. uchwała SN z 10.05.1995 r. I KZP 10/95, OSNKW 1995 Nr 7-8, poz. 43). Granicę trwania tego środka wyznacza więc ostateczne ustalenie kary lub środka karnego bądź roszczenia lub odszkodowania przez sąd albo ostatecznie uwolnienie od nich. Niewątpliwie więc istniał w tej sprawie prawny obowiązek wydania postanowienia o uchyleniu zabezpieczenia majątkowego, co nastąpiło w dniu 13.12.2016 r. W wykonaniu ww. postanowienia dłużnikowi zwrócono należną mu kwotę, wynikającą z pomniejszenia ceny sprzedaży samolotu o kwotę należności związanych z trwającym procesem karnym – to jest 138.418,20 zł. Czyni to bezzasadnym zarzut naruszenia art. 693 (12) k.p.c. poprzez wypłatę ww. kwoty bez zezwolenia komornika sądowego. Przepis ten bowiem przewiduje, że w razie złożenia depozytu na skutek orzeczenia sądu lub innego organu, depozyt ten nie może być zwrócony dłużnikowi bez zezwolenia sądu lub innego organu, który wydał to orzeczenie, chyba że z orzeczenia wynika co innego. O depozycie w tej sprawie, obejmującym cenę pozyskaną ze sprzedaży samolotu C. postanowił Sąd Okręgowy w Warszawie, i to ten podmiot – nie zaś Komornik sądowy – władny był orzec o jego zwrocie.

Wierzytelność to prawa jednego podmiotu wierzyciela do żądania od drugiego podmiotu dłużnika świadczenia – to jest pewnego zachowania się pozytywnego lub negatywnego (działania lub zaniechania). Przy egzekucji wierzytelności zajęcie jej obejmuje tylko wierzytelność istniejącą i przysługującą dłużnikowi na podstawie określonego stosunku prawnego; egzekucję z wierzytelności powstałych później na podstawie innego stosunku prawnego – chociażby między tymi samymi stronami – można prowadzić wyłącznie na podstawie nowego zajęcia (tak wyr. SN z 19.08.1971 r. I CR 308/71 Legalis). Zajęcie wierzytelności może objąć tylko wierzytelność istniejącą, czyli konkretną, zindywidualizowaną, mającą sprecyzowaną treść. Tylko taka bowiem wierzytelność, zgodnie z art. 896 k.p.c. może być przedmiotem egzekucji. Z tego też powodu, zajęcie wierzytelności dokonane w dniu 09.09.2013 r. okazało się być bezskuteczne. Wierzytelność obejmująca zajęcie z 09.2013 r., dokonane w tej sprawie, została opisana jak wierzytelność z tytułu „kwot przekazanych do sprawy XVIII K 426/11”. W dniu 12.10.2016 r. zostało wydane postanowienie zasądzające od R. M. koszty procesu, należne Skarbowi Państwa. Od uprawomocnienia się ww. orzeczenia nastąpiło skonkretyzowanie wierzytelności należnej powodowi, co pociągało za sobą konieczność dokonania zajęcia zindywidualizowanej już wierzytelności, które jednak nie nastąpiło. Niezależnie od powyższego, pozwany miał obowiązek niezwłocznego zwrotu kwoty pozostającej w depozycie w związku z uchyleniem zabezpieczenia. W konkluzji tych rozważań, dokonane wcześniej zajęcie okazało się być nieskuteczne. Zarzut więc naruszenia praw powoda przez pozwanego nie może rodzić odpowiedzialności odszkodowawczej.

Roszczenie wywiedzione pozwem nie może więc zostać uwzględnione w oparciu o przewidzianą nim podstawę prawną.

Należy podkreślić, że do zachowania w tej mierze R. M. znajduje zastosowanie art. 300 k.k., który przewiduje że kto w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swego wierzyciela poprzez usunięcie składników majątku podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Także i inna podstawa prawna – przy ustalonym stanie faktycznym - nie pociąga za sobą możliwość przyjęcia, że żądanie pozwu jest zasadne.

Dyspozycja art. 417 k.c. przewiduje, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa (…)lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Pojęcie niezgodności z prawem nie jest tożsame z pojęciem bezprawności. Ma ono utrwalone znaczenie i rozumiane jest szeroko, jako niezgodność z przepisami prawa lub normami moralnymi lub obyczajowymi. Odpowiedzialność z tytułu zaniechania uzależniona jest od stwierdzenia niedopełnienia konkretnego obowiązku działania przez statio fisci lub statio communis tak wyrok SN z 28.04.2005 r. III CK 367/04 Biul. Sn 2005 Nr 7, poz.14). Zdaniem sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy postępowaniu pozwanego nie można postawić zarzutu niezgodności z prawem.

Podobnie w sprawie niniejszej, na co zwracał uwagę pełnomocnik powoda, nie ma zastosowania art. 417 (1) k.c., dotyczący odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez wydanie aktu normatywnego, to jest za bezprawie legislacyjne.

Mając na uwadze ww. względy, powództwo zostało oddalone.

O kosztach postępowania postanowiono zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 98 k.p.c. Zastosowanie do regulacji w tym względzie znajduje art. 99 k.p.c. w zw. z par. 2 pkt. 6 rozp. MS w sprawie opłat za czynności adwokackie.

(...)