Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Michał Maj

Protokolant: protokolant sądowy Emilia Zadrożna

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko M. C. (1) i M. C. (2)

o zapłatę

1. oddala powództwo,

2. odstępuje od obciążenia pozwanych kosztami procesu na rzecz powoda.

Sygn. akt XXVIII C 222/23

UZASADNIENIE

Powód (dalej także jako: bank) w ostatecznie sformułowanym żądaniu (k. 206) wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie (dalej także jako: kredytobiorcy, konsumenta) odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 100.000,02 zł liczonych od dnia 24 września 2022 r. do dnia 20 października 2023 r.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Pierwotnie powód dochodził w niniejszej sprawie także roszczeń z tytułu zwrotu kapitału, wynagrodzenia za korzystanie z kapitału i waloryzacji sądowej, jednak w toku postępowania pozew w tej części został skutecznie cofnięty, w rezultacie czego postępowanie zostało umorzone w tym zakresie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 kwietnia 2008 r. została zawarta umowa kredytu nr (...), na podstawie której bank udzielił stronie pozwanej kredytu w kwocie 100.000,00 zł na okres 168 miesięcy w celu refinansowania kredytu hipotecznego (...) udzielonego umową nr (...) z dnia 26-11-2001 przez Bank (...). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stawki LIBOR CHF 3M i stałej marży banku.

Kredyt był waloryzowany walutą CHF (§ 1 ust. 3). Raty kapitałowo-odsetkowe miały być spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży z tabeli kursowej banku obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 10 ust. 4). Wcześniejsza spłata całości kredytu lub raty kapitałowo-odsetkowej a także spłata przekraczająca wysokość raty powoduje, że kwota spłaty jest przeliczana po kursie sprzedaży CHF, z tabeli kursowej (...) Banku S.A., obowiązującym na dzień i godzinę spłaty (§ 12 ust. 5).

Dowód: umowa – k. 23-26.

Bank uruchomił kredyt kwotą 100.000,02 zł w dniu 18 kwietnia 2008 r.

W okresie od dnia 18 kwietnia 2008 r. do dnia 12 maja 2022 r. bank pobrał od strony pozwanej łącznie kwoty: 135.883,25 zł i 15.823,35 CHF.

Dowód: zaświadczenie – k. 59-61, 125-144.

W dniu 24 sierpnia 2022 r. stronie pozwanej zostało doręczone pismo, w którym strona pozwana została wezwana przez bank do zapłaty w terminie miesiąca kwoty 125.898,37 zł tytułem należności wynikających z nieważności umowy kredytu zawartej przez strony, z czego 100.000,02 zł tytułem równowartości wypłaconego kapitału kredytu i 25.898,35 zł tytułem świadczenia polegającego na korzystaniu z kapitału banku.

Dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 58-64, 145-160.

Pozwem z dnia 19 sierpnia 2019 r. oraz pismem z dnia 31 maja 2021 r. kredytobiorcy wnieśli o ustalenie nieważności umowy kredytu zawartej przez strony oraz o zasądzenie na ich rzecz od banku kwot 129.970,89 zł i 3.102,80 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano że postanowienia umowy kredytu stanowią niedozwolone postanowienia umowne (art. 385 ¹ § k.c.), a umowa jest nieważna w całości.

Pozew ten został złożony do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, w którym został zarejestrowany pod sygnaturą akt VI C 2626/20. Bank wniósł odpowiedź na pozew, w której wskazał, że umowa kredytu nie jest sprzeczna z prawem ani nie zawiera niedozwolonych postanowień umownych.

Wyrokiem z dnia 18 lutego 2022 r. Sąd Rejonowy w Warszawie ustalił nieważność umowy kredytu zawartej przez strony oraz zasądził od banku na rzecz kredytobiorców kwoty 129.970,89 zł i 3.102,80 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd wskazał, że postanowienia zawarte w § 1 ust. 3a, § 10 ust. 4, § 12 ust. 5 umowy kredytu stanowią niedozwolone postanowienia umowne (art. 385 ¹ § 1 k.c.), a bez nich wykonanie umowy nie jest możliwe, co także uzasadnia stwierdzenie nieważności umowy. W związku z uznaniem, że umowa kredytu jest nieważna, Sąd uwzględnił powództwo o zapłatę i zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę stanowiącą równowartość świadczeń nienależnie spełnionych przez kredytobiorców w wykonaniu nieważnej umowy na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez bank. Apelacja ta została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 września 2023 r., sygn. XXVII Ca 1211/22.

Dowód: wyrok – k. 236, uzasadnienie wyroku – k. 237-259.

W dniu 9 października 2023 r. strony zawarły porozumienie kompensacyjne nr/ (...).

W ust. 1. porozumienia wskazano, że zgodnie z wyrokiem z dnia 14 września 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie za sygn. XXVII Ca 1211/22 oraz prawomocny wyrokiem z dnia 18 lutego 2022 r., Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w sprawie za sygn. VI C 2626/20 (dalej łącznie jako „Wyrok”), umowa kredytu hipotecznego dla osób fizycznych (...) nr (...) zawarta pomiędzy bankiem a klientem (dalej jako „Umowa”) jest nieważna (trwale bezskuteczna), a klientowi przysługuje od banku roszczenie o zapłatę kwot wskazanej w postanowieniu § 1 ust. 1 lit a niniejszego porozumienia.

Między stronami bezspornym jest, iż na skutek stwierdzenia nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy: a) klientowi przysługują w stosunku do banku roszczenia o zapłatę opisane w § 1 ust. 1 porozumienia, b) bankowi przysługują w stosunku do klienta roszczenia o zapłatę opisane w postanowieniu w § 1 ust. 3 niniejszego porozumienia (ust. 2.)

W związku z przysługującym stronom wzajemnymi roszczenia pieniężnymi, w celu ich efektywnego rozliczenia, bank poinformował klienta o możliwości zawarcia porozumienia kompensacyjnego mającego za przedmiot potrącenie wzajemnych niespornych roszczeń stron, tj. roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału z roszczeniami klienta przysługującymi mu na skutek stwierdzenia nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy, a klient wyraził chęć zawarcia porozumienia (ust. 3.).

Zgodnym zamiarem stron jest określenie niniejszym porozumieniem sposobu rozliczenia pomiędzy stronami wszelkich niespornych, wzajemnie przysługujących im roszczeń wywodzonych z nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy (ust. 4.).

Pełna historia spłat klientów jest dostępna w serwisie transakcyjnym banku (ust. 5).

Klient, mając pełną świadomość i rozumiejąc skutki dokonywanej czynności prawnej (w tym w szczególności finansowe), które zostały mu wyjaśnione, dobrowolnie zgodził się na wzajemne potrącenie roszczeń stron w zakresie określonym niniejszym porozumieniem (ust. 6.).

Klient oświadczył, że miał możliwość negocjowania postanowień porozumienia (ust. 7).

W związku z powyższym strony zawarły porozumienie następującej treści:

W § 1 ust. 1. strony potwierdziły, że klientowi przysługują następujące roszczenia w stosunku do banku:

a)  w wykonaniu wyroku o zapłatę kwoty:

- 129.970,89 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego;

- 48.242,41 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia 9 października 2023 r.;

- 3.102,80 CHF tytułem zwrotu świadczenia nienależnego;

- 1.151,93 CHF tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia 9 października 2023 r.;

- 5.420,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wyliczonymi na dzień 9 października 2023 r.

b) o zapłatę pozostałych należności uiszczonych w wykonaniu umowy, nieobjętych wyrokiem, w wysokości 5 912,36 zł oraz 12.720,55 CHF

tym samym klientowi przysługują (zasądzone wyrokiem, jak i nim nie objęte) w stosunku do banku o roszczenia o zapłatę w wysokości 189.545,66 zł i 16.969,30 CHF, a więc łącznie roszczenie o zapłatę w wysokości 270.496,01 zł (kwoty zasądzone wyrokiem w CHF oraz nieobjęte wyrokiem spłaty dokonane w CHF, zostały przeliczone na PLN po średnim kursie CHF z dnia 9 października 2023 r. według Tabeli kursów średnich walut obcych publikowanej przez Narodowy Bank Polski na stronie www.npb.pl (dalej jako „Roszczenie Klienta”).

Klient oświadczył, że żadna z kwoty zasądzonych wyrokiem nie została objęta wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko egzekucyjnego przeciwko bankowi. W przypadku złożenia przez klienta wniosku o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności klient oświadcza, że nie będzie żądał zwrotu kosztów postępowania klauzulowego od banku (§ 1 ust. 2).

Strony potwierdziły, iż w związku ze stwierdzeniem wyrokiem nieważności (trwałej bezskuteczności) umowy, bankowi przysługuje w stosunku do klienta roszczenie o zapłatę 100.000,02 zł tytułem zwrotu wypłaconego przez bank w wykonaniu umowy kapitału i na dzień zawarcia porozumienia wynoszącym 100.000,02 zł (dalej jako „Roszczenie Banku o Zwrot wypłaconego kapitału) (§ 1 ust. 3.)

Strony niniejszym porozumieniem dokonują potrącenia roszczenia klienta w wysokości 270.496,01 zł z roszczeniem banku o zwrot wypłaconego kapitału w wysokości 100.000.02 zł, do wysokości niższego z roszczeń, a więc do wysokości 170.495,99 zł (§ 1 ust. 4.).

Na skutek dokonanego potrącenia, Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz klienta pozostałej kwoty przysługującego mu roszczenia, tj. 170.495,99 zł, przy czym:

(i) bank zastrzega, że zaspokojenie wskutek potrącenia roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału następuje jedynie w części obejmującej wypłacony kapitał kredytu w kwocie nominalnej i nie skutkuje wygaśnięciem w całości zobowiązania obejmującego prawo żądania przez bank od klienta zapłaty dodatkowej kwoty związanej ze zmianą siły nabywczej pieniądza (tj. bank nadal może domagać się zapłaty kwoty wynikającej z waloryzacji kwoty nominalnej kapitału, którego zasadność będzie przedmiotem oceny sądu)

(ii) klient zastrzega, że zaspokojenie wskutek potrącenia roszczenia klienta następuje jedynie w części obejmującej spełnione świadczenia w kwocie nominalnej i nie skutkuje wygaśnięciem w całości zobowiązania obejmującego prawo żądania przez klienta od banku zapłaty dodatkowej kwoty związanej ze zmianą siły nabywczej pieniądza (tj. klient może nadal domagać się zapłaty kwoty wynikającej z waloryzacji kwoty nominalnej spełnionych świadczeń pieniężnych, którego zasadność będzie przedmiotem oceny sądu) (§ 1 ust. 5).

Bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz klienta kwoty, o której mowa w ust. 5, w terminie 30 dni od dnia zawarcia porozumienia na rachunek bankowy o numerze: (...) (§ 1 ust. 6.).

W przypadku braku zapłaty kwoty, o której mowa w ust. 5, w terminie określonym w ust. 6., zostaną naliczone odsetki ustawowe za opóźnienie od następnego dnia po bezskutecznym upływie tego terminu (§ 1 ust. 7).

W związku z zawartym niniejszego porozumienia kompensacyjnego, w terminie 30 dni od daty jego podpisania, Bank zobowiązuje się cofnąć pozew z zrzeczeniem się roszczenia w sprawie przeciwko klientowi o zwrot nominalnej kwoty wypłaconego kapitału kredytu oraz o zwrot wartości jaką przedstawia świadczenie polegające na umożliwieniu korzystania z kapitału. Bank nie cofnie pozwu w zakresie roszczenia waloryzacyjnego i wynikającego z niego żądania zapłaty dodatkowej kwoty odzwierciedlającej spadek siły nabywczej pieniądza (§ 1 ust. 8).

Niezależnie od kwoty wskazanej w ust. 5, bank zapłaci klientowi również koszty postępowania przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie sygn. akt VI C 2626/20, po ustaleniu ich wysokości przez referendarza sądowego (ust. 9.).

W związku z prawomocnym wyrokiem, bank wprowadzi modyfikację w systemie transakcyjnym klientów uwzględniające wyrok sądu, zamknie kredyt hipoteczny oraz poinformuje Biuro Informacji Kredytowej (BIK) o nieważności zobowiązania kredytowej (ust. 10).

Bank utworzy w systemie transakcyjnym rachunki techniczne prezentujące kwotę wypłaconego przez bank kapitału kredytu oraz dokona księgowań określonych w porozumieniu (ust. 11).

Strony zobowiązują się współdziałać w zakresie niezbędnym, jaki będzie konieczny do realizacji porozumienia. W szczególności bank zobowiązuje się do sporządzania i wydania w odpowiedniej formie oświadczenia stanowiącego zgodę banku na wykreślenie hipoteki stanowiącej zabezpieczenie umowy, w terminie 30 dni od dnia podpisania porozumienia (ust. 12).

Dowód: porozumienie kompensacyjne – k. 190-193.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły wymienione dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Powyższe dowody były wystarczające dla oceny stanowisk i żądań stron, a pozostałe dowody nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd pominął dowód z przesłuchania stron, ponieważ był on zbędny, gdyż wszystkie istotne dla rozpoznania sprawy fakty wynikały ze zgromadzonych dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Istotą niniejszego sporu pomiędzy stronami są skutki porozumienia kompensacyjnego zawartego między stronami w dniu 20 października 2023 r. Zdaniem strony powodowej, pomimo zawarcia porozumienia, przysługuje jej roszczenie o zasądzenie od pozwanych na jej rzecz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 100.000,02 zł liczonych od dnia 24 września 2022 r. do dnia 20 października 2023 r. Powód wskazał, że pozwani spełnili roszczenie powoda o zwrot kapitału oddanego pozwanemu do dyspozycji na skutek złożenia skutecznego oświadczenia o potrąceniu w następstwie zawartego porozumienia kompensacyjnego, a zatem już po wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu w powyższym porozumieniu strony rozliczyły zarówno roszczenie o kapitał kredytu, jak i oraz wszelkie pozostałe roszczenia stron, dokonując potrącenia roszczenia pozwanych z roszczeniem banku, zatem przyjąć należy, że mamy do czynienia ze stanem rzeczy ugodzonej. Zgodnie z treścią art. 65 k.c. § 1 i 2, oświadczenia woli należy tłumaczyć tak jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje, natomiast w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W ust. 3. porozumienia strony wprost wskazały, że „w związku z przysługującym stronom wzajemnymi rozliczeniami pieniężnymi w celi ich efektywnego rozliczenia, Bank poinformował klienta o możliwości zawarcia porozumienia kompensacyjnego (…)”. Przez cel umowy należy rozumieć stan rzeczy, jaki strony zamierzają osiągnąć przez realizację uprawnień i obowiązków składających się na zobowiązanie mające swoje źródło w umowie. Analiza powyższego ustępu oraz pozostałych zapisów porozumienia wskazuje na to, że zamiarem stron było objęcie porozumieniem wzajemnych roszczeń stron oraz określenie sposobu rozliczenia pomiędzy stronami wszelkich niespornych wzajemnie przysługujących im roszczeń wywodzonych z nieważności umowy. Należy zatem przyjąć, że zgodnie z regułą życzliwej interpretacji również roszczenie odsetkowe powinno podlegać rozliczeniu, gdyż w sposób najszerszy odzwierciedlałoby to wolę stron. Podstawową dyrektywą wykładni oświadczeń woli jest znaczenie, jakie nadałby temu oświadczeniu potencjalny racjonalny odbiorca, dokonujący interpretacji z należytym rozsądkiem. Niezasadnym zdaniem Sądu jest przyjęcie, że odbiorca porozumienia zawartego przez strony dokonałby interpretacji zgodnie z którą nawet po jego zawarciu pozostałyby między stronami jeszcze jakiekolwiek wzajemne rozliczenia, skoro służyć miało ono uregulowaniu stanu rzeczy koncentrującego się wokół rozliczeń, których pierwotnym źródłem była nieważna umowa kredytu.

W przypadku przyjęcia odmiennego stanowiska, należałoby w ocenie Sądu założyć, że intencją banku było wprowadzenie powodów w błąd i wywołanie mylnego wrażenia, że porozumienie obejmuje wszelkie roszczenia banku (poza jasno wskazaną w treści waloryzacją – § 1 ust. 5 porozumienia). Jeżeli w niniejszym postępowaniu bank nadal żąda odsetek, powinien wskazać to żądanie w sposób wykluczający wszelkie wątpliwości w treści porozumienia. Co więcej, w jedynym postanowieniem porozumienia wskazującym na odsetki ustawowe za opóźnienie jest § 1 ust. 7, który traktuje o odsetkach należnych od powoda, a nie od pozwanych. Co więcej, brzmienie § 1 ust. 8 w ocenie Sądu mogło być przez pozwanych rozumiane w ten sposób, że powód w niniejszej sprawie cofnie pozew w zakresie żądania zapłaty równowartości kapitału kredytu zarówno co do należności głównej, jak i co do żądania odsetkowego. Zatem żądanie odsetek po zawarciu porozumienia powinno zostać uznane za nadużycie prawa podmiotowego w myśl art. 5 k.c. i jako takie podlegać oddaleniu.

Koszty procesu.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążenia pozwanych kosztami procesu na rzecz powoda. Wprawdzie bank wygrał sprawę w zakresie dotyczącym żądania o zwrot udostępnionego kapitału kredytu, ponieważ świadczenie to zostało spełnione przez pozwanych w toku procesu. Jednakże z uwagi na zawarte pomiędzy stronami porozumienie należy przyjąć, że pozwani mogli pozostawać w przeświadczeniu, iż reguluje ono wszelkie roszczenia stron, obciążanie pozwanych kosztami procesu byłoby niesłuszne.