Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia (del.) Anna Perkowska

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2024 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

z dnia 17 października 2023 roku, sygn. akt I C 563/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz M. P. kwotę 1800,00 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Sygn. akt XXVII Ca 3772/23

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego stosuje się art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli Sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako pozbawiona zasadności podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własną podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy powołał właściwe przepisy prawne i przeprowadził ich prawidłową wykładnię. Ostateczną ocenę materiału dowodowego i wnioski Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy uznał za trafne. Uzasadnienie wyroku Sądu drugiej instancji zawiera zatem jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 387 § 21 k.p.c.).

Pismem z dnia 7 grudnia 2022 roku, cesjonariusz M. P. złożył oświadczenie w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Nie ulega wątpliwości, że oświadczenie zostało złożone przez osobę uprawnioną oraz w dopuszczalnej przez prawo formie, dalszej oceny wymagała kwestia zachowania terminu na złożenie przedmiotowego oświadczenia oraz zasadność zarzutów strony pozwanej co do naruszenia art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Wskazać należy, iż wobec stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, pozwany winien niejako automatycznie zwrócić proporcjonalną część prowizji konsumentowi w określonym terminie. Skoro pozwany bank nie dokonał pełnego rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu, zgodnie z postanowieniem art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., to konsument był uprawniony do sprzedaży swojej wierzytelności wobec banku zgodnie z zasadą swobody umów, rezygnując z konieczności prowadzenia postępowania przed sądem. Dla zawarcia tego rodzaju umowy z konsumentem, nie wymaga się szczególnej formy, określonej minimalnej ceny sprzedaży czy dopełnienia szczególnych obowiązków. Podkreślić trzeba, że z zasad wolnego rynku wynika, że sprzedaż wierzytelności następuje jedynie za określoną część jej wartości. Ekwiwalentność tych świadczeń stanowi wyraz autonomii woli stron. Konieczność prowadzenia przez konsumenta procesu sądowego, może zniechęcać do egzekwowania prawa wynikającego z treści art. 49 u.k.k. Dlatego też ten mechanizm przelewu wierzytelności w praktyce jest częstokroć wykorzystywany i nie stanowi naruszenia art. 5 k.c.

Ponadto, nie jest rzeczą pozwanego banku, który nie wypełnił względem konsumenta obowiązków wynikających z art. 49 u.k.k., lecz samego konsumenta powoływanie się na ewentualne naruszenie jego praw w związku z zawartą umową z powodem. W konsekwencji, dopóki konsument nie podważy zawartej umowy cesji, należy ją uważać za ważną i skuteczną względem dłużnika. Dlatego też, Sąd Rejonowy nie naruszył art. 58 § 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji za chybiony należało uznać zarzut naruszenia w/w przepisu prawa materialnego, który został podniesiony w apelacji.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów naruszenia prawa materialnego w zmierzających do zakwestionowania ważności umowy przelewu wierzytelności dokonanej na rzecz powoda, za chybione należało uznać zarzuty naruszenia art. 65 ust. 1 i 2 k.c. w zw. z art. 506 § 1 k.c.

Z treści art. 506 k.c. jednoznaczne wynika, że odnowienie zobowiązania zachodzi w wypadku zmiany bądź to samego świadczenia, bądź też jego podstawy prawnej. Zmiana treści świadczenia powinna być istotna, gdyż wierzyciel ma otrzymać "inne świadczenie" (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1998 r., I CKN 589/97, niepubl., czy wyrok z dnia 6 stycznia 2000 r., I CKN 315/98, OSP 2000, z. 10, poz. 145). Do przyjęcia więc kwalifikacji umowy pożyczki jako odnowienie niezbędne jest istnienie jednoznacznych ustaleń, iż w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego dłużnik za zgodą wierzyciela zobowiązał się spełnić inne świadczenie albo nawet to samo, ale z innej podstawy prawnej. Konieczność istnienia takich jednoznacznych ustaleń wynika pośrednio także z art. 506 § 2 k.c. Przepis ten stanowi bowiem wyraźnie, że w razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1999 r., III CKN 397/98, niepubl.). Konieczną przesłanką odnowienia jest zamiar stron umorzenia istniejącego konkretnego zobowiązania przez zaciągnięcie nowego.

Co więcej nowacji nie można utożsamiać z umową wprowadzającą modyfikacje do treści istniejącego pomiędzy stronami stosunku. W przypadku tej pierwszej wolą stron jest bowiem zaciągnięcie nowego zobowiązania, które ma zastąpić dotychczasową relację prawną, natomiast takiego zamiaru strony nie przejawiają w przypadku umowy zmieniającej. Zamiaru stron co do wygaszenia dotychczasowego stosunku prawnego i powołania w to miejsce innego nie można domniemywać. W razie wątpliwości należy przyjąć, że doszło do modyfikacji dotychczasowego zobowiązania albo do powstania nowego, ale obok istniejącego (równoległego), a nie do odnowienia (art. 506 § 2 k.c.) (por. Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534)

Za niezasadny uznano również zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Zdaniem Sądu Okręgowego, roszczenie powoda miało swoją podstawę, jak też prawidłowo wskazał Sąd Rejonowy, w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Wymaga zaznaczyć, że prowizja pośrednika za zawarcie umowy kredytowej niewątpliwie stanowi koszt kredytu z perspektywy kredytobiorcy. Istotą wprowadzenia art. 49 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim i jego odpowiednika, tj. art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48/WE jest ograniczenie kosztów kredytu w przypadku ich przedterminowej spłaty. Instytucja szczególnych uprawnień konsumenta, a wśród nich prawo do przedterminowej spłaty całości lub części kredytu ma zapewnić konsumentowi rzeczywistą i efektywną ochronę w relacjach umownych z profesjonalistą i nie może być tym samym ograniczana poza przypadkami wyraźnie w ustawie przewidzianymi. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 54 ust. 4 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 993) w przypadku odstąpienia od umowy, kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej. Z kolei w myśl art. 28a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim opłaty i inne koszty uiszczone przez konsumenta przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki podlegają niezwłocznie zwrotowi, w przypadku gdy umowa o kredyt konsumencki nie została zawarta lub kwota kredytu nie została wypłacona przez kredytodawcę w terminie wskazanym w umowie. Wobec powyższego, kontekst funkcjonalny i systemowy przedmiotowego przepisu przemawia za uznaniem, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego przez kredytobiorcę przysługuje mu roszczenie o obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu składających się na całkowity koszt kredytu niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez konsumenta - proporcjonalnie do skrócenia okresu kredytowania. Definicja całkowitego kosztu kredytu została zawarta w art. 5 pkt 6 u. k.k. i zgodnie z powołanym przepisem obejmuje: wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz, b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Nie jest istotne, czy koszty, o których mowa w tym przepisie, ma ponieść konsument na rzecz kredytodawcy czy też, tak jak w przedmiotowej sprawie, pośrednika kredytowego działającego w interesie kredytodawcy lub konsumenta lub innej osoby trzeciej. Termin ten nie ogranicza się zatem do przychodów osiąganych przez kredytodawcę w związku z określonym kredytem konsumenckim. Decydująca znaczenie ma określenie czy koszt ten ponosi kredytobiorca otrzymując kredyt od banku. Zatem koszt ten musi pozostawać w związku funkcjonalnym z daną umową o kredyt konsumencki. W tym miejscu warto przytoczyć także pkt 20 dyrektywy 2008/48/WE w której wprost wskazano że: „całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta powinien obejmować wszystkie koszty, łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami, opłatami dla pośredników kredytowych i wszelkimi innymi opłatami, jakie konsument musi ponieść w związku z umową o kredyt, z wyjątkiem kosztów notarialnych. Faktyczna wiedza kredytodawcy na temat tych kosztów powinna być oceniana obiektywnie z uwzględnieniem wymogów staranności zawodowej”. W konsekwencji nie ulegało wątpliwości, że opłata na rzecz pośrednika kredytowego jako związana z udzielonym kredytem stanowi koszt kredytu podlegający zwrotowi zgodnie z art. 49 u.k.k.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych względów przemawiających za zasadnością ingerencji w treść zaskarżonego wyroku, wobec czego kierując się brzmieniem art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalono jako niezasadną.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono, w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, w związku z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. O odsetkach od zasądzonych kosztów orzeczono z urzędu na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.