Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Michał Maj

Protokolant: sekretarz sądowy Julia Kraszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lutego 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko L. S. i P. S.

o zapłatę i zmianę wysokości świadczenia

1. oddala powództwo,

2. zasądza tytułem zwrotu kosztów procesu od powoda na rzecz pozwanych kwotę 10.834 zł (dziesięć tysięcy osiemset trzydzieści cztery złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia del.

Michał Maj

Sygn. akt XXVIII C 1055/22

UZASADNIENIE

Powód (dalej także jako: bank) w ostatecznie sformułowanym żądaniu (k. 250-251) wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie (dalej także jako: kredytobiorcy, konsumenta) kwoty 85.498,94 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16.11.2021 r. do dnia zapłaty (tytułem zwrotu pozostałej części kapitału kredytu) i kwoty 8.990,35 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia odpisu pisma procesowego z dnia 1.12.2023 r. do dnia zapłaty (tytułem skapitalizowanych odsetek), a także o zmianę wysokości świadczenia kredytu (waloryzacja sądowa) i zasądzenie na rzecz powoda dodatkowo kwoty 95.624,99 zł z odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19.08.2008 r. została zawarta umowa kredytu nr (...), na podstawie której bank udzielił stronie pozwanej kredytu w kwocie 304.200 zł na okres 360 miesięcy w celu sfinansowania zakupu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w miejscowości U. przy ul. (...). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stawki LIBOR CHF 3M i stałej marży banku.

Kredyt był waloryzowany walutą CHF (§ 1 ust. 3). Raty kapitałowo-odsetkowe miały być spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży z tabeli kursowej banku obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50 (§ 10 ust. 5).

Dowód: umowa – k. 17-21 akt o sygn. XXVIII C 1023/22.

Kredyt został uruchomiony w okresie od dnia 21.08.2008 r. do dnia 13.02.2009 r. kwotą łącznie 304.200 zł. Strona powodowa uiściła wobec pozwanego kwoty:

- 135.361,20 zł tytułem spłaty rat kredytu w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 5.05.2017 r.,

- 69.547,15 zł tytułem spłaty rat kredytu w okresie od dnia 5.06.2017 r. do dnia 29.12.2021 r.

- 608,40 zł tytułem prowizji za ubezpieczenie w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 29.12.2021 r.

- 4.200 zł tytułem składek ubezpieczenia (...) w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 29.12.2021 r.

- 7.262,06 zł tytułem składek ubezpieczeniowych w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 29.12.2021 r.

Dowód: zaświadczenie – k. 86-88, 97-99, 11-137, 151-153.

Pozwem z dnia 14.05.2018 r. kredytobiorcy wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od banku kwoty 136.166 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W uzasadnieniu pozwu wskazano że kredytobiorcy dochodzili od banku zwrotu części raty kredytu, które bank pobrał w wykonaniu powyższej umowy kredytu Ponadto kredytobiorcy wskazali, że klauzule indeksacyjne i przeliczeniowe zawarte w umowie kredytu stanowią niedozwolone postanowienia umowne (art. 385 ¹ § k.c.), a w rezultacie umowa jest nieważna. Bank wniósł o oddalenie powyższego powództwa w całości.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 19.04.2021 r., sygn. akt II C 413/18, oddalił powyższe powództwo w całości. Wyrok ten został zaskarżony apelacją przez kredytobiorców.

Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 1.12.2021 r. sygn. akt V ACa 474/21, zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od banku na rzecz kredytobiorców kwotę 135.361,20 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3.11.2021 r. do dnia zapłaty, kwotę 8.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i kwotę 5.040 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu tego wyroku wskazano, że umowa kredytu zawiera niedozwolone postanowienia umowne, bez których umowa nie jest możliwa do wykonywania, co prowadzi do jej nieważności, wobec czego Sąd Apelacyjny uwzględnił powództwo kredytobiorców o zwrot świadczenia nienależnego w kwocie 135.361,20 zł obejmującej sumę rat kredytu uiszczonych w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 5.05.2017 r.

Powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie został zaskarżony przez bank skargą kasacyjną. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania tej skargi kasacyjnej postanowieniem z dnia 29.12.2022 r., sygn. akt I CSK 3674/22.

Dowód: orzeczenia z uzasadnieniami – k. 181-211, 213-226, 231-234.

W dniu 20.10.2021 r. pozwanym zostało doręczone pismo powoda, w którym wezwał on pozwanych do zwrotu w terminie miesiąca kwoty 304.200,04 zł tytułem całego wypłaconego kapitału kredytu i kwoty 129.498,73 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

Dowód: pismo z dnia 13.09.2021 r. z dowodem doręczenia – k. 56-64 akt o sygn. XXVIII C 1023/22.

W dniu 31.12.2021 r. powodowie osobiście złożyli bezpośrednio w placówce powodowego banku pismo, w którym wskazali, że w związku z nieważnością umowy kredytu powód jest zobowiązany zwrócić pozwanym kwoty: 135.361,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w kwocie 1.440,76 zł i kosztami procesu w kwocie 4.017 zł – zasądzone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, a także nieobjętą tym wyrokiem należność w kwocie 81.617,61 zł obejmującą równowartość pozostałych rat kredytu, składek ubezpieczeń, prowizji za ubezpieczenie i składek ubezpieczenia (...). Pozwani oświadczyli, że przedstawiają powodowi powyższą należność w kwocie łącznie 222.436,57 zł do potrącenia z wierzytelnością powoda o zwrot wypłaconego kapitału kredytu. Jednocześnie pozwani zwrócili się do powoda o wskazanie numeru rachunku bankowego, na który mają przelać brakującą kwotę 81.763,43 zł.

Dowód: pismo z dnia 31.12.2021 r. – k. 147-150.

W dniu 31.12.2021 r. w wykonaniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1.12.2021 r. powód przelał na rachunek bankowy pozwanych kwotę 140.906 zł, obejmującą należność główną i odsetki ustawowe za opóźnienie od tej należności.

Okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: pismo z dnia 20.06.2022 r. z dowodem nadania i doręczenia - k. 157-167, pismo z dnia 12.07.2022 r. - k. 169-170, pismo z dnia 24.11.2022 r. - k. 175-177, pismo z dnia 25.07.2023 r. - k. 276-278.

W dniu 4.01.2022 r. pozwani na rachunek bankowy w powodowym banku dokonali przelewu kwoty 217.037,15 zł tytułem rozliczenia nieważnej umowy nr (...) z zastrzeżeniem zwrotu na wypadek nieuznania rozliczenia przez bank lub skargi kasacyjnej.

Dowód: potwierdzenie transakcji – k. 139.

W dniu 14.04.2022 r. powód zwrócił pozwanym kwotę 217.037,15 zł na ich rachunek banków, a ponadto zwrócił pozwanym kwoty 1.599,97 zł i 64 zł tytułem rat kredytu i składek ubezpieczeniowych pobranych w grudniu 2021 r.

Okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: pismo z dnia 24.11.2022 r. - k. 175-177, pismo z dnia 25.07.2023 r. - k. 276-278.

Pismem z dnia 28.09.2022 r. powód wezwał pozwanych do zwrotu w terminie miesiąca kwoty 304.200,04 zł tytułem całego wypłaconego kapitału kredytu i kwoty 130.101,09 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

Dowód: pismo z dnia 28.09.2022 r. – k. 172-173.

Pismem z dnia 24.11.2022 r. pełnomocnik pozwanych skierował do powoda pismo, w którym wskazał, że w związku z nieważnością umowy kredytu powód jest był zobowiązany zwrócić pozwanym kwoty: 135.361,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w kwocie 1.440,76 zł i kosztami procesu w kwocie 4.017 zł – zasądzone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, a także nieobjętą tym wyrokiem należność w kwocie 81.617,61 zł obejmującą równowartość pozostałych rat kredytu, składek ubezpieczeń, prowizji za ubezpieczenie i składek ubezpieczenia (...). Pełnomocnik pozwanych oświadczył, że wobec powyższego ponownie składa oświadczenie o potrąceniu powyższej należności w kwocie łącznie 222.436,57 zł do potrącenia z wierzytelnością powoda o zwrot wypłaconego kapitału kredytu. Pełnomocnik pozwanych wyjaśnił, że składa oświadczenie o potrąceniu w związku z tym, że powód wypłacił pozwanym kwotę 140.906 zł w dniu 31.12.2021 r., a następnie zwrócił im w dniu 14.04.2022 r. kwotę 217.037,15 zł.

Dowód: pismo z dnia 24.11.2022 r. - k. 175-177.

W dniu 5.12.2022 r. pozwani dokonali przelewu kwoty 218.701,12 zł na rachunek bankowy powoda tytułem rozliczenia nieważnej umowy nr (...) z zastrzeżeniem zwrotu

Dowód: potwierdzenie transakcji – k. 279.

Pismem z dnia 25.07.2023 r. powód wskazał, że w wykonaniu umowy kredytu powód wypłacił łącznie kwotę 304.200,04 zł, a pozwani kwotę łącznie 216.364,84 zł. Powód uznał za skuteczne dokonane przez powodów potrącenie do kwoty 135.361,20 zł oraz uwzględnił dokonany przez pozwanych przelew w kwocie 83.339, 92 zł. Powód stwierdził, że pozwanym przysługuje wobec niego wierzytelność w kwocie 81.003,64 zł, natomiast powodowi przysługuje wobec pozwanych wierzytelność w kwocie 85.498,94 zł i wezwał pozwanych do zapłaty tej kwoty w terminie 14 dni.

Dowód: pismo z dnia 25.07.2023 r. - k. 276-278.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły wymienione dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Dowód z opinii biegłego został pominięty, ponieważ rozpoznanie sprawy nie wymagało wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.). Sąd pominął także dowodów z przesłuchania stron, który również był zbędny wobec tego, że wszystkie istotne okoliczności faktyczne wynikały z dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne.

Świadczenie nienależne.

Nieważność umowy kredytu ex tunc oznacza, że wszystkie świadczenia spełnione na jej podstawie stanowią świadczenia nienależne ( condictio sine causa) podlegające zwrotowi na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c. Natomiast fakt, że kredytobiorcy przysługuje wobec banku analogiczne roszczenie sam z siebie nie może uzasadniać oddalenia powództwa banku o zapłatę na podstawie art. 411 pkt 2 lub 4 k.c.1 Nie zachodzą także przesłanki do zastosowania art. 409 k.c. lub art. 5 k.c.

Powód wypłacił stronie pozwanej łącznie kwotę 304.200 zł tytułem uruchomienia kredytu w okresie objętym żądaniem pozwu, a zatem przysługiwało mu wobec pozwanych roszczenie o zapłatę tej kwoty. Niemniej jednak roszczenie to wygasło wobec tego, że pozwani dokonali skutecznego potrącenia i spełnienia świadczenia, co zostało szczegółowo wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia.

Przedawnienie.

Jak wcześniej wskazano, umowa kredytu nie jest bezwzględnie nieważna z uwagi na jej sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1 k.c.) ani z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.), a wobec tego bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda nie rozpoczynał się już w dniu spełnienia przez niego świadczenia wobec pozwanych (wypłaty kredytu), lecz w najwcześniejszym terminie, w którym dowiedział się on, że kredytobiorcy kwestionują zawarte w umowie kredytu postanowienia umowne i nie zgadzają się na ich stosowanie (art. 120 § 1 zdanie drugie k.c.). Nie sposób bowiem uznać, aby bank mógł podjąć czynności zmierzające do dochodzenia swojego roszczenia wobec kredytobiorcy we wcześniejszym terminie, skoro uprzednio nie wiedział, że postanowienia umowy kredytu są kwestionowane przez kredytobiorcę, który wywodzi swoje roszczenie restytucyjne z nieważności umowy. Z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że najwcześniejszą chwilą, z którą powód uzyskał powyższą wiedzę było doręczenie mu pozwu z dnia 14.05.2018 r. Była to zarazem data, w której powód dowiedział się o wystąpieniu przez kredytobiorców z żądaniem restytucyjnym opartym na twierdzeniu o nieważności umowy, a z treści pozwu wynikało niewątpliwie, że kredytobiorca jest świadomy skutków stwierdzenia nieważności umowy i akceptuje je. 2

W konsekwencji, bieg terminu przedawnieniu rozpoczął się w 2018 r. Termin przedawnienia roszczenia powoda, jako związanego z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, wynosił 3 lata (art. 118 k.c.). Roszczenie powoda nie było przedawnione w dniu 9.07.2018 r., czyli w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, a zatem zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy, do roszczenia powoda miał zastosowanie termin przedawnienia wynikający z art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 9.07.2018 r., czyli termin ten kończył się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego.3 Bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda upływałby zatem z dniem 31.12.2021 r., aczkolwiek przed tą datą doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia na skutek wniesienia pozwu w dniu 31.12.2021 r. (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.). W rezultacie, roszczenie powoda nie jest przedawnione.

Wygaśnięcie zobowiązania.

Powodowi przysługiwało wobec pozwanych roszczenie o zapłatę w kwocie 304.200 zł. Roszczenie to wygasło w części co do kwoty 135.361,20 zł na skutek dokonanego przez pozwanych w dniu 31.12.2021 r. potrącenia tej kwoty z wierzytelnością pozwanych stanowiącą należność główną z tytułu równowartości rat kredytu uiszczonych w okresie od dnia 6.10.2008 r. do dnia 5.05.2017 r. zasądzonych wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1.12.2021 r. Skuteczność tego potrącenia była bezsporna pomiędzy stronami, a powód w tym zakresie cofnął pozew.

Oświadczenie o potrąceniu obejmowało także dalej idącą wierzytelność pozwanych, niemiej jednak powód słusznie zarzucił, że w tym zakresie potrącenie było bezskuteczne, ponieważ w tym zakresie wierzytelność pozwanych była niewymagalna, a zatem brak było spełnienia przesłanki z art. 498 § 1 k.c. Niemniej jednak zdaniem Sądu z pisma pozwanych z dnia 31.12.2021 r. wynikało, że uznają oni, że powód powinien im zwrócić świadczenie nienależne w kwocie 81.617,61 zł. Wobec tego w zakresie tej kwoty należało potraktować pismo pozwanych jako wezwanie do zapłaty, które spowodowało, że wierzytelność pozwanych stała się wymagalna po upływie 14 dni, czyli w dniu 15.01.2022 r. Wierzytelność pozwanych była zatem wymagalna w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu z dnia 24.11.2022 r., a zatem na skutek złożenia tego oświadczenia i doręczenia go powodowi doszło do wygaśnięcia wierzytelności powoda w kwocie 81.003,64 zł (powód słusznie zarzucił, że pozwani nie przedstawicieli dowodu na okoliczność spełnienia świadczenia w kwocie wyższej niż 81.003,64 zł, a zatem Sąd przyjął tę kwotę jako bezsporną pomiędzy stronami, jako że z przedstawionych zaświadczeń banku wynika kwota jeszcze niższa). Powyższe oświadczenie o potrąceniu wywołało skutek od dnia 15.01.2022 r., tj. od daty wymagalności wierzytelności pozwanych (art. 499 k.c.).

Bezsporne pomiędzy stronami było, że w dniu 4.01.2022 r. pozwani dokonali na rzecz powoda przelewu kwoty 217.037,15 zł, którą powód zwrócił pozwanym w dniu 14.04.2022 r., a pozwani w dniu 5.12.2022 r. pozwani dokonali na rzecz powoda przelewu kwoty 218.701,12 zł. Powód uznał, że wobec powyższego pozwani spełnili świadczenie co do kwoty 83.339,92 zł i również w tym zakresie skutecznie cofnął pozew. Niemniej jednak zdaniem sądu należało uznać, że spełnienie świadczenia miało miejsce już w dniu 4.01.2022 r. i oceny tej nie może zmienić późniejsze działanie powoda, który po 3 miesiącach zdecydował się dokonać przelewu zwrotnego. Przede wszystkim jednak należy wskazać, że przelew kwoty 217.037,15 zł stanowił realizację rozliczenia nieważnej umowy kredytu (zgodnie z tytułem przelewu), a zatem stanowił zaspokojenie wierzytelności powoda co do całej tej kwoty. Okoliczność, że 5 dni wcześniej powód wypłacił pozwanym kwotę 140.906 zł nie ma w tym zakresie znaczenia. Podobnie dla skuteczności spełnienia przez pozwanych świadczenia w kwocie 218.701,12 zł nie ma znaczenia fakt, że w dniu 14.04.2022 r. powód zwrócił pozwanym kwotę 217.037,15 zł. Skoro bowiem pozwani spełnili świadczenie w kwocie 217.037,15 zł w dniu 4.01.2022 r., to powód zwracając następnie tę kwotę pozwanym spełnił świadczenie nienależne, którego pozwani nie mieli obowiązku zwracać.

Podsumowując, pozwani dokonali skutecznych potrąceń w kwotach 135.361,20 zł i 81.003,64 zł, a także dokonali zapłaty na rzecz powoda kwot 217.037,15 zł i 218.701,12 zł. Suma powyższych należności znacząco przekracza wierzytelność powoda wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, a tym samym Sąd uznał, że roszczenie powoda wygasło. Należy przy tym dodać, że w zakresie, w którym pozwani spełnili świadczenie wykraczające ponad wysokość wierzytelności powoda, spełnili oni świadczenie nienależne, podobnie jak powód dokonując wobec pozwanych zwrotu spełnionego świadczenia. Mając powyższe na uwadze, Sąd stwierdził, że doszło do ostatecznego rozliczenia świadczeń nienależnych spełnionych przez obie strony i żadnej nich nie przysługuje już jakiekolwiek roszczenie o zapłatę, a nawet gdyby było inaczej, należałoby przyjąć, że dochodzenie takiej należności stanowi nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). W konsekwencji powództwo zostało oddalone, zarówno co do należności głównej, jak i co do żądania odsetkowego. W świetle powyższego bezprzedmiotowe okazało się rozpoznanie zarzutu zatrzymania.

Waloryzacja.

Biorąc pod uwagę poziom inflacji w Polsce w samych tylko latach 2021-2023, przesłanka istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania (art. 358 ¹ § 3 k.p.c.) niewątpliwie wystąpiła. Niemniej jednak nie zachodzą podstawy do zastosowania waloryzacji sądowej z uwagi na brzmienie art. 358 ¹ § 4 k.c., który przewiduje, że z żądaniem tym nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Sąd ma przy tym na uwadze, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, że art. 358 ¹ § 4 k.c. nie dotyczy roszczeń o zwrot świadczenia nienależnego spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy.4 Jednak zdaniem Sądu Okręgowego stanowisko to wymaga weryfikacji, gdyż stoi w sprzeczności z orzecznictwem Sadu Najwyższego wydanym na gruncie art. 118 k.c., według którego roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego spełnionego w wykonaniu działalności gospodarczej jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.5 Sąd Okręgowy ma tutaj na uwadze, że art. 358 ¹ § 4 k.p.c. posługuje się pojęciem „prowadzenia przedsiębiorstwa”, a art. 118 k.c. „prowadzenia działalności gospodarczej”, skoro jednak pojęcie „prowadzenia przedsiębiorstwa” jest pojęciem szerszym od pojęcia „prowadzenia działalności gospodarczej”,6 to logicznym jest, że skoro roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, to tym bardziej jest także związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Niemniej jednak nawet przyjęcie, że art. 358 ¹ § 4 k.c. nie ma zastosowania, nie uzasadnia roszczenia powoda opartego na art. 358 ¹ § 3 k. c. Należy bowiem wskazać, że dopuszczenie waloryzacji świadczenia powoda stałoby w sprzeczności z celem przepisów, które mają na celu ochronę konsumentów przed niedozwolonymi postanowieniami umownymi, czyli art. 385 ¹ § 1 k.c. implementującego art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG. W takiej bowiem sytuacji bank mógłby żądać waloryzacji świadczenia wobec konsumenta, z którym zawarł umowę zawierającą niedozwolone postanowienia umowne i z tego powodu nieważną, natomiast nie mógłby żądać waloryzacji świadczenia wobec konsumenta, z którym zawarł ważną umowę. W ten zatem sposób przepisy o ochronie konsumenta przed nieuczciwymi warunkami umownymi niejako obróciłyby się przeciwko niemu i stawiałyby go w gorszej sytuacji prawnej niż gdyby zawarta przez niego umowa nie zawierała niedozwolonych postanowień umownych. W skrajnej sytuacji (hiperinflacja, galopująca inflacja) taki stan rzeczy zniechęcałby konsumentów do korzystania z przysługującej im ochrony, skoro wysokość roszczenia banku z tytułu waloryzacji mogłaby przekraczać koszty wykonania umowy zawierającej niedozwolone postanowienia umowne zgodnie z jej treścią, tym bardziej że wysokość roszczenia waloryzacyjnego banku byłaby trudna do przewidzenia.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15.06.2023 r., C-520/21, Bank (...)., który stwierdził, że w razie nieważności umowy kredytu wynikającej z zawarcia w jej treści nieuczciwych warunków umownych, bank nie może żądać od konsumenta jakiejkolwiek rekompensaty wykraczającej poza zwrot wypłaconego kapitału i odsetki za opóźnienie (pkt 84). Wskazanie na kwotę „wypłaconego kapitału” oznacza, że chodzi zatem o kapitał kredytu w wysokości nominalnej, a nie zwaloryzowanej. Co więcej, Trybunał rozróżnia czerpanie korzyści gospodarczych za zachowanie niezgodne z prawem od odszkodowania za niedogodności wywołane tym zachowaniem (pkt 81). Skoro te pojęcia nie są tożsame to uzasadniony jest wniosek, że przez „korzyści gospodarcze” należy rozumieć wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, a za odszkodowanie za niedogodności” – waloryzację. Jakiekolwiek ewentualne wątpliwości co do tego, czy wyrok z dnia 15.06.2023 r. dotyczył także roszczeń opartych na waloryzacji rozwiewa zaś analiza wstępnej części tego wyroku. Mianowicie w pkt 29 wyroku Trybunał Sprawiedliwości przytoczył dosłowną pytania prejudycjalnego, w którym wprost wskazano na „waloryzację świadczenia” i „należności z tytułu tego, że wartość nabywcza pieniędzy spadła na skutek upływu czasu, co oznacza realną stratę dla spełniającego świadczenie pieniężne”, a w pkt 8 wyroku został przytoczony przepis art. 358 ¹ § 3 k.c. Pytanie prejudycjalne Sądu krajowego zostało sformułowane w sposób obszerny i wskazywało na różne rodzaje świadczeń i ich podstawy faktyczne, dlatego też Trybunał Sprawiedliwości przeformułował i skrócił je, ujmując wszelkie roszczenia jako „rekompensatę” (pkt 63), która zdaniem Sądu Okręgowego ma tożsame znaczenie jak „roszczenia restytucyjne”, na które wskazywał Trybunał Sprawiedliwości w swoim wcześniejszym orzecznictwie.

Prawidłowość powyższej interpretacji znajduje potwierdzenie także w kolejnych orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Mianowicie w postanowieniu z dnia 11.12.2023 r., C-756/22, Bank (...), Trybunał wskazał, że sprzeczne z przepisami dyrektywy 93/13 byłoby uprawnienie banku, zgodnie z którym ma on prawo żądać od konsumenta zwrotu „kwot innych niż kapitał wpłacony na poczet wykonania tej umowy oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty”. W końcu w postanowieniu z dnia 12.01.2024 r., C-488/23, N., Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że przepisy powyższej dyrektywy sprzeciwiają się sądowej interpretacji przepisów krajowych, zgodnie z którą bank może żądać od konsumenta „rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi”.

Na koniec należy także wskazać, że w świetle krajowego orzecznictwa Sąd może odmówić sądowej waloryzacji świadczenia nawet jeżeli przesłanki z art. 358 ¹ § 3 k.c. zostały spełnione (o czym świadczy sformułowanie „sąd może”)7, co na gruncie niniejszej sprawy także uzasadnia oddalenie powództwa w podanym zakresie, przede wszystkim właśnie z tej przyczyny, że powodowi przysługują wobec pozwanego odsetki ustawowe za opóźnienie w bardzo znaczącej wysokości, a wobec tego zobowiązanie pozwanego do zapłaty kolejnych należności z tytułu waloryzacji stanowiłoby obciążenie go ponad miarę, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę fakt, że jest konsumentem, który przez kilkanaście lat realizował zobowiązania z umowy kredytu zawierającej niedozwolone postanowienia umowne.

Koszty procesu.

Stosownie do wyniku postępowania, pozwany został na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. obciążony całymi kosztami procesu obejmującymi kwoty 34 zł tytułem równowartości opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 10.800 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w stawce wynikającej z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Należy przy tym wyjaśnić, że powód przegrał sprawę w całości, w tym także w zakresie tej części żądania, w której cofnął pozew wobec skutecznego potrącenia części wierzytelności przez pozwanych, skoro potrącenie miało miejsce w tej samej dacie, w której powód wniósł pozew.

1 por.:

- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16.02.2021 r., III CZP 11/20,

- uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z mocą zasady prawnej z dnia 7.05.2021 r., III CZP 6/21,

2 por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z mocą zasady prawnej z dnia 7.05.2021 r., III CZP 6/21,

3 por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.05.2022 r., III CZP 46/22,

4 por.:

- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2009 r., V CSK 33/09,

- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2012 r., II CSK 31/12,

5 por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2003 r., I CKN 316/01.

6 por.:

- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2021 r. III CZP 85/20,

- uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1998 r., III CZP 12/98.

7 por.:

- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.04.1994 r., I PZP 15/94,

- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.06.1998 r., II CKN 607/97,