Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 11 września 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Maksymilian Wesołowski

po rozpoznaniu 11.09.2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku K. S., A. S., A. R. oraz D. R.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza
w Warszawie

z 20 października 2020 roku, sygn. akt II Ns 206/16

postanawia :

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że nadać mu treść:

1.  wniosek oddalić;

2.  orzec o obowiązku zwrotu przez K. S. i A. S. w 1/2 części oraz A. R. i D. R. w ½ części na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kosztów postępowania, których wyliczenie pozostawić referendarzowi sądowemu;

3.  orzec o obowiązku zwrotu przez K. S. i A. S. w 1/2 części oraz A. R. i D. R. w ½ części na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, których wyliczenie pozostawić referendarzowi sądowemu;

II.  orzec o obowiązku zwrotu na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. przez:

1.  K. S. i A. S. 170,00 (sto siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania w instancji odwoławczej oraz 230,00 (dwieście trzydzieści) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego,

2.  A. R. i D. R. 170,00 (sto siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania w instancji odwoławczej oraz 230,00 (dwieście trzydzieści) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Sygn. akt XXVII Ca 684/24

UZASADNIENIE

Uczestnicy i żądania:

11 lutego 2016 r. wnioskodawcy A. R., D. R., K. S. i A. S. wnieśli o ustanowienie na nieruchomości - działkach nr ew. (...) i (...) położonych w M. (gm. I.) objętych księgą wieczystą (...) służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego (...) SA. w K., której treścią jest znoszenie istnienia
w przestrzeni nad jej powierzchnią napowietrznych linii elektroenergetycznych 400kV relacji M. - M. - O. oraz prawa korzystania z niej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren z odpowiednim sprzętem za jednorazowym wynagrodzeniem
w kwocie 532.008,00 zł.

W uzasadnieniu Wnioskodawcy wskazali, iż z powodu przebiegających nad nimi linii wysokiego napięcia działka nr (...) jest wyłączona z gospodarowania w obszarze 252 m ^{( 2)},
a działka nr (...) w obszarze 2.752 m ^{( 2)}.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik (...) S.A.
w K. wniósł o oddalenie wniosku, gdyż żądanie nie było zasadne tak co do zasady jak i co do wysokości dochodzonej kwoty.

Wskazał on, iż przy budowie linii których dotyczy niniejsze postępowanie jego poprzednik prawny uczynił zadość wszelkim wymogom przewidzianym ówczesnymi przepisami. Pomiędzy jego poprzednikiem prawnym oraz wnioskodawcami nawiązała się umowa użyczenia o charakterze trwałym i nieodpłatnym na podstawie art. 710 k.c. w zw. z art. 60 k.c. Umowa ta została nawiązana z uwagi na wieloletnie niekwestionowanie przez właścicieli faktu posadowienia infrastruktury przesyłowej na stanowiących ich własność nieruchomościach.

Sąd I instancji:

ORZECZENIE

Postanowieniem z 20 października 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza
w Warszawie, II Wydział Cywilny:

I.  ustanowił służebność przesyłu obciążającą nieruchomość – działki nr ew. (...) i (...) położone objęte księgą wieczystą (...), na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w K., polegającą na znoszeniu w przestrzeni nad powierzchnią działek napowietrznych linii elektroenergetycznych 400 kV relacji M. – M. – O. oraz na prawie korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń przesyłowych wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren z odpowiednim sprzętem;

II.  zasądził od uczestnika na rzecz A. R. i D. R. solidarnie kwotę 169.760,00 złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w punkcie I;

III.  zasądził od uczestnika na rzecz K. S. i A. S. solidarnie kwotę 169.760,00 złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w punkcie I;

IV.  oddalił dalej idący wniosek;

V.  ustalił, iż wydatki w sprawie, pokryte tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, ponoszą solidarnie w 18,09% A. R. i D. R., solidarnie
w 18,09% K. S. i A. S. oraz uczestnik w 63,82%;

VI.  ustalił, że pozostałe koszty poniosą solidarnie w 18,09% A. R. i D. R., solidarnie w 18,09% K. S. i A. S. oraz uczestnik w 63,82%.

Ustalenia Sądu I instancji:

Nieruchomość objęta wnioskiem stanowi w udziałach po 1/2 współwłasność małżeństw: A. R. i D. R. oraz K. S. i A. S..

Na mocy Zarządzenia nr(...)Naczelnego Dyrektora (...) z
12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa Zakład (...) stanowił jednostkę organizacyjną Zakładów (...). Jego obszar obejmował województwo (...), poza obszarem (...) W. oraz województw (...) i (...).

Na podstawie Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 1988 roku, 31 grudnia 1988 roku przedsiębiorstwo państwowe - (...) zostało podzielone i utworzono z niego m. in. Zakład (...) w W..

Na podstawie zarządzenia nr 180/Ogr/93 Ministra Przemysłu i Handlu z 9 lipca 1993 roku, 12 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w W. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia do spółki akcyjnej (...) S.A.
w W. a także przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w W. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) S.A. w W.. Zakład (...) S.A. w W. wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki Zakładu (...) w W., z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) S.A. w W..

Do spółki (...) przekazane zostały linie 400 kV M. - K., M. - R. i M. - P.. 25 października 2007 roku spółka (...) S.A. w W. zmieniła nazwę na (...) S.A. w L..

10 kwietnia 1979 roku (znak sprawy (...)) Zastępca Przewodniczącego Stołecznej Komisji Planowania zaopiniował pozytywnie proponowany przebieg linii energetycznej 400kV M. – M. – P. - G. dla trasy przebiegającej przez tereny województwa stołecznego (...).

Decyzją nr (...) z 12 czerwca 1980 roku, Zastępca Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów ustalił lokalizację linii elektroenergetycznej 400 kV na trasie M. – M. – P. - G. przez tereny województw: (...), (...), (...), (...), P., (...), (...) - wg propozycji Ministra Energetyki i Energii Atomowej. Całkowita długość linii wynosić miała 301 km. W okresie od 1975 do 1998 roku wieś M. znajdowała się
w granicach województwa (...).

30 sierpnia 1980 roku Prezydent (...) W. zatwierdził ogólny plan zagospodarowania terenu budowy linii energetycznej 400 kV M. - M. w fazie (...)pod warunkiem wypełnienia warunków podanych w załączniku do decyzji z 26 lipca 1980 roku nr (...) .

Decyzją nr (...) z 22 grudnia 1980 roku, działając na podstawie art. 35 ustawy
z 12 marca 1958 roku w zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, Naczelnik Gminy S. zezwolił Wnioskodawcy, tj. Zakładom (...) w P. na wejście
na teren w obszarze gruntów wsi W., K., Z., S., I., K. i M., położonych w gminie S., w celu budowy linii energetycznej 400 kV M. - P.. Decyzja uprawniała do dokonania prac związanych
z budową ww. linii na nieruchomościach położonych na terenie ww. wsi, których właściciele uwidocznieni byli w wykazie dołączonym do wniosku. Właścicielom gruntów przysługiwać miało natomiast odszkodowanie za dokonane zniszczenia na podstawie art. 36 ustawy
z 12 marca 1958 roku w zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

Decyzją z 23 marca 1981 roku Prezydent (...) W. zatwierdził
i udzielił plan realizacyjny w fazie (...) oraz pozwolenie na budowę linii 400 kV M. - M. na bazie zatwierdzonego planu realizacyjnego w fazie (...) decyzją Wydziału Urbanistyki i Architektury Urzędu (...) W. z 30 sierpnia 1980 roku.

Odbiór linii 400 kV na trasie P. – M. - M. odbył się 30 grudnia 1983 roku. 30 kwietnia 1984 roku dokonano odbioru technicznego elektroenergetycznej linii napowietrznej dwutorowej 400 kV M. - M. do słupa 83 od słupa 149 do słupa nr 173. Linia 400 kV P. - M. i M. - M. została przejęta na własność i do eksploatacji przez Zakłady (...).

Decyzją nr (...) z 13 maja 1991 roku Wojewoda (...) ustalił lokalizację inwestycji budowlanej o znaczeniu wojewódzkim polegającą na budowie wprowadzeń linii wysokiego napięcia do stacji 400/110 kV/ (...) Inwestycja ta objęła m. in. dwie linie 400 kV przebiegające przez Gminę S. po terenach miejscowości (...) oraz Gminy - Dzielnicy Ż. po trenach osiedla (...) i oznaczone na mapie sytuacyjnej cyframi słupów: linia „(...) linia (...)

Decyzją nr (...) z 13 października 1993 roku Wójt Gminy S. udzielił (...) S.A. pozwolenia na budowę wprowadzenia linii 400 kV do stacji 400/100 kV w M. na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych położonych we wsi M. na działkach o numerach (...) .

27 czerwca 1995 roku A. R., działając również w imieniu pozostałych współwłaścicieli działki nr (...) w M., wyraził zgodę na przeprowadzenie ponad tą działką przewodów linii elektroenergetycznej (wprowadzenia do stacji M. 400 kV). Zakład energetyczny zobowiązał się wypłacić odszkodowania za straty w zasiewach, uprawach i zbiorach wynikłe w związku z budową a także jednorazowe odszkodowanie z tytułu ograniczenia praw własności. Jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związany z projektowaniem, budową i eksploatacją obiektów przysługiwało prawo wstępu na nieruchomość.

W 1997 roku linia 400 kV M. - P., M. - M. rozcięta została
w przęśle nr 173, w wyniku czego powstały dwie odrębne linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia: 400 kV M. - O. oraz 400 kV M. - M.. Od tego momentu pracują one nieprzerwanie do chwili obecnej.

Nad działką nr (...) stanowiącą cześć położonej we wsi M. nieruchomości nr KW (...) przebiegają w poprzek (wschód- zachód) dwie napowietrzne linie energetyczne o napięciu 400 kV relacji M. - M. (przęsło 173-174; linia północna) oraz M. - O. (przęsło 271-272; linia południowa). Infrastruktura ta stanowi obecnie własność (...) S.A. z siedzibą w K..

Eksploatacja tych linii wymaga okresowego dostępu służb technicznych jej właściciela na teren, gdzie znajduje się infrastruktura, w celach konserwacji bądź usuwania awarii. Obszary niezbędne do dokonywania tych czynności (tzw. pasy technologiczne) stanowią pasy szerokości po 40 m. w obie strony od osi tych linii, w granicach wskazanych na mapie z projektem służebności przesyłu, sporządzonej przez mgr. inż. H. C. w dniu 20 czerwca 2018 roku (...) Powierzchnia niezbędna do eksploatacji linii relacji M. - M. wynosi 0,1381 ha na działce (...) a ponadto wykracza na działkę (...) w zakresie 0,0197 ha. Obszar niezbędny do korzystania przez przedsiębiorcę energetycznego z linii relacji M. - O. w zakresie zgodnym z jej przeznaczeniem zajmuje na działce (...)0,1796 ha. Odległość między osiami obu linii wynosi około 58 m., wobec czego ww. obszary eksploatacji obu linii częściowo pokrywają się. Z tego powodu pas gruntu niezbędny do obsługi linii M. - M. wynosi na działce nr (...) ha zaś na działce (...)- 0,1137 ha. Analogicznie obszar taki wynosi dla linii M. - O. na działce nr (...) ha. Granice tych obszarów wskazane zostały na mapie z projektem służebności przesyłu do celów sądowych sporządzonej przez mgr. inż. H. C. w dniu 4 września 2018 roku (...).

Pomimo porozumienia zawartego w dniu 27 czerwca 1995 roku, przedsiębiorstwo energetyczne nie wypłaciło współwłaścicielom gruntu żadnych odszkodowań. Od chwili ich oddania do użytkowania, linie wysokiego napięcia 400 kV M. - O. oraz 400 kV M. - M. były jednak nieprzerwanie eksploatowane zgodnie z przeznaczeniem, czemu nie oponowali współwłaściciele.

5 grudnia 2007 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie spółki (...) S.A. z siedzibą w W. podjęło uchwałę o udziale (...) S.A. w podziale spółki (...) S.A. z siedzibą w L. przez wydzielenie w trybie określonym w art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. w drodze przeniesienia części majątku spółki dzielonej na spółkę (...) S.A. Podział został dokonany na zasadach określonych szczegółowo w planie podziału uzgodnionym przez spółkę oraz spółkę dzieloną w dniu 30 sierpnia 2007 roku, ogłoszonym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nr 194/2007 z dnia 5 października 2007 roku pod pozycją 12425, który stanowił załącznik do niniejszej uchwały.

12 grudnia 2008 roku spółka (...) S.A. z siedzibą w W. zmieniła firmę na (...) S.A. w K., zaś 9 stycznia 2013 roku na (...) S.A. w K..

24 marca 2014 roku współwłaściciele nieruchomości (...) wystąpili do (...) S.A. w K. o zawarcie umowy odpłatnej służebności przesyłu, związanej z przeciągnięciem nad działkami (...) dwóch linii elektroenergetycznych 400 kV. Do zawarcia umowy nie doszło, albowiem spółka nie godziła się na zaproponowaną przez współwłaścicieli cenę.

Ustanowienie na części nieruchomości (...), tj. działkach o numerach (...) służebności przesyłu powoduje obniżenie ich wartości. Wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności i korzystanie z przesyłu linii energetycznych na części nieruchomości tj. działki nr (...) o powierzchni 197 m ^{( 2)} i nr (...) o powierzchni 2.688 m ^{( 2)} z obrębu M. gmina I., powiat (...), woj. (...) wynosi 339.520,00 zł.

Rozważania Sądu I instancji:

Stosownie do art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Zgodnie z art. 49 § 1 k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. W art. 305 ² § 2 k.c. wskazano, że jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Uczestnik w niniejszym postępowaniu nie wykazał tytułu prawnego uprawniającego go do korzystania z nieruchomości wnioskodawców.

Przede wszystkim, uprawnienia takiego nie statuuje decyzja nr (...) z 22 grudnia 1980 roku, wydana na podstawie art. 35 ustawy z 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogą za zezwoleniem naczelnika gminy - a w miastach prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy), zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. W art. 35 ust. 2 i 3 wskazano natomiast, że osobom upoważnionym przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo państwowe przysługuje prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją (ust. 2). Jeżeli założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń powoduje, że nieruchomość nie nadaje się do dalszego racjonalnego jej użytkowania przez właściciela na cele dotychczasowe, nieruchomość podlega wywłaszczeniu w trybie i według zasad przewidzianych w niniejszej ustawie dla wywłaszczenia nieruchomości (ust. 3). Kwalifikując skutki prawne decyzji administracyjnej, wydanej z powołaniem się na art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości z punktu widzenia uprawnień przedsiębiorcy przesyłowego, trzeba stwierdzić, że w razie nieoznaczenia w niej nieruchomości, przez które ma przebiegać urządzenie wymienione w art. 49 § 1 k.c. oraz zakresu, w jakim przedsiębiorca może korzystać z tej nieruchomości, decyzja taka nie stanowi dla przedsiębiorcy skutecznego tytułu prawnego, pozwalającego na korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2019 roku, sygn. akt V ACa 1580/17). W sprawie niniejszej w decyzji nr (...) z dnia 22 grudnia 1980 roku działka wnioskodawców nie została w żaden sposób zindywidualizowana. Nie może ona zatem stanowić dla uczestnika uprawnienia dla korzystania z działki wnioskodawców w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu.

Tytuł do korzystania z nieruchomości wnioskodawców przez uczestnika nie wynika również z zawartej miedzy nimi per facta concludentia umowy użyczenia, charakteryzującej się dodatkowo ciągłością i trwałością. Sąd wskazał, iż w wyroku z 23 maja 2019 roku (sygn. akt II CSK 159/18), Sąd Najwyższy zanegował prezentowane we wcześniejszych orzeczeniach stanowisko dotyczące możliwości konstruowania tzw. zobowiązania realnego. Brak jest podstawy prawnej do konstruowania tzw. zobowiązania realnego, skoro nie przewiduje takiej możliwości żaden przepis prawa. Możliwe jest natomiast korzystanie z cudzej nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe dzięki tytułowi prawnemu czysto obligacyjnemu (np. mającemu podstawę w umowie użyczenia czy umowie zbliżonej do użyczenia).

Między wnioskodawcami a przedsiębiorstwem przesyłowym faktycznie doszło do zawarcia umowy użyczenia lub umowy do niej zbliżonej. Do jej zawarcia doszło perfacta concludentia.

Stosownie do art. 710 k.c. przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

O tym, że wnioskodawcy wyrazili zgodę na używanie nieruchomości świadczy m. in. porozumienie z dnia 27 czerwca 1995 roku. Wprawdzie jego treść nie wskazuje wprost na umowę użyczenia, jednakże w świetle pozostałych okoliczności sprawy przemawia ono za tym, że ostatecznie wnioskodawcy zezwolili przedsiębiorcy przesyłowemu na bezpłatne używanie nieruchomości.

W aktach sprawy, wbrew treści pisemnego porozumienia, brak było dowodów na to, aby współwłaściciele otrzymali od uczestnika lub jego poprzedników prawych jakiekolwiek odszkodowanie lub wynagrodzenie. Jednocześnie żadna ze stron nie wskazywała na to, aby przed 2014 roku wnioskodawcy negowali uprawnienia uczestnika do korzystania z nieruchomości lub przeszkadzali w ich wykonywaniu.

Od dnia oddania linii do maksymalnie dnia wystąpienia przez wnioskodawców
o ustanowienie służebności przesyłu, przedsiębiorca energetyczny nieodpłatnie korzystał z nieruchomości wnioskodawców, który to stan był przez nich akceptowany. Świadczy to o zawarciu a następnie obowiązywaniu między nimi umowy użyczenia lub umowy do niej zbliżonej.

W obecnym stanie prawnym brak przesłanek do wnioskowania, że nawiązany umownie stosunek regulujący możliwość korzystania z nieruchomości wnioskodawców w zakresie pozostawania na niej urządzeń przesyłowych cechuje się nierozwiązywalnością, zwłaszcza dlatego, że stanowisko takie prowadziłoby w istocie do skonstruowania nieprzewidzianej przepisami prawa instytucji obligacji realnej. Oznacza to zatem, że stosunek taki może ulec zakończeniu na skutek wypowiedzenia przez jedną ze stron. Wypowiedzenie stanowi jednostronną czynność prawną o charakterze prawokształtującym. W przypadku dotarcia do drugiej strony stosunku zobowiązaniowego prowadzi do zniesienia tego stosunku ze skutkiem prawnym na przyszłość. Uczestnik korzystał bez zakłóceń z nieruchomości wnioskodawców najwyżej do marca 2014 roku, tj. do momentu, kiedy wystąpili oni do niego z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu. W korespondencji uczestnika kierowanej do wnioskodawców na etapie przedsądowym nie kwestionował on ich żądania co do zasady - nie zgadzał się jedynie z wysokością proponowanego przez nich wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Wszystkie te okoliczności świadczą zdaniem sądu I instancji o tym, że umowa użyczenia jaka wiązała strony została przez wnioskodawców wypowiedziana. W świetle faktu, iż w korespondencji przedsądowej uczestnik nie wskazuje na to aby miała ona obowiązywać, fakt ten ma zdaniem Sądu charakter oczywisty.

Implikuje to stwierdzenie, iż umowa użyczenia jaka wiązała wnioskodawców z uczestnikiem została rozwiązana i obecnie korzysta on z nieruchomości bez podstawy prawnej.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek o ustanowienie służebności. Jednorazowe wynagrodzenie ustalił na podstawie opinii E. W..

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z 520 § 2 k.p.c.

Apelacja uczestnika:

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł uczestnik, zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

1)  przepisu art. 710 k.c. w zw. z art. 65 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 70 ust. 1 i 2 w zw. z art. 73 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami
i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.), poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pomiędzy Wnioskodawcami
a poprzednikiem prawnym Uczestnika, doszło o zawarcia umowy użyczenia
o charakterze wypowiadalnym, w sytuacji, gdy wynikająca z regulacji wywłaszczeniowych podstawa prawna zawarcia umowy z 27.06.1995 r. (ustalenie Nr 159), jak również jej treść i okoliczności podpisania wskazują, że zawarta umowa użyczenia ma charakter terminowy, tj. została zawarta na czas technicznej używalności urządzeń elektroenergetycznych i jako taka nie może zostać wypowiedziana przed upływem terminu oznaczonego przyszłym zdarzeniem pewnym;

2)  przepisu art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ² § 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że służebność przesyłu objęta wnioskiem Wnioskodawców jest konieczna dla Uczestnika, w sytuacji, gdy Uczestnik legitymuje się tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości Wnioskodawców w postaci terminowej umowy użyczenia zawartej na czas technicznej używalności urządzeń elektroenergetycznych;

3)  przepisu art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ² § 2 k.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności ustalone na podstawie stanu i przeznaczenia nieruchomości z daty innej niż prawna lokalizacja linii (decyzja z dnia 13.05.1991 r.) jest „odpowiednie", w sytuacji, gdy ustalenie ww. wynagrodzenia według stanu przeznaczenia nieruchomości z 2019 r. prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia Wnioskodawców;

4)  przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia w treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia:

a.  przyczyn uznania za wiarygodne zaprzeczeń Wnioskodawców dotyczących twierdzeń Uczestnika o wypłaconym im odszkodowaniu;

b.  przyczyn uznania za niewiarygodne zeznań świadka Z. W. w zakresie w jakim świadek zeznał, że Wnioskodawcom zostało wypłacone odszkodowanie na podstawie Ustalenia Nr 159 oraz (...) dot. stacji 400/110 kV M. wraz z wykazem wypłaconych odszkodowań;

c.  przyczyn uznania za wiarygodną opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego E. W.;

2)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów nie mającej waloru wszechstronnego rozważania wszystkich okoliczności sprawy oraz wbrew zasadom doświadczenia życiowego poprzez ustalenie, że Wnioskodawcom nie zostało wypłacone odszkodowanie wskazane w wykazie stanowiącym załącznik do Informacji dot. stacji 400/110 kV M., w sytuacji, gdy ww. dokumenty zawierały szereg informacji wskazujących na prowadzenie w latach 90-tych XX w. szczegółowych rozliczeń z wszystkimi właścicielami nieruchomości, co uwiarygadnia wartość dowodową tych dokumentów, która to wartość została potwierdzona zeznaniami świadka Z. W., a samo zaprzeczenie Wnioskodawców zainteresowanych uzyskaniem jak najwyższego wynagrodzenia w sprawie nie powinno mieć charakteru przesądzającego przy dokonywanej ocenie dowodów;

3)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów niemającej waloru wszechstronnego rozważania wszystkich okoliczności sprawy oraz wbrew zasadom doświadczenia życiowego oraz zasadom logiki i przyjęcie, że opinia rzeczoznawcy majątkowego E. W. jest wiarygodna (rzetelna i fachowa), w sytuacji, gdy Uczestnik wykazał, że jest ona sprzeczna z konkretnymi zapisami Krajowego Standardu Wyceny Specjalistycznej;

4)  przepisu art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełaniającej w sytuacji, gdy wniosek ten nie zmierzał do przedłużenia postępowania, lecz miał na celu wyjaśnienie zarzutu sprzeczności dotychczasowej opinii biegłego rzeczoznawcy z zapisami Krajowego Standardu Wyceny Specjalistycznej.

Mając na uwadze zarzuty wskazane w pkt 6 i 7 uczestnik wniósł o uzupełnienie postępowania dowodowego poprzez zlecenie opracowania opinii uzupełniającej (lub dowodu z opinii innego biegłego), w której biegły rzeczoznawca majątkowy uwzględni: (a) przeznaczenie nieruchomości w dacie prawnej lokalizacji linii (pkt 4.7. KSWS) oraz przeznaczenie w dacie wybudowania urządzeń (pkt 5.4 KSWS), tj. wyliczy wynagrodzenie jak dla działki rolnej, (b) fakt wypłaty w 1995 r. na rzecz właściciela odszkodowania za pogorszenie stanu nieruchomości - zgodnie z treścią ustaleń Nr 159 z dnia 27.06.1995 r. (pkt 5.3. KSWS), celem uniknięcie podwójnej restytucji szkody.

Mając na względzie powyższe zarzuty, uczestnik wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu w całości oraz zasądzenie od Wnioskodawców na rzecz Uczestnika kosztów postępowania za I i II instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temuż Sądowi rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego.

Odpowiedź wnioskodawców na apelację:

W odpowiedzi na apelację, Wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji Uczestnika
w całości, oddalenie na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wniosku dowodowego Uczestnika o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego rzeczoznawcy majątkowego, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Ponadto wnieśli o zasądzenie od Uczestnika na rzecz Wnioskodawców kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd II instancji (orzeczenie uchylone):

Postanowieniem z 26 maja 2021 roku Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację uczestnika.

Sąd II instancji podzielił ustalenia i rozważania Sądu I instancji, w tym co do okoliczności, iż wnioskodawców i uczestnika łączyła umowa użyczenia na mocy, której uczestnik korzystał z nieruchomości wnioskodawców w zakresie niezbędnym do wybudowania i eksploatacji napowietrznej linii energetycznej, że umowa ta mogła być w każdym czasie wypowiedziana przez wnioskodawców co nastąpiło w 2014 r. przez co uczestnik utracił tytuł do korzystania z nieruchomości.

Skarga kasacyjna:

Uczestnik zaskarżył postanowienie Sądu Okręgowego skargą kasacyjną podnosząc zarzuty naruszenia prawa materialnego jak w apelacji.

Sąd Najwyższy:

Postanowieniem z 16 listopada 2023 r., sygn. akt II GSKP 1790/22 Sąd Najwyższy, uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy uznał za zasadny zarzut skargi kasacyjnej, naruszenia przepisu art. 710 k.c. w zw. z art. 65 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 70 ust. 1 i 2 w zw. z art. 73 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pomiędzy Wnioskodawcami a poprzednikiem prawnym Uczestnika, doszło o zawarcia umowy użyczenia o charakterze wypowiadalnym, w sytuacji, gdy wynikająca z regulacji wywłaszczeniowych podstawa prawna zawarcia umowy z 27.06.1995 r., jak również jej treść i okoliczności podpisania wskazują, że zawarta umowa użyczenia ma charakter terminowy, tj. została zawarta na czas technicznej używalności urządzeń elektroenergetycznych i jako taka nie może zostać wypowiedziana przed upływem terminu oznaczonego przyszłym zdarzeniem pewnym.

Sąd Najwyższy w oparciu o ustalenia dokonane przez sądy obu instancji, uznał, iż pomiędzy wnioskodawcami i uczestnikiem, w skutek zgody wnioskodawców, nawiązany został stosunek prawny na gruncie art. 70 ust. 1 u.g.g. o charakterze trwałym, polegający na ograniczeniu wykonywania prawa własności na rzecz osób i jednostek zobowiązanych do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją ww. przewodów i urządzeń. Ograniczenie to jest równoznaczne z przyznaniem tym podmiotom możliwości ingerencji wobec nieruchomości bez jej obciążenia prawem rzeczowym, jednak ze skutkiem analogicznym do wynikającego z ustanowienia służebności gruntowej biernej (art. 285 § 1 k.c.).

Sąd II instancji:

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wywiedziona przez uczestnika okazała się zasadna.

Na mocy art. 398 ²⁰ k.p.c. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawą dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji
i przyjmuje za własne. W zasadzie, ustalenia te, z wyjątkiem faktu wypłacenia odszkodowania, nie były kwestionowane przez uczestników, w tym wnioskodawców. Ustalenia te legły też u podstaw rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego.

Wskazując za sądem I instancji:

Decyzją nr (...) z 13 maja 1991 roku Wojewoda (...) ustalił lokalizację inwestycji budowlanej o znaczeniu wojewódzkim polegającą na budowie wprowadzeń linii wysokiego napięcia do stacji 400/110 kV/ (...) Inwestycja ta objęła m. in. dwie linie 400 kV przebiegające przez Gminę S. po terenach miejscowości (...) oraz Gminy - Dzielnicy Ż. po trenach osiedla (...) i oznaczone na mapie sytuacyjnej cyframi słupów: linia (...)-173-174-175, linia (...)- 271-272-273

Decyzją nr (...) z 13 października 1993 roku Wójt Gminy S. udzielił (...) S.A. pozwolenia na budowę wprowadzenia linii 400 kV do stacji 400/100 kV w M. na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych położonych we wsi M. w tym na przedmiotowej działce nr ew. 65.

27 czerwca 1995 roku A. R., działając również w imieniu pozostałych współwłaścicieli działki nr (...) w M., wyraził zgodę na przeprowadzenie ponad tą działką przewodów linii elektroenergetycznej (wprowadzenia do stacji M. 400 kV). Zakład energetyczny zobowiązał się wypłacić odszkodowania za straty w zasiewach, uprawach i zbiorach wynikłe w związku z budową a także jednorazowe odszkodowanie z tytułu ograniczenia praw własności. Jednostkom i osobom zobowiązanym do wykonywania czynności związany z projektowaniem, budową i eksploatacją obiektów przysługiwało prawo wstępu na nieruchomość.

Nad przedmiotową działką nr (...) przebiegają w poprzek (wschód- zachód) dwie napowietrzne linie energetyczne o napięciu 400 kV relacji M. - M. (przęsło 173-174; linia północna) oraz M. - O. (przęsło 271-272; linia południowa). Infrastruktura ta stanowi obecnie własność (...) S.A.
z siedzibą w K..

Podzielając ocenę prawną dokonana przez Sąd Najwyższy w ww. postanowieniu i będąc nią związanym na mocy art. 398 ²⁰ k.p.c., należało przyjąć, iż w świetle art. 70 ust. 1 u.g.g. zgoda właścicieli, objętej wnioskiem nieruchomości, z 1995 r. miała ten skutek, iż ograniczyli oni wykonywanie prawa własności nieruchomości, w zakresie będącego tego ograniczenia lustrzanym odbiciem uprawnienia, podmiotu lub jednostki zobowiązanej do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją ww. przewodów i urządzeń. Ograniczenie to jest równoznaczne z przyznaniem tym podmiotom możliwości ingerencji wobec nieruchomości bez jej obciążenia prawem rzeczowym, jednak ze skutkiem analogicznym do wynikającego z ustanowienia służebności gruntowej biernej (art. 285 § 1 k.c.).

Zgodnie z art. 70 ust. 1 u.g.g. zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomościach, zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń technicznych łączności i sygnalizacji, a także innych podziemnych lub nadziemnych urządzeń technicznych niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, wymaga zezwolenia rejonowego organu rządowej administracji ogólnej. Wydanie zezwolenia powinno być poprzedzone negocjacjami z właścicielem nieruchomości o uzyskanie zgody na wykonanie wymienionych prac.

Ostatnie zdanie ww. przepisu stanowi, że przed wydaniem zezwolenia przez rejonowy organ rządowej administracji ogólnej powinny toczyć się negocjacje z właścicielem (współwłaścicielami) danej nieruchomości w celu uzyskania zgody na wykonanie określonych prac. W istocie chodzi zatem o właściwe, prawne zakwalifikowanie tej zgody, zakładając - jak w niniejszej sprawie - że została ona wyrażona. Od razu należy zwrócić uwagę, że przywołany powyżej przepis musi być wykładany łącznie z pozostałymi uregulowaniami ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Wobec tego w myśl art. 73 u.g.g. zezwolenia, o których mowa w art. 70 ust. 1, art. 71 ust. 1 i art. 72, mogą być udzielone tylko wówczas, gdy właściciel nie wyraża zgody na działanie określone w tych przepisach. Oznacza to, że ustawodawca przewidział rozwiązanie, w którym na pierwszy plan wysuwa się zgoda właścicieli. Dopiero w przypadku jej braku wydawane jest zezwolenie w formie decyzji administracyjnej. Już zatem z analizy tej wynika, że etap administracyjny załatwienia sprawy powinien być poprzedzony typowymi rozwiązaniami cywilistycznymi. Następnie, w poszczególnych paragrafach art. 74 u.g.g. zawarto uregulowania dotyczące należnego właścicielowi odszkodowania, w tym wskazano podmioty zobowiązane do jego wypłacenia, procedurę ustalania jego wysokości oraz jego zakres.

Sąd a quo przyjął, że w wyniku wyrażenia przez współwłaścicieli zgody, o której stanowi art. 70 ust. 1 u.g.g., doszło do zawarcia umowy użyczenia. Należy zatem przypomnieć, że w myśl art. 710 k.c. przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Koncepcja powstania takiego stosunku prawnego jest nieuprawniona co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, nie ma w okolicznościach sprawy skonkretyzowania drugiej strony umowy użyczenia, tj. biorącego. W art. 70 ust. 1 u.g.g. mowa jest tylko o stronie przedmiotowej (zakładanie i przeprowadzanie). Z kolei z art. 70 ust. 2 u.g.g. wynika, że właściciel nieruchomości ma obowiązek udostępnienia terenu osobom i jednostkom zobowiązanym do wykonania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń, o których mowa w ust. 1. Nie powinno być sporne, że wskazane osoby i jednostki nie są stronami umowy użyczenia, ponieważ zobowiązane są tylko do wykonywania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją przewodów i urządzeń. Po drugie zaś, umowa użyczenia zakłada bezpłatność używania oddanej w tym celu rzeczy. Tymczasem art. 74 u.g.g. wprost przewiduje odszkodowanie dla właściciela.

Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną uczestnika uznał, że podobnie nieuprawnione jest sięganie do innych konstrukcji stosunków umownych, w szczególności
w postaci najmu i dzierżawy. Brakuje tu chociażby podstawowych elementów przedmiotowo istotnych w postaci czynszu bądź alternatywnego świadczenia wskazanego np. w art. 708 k.c.

Nawet gdyby teoretycznie założyć, że strony skonstruowałyby którąś ze wskazanych powyżej umów, to jej treść i cel sprzeciwiałyby się właściwości (naturze) stosunku, ponieważ - jak słusznie podkreślił to Sąd drugiej instancji, powołując się na poglądy judykatury - żaden stosunek zobowiązaniowy nie może wiązać stron wieczyście, zaś norma ją wyrażającą ma charakter bezwzględnie wiążący. Tymczasem wybudowanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń technicznych łączności i sygnalizacji, a także innych podziemnych lub nadziemnych urządzeń technicznych niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, na ogół ma charakter trwały. Dopuszczenie zatem - jak przyjął to Sąd a quo - możliwości wypowiadania tych umów doprowadziłoby do sytuacji patowej, sprzecznej z naturą wykreowanego stosunku. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że w niniejszej sprawie po wypowiedzeniu umowy powstała teoretyczna możliwość domagania się ustanowienia służebności przesyłu. Jednakże instytucja ta została wprowadzona dopiero w 2008 r. W chwili gdy współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości wyrażali zgodę (1995 r.), konstrukcja ta nie była znana. Zatem może pojawić się pytanie, jak wyglądałaby sytuacja, gdyby umowa została wypowiedziana przed wprowadzeniem do porządku prawnego służebności przesyłu.

Podsumowując dotychczasowe rozważania, należy jednoznacznie uznać, że konstruowanie w oparciu o zgodę z art. 70 ust. 1 u.g.g. dwustronnego stosunku obligacyjnego nie odpowiada jego naturze, charakteryzującej się trwałością.

Wskazując za Sądem Najwyższym:

Wyrażenie zgody przez właściciela należy uznać za oświadczenie jego woli. Idąc dalej, należy stwierdzić, że jest to jednostronne oświadczenie woli.

Wnioskodawcy dysponują najsilniejszym, znanym cywilistyce, prawem podmiotowym - prawem własności. W nauce prawa powszechnie definiuje się prawo podmiotowe jako pewną sytuację prawną wyznaczoną podmiotom przez obowiązujące normy i chroniącą prawnie uznane interesy tych podmiotów.

Podobnie powszechnie przyjmuje się w doktrynie, że swoistym elementem prawa podmiotowego jest uprawnienie. Jest to pewien wycinek (emanacja, przejaw) prawa podmiotowego, bardzo często wystarczający do rozstrzygnięcia danego sporu cywilnoprawnego, bez konieczności sięgania do pełnej, złożonej konstrukcji danego prawa podmiotowego. W innym miejscu wskazano w literaturze przedmiotu, że funkcjonalnie powiązane ze sobą zbiory wolności, uprawnień i kompetencji tworzą prawa podmiotowe.

W klasycznej nauce prawa wyróżnia się uprawnienia w postaci: roszczeń, praw kształtujących i zarzutów. W innym miejscu wyróżniono następujące uprawnienia: bezpośrednie, roszczenia, uprawnienia kształtujące, uprawnienia do żądania ukształtowania stosunku prawnego, a także zarzuty. Od razu należy podkreślić, że nie powinno być sporne, iż wskazane katalogi uprawnień nie mają charakteru zamkniętego. Kolejne postacie uprawnień mogą wynikać z podjętej analizy treści złożonego prawa podmiotowego.

Niewątpliwie w przypadku prawa podmiotowego własności podstawowych,
a jednocześnie najbardziej dla niego charakterystycznych uprawnień należy poszukiwać w art. 140 k.c. Jednym z tych uprawnień jest możność rozporządzania rzeczą, najbliższe swoją konstrukcją wymienionemu powyżej uprawnieniu bezpośredniemu. Zgodnie z powszechną definicją "czynnością prawną rozporządzenia - albo krótko, rozporządzeniem - jest taka czynność prawna, której celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego". Dodaje się, że do rozporządzania (ius disponendi) zalicza się uprawnienie do wyzbycia się własności rzeczy oraz uprawnienie do jej obciążenia. Wyzbycie się własności rzeczy może nastąpić w drodze przeniesienia własności (art. 155 i nast.k.c.) czy też porzucenia rzeczy ruchomej (art. 180 k.c.). Z kolei przez obciążenie w węższym znaczeniu rozumie się ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, zaś w szerszym znaczeniu ograniczenie prawa własności w drodze czynności prawnej o skutku wyłącznie obligacyjnym, na przykład zawarcie umowy najmu, dzierżawy. Uprawnienie do rozporządzania rzeczą obejmuje również możliwość zadysponowania swoją własnością na wypadek śmierci (zob. art. 941 k.c.).

W związku z powyższym nie powinno być wątpliwości, że w granicach uprawnienia do rozporządzania rzeczą mieści się również dokonanie samoograniczenia przysługującego prawa (w istocie obciążenia rzeczy) na rzecz innych podmiotów w postaci jednostronnej czynności prawnej zarówno trwale, jak i czasowo.

Wskazana konstrukcja prawna pozwala zarówno na zachowanie czystości norm bezwzględnie wiążących (zawartych w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości), uwzględnienie cywilnoprawnego charakteru etapu poprzedzającego wydanie ewentualnej decyzji administracyjnej zezwalającej na zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomościach określonych instalacji, przewodów i urządzeń, jak i uwzględnienie charakteru i treści konkretnej zgody - jak w niniejszej sprawie - która poza wzmianką o odszkodowaniu stanowi w istocie jednostronne oświadczenie woli.

W rezultacie zgoda właściciela nieruchomości, o której mowa w art. 70 ust. 1 u.g.g., jest oświadczeniem woli skutkującym ograniczeniem trwałym wykonywania jego własności na rzecz osób i jednostek zobowiązanych do wykonania czynności związanych z eksploatacją i konserwacją ww. przewodów i urządzeń. Ograniczenie to jest równoznaczne z przyznaniem tym podmiotom możliwości ingerencji wobec nieruchomości bez jej obciążenia ograniczonym prawem rzeczowym, jednak ze skutkiem analogicznym do wynikającego z ustanowienia służebności gruntowej biernej (art. 285 § 1 k.c.).

Podsumowując:

Uczestnik, w oparciu o zgodę współwłaścicieli nieruchomości z 1995 r. jest uprawniony do korzystania z nieruchomości wnioskodawców w zakresie eksploatacji napowietrznej linii energetycznej przebiegającej nad nieruchomością. Zgoda ta nie może być cofnięta a uprawnienie uczestnika trwa do czasu istnienia przedmiotowej linii energetycznej.

Wobec powyższego, wnioskodawcy nie mogli żądać w oparciu o art. 305 ² 2 k.c. ustanowienia służebności przesyła jako niezbędnej do eksploatacji linii energetycznej uczestnika.

W tych okolicznościach ocena pozostałych zarzutów była bezprzedmiotowa, gdyż uwzględnienie zarzutu błędnego zastosowania art. 710 k.c., art. 70 u.g.g. i art. 305 ² 2 k.c. przesądzała o treści rozstrzygnięcia.

Z tego względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

O kosztach postępowania zarówno przed Sądem Rejonowym jak i w instancji odwoławczej oraz przed Sądem Najwyższym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. , zgodnie z którym jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. W niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości, że interesy wnioskodawców oraz uczestnika są sprzeczne.

Wobec uwzględnienia apelacji uczestnika, wnioskodawcy zostali obciążeni obowiązkiem zwrotu poniesionych przez uczestnika kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, a rozliczenie tych kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu w myśl art. 108 § 1 k.p.c.

Również na tej zasadzie wnioskodawcy zostali obciążeni kosztami postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika profesjonalnego w postępowaniu apelacyjnym została ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, obejmującym kwotę 240 zł (50% kwoty 480 zł), oraz opłatę od apelacji 100 zł. Natomiast wysokość wynagrodzenia pełnomocnika profesjonalnego w postępowaniu kasacyjnym ustalono na podstawie §10 ust. 4 pkt 2 w zw. z § 5 pkt. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.