Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Katarzyna Małysa
Protokolant:	sekr. sądowy Natalia Łuczak

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2024r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. K. i G. K.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W.

z dnia 6 kwietnia 2023 r., sygn. akt II C 2383/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób że nadaje mu następującą treść:

„ I zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz D. K. oraz G. K. kwoty po 250 (dwieście pięćdziesiąt) euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 października 2021 roku do dnia zapłaty,

II zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz D. K. oraz G. K. kwoty po 387 (trzysta osiemdziesiąt siedem) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.”

1.  zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz D. K. oraz G. K. kwoty po 235 (dwieście trzydzieści pięć) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 2592/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 września 2022 r. (data prezentaty) powodowie D. K. oraz G. K. wnieśli o zasądzenie od (...) sp. z.o.o. z siedzibą w W. na rzecz każdego z powodów kwoty 250 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 24 października 2021 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (pozew k.2 i nast.).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty (...) sp. z.o.o. z siedzibą w W. wniosło o: oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz pozwanej od każdego z powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (sprzeciw od nakazu zapłaty k.19 i nast.).

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. z dnia 6 kwietnia 2023 r. w sprawie sygn. akt II C 2383/22 z powództwa D. K. i G. K. przeciwko (...) sp. z.o.o. z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd:

I.  oddalił powództwo;

II.  nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej (wyrok k.63, uzasadnienie k.71-74).

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wywiodła strona powodowa tj. D. K. i G. K., zarzucając naruszenie:

1.  art. 205c ust. 6 ustawy prawo lotnicze w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie oraz uznanie, że to na powodach spoczywał ciężar udowodnienia posiadania legitymacji biernej pozwanej, podczas gdy to na pozwanej spoczywał ciężar dowodu, że nie była obsługującym przewoźnikiem czego pozwana w toku postępowania nie udowodniła;

2.  art. 2 lit. b Rozporządzenia WE 261/2004 polegające na jego błędnej wykładni poprzez uznanie, że pozwana nie była obsługującym przewoźnikiem, podczas gdy to pozwana jako leasingobiorca statku powietrznego wykonała dany lot i ponosiła odpowiedzialność operacyjną za lot, gdyż uzyskiwała sloty a także uzyskiwała wszelkie niezbędne zezwolenia do wykonania lotu;

3.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że pismem z dnia 16 września 2022 r. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej dokonała błędnego ustalenia obsługującego przewoźnika w parciu o numer lotu i znak wywoławczy podczas gdy ustalenie to zostało dokonane na podstawie danych zawartych w przedstawionych organom służb ruchu lotniczego planach lotów, co wskazuje na udzielenie odpowiedzi w oparciu o całokształt dokumentacji dotyczącej danego lotu, przy czym pozwana nie kwestionowała ani treści ani wiarygodności przedmiotowego dokumentu;

4.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, że Urząd Lotnictwa Cywilnego wiadomością email z dnia 10 listopada 2022 r. w sposób nieprawidłowy ustalił obsługującego przewoźnika wykonującego lot (...) podczas gdy wprost wskazano, że przewoźnik (...) identyfikowany jest na podstawie kodu (...), a pozwana kodu (...);

5.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego materiału w postaci umowy wet lease z dnia 18 stycznia 2019 r. która została przedłożona wyłącznie we fragmentach, co uniemożliwiało ustalenie relacji łączących pozwaną z (...) a tym samym obciążało pozwaną (zarzuty szczegółowo opisane k.77-79).

W konsekwencji podniesionych zarzutów skarżący wnieśli o: 1) zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości; 2) zasądzenie od pozwanej na rzecz każdego powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje; 3) rozpoznani sprawy na rozprawie (apelacja k.77v).

W odpowiedzi na apelację strona pozwana tj. (...) sp. z.o.o. z siedzibą w W. wniosła o: 1) oddalenie apelacji; 2) zasądzenie na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty od każdego z powodów z osobna; 3) przeprowadzenie rozprawy (pismo k.93 i nast.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Tytułem wstępu wskazać należy, że niniejsza sprawa została rozpoznana według przepisów o postępowaniu uproszczonym, wobec czego nie przeprowadzono postępowania dowodowego, stosownie do treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Jednocześnie Sąd II instancji ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa, wskazując własne rozważania bez powielania uzasadnienia Sądu I instancji, które jest znane stronom i stanowi element akt sprawy.

W ocenie Sądu Odwoławczego nie sposób podzielić motywy rozstrzygnięcia wyrażone przez Sąd Rejonowy w uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu między stronami było przede wszystkim ustalenie, czy pozwanego (...) Sp. z o.o. można uznać za obsługującego przewoźnika w świetle przepisów Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 roku ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE L z dnia 17 lutego 2004 r.), a w konsekwencji stwierdzenie czy pozwany posiada legitymację bierną w toku niniejszego postępowania.

Pozwany podnosił bowiem, że nie był przewoźnikiem wykonującym sporny lot, przy czym wskazywał, że nie zawierał umowy zarówno z biurem podróży, które sprzedało wycieczkę pasażerom, jak również bezpośrednio z pasażerami. Pozwany podkreślał, że przedmiotowe loty były wykonywane przez (...) S.p.A. z siedzibą we W. (vide: sprzeciw od nakazu zapłaty k.19v, odpowiedź na apelację k.94-99).

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 ww. Rozporządzenia, w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy:

a)  otrzymują pomoc od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 8; oraz

b)  otrzymują pomoc od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. a) i art. 9 ust. 2, jak również, w przypadku zmiany trasy, gdy racjonalnie spodziewany czas startu nowego lotu ma nastąpić co najmniej jeden dzień po planowym starcie odwołanego lotu, pomoc określoną w art. 9 ust. 1 lit. b) i c); oraz

c)  mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że:

i) zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub

ii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub

iii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

W sytuacji gdy pasażerowie zostali poinformowani o odwołaniu, otrzymują oni wyjaśnienie dotyczące możliwości alternatywnego połączenia (ust.2.) Obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków (ust.3). Ciężar dowodu tego czy i kiedy pasażerowie zostali poinformowani o odwołaniu lotu spoczywa na obsługującym przewoźniku lotniczym (ust. 4).

Przepis art. 7 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Nr 261/2004 stanowi natomiast, że w przypadku odwołania do tego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 euro dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów. Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

Jakkolwiek art. 7 Rozporządzenia Nr 261/2004 w swojej treści porusza wyłącznie kwestię pasażerów lotów odwołanych, to zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, uprawnienie do żądania odszkodowania zostało rozciągnięte na pasażerów lotów opóźnionych w przypadku, gdy poniosą oni stratę czasową w liczbie co najmniej 3 godzin. Oznacza to, że jeżeli pasażerowie dotrą do miejsca docelowego co najmniej 3 godziny po przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu (vide: wyrok z dnia 19 listopada 2009 r. TSUE w połączonych sprawach sygn. akt C-402/07 i C-432/07, których przedmiotem było wydanie orzeczeń prejudycjalnych na skutek wniosków złożonych w postępowaniach Christopher S., G. S., A. S. przeciwko (...) sygn. akt C-402/07 oraz S. B., K. L. przeciwko(...)SA sygn. akt C-432/07).

Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, artykuły 5, 6 i 7 Rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania pasażerów opóźnionych lotów można traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, czyli jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Niemniej takie opóźnienie nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego.

Nadto, w wyroku z dnia 23 października 2012 r. w połączonych sprawach sygn. akt C-581/10 oraz C-629/10, Trybunał w składzie Wielkiej Izby potwierdził powyższą interpretację zwracając uwagę na fakt, że zarówno pasażerowie lotów odwołanych, jak i opóźnionych znajdują się w porównywalnej sytuacji związanej ze stratą czasu w liczbie co najmniej 3 godzin w stosunku do czasu wskazanego przez przewoźnika. Obie kategorie pasażerów są też pozbawione realnej możliwości zmiany planu podróży - jeżeli muszą dotrzeć do miejsca docelowego w danym momencie, w żaden sposób nie mogą uniknąć utraty czasu wynikającej z nowej sytuacji.

Podkreślić również należy, że naczelną zasadą Rozporządzenia nr 261/2004, wskazaną w jego preambule, jest zapewnienie pasażerom maksymalnego poziomu ochrony. Tym samym Sąd Odwoławczy biorąc pod uwagę całokształt okoliczności w sprawie, a w szczególności konieczność zapewnienia pasażerom maksymalnego poziomu ochrony, doszedł do konstatacji, że pozwany nie może uchylić się od odpowiedzialności we rozpoznawanej sprawie. Nie bez znaczenia pozostaje bowiem fakt, że postępowanie dowodowe wykazało, że pozwaną spółkę należy uznać za przewoźnika obsługującego skarżony lot, którego dotyczą roszczenia powodów, a tym samym także za podmiot odpowiedzialny za jego opóźnienie i odwołanie.

Z treści kart pokładowych wynika, że przewoźnikiem obsługującym poszczególne loty była właśnie pozwana spółka (vide: karty pokładowe k.7-8). Konsumenci na etapie otrzymywania kart pokładowych posiadali wiedzę o kodowym oznaczeniu lotu, który pozwalał na identyfikację przewoźnika obsługującego lot. Nie mieli natomiast żadnej wiedzy na temat umów handlowych łączących organizatora umów turystycznych z przewoźnikiem, ani też innych umów łączących przewoźnika oznaczonego w rezerwacji z innymi przewoźnikami. Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, że nie można na etapie nieprawidłowego wykonania lotu wymagać od pasażerów prowadzenia szczegółowego postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia, który przewoźnik ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe wykonanie lotu, w sytuacji gdy powyższe informacje wynikają wprost z potwierdzenia rezerwacji, czy też kart pokładowych.

Należy zauważyć, że pasażerowie jako konsumenci w razie nieprawidłowego wykonania lotu poprzez jego opóźnienie, bądź odwołanie nie powinni mieć problemów z ustaleniem podmiotu odpowiedzialnego za nieprawidłowe wykonanie umowy. Tym bardziej niezasadne jest wymaganie od nich prowadzenia szczegółowego dochodzenia polegającego na analizie umów przewoźnika z jego kontrahentami celem ustalenia, czy faktycznie dany przewoźnik wykonywał przedmiotowy lot, czy też może inny podmiot, a jeżeli tak, to czy w imieniu własnym, czy też w imieniu innego przewoźnika. Pozwany nie może zatem w tej konkretnej sytuacji podnosić zarzutów, jakoby nie ponosił względem konsumentów odpowiedzialności odszkodowawczej, z uwagi na fakt, że nie wykonywał spornych lotów, skoro z treści kart pokładowych wprost wynika, że był on przewoźnikiem obsługującym dany lot.

Ubocznie należy także nadmienić, że z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy wynika, że sporny lot nie był wykonywany w ramach umowy pomiędzy przewoźnikami typu code share ani nie były lotami łączonymi. W konsekwencji w rozpoznawanej sprawie nie istniały jakiekolwiek podstawy do stwierdzenia, że przewoźnikiem obsługującym sporny lot jest inny podmiot.

Nadto, zgodnie dyspozycją z art. 2 lit. b) Rozporządzenia nr 261/2004 „obsługujący przewoźnik” oznacza przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem, lub działającego w imieniu innej osoby prawnej lub fizycznej mającej umowę z tym pasażerem. Aby przewoźnik lotniczy został uznany za obsługującego przewoźnika, muszą zostać spełnione przez niego dwie kumulatywne przesłanki: wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy zawartej z pasażerem (zob. wyr. TSUE z 4.7.2018 r. W. i in., C-532/17, EU:C:2018:527, pkt 18). Obsługujący przewoźnik podejmuje zatem decyzję o przeprowadzeniu konkretnego lotu, ustala jego trasę oraz przygotowuje ofertę przewozu lotniczego. Konsekwencją podjęcia tych decyzji jest ponoszenie przez niego odpowiedzialności za wykonanie lotu (zob. wyr. TSUE z 4.7.2018 r. W. i in., C-532/17, EU:C:2018:527, pkt 20). Pasażer może kupić bilet od jednego przewoźnika lotniczego, lecz podróżować z innym. To właśnie obsługujący przewoźnik lotniczy jest odpowiedzialny za zobowiązania określone Rozporządzeniem nr 261/2004 (zob. artykuł 2 Rozp. Nr 261/2004, Komentarz, red. Osajda 2020, wyd. 5/J. Luzak.).

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu Okręgowego legitymacja bierna pozwanego wynika nie tylko ze znajdującego się na kartach pokładowych oznaczenia kodowego lotu (...), przypisanego pozwanej spółce. Z treści ww. dokumentów jednoznacznie wynika, że wskazany lot miał być realizowany przez pozwanego, a nie (...), który w ramach prowadzonej działalności posługiwał się zupełnie innym oznaczeniem tj. (...). Legitymacja bierna pozwanego znajduje także potwierdzenie w decyzji Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 23 czerwca 2021 r. o nr. (...), zatwierdzającej umowę leasingu pomiędzy pozwaną a (...) (vide: decyzja k.34). Skoro zatem już sama treść decyzji wskazywała na fakt, że pozwana jest leasingobiorcą, to (...)jako leasingodawca nie mógł być w rozpoznawanej sprawie uznany za obsługującego przewoźnika. Powyższe potwierdza również przedstawiona w toku postępowania korespondencja pełnomocnika powodów z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, z której wprost wynika, że w oparciu o plany lotów przedstawiane służbom ruchu lotniczego przewoźnikiem obsługującym była (...) (vide: korespondencja email k.32-33).

W ocenie Sądu Okręgowego nie budziło zatem wątpliwości, że rejsy powodów faktycznie wykonywał przewoźnik (...), jednak realizował je na zlecenie i dla (...) na podstawie zawartej w dniu 18 stycznia 2019 r. umowy leasingu statku powietrznego z załogą. Powodowie wykazali zatem, że spółkę (...) oraz przewoźnika (...) łączyła umowa, na podstawie której (...) była podwykonawcą pozwanego przewoźnika. Z treści tej umowy wynika, że (...) zobowiązała się wykonywać loty dla (...) na zasadzie (...) za wynagrodzeniem, korzystając ze statku powietrznego i załogi (...), zaś loty te miały być wykonywane pod numerami lotów spółki (...) i z jej znakiem wywoławczym. Jednocześnie, po stronie pozwanej należało przygotowanie i złożenie wszelkich dokumentów i raportów oraz uzyskanie od właściwych podmiotów rządowych wszelkich zezwoleń dotyczących wykonywania lotów na podstawie zawartej umowy. Należy także zauważyć, że to pozwany kierował i kontrolował wszelkie działania w sytuacjach awaryjnych, wymaganych w trakcie lotu i umożliwiał (...) dostęp do centrum zarządzania kryzysowego (...). Co istotne, za wykonanie lotów pozwany przewoźnik otrzymywał również wynagrodzenie (vide: umowa k.57-59).

Warto również nadmienić, że w punkcie 16 ust. 1 umowy z dnia 18 stycznia 2019 r. (...) zobowiązała się zabezpieczyć (...) przed wszelką odpowiedzialnością, kosztami, roszczeniami, żądaniami, pozwami i wyrokami związanymi z prowadzeniem obrony. Jednocześnie w myśl art. 3 Rozporządzenia nr 261/2004, Rozporządzenie ma zastosowanie do każdego obsługującego przewoźnika lotniczego, który świadczy usługi transportowe na rzecz pasażerów spełniających wymogi ust. 1 i 2. Gdy obsługujący przewoźnik lotniczy, nie będąc związanym umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z niniejszego Rozporządzenia, uważa się, że robi to w imieniu osoby związanej umową z pasażerem. Powyższe jednoznacznie świadczy zatem o tym, że pozwany ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pasażerów za nieprawidłowo wykonany lot.

Nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, jakoby strona powodowa uchybiła obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. w zakresie wykazania, że to pozwany był przewoźnikiem spornego lotu (vide: uzasadnienie k.73v). Jak wskazuje Sąd Najwyższy w postępowaniu wszczętym przez klienta przeciwko podmiotowi rynku finansowego o zapłatę kwoty roszczenia zgłoszonej w reklamacji klienta, art. 8 ustawy z 5.8.2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2270) nie wyłącza możliwości kwestionowania przez podmiot rynku finansowego zasadności dochodzonego roszczenia; na podmiocie tym spoczywa ciężar dowodu, że powodowi nie przysługuje roszczenie lub przysługuje w niższej wysokości. W uzasadnieniu uchwały wskazano nadto, że przyjęcie, że w przypadku nierozpoznania reklamacji w ustawowym terminie i powstałego na tym tle sporu, postępowanie sądowe miałoby się sprowadzić do „automatycznego” uwzględnienia przez sąd żądania klienta zawartego w tej reklamacji nie jest uzasadnione. Pozbawienie podmiotu możliwości zgłoszenia twierdzeń faktycznych, zarzutów i dowodów zmierzających do ustalenia prawdy materialnej, stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady równości stron w postępowaniu sądowym oraz ograniczenie konstytucyjnego prawa podmiotu rynku finansowego do sądu. Wyłącza w istocie kontrolę przez sąd powszechny zasadności żądań klienta, w tym także klienta nie będącego konsumentem, bez względu na ich podstawę faktyczną i prawną oraz w oderwaniu od łączącego strony stosunku cywilnoprawnego (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt III CZP 113/17).

Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z danego faktu wywodzi skutki prawne. Z niniejszym przepisem koresponduje art. 232 k.p.c., który nakłada na strony obowiązek wykazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Jeśli zatem strona nie przedstawia dowodów wówczas co do zasady przyjąć należy, że dany fakt nie został udowodniony. Wprawdzie cytowany przepis zawiera postanowienie uprawniające Sąd do dopuszczenia dowodu niewskazanego przez strony, jednakże jest to tylko możliwość, nie zaś obowiązek (tak: SN w wyr. z 11.07.2001r., sygn. akt V CKN 406/00, Prok. i Pr. 2002/4/45). Trzeba mieć bowiem na względzie fakt, iż działanie Sądu z urzędu w konkretnym przypadku może prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego Sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron - art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (tak: SN w wyroku z dnia 12.12.2000r., sygn. akt V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116). Wobec powyższego, regułą winna być inicjatywa dowodowa stron.

Sąd Odwoławczy wskazuje zatem, że wyrażona w przepisie art. 6 k.c. zasada dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze – bez względu na okoliczności sprawy – ciężar dowodu spoczywa na stronie powodowej. Jeśli bowiem strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających – jej zdaniem – oddalenie powództwa (tak: SN w wyroku z dnia 20.04.1982 r., sygn. akt I CR 79/82, LEX nr 8416). Nieusprawiedliwiona bezczynność strony w zakresie inicjatyw dowodowych przynieść może bowiem ujemny dla niej skutek związany ze stanem nieudowodnienia powoływanych faktów, bez możliwości wykazywania sądowi naruszenia art. 232 zdanie 2 k.p.c. Powyższe reguły winny być przestrzegane rygorystycznie szczególnie w tych przypadkach, gdzie reprezentacja stron sprawowana jest przez fachowych pełnomocników, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie.

Pozwany, reprezentowany w niniejszej sprawie przez zawodowego pełnomocnika nie zgłosił jednak żadnych wniosków dowodowych, które stanowiły poparcie swoich twierdzeń i wykazałyby, że za ten konkretny lot nie ponosi odpowiedzialności. Należy zauważyć, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00 samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.). Z zasadą ciężaru dowodu łączy się także negatywna konsekwencja dla strony niepotrafiącej udowodnić swoich twierdzeń. Sąd powinien przyjąć za prawdziwe fakty udowodnione przez stronę obciążoną dowodem i pominąć te, których nie wykazała w sposób przekonujący. Należy zauważyć, że Sąd ma obowiązek rozstrzygnięcia merytorycznego w danej sprawie, nawet wtedy, jeśli postępowanie dowodowe nie przyniosło efektu. Zgodnie z podzielanym powszechnie poglądem doktryny, w takim wypadku sąd powinien rozstrzygnąć na niekorzyść osoby, która opierała swe twierdzenia na faktach nieudowodnionych.

W konsekwencji strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał. Wówczas Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (tak: Sąd Apelacyjny w Białymstoku, postanowienie z 28 lutego 2013 r., sygn. akt I ACa 613/12).

Z tych przyczyn Sąd Odwoławczy orzekł jak w pkt 1, stosownie do treści art. 386 § 1 k.p.c., zmieniając zaskarżone orzeczenie w zakresie pkt I poprzez zasądzenie w pkt I od pozwanego na rzecz D. K. oraz G. K. kwoty po 250 euro wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 października 2021 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. od dnia następnego po upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty (vide: wezwanie do zapłaty k.9, potwierdzenie doręczenia k.10). W myśl art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Mając na uwadze zmianę zaskarżonego wyroku, zachodziła również konieczność korekty rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w przedmiocie kosztów procesu, w oparciu o treść art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935). Wobec uwzględnienia roszczenia powodów w całości, Sąd Okręgowy uznał bowiem za zasadne, aby tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzić od pozwanego na rzecz D. K. oraz G. K. kwoty po 387 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Na wysokość zasądzonych kwot złożyły się: wysokość kosztów zastępstwa procesowego (po 270 zł), opłata od pozwu (po 100 zł) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa (po 17 zł).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono natomiast jak w pkt 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935). Na wysokość zasądzonych kwot złożyły się: wysokość kosztów zastępstwa procesowego (po 135 zł) i opłata od apelacji (po 100 zł).