Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 12 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Tomasz Niewiadomski

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2021 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa A. B. (1) i J. B. (1)

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę (symbol 049cf)

wniosku powodów o udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

I.  udzielić zabezpieczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powodów spłaty wszelkich należności wynikających z umowy kredytu nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF, zawartej pomiędzy powodami a (...) Bank S.A. w dniu 27 lipca 2007 roku, aż do momentu prawomocnego zakończenia niniejszej sprawy;

II.  w pozostałym zakresie wniosek oddalić.

SSO Tomasz Niewiadomski

Sygn. akt XXVIII C 409/21 (poprzednia sygn. akt XXV C 1402/21)

UZASADNIENIE

postanowienia z 12 kwietnia 2021 roku

W dniu 26 marca 2021 roku do tut. Sądu wpłynął pozew w którym powodowie – A. B. (2) i J. B. (2), domagali się zasądzenia od pozwanego – (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W., solidarnie na ich rzecz kwoty 147 116,05 złotych i 76 152, 68 franków szwajcarskich z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 lipca 2021 roku do dnia zapłaty. Przedmiotem żądania zawartego w pozwie było także ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...), indeksowanego do franka szwajcarskiego, zawartej w dniu 27 lipca 2007 roku pomiędzy powodami, a (...) Bankiem spółką akcyjną z siedzibą w W. (poprzednikiem prawnym pozwanego).

W pozwie został również zawarty wniosek o udzielenie zabezpieczenia powództwa poprzez tymczasowe uregulowanie stosunków prawnych pomiędzy powodami, a pozwanym w ten sposób, że:

a.  począwszy od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie, zostaje wstrzymany obowiązek dokonywania przez powodów na rzecz pozwanego spłaty wszelkich należności wynikających z umowy kredytu nr (...), indeksowanego do franka szwajcarskiego, zawartej w dniu 27 lipca 2007 roku;

b.  pozwany nie jest uprawniony do złożenia powodom oświadczenia o wypowiedzeniu ww. umowy w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie;

c.  pozwany nie jest uprawniony do udostępnianiu w Biurze Informacji Kredytowej oraz w Bankowym Rejestrze informacji o nie wywiązywaniu się przez powodów z zobowiązania wynikającego z ww. umowy od dnia udzielenia zabezpieczenia do uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż umowa kredytu zawarta pomiędzy powodami, a poprzednikiem prawnym pozwanego, zawiera postanowienia sprzeczne z ustawą, zasadami współżycia społecznego i naturą stosunku zobowiązaniowego jako takiego, wobec czego na podstawie art. 58 kc w zw. z art. 353 ¹ kc i art. 385 ¹ i art. 69 ust. 1 Prawa bankowego jest nieważna. Ponadto o jej nieważności miał dodatkowo świadczyć fakt, iż w wyniku jej zawarcia została przekroczona zasada swobody umów. Za zasadnością ww. zarzutów miało świadczyć w szczególności to, iż umowa nie była indywidualnie uzgadniana z powodami, sposób ustalania wysokości poszczególnych rat odwoływał się do kursu waluty samodzielnie ustalanego przez pozwanego, a mechanizm indeksacji uzależniający wysokość zobowiązania wyrażonego w walucie krajowej od kursu waluty obcej jest sprzeczny z zasadą nominalizmu.

Odnosząc się do kwestii posiadania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia powodowie podnieśli, iż na dzień wniesienia pozwu w wykonaniu wyżej wskazanej umowy uiścili oni na rzecz pozwanego kwotę 450 000 złotych, zaś kwota otrzymanego przez nich kredytu wynosi 350 000 złotych, zatem dalsze spłacanie rat spowoduje powstanie bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanego ( pozew k. 3 - 26).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek o zabezpieczenie jest zasadny i zasługuje na uwzględnienie w części dotyczącej wstrzymania obowiązku dokonywania przez powodów spłaty wszelkich należności wynikających z umowy kredytu nr (...) zawartej z pozwanym. Należy wskazać, iż zgodnie z art. 730 ¹ § 1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Okoliczności te muszą być spełnione łącznie , zatem brak uprawdopodobnienia którejkolwiek z nich uniemożliwia uwzględnienie wniosku.

Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Instytucja uprawdopodobnienia odnosi się do sytuacji, w których ustawa procesowa nie wymaga ustalenia twierdzeń o faktach przy pomocy dowodów, lecz zadawala się mniejszym stopniem pewności. Uprawdopodobnienie może być przeprowadzone przez sąd przy użyciu środków, które uzna za właściwe, nie wyłączając środków dowodowych. Przy uprawdopodobnieniu nie jest jednak konieczne zachowanie szczególnych przepisów o postępowaniu dowodowym (art. 243 kpc). Uprawdopodobnienie, w odróżnieniu od dowodu, nie daje zatem pewności co do prawdziwości twierdzenia o istnieniu konkretnego roszczenia, ale sprawia, że twierdzenie to staje się prawdopodobne (podobnie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 lutego 2012 roku, I ACz 270/12, LEX nr 1111997; M. Iżykowski: Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, Nowe Prawo 1980, nr 3, str. 71).

Do uprawdopodobnienia twierdzeń w postępowaniu zabezpieczającym odnoszą się ogólne reguły dotyczące uprawdopodobnienia stosowane w postępowaniu cywilnym. Wykazanie prawdopodobieństwa roszczenia może być przeprowadzone za pomocą takich niesformalizowanych środków, jak: pisemne oświadczenia osób trzecich, nieformalne przesłuchanie stron lub strony bądź świadków, dokumenty itp. Sąd winien mieć jednak na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Z kolei przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. Ponadto art. 738 kpc określa, iż sąd ma obowiązek rozpoznać wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc przy tym za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należało stwierdzić, iż powodowie uprawdopodobnili zarówno roszczenie o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) indeksowanego do waluty frank szwajcarski zawartej w dniu 27 lipca 2007 roku pomiędzy nimi, a pozwanym (...) Bank spółką akcyjną z siedzibą w W., jak i interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia w części dotyczącej zawieszenia spłaty należności wobec pozwanego.

Z treści ww. umowy kredytu wynika, że na jej mocy ww. bank udzielił powodom kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego (CHF) w kwocie 350 000 złotych (§ 1 ust. 2 i 3 umowy), przy czym w umowie postanowiono, że harmonogram spłat kredytu stanowiący integralną część umowy określa wysokość zobowiązania w CHF (§ 10 ust. 2 umowy). Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane miały być natomiast w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej banku (§ 10 ust. 4 umowy). W umowie nie określono przy tym zasad ustalania kursów waluty indeksacyjnej w tabelach kursowych banku.

Przywołane wyżej postanowienia umowne dotyczące indeksacji nie odwołują się więc do ustalanych w sposób neutralny kursów franka szwajcarskiego czy jakichś obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie ma wpływu. Zasady ustalania kursów zostały w istocie przekazane do uprawnień pozwanego, nie określając bliżej jasnych kryteriów ustalania ich wysokości.

W orzecznictwie sądów polskich przyjmuje się, że w świetle takich postanowień umownych, bank może jednostronnie i arbitralnie modyfikować wskaźniki, według których obliczana jest wysokość kapitału kredytu (wypłaconej kwoty kredytu) i świadczeń kredytobiorcy (rat kredytowych). Indeksacja kredytu na podstawie przedmiotowej umowy odbywa się w oparciu o tabele kursowe sporządzane przez pozwanego i to uprawnienie banku do określania wysokości kursów franka szwajcarskiego na gruncie zawartych umów nie doznaje formalnie żadnych określonych ograniczeń. Powszechnie przyjmuje się natomiast, że tego rodzaju klauzule indeksacyjne stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ kc ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2020 roku, V ACa 143/20, Legalis nr 2493839, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 marca 2020 roku, I ACa 257/19, Legalis nr 2331056), konsekwencją czego jest konieczność uznania umowy za nieważną (podobnie uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 11 grudnia 2019 roku, V CSK 382/18, Legalis nr 2277328; Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 listopada 2019 roku, I ACa 674/18, Legalis nr 2288617, w wyroku z 4 września 2020 roku, V ACa 44/19, Legalis nr 2502627, z dnia 13 listopada 2019 roku, I ACa 268/19, 2282846; z dnia 23 października 2019 roku, V ACa 567/18, Legalis nr 2271446, z dnia 29 stycznia 2020 roku, I ACa 67/19, Legalis nr 2292747 oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 20 lutego 2020 roku, I ACa 635/19, OSA 2020/2/5). Ich skutkiem jest wyeliminowanie klauzuli indeksacyjnej z umowy, która nie może być zastąpiona innymi przepisami, co w efekcie skutkuje nieważnością umowy.

Zatem na potrzeby rozpoznania wniosku o zabezpieczenie Sąd uznał, iż powodowie uprawdopodobnili swoje roszczenie o ustalenie nieważności ww. umowy. Należy tu mieć na względzie, że uprawdopodobnienie jest łagodniejszym od udowodnienia środkiem procesowym i nie przesądza w żadnym razie o treści ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, dla którego istotne jest udowodnienie dochodzonych roszczeń.

W ocenie Sądu powodowie uprawdopodobnili także interes prawny w udzieleniu wnioskowanego zabezpieczenia co do powyższego żądania o ustalenie nieważności umowy. Jak wskazano wyżej - interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przepis ten powinien być wykładany w sposób zapewniający maksymalne zastosowanie regulacji płynących z prawa europejskiego w tym Dyrektywy 93/13, której implementacją na gruncie krajowym są polskie przepisy art. 385 ¹ i następne kc. Rozważane regulacje zmierzają do zaniechania stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień umownych, w tym do zapewnienia pełnej restytucji świadczeń spełnionych na podstawie takich warunków (por wyrok TSUE w sprawie C-154/15). W wyroku C-407/18 TSUE wskazał, że niezgodne z przepisami powołanej dyrektywy są regulacje krajowe, które uniemożliwiają sądowi zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu zbadania podniesionych przez konsumenta zarzutów abuzywności umowy. Skoro zgodnie z powołanym orzeczeniem dopuszczalne jest zabezpieczenie roszczenia konsumenta poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego zmierzającego do wykonania potencjalnie abuzywnych postanowień umowy, to tym bardziej dopuszczalne jest czasowe wstrzymanie wykonywania umowy tego rodzaju.

Wstępna analiza pozwu wraz z załącznikami wskazuje, iż powodowie uprawdopodobnili takie roszczenie. Otrzymali kredyt w wysokości 350 000 złotych, podczas gdy wraz z kosztami pobocznymi kredytu pobranymi przez pozwanego spłacili już 147 116,05 złotych i 76 152, 68 franków szwajcarskich, co łącznie po przeliczeniu waluty CHF na PLN po kursie NBP z dnia wpłynięcia pozwu do Sądu stanowi kwotę ok. 465 500 złotych. Odmowa zabezpieczenia oznaczałaby zatem zezwolenie Sądu na realizację potencjalnie nieważnej umowy i teoretycznie mogłaby skutkować koniecznością wytoczenia kolejnego powództwa o zapłatę, aby zrealizować w pełni skutek restytucyjny związany z uznaniem określonych postanowień za abuzywne. Uregulowanie stosunków między stronami na czas trwania procesu polegające na wstrzymaniu obowiązku spłaty rat, które z racji nieważności umowy nie są należne, pozwala na uniknięcie kolejnego procesu o ich zwrot. Taki proces należałoby traktować jako poważne utrudnienie realizacji celu niniejszego postępowania, którym w niniejszej sprawie jest nie tylko sądowe zbadanie, czy zachodzi nieważność umowy, ale i definitywne rozwiązanie sporów pomiędzy stronami powstałych na tle realizacji ww. umowy kredytowej.

W ocenie Sądu nie zasługiwały natomiast na uwzględnienie wnioski powodów o zastosowanie innych sposobów zabezpieczenia. Sąd nie mógł zakazać pozwanemu przekazywania informacji do biur informacji kredytowej na temat stanu realizacji kredytu gdyż byłoby to sprzeczne z treścią art. 105 ust. 4i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2020 roku, poz. 1896 ze zm.). Z treści pkt I postanowienia wynika wręcz obowiązek pozwanego przekazania do podmiotów wskazanych w art. 105 ust. 4 ww. ustawy danych o tym, że spłata ww. kredytu uległa zawieszeniu na mocy niniejszego postanowienia Sądu. Brak dokonywania spłat nie może być podstawą skutecznego wypowiedzenia ww. umowy skoro Sąd zawiesił ten obowiązek. Zatem skutek ten wynika już z treści pkt. I sentencji postanowienia.

Dodatkowo nie uszła także uwadze Sądu pewna niekonsekwencja powodów w zakresie jednego ze sposobów wnioskowanego zabezpieczenia. Z jednej strony twierdzą oni, że zawarta przez nich ww. umowa kredytu jest nieważna, a z drugiej strony domagają się nałożenia na pozwanego zakazu jej wypowiadania. Skoro umowa jest nieważna ex lege, to zbędny jest ewentualny zakaz jej wypowiadania. Nie do zaakceptowania jest pogląd zakładający możliwość nałożenia w trybie zabezpieczenia zakazu wypowiadania umowy, tym bardzie takiej, co do której twierdzi się, że jest nieważna.

Poza tym należy pamiętać, iż podstawą wypowiedzenia ww. umowy mogą być inne okoliczności niż tylko brak spłaty rat kredytu – co wynika z treści § 14 tej umowy. Zatem ustanawianie generalnego zakazu wypowiadania ww. umowy byłoby zdecydowanie zbyt daleko idącą ingerencją Sądu i obciążaniem pozwanego ponad potrzebę w rozumieniu do art. 730 ¹ § 3 kpc.

Reasumując należy stwierdzić, iż wniosek o zabezpieczenie zasługiwał jedynie na częściowe uwzględnienie. Powodowie nie wykazali bowiem, iż brak zabezpieczenia ponad sposób określony w sentencji postanowienia - w jakikolwiek sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 730 i art. 730 ¹ kpc, Sąd orzekł jak w sentencji.

Sędzia Tomasz Niewiadomski

(...)

(...)