Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 14 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny - Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędziowie:

Piotr Wojtysiak Joanna Karczewska (spr.) Iwona Grzegorzewska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 kwietnia 2021 r.

sprawy o wpis w Księdze Wieczystej nr (...) i zamknięcie ksiąg wieczystych

(...), (...), (...), (...), (...), (...)

z wniosku Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...)

z udziałem (...) W., M. R. (1), D. R. (1) oraz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

na skutek apelacji uczestników M. R. (1) i D. R. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 10 maja 2009 r. Dz. Kw. (...)

oddala apelację

SSO Iwona Grzegorzewska SSO Piotr Wojtysiak SSO Joanna Karczewska

ZARZĄDZENIE

1. przysługuje skarga kasacyjna.

2. doręczy odpis postanowienia wnioskodawcy (z pouczeniem), pełnomocnikowi uczestników M. R. i D. R. oraz (...) sp. z (...). (z pouczeniem).

Sygn. akt XXVII Ca 1903/19

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 28 sierpnia 2018 r., zarejestrowanym pod numerem Dz. Kw. (...), złożonym za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, Komisja do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) wystąpiła z żądaniem wpisu w dziale II księgi wieczystej (...) prawa własności na rzecz (...) W., z jednoczesnym zamknięciem ksiąg wieczystych prowadzonych dla lokali wymienionych w decyzji Komisji z dnia 2 sierpnia 2018 r., sygn. akt (...) (lokale nr (...)) – art. 40 ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości (...), wydanych z naruszeniem prawa.

Postanowieniem z dnia 24 października 2018 r. referendarz sądowy oddalił wniosek Komisji (k. 433)

Na przedmiotowe oddalenie wniosku Komisja złożyła w dniu 09 listopada 2018 r. skargę. Jednocześnie do skarg zostało dołączone postanowienie Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) z dnia 16 października 2018 r. sygn. Akt (...) o sprostowaniu oczywistej omyłki w punkcie 1b oraz 3b sentencji decyzji Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) nr (...) z dnia 02 sierpnia 2018 r. poprzez zastąpienie wskazanego w sentencji ww. decyzji numeru księgi wieczystej dla lokalu numer (...), tj. numeru (...), numerem (...) oraz sprostowaniu błędu pisarskiego w punkcie 1d oraz 3d sentencji ww. decyzji poprzez dodanie do numeru księgi wieczystej dla lokalu numer (...) tj. numeru (...), znaku łamania i następującej po nim cyfry 5, tak żeby pkt 1d oraz 3d sentencji ww. decyzji zawierał pełny numer księgi wieczystej dla ww. lokalu, tj. (...).

Postanowieniem z dnia 10 maja 2019 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie uwzględnił wniosek z dnia 28 sierpnia 2018 roku w całości, dokonując zmian w księdze wieczystej, zgodnie z wnioskiem.

Apelację od postanowienia Sądu Rejonowego wnieśli uczestnicy M. R. (1) i D. R. (1), zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie art. 626 ⁸ k.p.c. w związku z art. 233 k.p.c. mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy poprzez błędne zbadanie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania w niniejszej sprawie, w wyniku czego przekroczona została granica swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego skutkująca błędnym przyjęciem, że decyzja Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) nr (...) z dnia 2 sierpnia 2018 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności w części decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 23 listopada 2012 r. nr (...) oraz decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 25 marca 2014 r. nr (...) mogła stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej nr (...) prawa własności na rzecz (...) W., pomimo nie spełnionych warunków formalnych do dokonania wpisu prawa własności oraz przerwanie zasady ciągłości wpisów (zasady wpisu uprzedniego), a w konsekwencji zamknięcie ksiąg wieczystych dla 6 wyodrębnionych lokali, tj. lokali oznaczonych numerami: 14, 15, 17, 19, 20, 23;

2.  naruszenie art. 626 ⁹ k.p.c. w związku z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości (...), wydanych z naruszeniem prawa (Dz. U. z 2018 r., poz. 431 ze zm.), dalej jako Ustawa, mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy poprzez uznanie, że wniosek Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) (k. 391 i następne akt) zasługiwał na uwzględnienie, podczas gdy decyzja Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) nr (...) z dnia 2 sierpnia 2018 r. została wydana w przedmiocie stwierdzenia nieważności wyżej wskazanych decyzji Prezydenta (...) W., a nie w przedmiocie uchylenia tych decyzji, ponadto po wydaniu decyzji przez Prezydenta (...) W. na mocy uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości przy ul. (...) w W. z dnia 16 marca 2018 r., a następnie aktu notarialnego z dnia 27 marca 2018 r. nastąpiła zmiana udziałów nieruchomości wspólnej oraz ustanowienie odrębnej własności wyżej wymienionych 6 lokali, a nadto lokalu o numerze (...) – co prowadzi do konkluzji, że treść decyzji nr (...) oraz kolejnych czynności prawnych nie wypełnia dyspozycji art. 40 ust. 1 Ustawy.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku Komisji

Do spraw reprywatyzacji (...) w całości.

Odpowiedź na apelację wniosła Komisja do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) wnosząc o utrzymanie w mocy wpisu dokonanego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w dniu 10 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestników M. R. (1) i D. R. (1) nie zasługuje na uwzględnienie, a podniesione w niej zarzuty nie mogą skutkować zmianą bądź uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że sąd wieczystoksięgowy zbadał czy podstawą wpisu w niniejszej sprawie może stanowić ostateczna decyzja Komisji z dnia 02 sierpnia 2018 r. sygn. akt (...), sprostowana postanowieniem z dnia 16 października 2018 r., stwierdzająca nieważność decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 23 listopada 2012 r. nr (...) oraz decyzji Prezydenta (...) W. z dnia 25 marca 2014 r. nr (...), w zakresie udziału wynoszącego łącznie (...) w prawie użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego, którego użytkownikami wieczystymi są M. R. (1) i D. R. (1) oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., o łącznej powierzchni wynoszącej 618 m ^{( 2)}, oznaczonego jako działki ewidencyjne nr (...) w obrębie (...), uregulowanego w księdze wieczystej (...), położonego w W. przy ul. (...) wraz z prawem odrębnej własności lokalu nr: (...) (objętego KW nr (...)), (...) (objętego KW nr (...)), (...) (objętego KW nr (...)), (...) (objętego KW nr (...)), (...) (objętego KW nr (...)), (...) (objętego KW nr (...)), (...) w udziale ½ (objętego KW nr (...)). Sprostowanie oczywistej omyłki przez Komisję sprawia, że decyzja będąca podstawą wpisu nie zawiera już usterek, na które zwrócił uwagę referendarz sądowy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 24 października 2018 r., a Sąd Rejonowy rozpoznając w dniu 10 maja 2019 r. wskutek skargi na orzeczenie referendarza sądowego na nowo sprawę uwzględniał sprostowaną treść decyzji Komisji (art. 398 ^{( 22)} par. 3 i 5 kpc).

Po przeanalizowaniu treści księgi wieczystej KW (...), treści wniosku Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...) z dnia 28 sierpnia 2018 r. o wpis w tej księdze prawa własności na rzecz (...) W. z jednoczesnym zamknięciem ksiąg wieczystych prowadzonych dla lokali wymienionych w decyzji komisji z dnia 02 sierpnia 2018 r. (...) (lokale nr: (...)), treści ostatecznej decyzji Komisji z dnia 02 sierpnia 2018 r. Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że wpis został dokonany prawidłowo, zgodnie z nakazem wynikającym z przepisu prawa powszechnie obowiązującej ustawy, tj. art. 40 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 09 marca 2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości (...) wydanych z naruszeniem prawa (Dz.U. z 2017 r., poz. 718 ze zm, dalej ustawa).

Jak wynika z art. 40 ust. 1 ustawy, decyzja, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 2,3 lub 3a oraz ust.3, stanowi podstawę wykreślenia w księdze wieczystej wpisu dokonanego w oparciu o m. in. uchyloną decyzję reprywatyzacyjną lub na podstawie aktu notarialnego sporządzonego z uwzględnieniem tejże uchylonej decyzji reprywatyzacyjnej albo dokonanych po tym wpisie wpisów użytkowania wieczystego lub własności nieruchomości oraz stanowi podstawę wpisania jako właściciela odpowiednio (...) W. albo Skarbu Państwa. Przywołany przepis stosuje się do wpisu dokonanego na mocy aktu notarialnego stwarzającego uprawnienia dla osoby fizycznej lub zwalniającego ją z obowiązków (art. 40 ust. 2).

Przepis art. 40 ust. 1 zawiera odesłanie do art. 29 ust. 1 pkt 3a ustawy, zgodnie z którym w wyniku postępowania rozpoznawczego Komisja wydaje decyzję, w której stwierdza nieważność decyzji reprywatyzacyjnej lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 156 kodeksu postępowania administracyjnego lub w przepisach szczególnych.

Z literalnej wykładni przywołanych przepisów wynika zatem niewątpliwie, że podstawę wykreślenia w księdze wieczystej wpisu i wpisanie jako właściciela odpowiednio (...) W. albo Skarbu Państwa, stanowi nie tylko decyzja Komisji uchylająca decyzję reprywatyzacją, ale poprzez odesłanie do art. 29 ust. 1 pkt 3a ustawy, taka podstawę stanowi także decyzja Komisji stwierdzająca nieważność decyzji reprywatyzacyjnej z powodów wskazanych w art. 156 kpa. Tym samym akt stwierdzający nieważność decyzji reprywatyzacyjnej niesie tożsame konsekwencje, co akt uchylający decyzję reprywatyzacyjną.

Do podobnych wniosków można dojść, stosując również wykładnię systemową, funkcjonalną i celowościową. Zgodnie z tym tokiem rozumowania pojęcie uchylonych decyzji administracyjnych obejmuje także decyzje, co do których stwierdzona została nieważność. Pojęcie „uchylony” w semantycznym brzmieniu zawiera bowiem określenie: nieważny, anulowany, skasowany, zniesiony, cofnięty, odwołany. Także oczywisty cel ustawy, brany pod uwagę przy wykładni celowościowej wskazuje, iż nie ma żadnego uzasadnienia dla tezy, iż decyzja Komisji o stwierdzeniu nieważności decyzji administracyjnej, w odróżnieniu od decyzji uchylającej taką decyzję, nie stanowi podstawy dokonania wpisu w księdze wieczystej.

W rozpoznawanej sprawie wydanie przez Komisję decyzji stwierdzającej nieważność decyzji reprywatyzacyjnych nastąpiło na podstawie art. 156 par. 1 pkt 3 kpa (k. 412 v – uzasadnienie decyzji). Tym samym, decyzja Komisji z dnia 02 sierpnia 2018 r. mogła stanowić podstawę wpisu w księdze wieczystej nr (...) oraz zamknięcia ksiąg wieczystych dla 6 wyodrębnionych lokalu tj. lokali nr (...). Wobec powyższego zarzut apelujących, iż Sąd Rejonowy przeprowadził nieprawidłową ocenę dowodów załączonych do wniosku, był chybiony.

Niezasadny jest także nadmieniony w końcowej części uzasadnienia apelacji zarzut nieobjęcia żądaniem wniosku wykreślenia wszystkich wpisów dotyczących danej nieruchomości lokalowej w prowadzonej dla niej księdze wieczystej, a także księdze wieczystej budynku, z której wyodrębniony został lokal. Zgodnie z art. 129 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz. U. 2016. Poz. 312) zamknięcia ksiąg wieczystych dokonuje się w przypadku: 1) całkowitego przeniesienia nieruchomości do innej księgi wieczystej; 2) gdy jej prowadzenie stało się bezprzedmiotowe; 3) gdy wynika to z orzeczenia sądu; 4) gdy przepisy odrębne tak stanowią. Prowadzenie księgi wieczystej jest bezprzedmiotowe, gdy odpada cel jej prowadzenia polegający na ustaleniu stanu prawnego nieruchomości. W doktrynie podkreśla się, że czynność zamknięcia księgi wieczystej nie ma charakteru samoistnego, ma ona wtórny charakter w stosunku do określonych dyspozycji w odniesieniu do księgi wieczystej, w tym prawomocnych rozstrzygnięć. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym zamknięcie księgi wieczystej jest również uznawane za czynność techniczną, o czym jednoznacznie stanowi par. 130 rozporządzenia. W ocenie Sądu Okręgowego zamknięcie ksiąg lokalowych było czynnością nierozerwalnie związaną z wykonaniem wniosku, który został skierowany do księgi macierzystej KW (...). Uwzględnienie zaś tego wniosku i wpisanie prawa własności (...) W. powodowało, że dalsze prowadzenie ksiąg lokalowych stało się bezprzedmiotowe.

Nie zmienia oceny fakt, iż w przedmiotowych księgach lokalowych były ujawnione hipoteki przymusowe na rzecz Komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości (...), a wnioskodawca (Komisja) nie złożył odrębnego żądania wykreślenia wpisów w dziale IV poszczególnych ksiąg wieczystych. Uwzględnienie przez sąd wieczystoksięgowy wniosku Komisji zmierzającego do wpisania własności na rzecz (...) W. lub Skarbu Państwa realizuje wolę ustawodawcy, polegającą na przywróceniu stanu prawnego nieruchomości sprzed reprywatyzacji, zatem utrzymywanie hipotek na księgach lokalowych jest całkowicie poza celem przyjętych rozwiązań i nie może stać na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku. Nie można też pomijać faktu, iż apelujący uczestnicy M. i D. R. (1), obciążeni hipotekami przymusowymi, nie posiadają interesu prawnego w formułowaniu zarzutu dotyczącego dalszego utrzymania tychże zabezpieczeń, skoro sam wierzyciel nie kwestionuje skutku polegającego na braku ujawnienia hipotek w księdze macierzystej nieruchomości.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że w stosunku do współwłaściciela lokali, których księgi zostały zamknięte, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa uprawomocniło się na skutek braku wywiedzenia środka odwoławczego.

W ocenie Sądu Okręgowego bezzasadny jest także zarzut rozbieżności pomiędzy wysokością udziału oznaczonego w decyzji (...), a wysokością zsumowanych udziałów w prawie użytkowania wieczystego związanych z nieruchomościami lokalowymi objętymi wnioskiem o zamknięcie ksiąg wieczystych. Decyzja (...) stwierdza bowiem nieważność decyzji reprywatyzacyjnej w zakresie udziału wynoszącego łącznie (...) w odniesieniu do sześciu lokali wyodrębnionych (stanowiących na datę wydania decyzji współwłasność małżonków R. i spółki (...)) i udziału ½ w siódmym lokalu (stanowiącym współwłasność małżonków R. i R. D.). Natomiast wniosek wieczystoksięgowy dotyczy zamknięcia sześciu ksiąg wieczystych, z którymi związany jest łącznie udział mniejszy wynoszący (...). Skoro wniosek wieczystoksięgowy nie dotyczy wszystkich lokali, o których mowa w decyzji Komisji, a jedynie części z nich, to w takim układzie nie może być mowy o orzekaniu przez Sąd poza granicami wniosku.

Skuteczność zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. zależy od wykazania przez apelującego niekonsekwencji w rozumowaniu, kojarzeniu faktów i wyciąganiu z nich wniosków, a więc naruszenia uznanych zasad oceny dowodów i prawniczej argumentacji. Potencjalnie możliwa odmienna ocena zebranych dowodów, jeżeli skarżący nie wykazał, na czym polega wadliwość rozumowania Sądu dokonującego innej oceny, sama w sobie nie może prowadzić do zakwestionowania ustaleń Sądu I instancji. Zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w niniejszej sprawie nie zasługuje na aprobatę, albowiem ocena stanu sprawy dokonana przez skarżących nie wpływa w żadnej mierze na zmianę rozstrzygnięcia.

Nie doszło więc również do naruszenia art. 626 ⁸ k.p.c., zgodnie z którym sąd wieczystoksięgowy uprawniony jest do badania wyłącznie formy i treści dokumentów dołączonych do wniosku (§ 2). W postępowaniu wieczystoksięgowym nie podlega zatem badaniu ważność decyzji administracyjnej stanowiącej podstawę wpisu, ani też ważność czy skuteczność umów. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przypadek, w którym decyzja byłaby w sposób oczywisty nieważna. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5 czerwca 2003 r. (sygn. akt II CKN 194/01), dotyczy to wyłącznie przypadków, gdy decyzja została wydana przez organ oczywiście niewłaściwy, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej albo z oczywistym naruszeniem administracyjnego prawa materialnego i przepisów k.p.a.

W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji opierał się wyłącznie na dokumentach dostarczonych przez wnioskodawcę, nie przejawiając własnej inicjatywy dowodowej, zatem nie przekroczył art. 626 ⁸ k.p.c. Nadto trzeba zaznaczyć, iż badanie, czy Komisja dopuściła się ewentualnych zaniechań w zakresie potrzeby wydania decyzji określonej treści, również pozostaje poza kognicją sądu wieczystoksięgowego.

Konsekwentnie jako niezasadny uznać należało także zarzut dokonania wpisu w księdze wieczystej z naruszeniem art. art. 626 ⁹ k.p.c. Kwestionowany orzeczenie zapadło bowiem w zgodzie z brzmieniem art. 40 ust. 1 ustawy. Wniosek złożony przez Komisję został rozpoznany przez Sąd Rejonowy we właściwy sposób – wpisano prawo własności (...) W. ze wskazaniem jako podstawy wpisu decyzji Komisji oraz dokonano wykreślenia pozostałych wpisów i zamknięcia ksiąg lokalowych. Istniały więc wszelkie przesłanki pozwalające na uwzględnienie wniosku Komisji.

Mając na uwadze powyższe apelację należało uznać za niezasadną i oddalić ją na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Iwona Grzegorzewska Piotr Wojtysiak Joanna Karczewska

Zarządzenie: proszę doręczyć odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem Komisji.