Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Agnieszka Owczarewicz
Protokolant:	Sebastian Stulich

po rozpoznaniu 1 grudnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) z siedzibą w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.

o zapłatę

I  zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz powoda Bank (...) z siedzibą w W. kwotę 806 800,19 zł (osiemset sześć tysięcy osiemset złotych dziewiętnaście groszy) wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie liczonymi od 24 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem prawa pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do przedmiotu zastawu rejestrowego, zarejestrowanego w Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych pod nr poz. (...);

II  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III  znosi wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami.

sędzia Agnieszka Owczarewicz

XXVI GC 888/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) z siedzibą w W. ( dalej: (...) ), reprezentowany przez Bank (...) S.A. ( dalej jako: (...) ) pozwem z 25 czerwca 2018 r. ( data wpływu – k. 3) wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, że pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w restrukturyzacji z siedzibą w Ł. ma zapłacić na jego rzecz kwotę 939.607,37 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 24 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego

W uzasadnieniu powództwa wskazano, że powód zawarł z (...) umowę portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 18 kwietnia 2013 r., określającą zasady udzielania przez BGK, w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, nieodwołalnych i płatnych na pierwsze żądanie gwarancji spłaty kredytów udzielanych przez bank (...). Natomiast (...) na mocy umowy Nr (...) kredytu w rachunku bieżącym z 17 lipca 2013 r. oraz na podstawie umowy Nr (...) ustalającej ogólne zasady kredytowania z 17 lipca 2013 r., udzielił pozwanej spółce odnawialnego kredytu w kwotach i terminach określonych ostatecznie w aneksie nr (...) z 31 sierpnia 2016 r., na bieżące finansowanie działalności gospodarczej w kwocie (...) zł. Jednym z zabezpieczeń spłaty kredytu, zgodnie z § 3 ust 1 pkt e) aneksu nr (...) była gwarancja BGK w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis do kwoty (...) zł, co stanowiło 60% kwoty kredytu. Pozwana w 18 kwietnia 2016 r. wystawiła na rzecz powoda weksel własny in blanco z klauzulą „bez protestu” (wraz z deklaracją wekslową z dnia 31 sierpnia 2016 r.), stanowiący zabezpieczenie ww. gwarancji.

Z uwagi na niewywiązanie się przez pozwaną z obowiązku spłaty kredytu, BGK wykonując zobowiązanie z gwarancji, wypłacił na rzecz (...) kwotę 895.700,63 zł. Prowizja z tego tytułu wyniosła 1.575 zł. Weksel został wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową na kwotę aktualnego wówczas zadłużenia, tj. na kwotę 939.607,37 zł oraz opatrzony datą płatności na dzień 23 kwietnia 2018 r. z miejscem płatności w Banku (...) S.A. IV Oddział w W., ul. (...). W związku z powyższym, pismem z 11 kwietnia 2018 r. (...) reprezentując BGK, skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty i wykupu weksla. Wobec braku zapłaty, powództwo stało się konieczne.

Sąd uznał, że nie zachodzą podstawy do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym ani upominawczym i skierował sprawę do rozpoznawania w trybie zwykłym ( zarządzenie z dnia 10.10.2018 r. – k. 201).

Pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 14 marca 2018 r. ( data stempla pocztowego – k. 312) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od BGK na rzecz pozwanej kosztów postępowania, podnosząc w pierwszej kolejności (podobnie jak w piśmie z 5 lipca 2018 r. wniesionym przed wdaniem się w spór – k. 142-189), że wypłata gwarancji nastąpiła po terminie ważności, tj. po 30 listopada 2017 r. Tym samym powód nie był uprawniony ani do wypłaty gwarancji na rzecz (...), ani do wypełnienia weksla własnego.

Jednakże, na wypadek gdyby Sąd uznał, że BGK skutecznie wypłaciło środki na rzecz (...) z tytułu gwarancji, pozwana wskazała, że doszło do cessio legis zgodnie z art. 518 § 1 pkt 1 k.c., tj. BGK nabyła wierzytelność od (...) do wysokości dokonanej zapłaty. Tym samym pozwanej przysługują wszystkie zarzuty przeciwko BGK jak przeciwko pierwotnemu wierzycielowi ( (...)). Natomiast wierzytelność (...) dotycząca kredytu w rachunku bieżącym z 17 lipca 2013 r., była zabezpieczona zastawem na towarach pozwanej, zgodnie z umową zastawu rejestrowego z 17 lipca 2013 r. Ponadto strona pozwana wskazał, że Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie (sygn. akt X GRp 9/17) postanowieniem z 6 czerwca 2017 r. otworzył postępowanie restrukturyzacyjne w stosunku do pozwanej spółki. W ramach postępowania zawarto układ, który jest już prawomocny, zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie (sygn. akt XXIII Gz 193/18) z 13 czerwca 2018 r.

Z powyższego wynika w ocenie strony pozwanej, że wierzytelność (...) (a tym samym również wierzytelność BGK) powstała przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, przy czym nie została objęta układem, gdyż zgodnie z art. 151 ust. 2 Prawa restrukturyzacyjnego, układ nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika zastawem rejestrowym, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Skoro BGK wstąpiło w prawa (...), to może złożyć oświadczenie o przejęciu przedmiotu zastawu i w całości zaspokoić swoją wierzytelność. Natomiast na podstawie raportu z wyceny z dnia 26 października 2017 r., wartość przedmiotu zabezpieczenia prawie dwukrotnie przekracza kwotę dochodzoną w niniejszym postępowaniu.

Wobec powyższego w ocenie pozwanej, dochodzenie roszczenia w niniejszym postępowaniu jest całkowicie niezasadne i powództwo winno być oddalone w całości. Jeśli natomiast wartość zabezpieczenia (zapasów magazynowych) jest niższa niż roszenie (...) (obecnie BGK), to wierzytelność (...) (obecnie BGK), nieznajdująca pokrycia w przedmiocie zabezpieczenia jest objęta układem i tylko w tym zakresie i na zasadach określonych w przyjętym układzie może być dochodzona.

W piśmie z 21 lipca 2021 r. ( k. 481-505) pozwana zmodyfikowała swoje stanowisko procesowe wyrażona w odpowiedzi na pozew w ten sposób, że z ostrożności procesowej podniosła zarzut istnienia innego tytułu egzekucyjnego w postaci wyciągu z zatwierdzonego spisu wierzytelności w przyspieszonym postępowaniu układowym, obejmujący również rzetelność powoda na kwotę 1.250.000,00 zł. Jednocześnie na podstawie art. 355 k.p.c. pozwana wniosła o wydanie przez sąd postanowienia w przedmiocie umorzenia. Ponadto z ostrożności procesowej podniosła zarzut wygaśnięcia wierzytelność powoda ponad kwotę(...) zł, stanowiącą wartość przedmiotu zabezpieczenia objętego zastawem rejestrowym, z uwagi na wykonanie układu w stosunku do powoda w całości przez spłatę i umorzenie części wierzytelności, zgodnie z postanowieniami układu, a w przypadku wydania wyroku zasądzającego w sprawie, na podstawie art. 319 k.p.c. pozwana wniosła o zastrzeżenie prawa pozwanej do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności pozwanej do przedmiotu zastawu rejestrowego. Niezależnie od wyniku sprawy strona pozwana wniosła o obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu w całości na podstawie art. 103 § 1 k.p.c.

W toku postępowania strona pozwana podniosła również zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową, która w jej ocenie nie upoważniała BGK do dochodzenia na jego podstawie odsetek od wypłaconej na rzecz (...) gwarancji.

Powód cofnął pozew o kwotę 54285,26 zł (k.909) przyznając, że do Banku (...) S.A. wpłynęła kwota 90.475,44 zł, z czego 60 % kwoty została przekazana powodowi.

Następnie na rozprawie powód oświadczył, że w związku z umową kredytu, której dotyczy weksle powód otrzymał 115.998,62 zł (k. 946).

Po czym na rozprawie 1 grudnia 2022 roku pełnomocnik powoda cofnął oświadczenia o cofnięciu pozwu i przyznaniu faktu otrzymania kwoty 115998,62 zł, gdyż otrzymane kwoty zostały zwrócone do (...). (k.291)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Powód zawarł z (...) (jako Bankiem (...)) umowę portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 18 kwietnia 2013 r., określającą zasady udzielania przez BGK, w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, nieodwołalnych i płatnych na pierwsze żądanie gwarancji spłaty kredytów udzielanych przez bank (...). Zgodnie z § 5 ust. 8 ww. umowy, w przypadku nie wystąpienia Banku (...) do BGK z wezwaniem do zapłaty gwarancji spłaty kredytu, po upływie ważności tej gwarancji Bank (...) postępuje w wekslem sposób stosowany w Banku (...) do takich dokumentów po wygaśnięciu zobowiązania. Natomiast zgodnie z § 9 ust. 2 przedmiotowej umowy roszczenia Banku (...) z tytułu jednostkowej gwarancji spłaty kredytu mogą być zgłaszane wyłącznie w okresie ważności danej gwarancji.

Zgodnie z § 11 ust. 1 ww. umowy, z chwilą dokonania przez BGK wypłaty na rzecz Banku (...) z tytułu gwarancji spłaty kredytu, BGK staje się wierzycielem Kredytobiorcy o zwrot kwoty wypłaconej z tytułu takiej gwarancji.

Ponadto uprawnienie (...) do działania w imieniu i na rzecz BGK, w tym do wypełnienia weksla i do dochodzenia roszczeń wynikających z realizacji udzielonej gwarancji z ww. umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, a także z § 1 ust. 1 i 2 umowy o powierzenie Bankowi (...) prowadzenia działań w zakresie dochodzenia roszczeń Nr (...) z 13 listopada 2013 r. oraz w udzielonym powodowi przez Bank Gospodarstwa Krajowego pełnomocnictwie nr (...) z 23 stycznia 2014 r.

Natomiast zgodnie z § 6 ust. 6 załącznika nr 11 do aneksu nr (...) do ww. umowy pt. „Warunki uzyskania w Banku Gospodarstwa Krajowego gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis”, od dnia wypłaty gwarancji kwota to była traktowana jako zadłużenie przeterminowane, od którego naliczane były odsetki w wysokości aktualnie obowiązujących maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienia.

( umowa portfelowej linii gwarancyjnej nr (...) – k. 64-70; załącznik nr 11 – k. 346-350; pełnomocnictwo – k. 101; umowy o powierzenie Bankowi (...) prowadzenia działań w zakresie dochodzenia roszczeń Nr (...) – k. 102-104; okoliczności bezsporne)

Na podstawie umowy Nr (...) kredytu w rachunku bieżącym z 17 lipca 2013 r. oraz na podstawie umowy Nr (...) ustalającej ogólne zasady kredytowania z 17 lipca 2013 r. (...) udzielił odnawialnego kredytu w rachunku bieżącym pozwanej spółce w kwocie 2.900.000,00 zł.

Ostatecznie na mocy aneksu nr (...) z 31 sierpnia 2016 r. do ww. umowy Nr (...), (...) udzieliło pozwanej kredytu w kwocie (...) zł na bieżące finansowanie działalności gospodarczej, z terminem spłaty do dnia 31 sierpnia 2017 r. W § 3 ust. 1 strony ustaliły, że prawnym zabezpieczeniem spłaty kredytu jest:

a) zastaw rejestrowy na zapasach będących własnością Kredytobiorcy zlokalizowanych w magazynach: ul. (...) w J., ul. (...) w J., na kwotę nie mniejszą niż (...)zł wraz z przelewem praw z polisy ubezpieczeniowej (zabezpieczenie wspólne dla Kredytu i gwarancji udzielanych w ramach Umowy nr (...) o otwarcie linii gwarancji zawartej w dniu 13 lutego 2014 r. wraz z późniejszymi zmianami);

b) pełnomocnictwo do dysponowania rachunkami bankowymi Kredytobiorcy prowadzonymi w Banku;

d) weksel in blanco z wystawienia Kredytobiorcy wraz z deklaracją wekslową,

e) gwarancja spłaty Kredytu udzielona przez Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis na kwotę max. (...) zł, z terminem ważności do dnia 30 listopada 2017 r.

W § 3 ust. 4 aneksu nr (...) wskazano ostateczne warunki gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis BGK:

a)  termin ważności gwarancji: 30 listopada 2017 r.;

b)  wskaźnik procentowy gwarancji: 60%;

c)  kwota gwarancji: maksymalnie (...) zł.

Ponadto 25 sierpnia 2016 r. pozwana złożyła do powoda wniosek o udzielenie gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis, której oświadczyła, że zapoznała się z „Warunki uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis”.

( umowa nr (...) kredytu w rachunku bieżącym wraz z aneksami nr (...) – k. 38-40; aneks nr (...) – k. 52-54; umowa nr (...) ustalającej ogólne zasady kredytowania wraz z aneksami nr (...) – k. 55-63; wniosek z dnia 25.08.2016 r. – k. 327-328)

Jednocześnie 17 lipca 2013 r. (...) zawarło z pozwaną spółką celem zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielonego kredytu, umowę ustanowienia zastawu rejestrowego na rzeczach oznaczonych co do gatunku nr (...), tj. na zapasach będących własnością Kredytobiorcy zlokalizowanych w magazynach przy ul. (...) w J. i przy ul. (...) w J. (określonych zgodnie z katalogiem sposobu opisu przedmiotu zastawu), o ogólnej wartości wynoszącej nie mniej niż (...) zł, do najwyższej sumy zabezpieczenia (...) zł wraz z przelewem praw z polisy ubezpieczeniowej.

Na jej podstawie 26 lipca 2013 r. dokonano wpisu (...) jako zastawnika do Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych pod numerem pozycji rejestru (...).

Zgodnie z aneksem nr (...) do ww. umowy z 31 sierpnia 2015 r. ogólna wartość przedmiotów zastawu wynosiła nie mniej niż (...) zł, a suma zabezpieczenia maksymalnie (...) zł.

( umowa ustanowienia zastawu rejestrowego na rzeczach oznaczonych co do gatunku nr (...) wraz z aneksami – k. 281-303; odpis z rejestru zastawów nr (...) – k. 277-278)

W związku z udzieleniem przez BGK gwarancji de minimis dotyczącej umowy Nr (...) kredytu w rachunku bieżącym z 17 lipca 2013 r., pozwana wystawiła na rzecz powoda weksel własny in blanco.

Zgodnie z deklaracją wekslową z dnia 31 sierpnia 2016 r. pozwana złożyła do dyspozycji BGK weksel własny in blanco z klauzulą „bez protestu”, który BGK (albo inny uprawniony podmiot) ma prawo wypełnić w każdym czasie na sumę odpowiadającą zobowiązaniu z tytułu zrealizowanej gwarancji spłaty kredytu kwocie (...) zł na podstawie umowy nr (...) wraz z późniejszymi zmianami oraz zobowiązaniu z tytułu opłaty prowizyjnej za udzielenie gwarancji, łącznie z kosztami i opłatami związanymi z dochodzonym roszczeniem z tytułu zapłaty tej gwarancji lub z tytułu opłaty prowizyjnej od gwarancji oraz weksel ten zaopatrzyć datą i miejscem płatności według własnego uznania, przy jednoczesnym zawiadomieniu listem poleconym, który powinien być wysłany przynajmniej na 7 dni przed terminem płatności weksla na adres: (...) sp. z o.o., ul. (...), J., (...)-(...) P..

( deklaracja wekslowa – k. 72; okoliczność bezsporna)

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie (sygn. akt X GRp 9/17) postanowieniem z dnia 6 czerwca 2017 r. otworzył przyspieszone postępowanie restrukturyzacyjne w stosunku do pozwanej spółki. Następnie w ramach postępowania zawarto układ przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli 7 września 2017 r., zatwierdzony postanowieniem Sądu Rejonowego z 8 listopada 2017 r. Zgodnie z postanowieniami układu:

„Grupa 4

W stosunku do wierzycieli nie zaliczających się do pozostałych grup dłużnik proponuje:

a.  umorzenie odsetek należnych od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do dnia zapłaty;

b.  umorzenie 89% wierzytelności objętych układem;

c.  rozłożenie pozostałej kwoty wierzytelności objętych układem na 24 (dwadzieścia cztery) równe raty miesięczne, płatne do 28 dnia każdego miesiąca, począwszy od 7 (siódmego) miesiąca wykonywania układu, przy czym jako pierwszy miesiąc wykonywania układu przyjmuje się miesiąc następujący po miesiącu uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu, z zastrzeżeniem, że w przypadku istnienia zobowiązania Wierzyciela wobec Dłużnika, spłata może nastąpić w drodze wzajemnego potrącenia wierzytelności”.

Ww. postanowienie jest prawomocne, zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie (sygn. akt XXIII Gz 193/18) z dnia 13 czerwca 2018 r. Następnie Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 24 marca 2022 r. stwierdził wykonanie układu. Postanowienie uprawomocniło się z dniem 20 kwietnia 2022 r.

Wierzytelność (...) w stosunku do pozwanej w kwocie 1.496.484,13 zł została ujęta w spisie wierzytelności w przyspieszonym postępowaniu układowym jako uznana. W spisie znalazła się wzmianka o zastawie rejestrowym na zapasach. Tym samym wierzytelność (...) nie została objęta układem, w zakresie jakim była zabezpieczona ww. zastawem.

Natomiast wierzytelność wynikające z działania gwarancji w ramach portfela i linii gwarancyjnych de minimis BGK w stosunku do pozwanej w kwocie 1.250.000,00 zł została ujęta w spisie wierzytelności w przyspieszonym postępowaniu układowym jako uzależniona od warunku na podstawie art. 80 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego.

( ogłoszenie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego – k. 247; postanowienie z dnia 8 listopada 2017 r. – k. 249-252; postanowienie z dnia 13.06.2018 r. – k. 254; postanowienie z dnia 24.03 2022 r. – k. 760; wyciąg ze spisu wierzytelności – k. 334, 609)

Z uwagi na niewywiązanie się przez pozwanego z obowiązku spłaty kredytu, (...) złożyło pismem z 25 września 2017 r. wezwanie do BGK o wypłatę gwarancji, które wpłynęło do powoda 27 września 2017 r.

Dnia 22 grudnia 2017 r. BGK wypłacił na rzecz (...) kwotę 895.700,63 zł, tytułem realizacji gwarancji za zobowiązanie pozwanego. Prowizja z tego tytułu wyniosła z kolei 1.575,00 zł.

Zgodnie z wyciągiem z ksiąg BGK z dnia 27 grudnia 2017 r. zadłużenie pozwanej wynosiło 898.996,43 zł, z czego 897.275,63 zł stanowił wymagalny kapitał, a 1.720,80 zł odsetki za okres od 22 grudnia do 26 grudnia 2017 r.

( wezwanie do wypłaty gwarancji – k. 329-330; potwierdzenie przelewu – k. 80; wyciąg z ksiąg banku (...) – k. 81)

Weksel został wypełniony na kwotę 939.607,37 zł oraz opatrzony datą płatności na dzień 23 kwietnia 2018 r. i miejscem płatności w Banku (...) S.A. IV Oddział w W., ul. (...).

W związku z powyższym, pismem z 11 kwietnia 2018 r. (...), działając w imieniu i na rzecz BGK, skierował do pozwanej spółki wezwanie do zapłaty, będące jednocześnie zawiadomieniem o terminie wykupienia weksla. Pismo zostało wysłane listem poleconym z ponad 7-dniowym wyprzedzeniem przed terminem płatności. Wskazano w nim kwotę, na którą wypełniono weksel i datę jego płatności. Jako miejsce płatności, zgodnie z deklaracją wekslową, wskazano Bank (...) S.A. IV Oddział w W., ul. (...). Pismo zostało wysłane na adres siedziby pozwanego, ujawniony w KRS, tj. ul. (...) i pod tym adresem zostało odebrane.

( weksel – k. 70; wezwanie do wykupu weksla wraz z potwierdzeniem nadania i wydrukiem ze śledzenia przesyłek Poczty Polskiej – k. 95-98; okoliczności bezsporne)

Do Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych 24 lipca 2019 r. wpisano BGK jako drugiego zastawnika w rejestrze zastawów nr (...).

( odpis z rejestru zastawów nr (...) – k. 277-278)

W okresie od 28 luty 2019 r. do 28 października 2020 r. pozwana zapłaciła na rzecz BGK tytułem wykonania układu (grupa 4) - postanowienie z dnia 8 listopada 2017 r., łączną kwotę 90.475,44 zł w 22 ratach miesięcznych po 4.112,52 zł każda.

( potwierdzenia przelewów – k. 583-605)

Powołany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody z dokumentów, załączone do akt sprawy oraz opinii biegłego sądowego. Wiele okoliczności miało charakter bezsporny, w szczególności niesporny było fakty zawarcia przez pozwaną spółkę z (...) umowy Nr (...) kredytu w rachunku bieżącym z 17 lipca 2013 r., umowy Nr (...) ustalającej ogólne zasady kredytowania z 17 lipca 2013 r. oraz aneksu nr (...) z 31 sierpnia 2016 r. do ww. umowy Nr (...), na podstawie których (...) udzieliło pozwanej kredytu w rachunku bieżącym. Poza sporem było także zawarcie umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z 18 kwietnia 2013 r. pomiędzy (...) a BGK, a także ustanowienie jako zabezpieczenia spłaty kredytu Nr (...) w postaci gwarancji de minimis udzielonej przez BGK pozwanej oraz zastawu rejestrowego na rzeczach oznaczonych co do gatunku (towarach znajdujących się w magazynach pozwanej spółki). Ponadto strona pozwana nie kwestionowała ani faktu niewywiązania się z umowy kredytu Nr (...), ani wystawienia na rzecz BGK weksla. Dlatego Sąd uznał ww. fakty na podstawie art. 230 k.p.c. za przyznane.

Strony w zakresie faktów były w sporze co do zapłaty przez pozwanego kwoty 90.475,44 zł. Powód początkowo przyznał, że otrzymał kotwę 115.998,62 (k.946) a następnie cofnął przyznanie tego faktu informując sąd, że kwota ta została zwrócona do (...), jednakże nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie tego twierdzenia. Już z tej przyczyny potwierdzenia przelewów – k. 583-605 należało uznać za wiarygodne. Dodatkowo należy wskazać, że spełnienie świadczenia zgodnie z miejscem płatności wskazanym na wekslu i na nr rachunku bankowego wskazany w wezwaniu do wykupu weksla ze wskazaniem na czyją rzecz świadczenie jest przekazywane uniemożliwia dokonywanie zarachowań świadczenia odmiennie do woli dłużnika (pismo k. 914). Przekazanie zatem kwoty przez powoda na rzecz (...), nawet jeżeli miało miejsce, nie wpływa na ocenę skutku spełnienia świadczenia poprzez umorzenie wierzytelności do kwoty 90.475,44 zł.

Strony były również w sporze co do wpisania powoda do rejestru zastawów. Powód twierdził, że do tego rejestru nie jest wpisany, tymczasem z odpisu z rejestru zastawów wynika, że jest wpisany pod pozycja nr 2 jako zastawnik (k.280). Sąd nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania dokumentu urzędowego, jakim jest odpis z rejestru.

Strony także spierały się co do wartości rzeczy objętych zastawem,

Sąd dopuścił dowód z opinii ustnej biegłego sądowego T. Z., ( k. 886-889) który sporządził opinię dotyczącą ustalenia wartości towarów pozwanej spółki, będące objęte zastawem rejestrowym nr (...), wg stanu i cen na dzień 12 grudnia 2017 r. oraz wg stanu i cen na datę opinii, tj. 15 lutego 2021 r., w sprawie o sygn. akt XXVI GC 373/18 ( odpis postanowienia i opinii - k. 775-822). Biegły podtrzymał swoje wcześniejsze wnioski i stwierdził, że wartość przedmiotu zastawu przy sprzedaży komorniczej i przy sprzedaży wymuszonej na dzień 12 grudnia 2017 r. wyniosła 1.594.815,00 zł, a na dzień sporządzenia opinii 636.973,00 zł, natomiast przy przejęciu przedmiotu zastawu odpowiednio 1.993.519,00 zł i 796.216,00 zł.

W ocenie Sądu opinię biegłego w powyższym zakresie należało uznać za spójną, jasną i logiczną. Biegły odpowiedział na postawione w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu pytania w sposób wyczerpujący, w zakresie na jakim pozwalał materiał dowodowy dostarczony przez stronę pozwaną oraz przeprowadzone w 2021 r. oględziny w magazynie przy ul. (...) w J. i przy ul. (...) w J.. Z powyższych względów Sąd przyjął ustalenia poczynione przez biegłego za własne, jednocześnie mając na względzie, że wartość towarów znajdujących się w ww. magazynach stale maleje. Przeprowadzanie opinii poprzez ustalenie wartości każdej rzeczy znajdującej się w magazynie (zgodnie z żądaniem pozwanego) przy uwzględnieniu wielkości magazynu i ilości odzieży tam przechowywanej, prowadziłoby do zwielokrotnienia kosztów postępowania, co znajduje zresztą odzwierciedlenia w zaliczce żądanej przez innego biegłego w sprawie. Przyjęta metodologia oszacowania wartości ruchomości na podstawie reprezentatywnych próbek jest prawidłowa i został przez biegło wnikliwie uzasadniona w opinii ustnej.

Ponadto strona pozwana podniosła w toku postępowania, że weksle został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, ponieważ nie upoważniono w niej do dochodzenia na podstawie weksla wystawionego przez pozwaną odsetek od wypłaconej na rzecz (...) gwarancji. W tym zakresie sąd dokonał ustaleń na podstawie językowego brzmienia deklaracji wekslowej, albowiem żaden inny dowód nie został sądowi zaoferowany.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód swoje roszczenie wywodził na wystawionym przez pozwaną weksla, wskazując, że zostało on wypełniony zgodnie z deklaracją wekslową z 31 sierpnia 2016 r. Pozwana kwestionując powództwo wskazywała na fakt, że wypłata gwarancji nastąpiła po terminie ważności, a także na niezgodność wypełnienia weksla zgodnie z deklaracją wekslową, gdyż nie zawierała ona upoważniała ona do dochodzenia na jego podstawie odsetek od wypłaconej na rzecz (...) gwarancji. Ponadto pozwana podniosła zarzuty przysługujące jej przeciwko (...), wskazując, że poprzez wypłatę gwarancji doszło do wstąpienia przez BGK w prawa pierwotnego wierzyciela, a także, iż istnieje inny tytułu egzekucyjnego dotyczący roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu, w postaci wyciągu z zatwierdzonego spisu wierzytelności w przyspieszonym postępowaniu układowym. Z ostrożności procesowej strona pozwana wskazała również, że wierzytelność powoda wygasła ponad kwotę 646.973,00 zł, stanowiącą wartość przedmiotu zabezpieczenia objętego zastawem rejestrowym na dzień wydania opinii przez biegłego T. Z., z uwagi na wykonanie układu w stosunku do powoda w całości przez spłatę i umorzenie części wierzytelności, zgodnie z postanowieniami układu.

Na wstępie należy wskazać, że bezpodstawny okazał się zarzut pozwanej dotyczący wypłaty gwarancji po terminie. Zgodnie bowiem z postanowieniami umowy portfelowej (w tym biorąc pod uwagę treść § 5 ust. 8 i § 9 ust. 2 przedmiotowej umowy), podstawą żądania przez Bank (...) wypłaty gwarancji, było złożenie w terminie ważności gwarancji wezwania do wypłaty. Jak natomiast wynikało z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, przedmiotowe wezwanie zostało złożony w BGK 27 września 2017 r., tj. przed upływem terminu gwarancji.

Odnosząc się do zarzuty nieprawidłowego wyplenienia weksla w zakresie odsetek tj., niezgodnie z deklaracją wekslową (art. 10 prawa wekslowego), należy wskazać, że jak wskazuje nauka prawa nieprawidłowe uzupełnienie weksla in blanco należy rozumieć zarówno jako wypełnienie treści blankietu zgodnie z umową pozawekslową (porozumieniem), ale przez osobę do tego nieuprawnioną, jak też wypełnienie blankietu treścią niezgodnie z warunkami porozumienia lub przepisami prawa. Uzupełnienie weksla niezgodnie z umową nie czyni weksla nieważnym. W razie niezgodnego z porozumieniem wypełnienia weksla in blanco na niekorzyść dłużnika wekslowego nie powstaje po prostu zobowiązanie o treści wyrażonej w wekslu (por. L. Bagińska, M. Czarnecki, Komentarz do art. 10 prawa wekslowego, [w:] Prawo wekslowe. Komentarz, red. L. Bagińska, M. Czarnecki). Powód nieprawidłowo uzupełnił weksel, poprzez uwzględnienie w sumie wekslowej nie tylko kwoty wypłaconej na rzecz (...) gwarancji i prowizji z tego tytułu, ale również odsetek w wysokości maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienia należnych zgodnie z § 6 ust. 6 Warunków uzyskania w Banku (...) gwarancji spłaty kredytu. Deklaracja wekslowa z 31 sierpnia 2016 r. upoważniała bowiem jedynie do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zobowiązaniu z tytułu zrealizowanej gwarancji spłaty kredytu na podstawie umowy nr (...) wraz z późniejszymi zmianami oraz zobowiązaniu z tytułu opłaty prowizyjnej za udzielenie gwarancji, łącznie z kosztami i opłatami związanymi z dochodzonym roszczeniem z tytułu zapłaty tej gwarancji lub z tytułu opłaty prowizyjnej od gwarancji. Odsetki nie stanowią ani części wypłaconej gwarancji, ani prowizji lub innych opłat związanymi z dochodzonym roszczeniem. Tym samym zarzut pozwanej zasługiwał na uwzględnienie, a powództwo dotyczące odsetek podlegało oddaleniu.

Racje również miała pozwana podnosząc, że poprzez dokonanie wypłaty gwarancji na rzecz (...), powód został objęty układem w części, w której nie zostałaby się zaspokoić z zastawu rejestrowego. Zgodnie z § 11 ust. 1 umowy pomiędzy (...), z chwilą dokonania przez BGK wypłaty na rzecz Banku (...) z tytułu gwarancji spłaty kredytu, BGK staje się wierzycielem Kredytobiorcy o zwrot kwoty wypłaconej z tytułu takiej gwarancji. Bezsporne pomiędzy stronami było to, że wierzytelności (...) wobec pozwanego powstała przed otwarciem postepowania restukturyzacyjnego, zaś zapłata gwarancji nastąpiła już po jego otwarciu. Zgodnie z treścią art. 150 ust.1. pkt 1 prawa restrukturyzacyjnego układ obejmuje wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sytuację gwaranta, w kontekście brzmienia ww. przepisu, należy zrównać z sytuacją beneficjenta gwarancji. Innymi słowy, decydujące dla wykładni art. 150 prawa restrukturyzacyjnego i dla objęcia układem jest powstanie długu beneficjenta gwarancji przed otwarciem postępowanie restukturyzacyjnego, nie zaś spełnienie świadczenia z gwarancji. Przyjęcie odmiennej interpretacji podważałoby w znacznej części sens postępowania restrukturyzacyjnego, bo umożliwiałoby uniknięcia przez wierzyciela objęcia układem przez zwarcie umowy gwarancji.

Na marginesie sąd wskazuje, że podziela stanowiska reprezentowane w doktrynie (porównaj G. Tracz, Umowa gwarancji, Zakamycze 1998 r., s. 294 i n., oraz A. Koch, w: System Prawa Prywatnego, t. 8, 2011, s. 647–649.), że do gwaranta zastosowanie ma art. 518 § 1 pkt 1 k.c., zgodnie z którym osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi. Reprezentowanie w orzecznictwie stanowisko, że przepis ten nie ma zastosowania do sytuacji gwaranta ukształtował się na gruncie spłaty zadłużeń zakładów opieki zdrowotnej i zakazu zmiany wierzyciela powstałego na gruncie ustawa o działalności leczniczej (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 maja 2016 r. I CSK 371/15). W konwekcji, co do zasady w części, w której powód nie zdołałby się zabezpieczyć z zastawu rejestrowego jest objęty układem.

Niezasadny okazał się natomiast zarzut pozwanej dotyczący istnienia już tytułu wykonawczego w zakresie dochodzonego w niniejszym postępowaniu roszczenia. Zgodnie bowiem z art. 102 ust. 2 Prawa restrukturyzacyjnego, po prawomocnym zatwierdzeniu układu wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności, łącznie z wypisem prawomocnego postanowienia zatwierdzającego układ, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi oraz temu, kto udzielił zabezpieczenia wykonania układu, jeżeli został w sądzie złożony dokument stwierdzający udzielenie zabezpieczenia, a także przeciwko zobowiązanemu do dopłaty, jeżeli układ przewiduje dopłaty między wierzycielami. Po nadaniu wyciągowi z zatwierdzonego spisu wierzytelności klauzuli wykonalności zarzut, że wierzytelność objęta spisem wierzytelności nie istnieje albo że istnieje w mniejszym zakresie, dłużnik może podnieść w drodze powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na podstawie art. 102 ust. 4 Prawa restrukturyzacyjnego . Przy tym należy jednak pamiętać, że wyciąg ze spisu wierzytelności nie jest tytułem egzekucyjnym dla wierzycieli, którzy nie są wierzycielami osobistymi dłużnika (wierzyciele rzeczowi). Tacy wierzyciele nie biorą udziału w postępowaniu restrukturyzacyjnym i nie powinni być w ogóle ujęci w spisie wierzytelności (P. Zimmermann, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, wyd. 1, Warszawa 2022 rok, art. 102, nb 4). Układ nie obejmuje bowiem m.in. wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika zastawem rejestrowym. Powyższe wynika bezpośrednio z art. 151 ust. 2 Prawa restrukturyzacyjnego, w treści którego expressis verbis wskazano, że układ nie obejmuje m. in. wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika zastawem rejestrowym w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia, chyba że wierzyciel wyraził zgodę na objęcie jej układem. Zgodę na objęcie wierzytelności układem wyraża się w sposób bezwarunkowy i nieodwołalny, najpóźniej przed przystąpieniem do głosowania nad układem. Zgodnie zaś z wyciągiem ze spisu wierzytelności BGK nie wyrazili zgody na objęcie układem, a jego wierzytelność była zależna od warunku. Również (...) nie wyraził zgody na objęcie układem wierzytelności zabezpieczonej zastawem na rzeczach ruchomych do kwoty 1.496.484,13 zł ( k. 334).

Z powyższych względów oraz mając na uwadze fakt, że zarówno (...), jak i BGK przysługuje zabezpieczenie w postaci zastawu na rzeczach oznaczonych co do gatunku, to zgodnie z przytoczonym powyżej przepisem wierzytelności te nie weszły do układu z mocy prawa, w części w jakiej były zabezpieczone rzeczowo. Tym samym nie sposób uznać, że w obrocie prawnym funkcjonuje już tytuł wykonawczy dotyczący wierzytelności BGK w stosunku do pozwanej, w postaci wypisu z prawomocnego postanowienia zatwierdzającego układ, który w całości zabezpieczałby interesy powódki. Jednocześnie słusznie strona pozwana podnosiła w toku postępowania, że wierzytelność powoda może być dochodzona wyłącznie z przedmiotu zabezpieczenia, jakim jest zastaw rejestrowy nr (...).

Ponadto w ocenie Sądu strona pozwana słusznie podniosła, że w części nieznajdującej pokrycia w wartości zastawu, wierzytelność BGK została objęta układem, na zasadach jak w Grupie 4. Zgodnie z art. 151 ust. 2 Prawa restrukturyzacyjnego, w którym wskazano, że układ nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika zastawem rejestrowym w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. W części objętej układem, wierzytelność powoda została spłacona, na skutek zapłaty przez pozwaną okresie od 28 lutego 2019 r. do 28 października 2020 r. tytułem wykonania układu (grupa 4) -, łączną kwotę 90.475,44 zł w 22 ratach miesięcznych po 4.112,52 zł każda.

Jak bowiem wynika z opinii biegłego sądowego, wartość przedmiotu zastawu wynosiła w dacie sporządzenia opinii najmniej 636.973,00 zł. W tej części wierzytelność BGK istnieje i jest wymagalna, z ograniczeniem do możliwości jego dochodzenia z zastawu. Natomiast w pozostałej kwocie, tj. 260.302,63 zł (806 800,19 zł tytułem wypłaconej gwarancji wraz z prowizją w kwocie 1.575,00 zł minus wartość zastawu - 636.973,00 zł) wierzytelność została objęta układem, na zasadach jak w grupie 4, czyli 89% z niej zostało umorzone. Do zapłaty w ratach pozostała kwota 28.633,29 zł, przy czym pozwana spłaciła w ramach wykonania układu, na rzecz BGK kwotę 90.475,44 zł. Fakt podziału środków z tytułu realizacji układu przez pozwaną pomiędzy (...) a BGK jest okolicznością irrelewantną dla niniejszej sprawy. Dlatego w ocenie Sądu powodowi przysługuje wierzytelność wobec pozwanej jedynie w zakresie w jakim pozostaje ona wyłączona spod układu, z zastrzeżeniem odpowiedzialności pozwanej jedynie z przedmiotu zabezpieczenia.

Co więcej, wpłata kwoty 90.475,44 zł zaspokaja wierzytelność pozwanego objętą układem do kwoty 822 504,00 zł (przy zastosowaniu 89% umorzenia). Tym samym aby powód nie został zaspokojony z zastawu rejestrowego, zastaw ten powinien mieć wartość mniejszą niż 74.777,63 zł, a takich twierdzeń brak w przedmiotowym postępowaniu.

Jednocześnie, mając na uwadze powyższe Sąd uznał za konieczne zastosowanie w niniejszej sprawie art. 319 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości, uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności.

Dlatego Sąd uwzględnił roszczenie powoda w części, tj. w kwocie 806.800,19 zł, na która składała się kwota wypłaconej gwarancji (895.700,63 zł) wraz z prowizją (1.575,00 zł), pomniejszona o kwotę 90.475,44 zł (spłaconą przez powoda w toku postępowania na poczet roszczenia głównego). W tej części weksel wypełniony został zgodnie z porozumieniem i nie został wykupiony i rodzi odpowiedzialność wystawcy weksla za brak jego wykupienia. Zgodnie z art. 104 Pr. weksl. odpowiedzialność wystawcy wekslu własnego jest taka sama, jak akceptanta wekslu trasowanego. Wobec powyższego, sąd na podstawie art. 104 w zw. z art. 28 Pr. weksl. orzekł o obowiązku zapłaty powyższej kwoty, z zastrzeżeniem prawa pozwanej do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do przedmiotu zastawu rejestrowego, zarejestrowanego w Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych pod nr poz. (...).

Sąd uwzględnił również obowiązek zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności sumy wekslowej na podstawie art. 481 k.c., od dnia po upływie terminu wykupu weksla.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc wzajemnie koszty pomiędzy stronami. Sąd uwzględnił w przedmiotowej sprawie, pomimo tego, że powód co do zasady wygrał powództwo w znacznej części, postawę strony powodowej oraz fakt ograniczenia możliwości egzekucji w niniejszym postępowaniu jedynie do przedmiotu zastawu, który powód mógł przejąć na własność bez konieczności wszczynania procesu. Co więcej, z uwagi na brak znajomości stanu faktycznego odnośnie do wpisania powoda do rejestru zastawów i niekonsekwentne stanowisko powoda co do uzyskania częściowego spełnienia świadczenia zaistniała konieczność wyznaczenia kilku dodatkowych rozpraw, celem umożliwienia powodowi zajęcia stanowiska. Z drugiej strony pozwany nie uznał roszczenia w zakresie uwzględnionym w wyroku tylko domagał się oddalenia powództwa w całości. W konsekwencji sąd za słuszne uznał zniesienie kosztów pomiędzy stronami.

sędzia Agnieszka Owczarewicz

(...)

(...)

12/01/2023 sędzia Agnieszka Owczarewicz