Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Renata Drozd-Sweklej
Protokolant:	Sekretarz sądowy Mikołaj Perz

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2025r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w K. (G.)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 10 kwietnia 2024 r., sygn. akt II C 1742/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. (G.) kwotę 917 (dziewięćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

2.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w K. (G.) kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienie się wyroku do dnia zapłaty, w tym kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 1877/24

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego stosuje się art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli Sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez pozwanego podlegała uwzględnieniu, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia.

W przekonaniu Sądu Okręgowego, z uwagi na twierdzenia oraz argumentację podnoszoną przez obie strony postępowania, jako zasadniczy problem w niniejszej sprawie wyróżnić należało kwestię, czy przedstawiony przez powoda dokument, zatytułowany jako „Potwierdzenie rezerwacji”, może zostać uznany za rezerwację, w rozumieniu tego pojęcia wynikającym z definicji ujętej w art. 2 pkt g rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej: „Rozporządzenie”). Dopiero bowiem dysponowanie tego rodzaju dokumentem potwierdzającym, którego znaczenie prawne wynika z zastosowania przepisów Rozporządzenia, pozwala zgodnie z art. 3 ust. 2 tego aktu stosować jego normy w konkretnej sprawie, a co za tym idzie – nabyć prawo do odszkodowania przez określonego pasażera. W przekonaniu Sądu odwoławczego, Sąd I instancji w sposób chybiony zastosował powyższe przepisy, pomijając kluczową okoliczność, iż lot objęty zapewnieniem organizatora usług turystycznych względem poprzednika prawnego powoda, w ogóle nie stanowił połączenia zaplanowanego przez realizującego lot pozwanego.

W wyjaśnieniu powyższego wskazać należy, że jak wynika z art. 3 ust. 2 Rozporządzenia, ust. 1 tego przepisu, a więc normę określającą zakres podmiotowy pasażerów, względem których akt ten w ogóle ma zastosowanie, stosuje się pod warunkiem, że pasażerowie ci przede wszystkim posiadają rezerwację na dany lot. Jak wyjaśnia zaś art. 2 pkt g Rozporządzenia, „rezerwacja” oznacza fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek.

W niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy odnosząc się do zawartej przez poprzednika prawnego powoda umowy o udział w imprezie turystycznej, powołał się na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wydane w dniu 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20. W rozstrzygnięciu tym TSUE wskazał bowiem, że pasażer posiada „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu przepisu art. art. 3 ust. 2 lit. a) Rozporządzenia, jeżeli organizator wycieczek przekazuje temu pasażerowi, z którym jest związany umową, „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g tego rozporządzenia, który zawiera przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numeru lotu, nawet jeżeli ten organizator wycieczek nie otrzymał od danego przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu i przylotu dotyczących tego lotu (pkt 51 wyroku). Dodatkowo wskazano, że „artykuł 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w rozumieniu tego przepisu w odniesieniu do danego pasażera, gdy ów pasażer zawarł umowę z organizatorem wycieczek na konkretny lot obsługiwany przez tego przewoźnika lotniczego, przy czym przewoźnik lotniczy nie potwierdził rozkładu godzin lotu ani organizator wycieczek nie dokonał rezerwacji dla tego pasażera u owego przewoźnika lotniczego” (pkt 62 wyroku).

W przekonaniu Sądu Okręgowego, pomimo tak zakreślonej przez Trybunał tezy, przedłożony w niniejszej sprawie dokument wskazujący na określone dane lotu pasażera, nie wpisywał się w ramy wyznaczone przez Rozporządzenie dla standardów „rezerwacji”, nie tworząc w stanie faktycznym sprawy stanu odwołania lotu, oraz nie skutkując powstaniem po stronie podróżnego roszczenia o zapłatę należnego z tego tytułu odszkodowania.

Należy bowiem wyjaśnić, iż w istocie obowiązujące przepisy prawa zastrzegają po stronie organizatora usług turystycznych pewien margines dopuszczalności przedstawiania informacji o zaplanowanym w ramach wycieczki locie w sposób niedefinitywny lub przybliżony. Zauważyć bowiem należy, że chociażby treść przepisu art. 42 ust. 11 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, nakazująca organizatorowi przekazanie na rzecz klienta określonych dokumentów i informacji, posługuje się pojęciem „planowanych” czasu przyjazdu oraz godzin wyjazdu, co prowadzi do wniosku o zachowaniu uzasadnionym okolicznościami jedynie przybliżonym charakterze. Powyższe uprawnienie aktualne na gruncie przepisów o usługach turystycznych, nie może jednak zostać w sposób pełny przeniesione na grunt Rozporządzenia, skutkując każdorazowym uznaniem informacji przedstawionych przez organizatora jako rezerwacja lotu, bez względu na treść tych informacji oraz zakres, w jakim pokrywają się one z istniejącym planem funkcjonowania przedsiębiorstwa przewoźnika lotniczego. W związku bowiem z tym, że celem ochrony interesów pasażerów, ustawodawca unijny zasadniczo zrównał potwierdzenie zobowiązania do wykonania lotu przedstawione przez organizatora usług turystycznych, z tym przedstawianym przez linie lotnicze, istota pojęcia „rezerwacja” prowadzi do uznania, że objęty nią przewóz osób musi charakteryzować się zasadniczym elementem pewności realizacji. Determinacja wypełniania tego stopnia pewności należeć będzie każdorazowo do sądu rozpatrującego konkretny przypadek lotu pasażerskiego. W przywołanym wcześniej orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości wskazano: „należy jednak zauważyć, w szczególności w ramach sytuacji rozpatrywanej w sprawie C‑188/20, że zgłoszenie to wyraźnie wskazuje tymczasowy charakter informacji o godzinach lotów. W tych okolicznościach do tego sądu należy ustalenie, czy wspomniane zgłoszenia stanowią rzeczywiście przyjętą i zarejestrowaną rezerwację w rozumieniu owego art. 2 lit. g).”

W przekonaniu Sądu Okręgowego zapewnienie tego, iż informacja przekazywana przez biuro podróży stanowić może skuteczną z punktu widzenia uprawnień pasażera rezerwację konkretnego lotu, wyklucza przyjęcie, że zasłaniając się wyłącznie tymczasowością lub przybliżonym charakterem informacji, organizator turystyki mógłby posłużyć się danymi o przewozie w sposób dowolny, powołując się na połączenie nieistniejące. Nie należy bowiem tracić z pola widzenia, iż tego rodzaju organizator nie wykonuje w ramach własnej działalności przewozu lotniczego, lecz jest jedynie zleceniobiorcą w nabywaniu uprawnień do przelotu na rzecz pasażera, często niepowiązanym jakimkolwiek stosunkiem stałej lub jednorazowej współpracy gospodarczej z przewoźnikiem lotniczym. W takiej sytuacji nawet dążenie do zapewnienia określonego standardu ochrony konsumenckiej nie uzasadnia przerzucenia na przewoźnika lotniczego tak daleko posuniętej odpowiedzialności, iż w jego gestii spoczywałaby konieczność realizacji lotu, zagwarantowanego przez podmiot trzeci, bez uwzględnienia aktualnych okoliczności funkcjonowania linii lotniczej. Za wypaczenie pojęcia rezerwacji lotu w ramach oświadczenia organizatora turystyki uznać należałoby więc sytuację, w której biuro podróży w sposób dowolny oznacza termin, a nawet trasę lotu, które następnie bez względu na obsługiwanie takiego połącznia, wykonać zobowiązany byłby przewoźnik, pod rygorem potraktowania lotu jako odwołany i konieczności wypłaty odszkodowania na rzecz klientów biura podróży. Zaznaczyć należy więc, że w zakresie potwierdzania rezerwacji na dany lot, organizator turystyki występuje w charakterze podmiotu nie planującego takie połączenie, lecz jedynie przekazującego informację o nim, zaciągającego zobowiązanie do nabycia na rzecz pasażera uprawnień do odbycia lotu. Rezerwacja ze strony biura podróży nie stanowi wyrazu planowania siatki połączeń na rzecz podmiotu trzeciego, lecz jest „innym dowodem”, przyrzeczenia przewozu tego pasażera określonym lotem. Biorąc zaś pod uwagę, że to nie biuro podróży faktycznie wykonuje przelot, nie dziwi postawione przez TSUE wymaganie, by lot ten był zidentyfikowany poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numeru lotu, przez co rozumieć należy jedynie przekazanie informacji udostępnionych przez przewoźnika lotniczego, nawet jeżeli nie zostały one jeszcze przez niego ostatecznie potwierdzone.

W świetle powyższego nie budzi więc wątpliwości, że chociaż dla skutecznego dokonania rezerwacji nie jest konieczne potwierdzenie siatki połączeń przez przewoźnika lotniczego, to niewątpliwie wyłącznie na jej podstawie opierać mogą się informacje przekazywane przez biuro podróży jego klientowi. Nie można bowiem twierdzić, że w okolicznościach trójstronnych relacji między pasażerem, biurem i przewoźnikiem, od tego ostatniego wymagane byłoby potwierdzanie informacji, które zwyczajnie nie istnieją lub nie pochodzą od niego. Odnosząc powyższe do stanu niniejszej sprawy wskazać należy, że rezerwacja dokonana przez biuro podróży obsługujące poprzednika prawnego powoda nie może być uznana za skuteczną w świetle przepisów Rozporządzenia, gdyż odwołuje się do lotu, jakiego pozwany nie oferował w swojej siatce połączeń. W istocie dokument przedłożony przez powoda wskazuje na określony numer lotu jednak jak wynika z informacji przedstawionych przez pozwanego, połączenie takie w ogóle nie było realizowane w dniu 23 czerwca 2022 r. Okoliczność ta, a więc wskazująca, że określony lot nie istnieje, stanowi okoliczność negatywną, a więc przerzucającą ciężar dowodu na stronę powodową, która dążąc do wykazania, że w istocie dany, lot został odwołany powinna była przedstawić na tę okoliczność określone dowody, wskazujące chociażby w jakich okolicznościach doszło do zmiany jej planu podróży z lotu (...) na lot (...) i czy było to skutkiem zmian dokonanych przez samego pozwanego. Taka inicjatywa dowodowa nie została jednak podjęta, wobec czego nie sposób twierdzić, by powód skutecznie zanegował oświadczenie pozwanego, iż lot o wskazanych, identyfikujących go parametrach, nie występował w siatce połączeń na dany dzień. W takich okolicznościach nie sposób również na podstawie stanu sprawy przyjąć, że stan odwołania lotu wynika z zastosowania przepisów Rozporządzenia. Konkluzja ta byłaby bowiem możliwa jedynie w przypadku, gdyby zmiana połączenia była efektem przesunięć dokonanych przez samego pozwanego (w takim bowiem stanie faktycznym zapadło przywołane wcześniej orzeczenie TSUE z 21 grudnia 2021 r.), nie zaś wadliwego wskazania przez biuro podróży danych lotu, powodujących, że jego informacja nie stanowi skutecznej rezerwacji połączenia, gdyż nie jest przyrzeczeniem przewozu pasażera w identyfikowalnym oraz istniejącym połączeniu lotniczym. Informacja ta nie wiąże więc Sądu w przyjęciu, że fakt nieodbycia tego lotu, prowadzi do uznania o jego odwołaniu lub opóźnieniu, gdyż irracjonalne byłoby twierdzenie, że takie przymioty przypisać można połączeniu, które nie było w ogóle planowane do wykonania. Z tego też względu pozwany nie może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w stosunku do poprzednika prawnego powoda, gdyż ten w momencie wystawienia na jego rzecz „Potwierdzenia rezerwacji” z dnia 6 kwietnia 2022 r., w istocie nie zawarł z organizatorem turystyki umowy dotyczącej konkretnego lotu obsługiwanego przez tego przewoźnika lotniczego. Brak rezerwacji skutkuje zaś tym, że w odniesieniu do lotu (...), poprzednik prawny powoda w ogóle nie korzysta z ochrony regulowanej przepisami Rozporządzenia. Takie uprawnienia nabył on dopiero w dniu wystawienia na jego rzecz biletów na prawidłowo oznaczony lot (...), który jednak w żadnej mierze nie pozostawał funkcjonalnie powiązany z nieistniejącym połączniem, na które powoływała się strona powodowa, oraz który odbył się zgodnie z planowanym rozkładem lotów, nie rodząc po stronie pasażera prawa do odszkodowania.

Reasumując powyższe, Sąd Okręgowy doszedł w niniejszej sprawie do przekonania, że poprzednik prawny powoda nie może zostać uznany za pasażera jakiegokolwiek odwołanego lotu obsługiwanego przez pozwanego przewoźnika, zaś sam dokument w zatytułowany „Potwierdzenie rezerwacji” z 6 kwietnia 2022 r. w istocie nie wypełnia definicja „rezerwacji” wynikającej z przepisów Rozporządzenia oraz orzecznictw TSUE. Z tego względu roszczenie powództwa w niniejszej sprawie nie znajdowało materialnoprawnej podstawy jego zasadności.

Z tego względu Sąd odwoławczy w punkcie 1. uzasadnianego wyroku orzekł o zmianie zaskarżonego rozstrzygnięcia, poprzez oddalenie stanowiącego przedmiot sprawy powództwa. W związku ze zmianą wyroku Sądu Rejonowego w zakresie głównego przedmiotu sporu, zmianie podlegała również zasada rozstrzygnięcia o rozliczeniu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego pomiędzy stronami postępowania. Ostatecznie bowiem to pozwanego uznać należało za wygrywającego sprawę w całości, a co za tym idzie zasądzić na jego rzecz od powoda zwrot całości poniesionych w instancji kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika procesowego w stawce 900 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, oraz opłata skarbowa od złożonego pełnomocnictwa, w wysokości 17 zł.

O kosztach postępowania przed Sądem II instancji orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., uznając stronę skarżącą za wygrywającą postępowania apelacyjnej w całości. Na wymiar zasądzonych kosztów złożyła się opłata od apelacji w kwocie 200 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika procesowego w stawce 450 zł, ustalonej na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. O odsetkach od zasądzonych kosztów orzeczono z urzędu na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.