Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Henryk Walczewski

Protokolant: Sekretarz Adam Gałecki

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2024 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa: M. K.

przeciwko: Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

1.  Oddala powództwo o ustalenie

2.  Oddala powództwo o zapłatę

3.  Oddala powództwo ewentualne o ustalenie i zapłatę

4.  Zasądza od powódki M. K. na rzecz strony pozwanej Bank (...) SA w W. zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 10 817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty, w czym mieszczą się; opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa 17 zł (siedemnaście złotych) i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego.

Sędzia Henryk Walczewski

Sygn. XXVIII C 7490/22

Uzasadnienie wyroku
z dnia 9 lipca 2024 r.

Pozwem przeciwko pozwanemu Bank (...) S.A. w W. z dnia 31 marca 2022 r. (data stempla pocztowego k. 58) strona powodowa w osobie M. K. wniosła o zapłatę kwoty 113.496,14 zł oraz kwoty 21.950,82 CHF tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z nieważnością zawartej przez strony umowy kredytu z dnia 28 listopada 2005 r. o nr. (...)- (...) i pobraniem świadczeń nienależnych w okresie od dnia 5 stycznia 2006 r. do dnia 5 października 2021 r. wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 listopada 2021 r. do dnia zapłaty. Powódka wniosła także o ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego umowy kredytu hipotecznego z dnia 28 listopada 2005 r. o nr. (...)- (...) zawartej między stroną powodową a pozwanym Bankiem.

Ponadto pozew zawiera żądanie ewentualne w postaci zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kwoty 21.778,54 zł oraz kwoty 21.950,82 CHF tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z pobraniem środków od dnia 5 stycznia 2006 r. do dnia 5 października 2021 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 13 listopada 2021 r. do dnia zapłaty.

Obok żądania głównego i żądania ewentualnego, strona powodowa w pozwie wniosła o zwrot kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej stawce oraz opłat skarbowych od pełnomocnictw wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Wraz z pozwem przedstawione zostały dowody w postaci dokumentów, a w szczególności umowa kredytu wraz z aneksami i kompletem załączników oraz zaświadczenie banku o wysokości wpłat dokonanych przez stronę powodową na poczet spornej umowy kredytu. W obszernym uzasadnieniu zostały wyjaśnione żądania pozwu, w tym wskazane postanowienia umowy jakie strona powodowa uznaje za abuzywne, wraz z objaśnieniem przyczyn abuzywności oraz przesłanek dla których umowa po ich wyeliminowaniu staje się niemożliwa do wykonania, czyli jest bezskuteczna (nieważna) w całości.

(pozew k. 3-15)

W odpowiedzi na pozew z dnia 20 stycznia 2023 r. (data stempla pocztowego k.171) pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując powództwo co do zasady i co do jego wysokości. Jednocześnie wniósł o zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłat skarbowych od pełnomocnictw wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Pozwany zaprzeczył głównym twierdzeniom pozwu co do abuzywności i nieważności postanowień umownych wskazanych w pozwie. W szczególności pozwany zaprzeczył aby w umowie znalazły się zabronione postanowienia umowne, strona powodowa nie została właściwie poinformowana a klauzule umowne nie zostały indywidualnie uzgodnione – a tym samym że umowa jest bezskuteczna (nieważna) z przyczyn podanych w pozwie. Pozwany Bank wskazuje że celem umowy było uzyskanie kredytu dla powódki oprocentowanego stawką LIBOR a pozew został wniesiony w celu uniknięcia negatywnych skutków zmiany kursu PLN/CHF. Ponadto pozwany bank wskazuje brak możliwości zmiany umowy poprzez tzw. „odfrankowienie” tzn. uznania że umowa kredytu jest umową złotową opartą na stawce LIBOR, ponieważ zasady stawek referencyjnych LIBOR/ SARON nie przewidują ich stosowania do waluty PLN. Pozwany podniósł także zarzut przedawnienia roszczenia powódki.

W odpowiedzi na pozew przywołane zostało obszernie orzecznictwo sądów krajowych, oraz SN i TSUE, oraz przedstawiona kompletna dokumentacja kredytowa w tym wniosek kredytowy wraz z oświadczeniami powodów jako kredytobiorców.

(odpowiedź na pozew k. 85-107)

Pismem z dnia 15 września 2023 r. (data stempla pocztowego k. 180) strona powodowa złożyła wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego kredytu wynikającego z zawartej przez strony umowy kredytu hipotecznego z dnia 28 listopada 2005 r. o nr. (...)- (...) i unormowanie praw i obowiązków stron na czas postępowania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powódkę na rzecz pozwanego świadczeń z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości i terminach określonych powyższą umową, zakazanie pozwanemu złożenia wobec powódki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej, zakazanie pozwanemu przekazywania informacji w celu dokonywania wpisów w rejestrze prowadzonym przez BIK oraz zakazanie pozwanemu kierowania do powódki monitów oraz wezwań do zapłaty – w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie.

Wniosła także o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania.

(wniosek o udzielenie zabezpieczenia k. 176-178)

Postanowieniem z dnia 10 października 2023 r. w sprawie o sygn. akt XXVIII C 7490/22 Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny oddalił wniosek strony powodowej o zabezpieczenie.

(postanowienie k. 182-182v)

Pismem z dnia 16 listopada 2023 r. (data nadania w UP k. 189) strona pozwana wskazała, ze powódka dokonała na mocy przedmiotowej umowy kredytowej wpłat na rzecz pozwanego w wysokości 113.496,11 zł oraz 21.950,82 CHF a kwota ta, wynika z zaświadczeń wydanych przez pozwanego z dnia 13 października 2021 r. W pozostałym zakresie pozwany podtrzymał w całości dotychczasowe stanowisko.

(pismo k. 190-190v)

Zażaleniem z dnia 23 października 2023 r. (data stempla pocztowego k. 198) strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia z dnia 10 października 2023 r. poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas postępowania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powódkę na rzecz pozwanego świadczeń z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości i terminach określonych wskazaną umową. zakazanie pozwanemu złożenia wobec powódki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej, zakazanie pozwanemu przekazywania informacji w celu dokonywania wpisów w rejestrze prowadzonym przez BIK oraz zakazanie pozwanemu kierowania do powódki monitów oraz wezwań do zapłaty, oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

(zażalenie k. 192-197)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 28 listopada 2005 r. strona powodowa M. K., zawarła z Bankiem (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. (poprzednik prawny pozwanego), umowę kredytu hipotecznego z przeznaczeniem na finansowanie zaliczek na poczet ceny zakupu lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) klatka (...) w budynku (...) z pomieszczeniem pomocniczym wraz z miejscem garażowym nr (...) na rynku pierwotnym od dewelopera (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz częściowe finansowanie kosztów transakcji, położonego w (...) przy ul. (...) (§ 2.4). Jak wskazane zostało w § 2 umowy - kwota udzielonego kredytu to 87.648,00 CHF, z terminem ostatecznej spłaty w dniu 5 listopada 2030 r. Spłatę kredytu przewidziano w ratach miesięcznych równych kapitałowo odsetkowych, płatnych w złotych (§ 9 ust 6 i 9).

Zgodnie z § 3 ust. 1 kredytobiorca był zobowiązany do zapłaty prowizji bankowej od kwoty przyznanego kredytu w wysokości 438,24 CHF, co stanowiło 0,50 % kwoty kredytu.

Oprocentowanie w całym okresie kredytowania miało stanowić sumę stawki LIBOR dla terminów 6-miesięcznych i marży w wysokości 1,70 %. W dniu podpisania umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 2,84 % w stosunku rocznym (§ 4 ust. 1-2) .

Dalsze postanowienia konieczne do wykonywania umowy zostały zamieszczone w załącznikach, do których odsyła § 25 umowy. W sprawie wypłaty kredytu został sporządzony harmonogram w postaci załącznika nr 2 (k. 126), który zawiera kwotę i daty poszczególnych transz wyrażonych w CHF, i nie zawiera żadnych postanowień w sprawie ewentualnych klauzul przeliczeniowych na złote. Wypłata transz nastąpiła na podstawie dyspozycji powoda, których kopie znajdują się przy odpowiedzi na pozew (k. 123v-125v) i wskazują że powódka zadysponowała wypłatę w CHF.

W przedmiocie spłaty kredytu obowiązuje załącznik nr 7 (k. 27). Treść załącznika nr 7 do umowy była następująca:

1.  W związku z zaciągnięciem kredytu walutowego, kredytobiorca oświadcza, że jest mu znane oraz wyjaśnione przez bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnął zobowiązanie kredytowe i jest świadomy ponoszenia przez siebie tego ryzyka.

2.  Jednocześnie kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że:

1) prowizja bankowa od kredytu walutowego naliczana jest i pobierana w walucie udzielonego kredytu,

2) kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego w banku w dniu wypłaty kwoty kredytu lub transzy kredytu, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku (...) S.A. ogłaszaną w siedzibie banku z zastosowaniem zasad ustalania kursów walut obowiązujących w banku,

3) ewentualna nadwyżka wynikająca z różnic kursowych zostanie wypłacona przelewem na rachunek bankowych kredytobiorcy wskazany we wniosku o wypłatę kredytu, który stanowi załącznik nr 1 do umowy kredytu,

Z załącznika nr 7 usunięto standardową treść w pkt 2.4 i pozostawiono wolne miejsce.

W pkt. 3 tego załącznika znajduje się odesłanie do średniego kursu NBP w przypadku wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.

Do umowy zostały sporządzone trzy aneksy: aneks nr 1/2006 z dnia 8 września 2006 r., aneks nr 2/2010 z dnia 23 sierpnia 2010 r. oraz aneks nr 3/2014 z dnia 15 maja 2015 r.. Ostatni z nich pozwalał powódce jako kredytobiorcy dokonywać spłaty rat w walucie CHF.

(umowa z dnia 28 listopada 2005 r. z załącznikami k. 24-27, wniosek o wypłatę transz k. 123-125v, wniosek kredytowy k. 112-114, aneksy do umowy k. 28-310

Nadto do umowy zalicza się Regulamin kredytowania, w którym wyszczególniono, że dotyczy on kredytów nie objętych ustawą o kredycie konsumenckim.

(Regulamin k. 32-33)

Bank stosownie do zawartej umowy wypłacił stronie powodowej jako kredytobiorcy, na rachunek wskazany w dyspozycji wypłaty każdej kolejnej transzy, kwotę kredytu transzami w łącznej wysokości wskazanej w zaświadczeniu banku. Nadto w oparciu o umowne zasady spłaty kredytu, strona powodowa dokonała wpłat tytułem spłaty rat na kapitał i odsetki w kwotach i wysokości podanych w zaświadczeniu banku załączonym do pozwu

(zaświadczenie banku k 34-40)

Z powyższego zaświadczenia banku wynika, że od czerwca 2015 r. spłata rat następowała w walucie CHF. Należy w tym miejscu odnotować, że kurs średni NBP nie występuje w obrocie handlowym a tylko w obrocie prawnym, bo nabycie waluty lub jej sprzedaż odbywa się po kursach kupna lub sprzedaży a kurs średni jest tylko wynikiem arytmetycznego porównania tych kursów (nie można nabyć waluty w kantorze po średnim kursie NBP).

Strona powodowa złożyła też reklamację do pozwanego, w dniu 20 października 2021 r. w której stwierdziła, że umowa kredytu jest nieważna i zażądała w ciągu 30 dni od otrzymania wezwania zwrotu nienależnie pobranych kwot w wysokości 114.598,98 zł i 21.950,82 CHF, ewentualnie w przypadku zanegowania nieważności wskazanej umowy – zwrotu kwot w wysokości 21.778,54 zł i 21.950,82 CHF w związku z zawarciem w treści umowy niedozwolonych postanowień umownych.

Z odpowiedzi banku z dnia 12 listopada 2021 r. wynika, że bank reklamacje rozpatrzył negatywnie.

(kopia wezwania na k.41-43 i odpowiedzi na k. 46-50)

Na rozprawie w dniu 3 lipca 2024 r. strony były zainteresowane sporem.

(protokół k. 214-215)

Pełnomocnik pozwanego banku na rozprawie w dniu 3 lipca 2024 r. podtrzymał stanowisko wyrażone w piśmie z dnia 16 listopada 2023 r. i nie zakwestionował kwot podanych w pozwie jako zgodnych wpłat pod względem rachunkowym potwierdzonych zaświadczeniem banku.

Zmierzając do wyjaśnienia sytuacji prawnej strony powodowej, aby udzielić jej o tym pouczenia mając na względzie że ma ona status konsumenta - powódka została pouczona przez Sąd jako konsument o obowiązku zwrotu wzajemnych świadczeń w przypadku upadku umowy na podstawie art. 494 k.c. , oraz co do innych roszczeń jakie może podnosić pozwany bank przez wniesienie pozwu, a także odpowiedzialności za koszty związane z wnoszeniem kolejnych pozwów służących rozliczeniu między stronami. Powódka zrozumiała pouczenie, a następnie oświadczyła Sądowi że wyraża wolę uznania umowy za nieważną w całości.

Nadto powódka została przesłuchana w celu objaśnienia okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy kredytu, zaakceptowania warunków umowy, poinformowania o ryzyku kursowym i zmianie wysokości zadłużenia wyrażonej w PLN.

Powódka wyjaśniła że kredyt został zaciągnięty na zakup mieszkania w którym obecnie mieszka. Wcześniej zamieszkiwał w nim także jej syn. Kredytowana nieruchomość nigdy nie była wynajmowana ani użyczona, nie była prowadzona w niej działalność gospodarcza. W znalezieniu kredytu powódka nie korzystała z usług pośrednika finansowego z uwagi na pilną potrzebę zorganizowania lokalu mieszkalnego. Powódka nie mogła liczyć na kredyt złotowy w kwocie jakiej potrzebowała, musiała więc skorzystać z kredytu w walucie CHF, a w banku zapewniano powódkę że kurs waluty jest stabilny przez co kredyt jest bezpieczny. Stronie powodowej nie były okazywane wykresy i symulacje wysokości rat w przyszłości, ani też nie pokazywano porównania kredytu w CHF i PLN. Podkreśliła, że nie informowano jej o nieograniczonym ryzyku kursowym, nie miała możliwości negocjowania postanowień umowy, nie złożono jej propozycji ubezpieczenia przed ryzykiem.

(protokół z dnia 3 lipca 2024 r. k. 214-215)

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności oraz zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, nie zakwestionowała skutecznie żadna ze stron niniejszego postępowania. W szczególności dotyczy to dokumentów w postaci umowy kredytu zawartej między stronami, regulaminu, zaświadczenia banku oraz oświadczeń składanych przez strony.

Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania powódki, która w sposób rzeczowy i konkretny przedstawiła okoliczności towarzyszące zawieraniu przez nią umowy z pozwanym bankiem.

Sąd nie uwzględnił złożonych przez strony dokumentów ze stanowisk zajmowanych przez różne instytucje i organy państwowe, wyroków sądowych i artykułów, ponieważ są to dowody, które nie odnoszą się do wyjaśnienia stanu niniejszej sprawy. Obojętne z punktu widzenia rozstrzygnięcia roszczeń przedmiotowego pozwu o ustalenie i zapłatę - są oceny lub opinie podmiotów trzecich - wydawane co do zagadnień o charakterze ogólnym, niezwiązanym bezpośrednio z przedmiotem niniejszego sporu. Stanowiska i opinie prawne powoływane przez strony w charakterze dowodów, nie mogą służyć do wykazania konkretnych faktów, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a co najwyżej do wzmocnienia i wsparcia prezentowanej argumentacji prawnej. Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty, a w sprawie o ustalenie nieważności kredytu walutowego powinny dotyczyć kwestii dotyczących danej umowy; zamieszczonych w niej postanowień oraz czynności które doprowadziły do jej zawarcia.

Postanowieniem z dnia 3 lipca 2024 r. wydanym na rozprawie, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. postanowił pominąć wskazany w pozwie dowód z opinii biegłego oraz wskazany w odpowiedzi na pozew dowód z zeznań świadka A. G. oraz opinii biegłego w zakresie wskazanym w odpowiedzi na pozew, jako nieprzydatne i zmierzające do przedłużenia sprawy, ponieważ mające wykazać fakty bezsporne, tudzież udowodnione już przez wnioskodawców w niniejszej sprawie, a tym samym powodujące znaczne przedłużenie postępowania oraz uniemożliwiające rozpoznanie sprawy na pierwszej rozprawie (art. 206 ¹ k.p.c.) .

Okoliczności co do przebiegu spotkań z przedstawicielem banku, zakresu pouczeń i informacji przekazanych na temat kredytu hipotecznego, dokumentów podpisanych przez stronę powodową w chwili zawarcia umowy – a więc ustalenia w jakim zakresie strona powodowa miała możliwość negocjowania warunków umowy, a w jakim musiała przystać na niepodlegające negocjacjom postanowienia wzorca umownego przedstawionego przez bank - zostały wykazane na rozprawie w oparciu o wyjaśnienia stron oraz dokumenty załączone do akt sprawy.

Tezy dowodowe pozwanego banku, dotyczyły w tym zakresie wyłącznie przedstawienia przez ww. osoby ogólnych założeń procedur udzielania kredytów hipotecznych obowiązujących w banku oraz okoliczności związanych z wykonywaniem spornej umowy, co jednak było bez znaczenia zarówno dla oceny ważności umowy łączącej strony, jak i dla oceny ewentualnego niedozwolonego charakteru niektórych jej po stanowień, które to kwestie dostatecznie wyjaśnił pozwany w odpowiedzi na pozew oraz strona powodowa zeznając jako strona na rozprawie.

Ponadto Sąd miał na względzie, że pełnomocnik strony pozwanej na pytanie Sądu na początku rozprawy nie kwestionował zaświadczenia banku – co zobowiązuje i upoważnia Sąd do zastosowania art. 229 i 230 k.p.c.

( protokół z dnia 3 lipca 2024 r. k. 214-215).

Co do konsumenckiego charakteru przedmiotowej umowy kredytu, Sąd uznał wyjaśnienia powódki, że zakupiona za sporny kredyt nieruchomość posłużyła zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych i nadal zamieszkuje w nieruchomości zakupionej za kredyt. Jak to wynika z zeznań na rozprawie, powódka zawierając umowę nie miała doświadczenia w sprawach kredytów, więc zapewnienia pracownika banku o bezpieczeństwie zadłużenia wydawały się uzasadnione. Powódka dokonała wyboru kredytu walutowego, kierując się jego dostępnością ponieważ nie miała zdolności do kredytu złotowego oraz poleceniem pracownika banku, który udzielił kredytu. Przedstawiono powódce gotową umowę do podpisania, nie analizowano z powódką jej treści, zmiany wysokości zadłużenia, ryzyka walutowego, spreadu itd.

Sąd pominął dowód ze świadka, ponieważ okoliczności konieczne do rozstrzygnięcia są związane z treścią umowy. W niniejszej sprawie przedmiotem oceny w zakresie żądania głównego, pozostaje treść umowy pisemnej i abuzywność postanowień wskazanych w pozwie. Nie mają istotnego znaczenia szczegółowe informacje, jak przebiegały spotkania z przedstawicielem banku, w jaki sposób przekazano pouczenia i informacje na temat produktu – kredytu hipotecznego. Zgodnie z zasadą pisemności umowy, powinny się one znajdować w dokumentach jakie kredytobiorca otrzymywał w chwili zawarcia umowy. Natomiast, czy kredytobiorca miał możliwość negocjowania umowy – należało ustalić i zostały to wykazane w oparciu o zeznania strony powodowej, oraz na podstawie odpowiedzi na pozew.

Po wysłuchaniu stanowisk stron i zamknięciu rozprawy został ogłoszony wyrok

(Wyrok k. 218)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie co do żądania głównego i ewentualnego o zapłatę oraz co do żądania głównego i ewentualnego o ustalenie.

Powództwo we wszystkich wariantach wskazanych w pozwie, oparte zostało na założeniu, że w umowie znajdują się postanowienia niedozwolone, a po ich usunięciu z umowy dalsze jej wykonywanie jest niemożliwe przez co umowa staje się nieważna w całości. Założenia te są wynikiem błędnego rozumowania prawniczego, z przesłanek które nie odpowiadają właściwym przepisom prawa:

1.  Nie istnieje żadna norma zakazująca, która odpowiadała by spełnieniu dyspozycji z art. 385/1 k.c. czyli „niedozwolone postanowienia umowne”. Takie bowiem określenie ma charakter rodzajowy i domaga się sprecyzowania w formie klasycznej normy prawnej zawierającej hipotezę, dyspozycję i sankcję. W przypadku art. 385/1 k.c. mamy do czynienia z typową normą prawa sędziowskiego a nie prawa powszechnie obowiązującego. Bowiem przesłanki naruszenia dobrych obyczajów i naruszenia interesów konsumenta w stopniu rażącym dokonuje sędzia badając umowę oraz stan faktyczny sprawy, a dokonane ustalenia mają charakter jednorazowej normy na użytek jednego procesu sądowego,

2.  Co do klauzul umowy odsyłających do tabel kursowych banku, nie można ich nazwać wprost jako niedozwolone, ponieważ są w istocie nakazane prawem jako wykonanie dyspozycji art. 111 § 1 pkt 4 Prawa bankowego, gdzie ustawodawca nakazał bankom publikację stosowanych przez nie kursów walut, więc odesłanie do nich w umowie jest zgodne z prawem i wynika z mocy prawa,

3.  Zatem w przypadku odesłania do Tabel kursowych banku, należy się dopatrywać „niedozwolonego charakteru postanowień umownych” zamiast „niedozwolonych postanowień umownych”. Ten niedozwolony charakter może wynikać nie z treści ale skutku, czyli w jakiej wysokości bank określił wysokość kursu.

4.  Jeżeli doszło do określenia wysokości kursu poprzez jego zawyżenie ponad wartości przyjęte na rynku (naruszenie dobrych obyczajów) oraz zawyżenia raty w kwocie uzasadniającej ocenę o naruszeniu interesów konsumenta w sposób rażący – sądy są uprawnione do zastosowania dyspozycji o uwolnieniu konsumenta od mocy wiążącej takich postanowień (art. 385/1 § 1 k.c.),

5.  Norma ochronna czyli art. 385/1 k.c. w § 2 przewiduje i stanowi że po usunięciu z umowy postanowień o skutkach wyżej opisanych – umowa wiąże w pozostałym zakresie. Zatem wniosek o nieważności całej umowy nie został przewidziany w normie ochronnej dla konsumentów, a jego zastosowanie stanowi rażące naruszenie jednoznacznej dyspozycji § 2 o odwrotnej treści .

6.  Takie same zasady obowiązują w przypadku nieważności umowy, ponieważ zastosowanie art. 58 k.c. również zobowiązuje do wykonywania umowy nadal w pozostałej ważnej części. Przepis ten zawiera zastrzeżenie (§ 3), że przeszkodą dla pozostawania w mocy pozostałej części umowy, będzie że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie została by dokonana. Należy to rozumieć w ten sposób że czynności nieważne były dla danej umowy konieczne, więc bez nich do umowy dojść nie mogło, a pozostałej części umowy samodzielnie wykonywać się nie da.

7.  Art. 6 ust 1 Dyrektywy unijnej 93/13 stanowi tak samo ale w innej redakcji: „Państwa Członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków” .

8.  Zatem żaden przepis o ochronie konsumenta, tak prawa krajowego jak i unijnego nie zawiera normy zakazującej w postaci pełnej (hipoteza, dyspozycja, sankcja), a jedynie upoważnienie dla sędziego do stworzenia ad hoc normy uznaniowej i indywidualnej. Ocena sędziowska jest oparta na skutkach obowiązywania umowy, a zwolnienie z mocy wiążącej niektórych klauzul wiąże się wyłącznie ze skutkami danej klauzuli – co dobitnie i właściwie wyrażono w art. 3 Dyrektywy: „Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.”. Zatem jednoznacznym i głównym powodem do zwolnienia z mocy wiążącej jest skutek naruszenia równowagi praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. To zwolnienie od mocy wiążącej wynika nie samej treści danej klauzuli, ale tej znaczenia klauzuli dla funkcjonowania całej umowy w konkretnych okolicznościach wyrażonych indywidualnie.

9.  Przykładowo – z powodu obowiązywania art. 111 § 1 ust 4 banki zamieszczały w umowach odesłania do Tabeli kursów, ale o abuzywności umowy będzie decydować nie odesłanie do Tabeli ale wysokość kursu w tej tabeli. W tabeli może być kurs średni NBP, lub do niego zbliżony, ponieważ zgodnie z art. 358 § 2 k.c. strony mają swobodę do zastąpienia średniego kursu NBP swoim kursem. Zastosowanie art. 385/1 k.c. będzie uzasadnione jeżeli wysokość kursu stanowionego przez bank będzie można ocenić jako rażące naruszenie interesów konsumenta.

10.  W realiach niniejszej umowy:

a/ spłata kredytu w okresie od stycznia 2006 r. do maja 2015 r. była dokonywana wyłącznie w PLN, a wpłaty przeliczane kursem banku. Następne wpłaty od czerwca 2015 r. były w zgodnie z aneksem już w CHF. Wpłaty dokonywane w PLN po dacie zawartego aneksu miałyby charakter dowolny ze strony powódki, ponieważ ma ona wybór waluty i przynajmniej domyślnie godzi się na kurs banku.

b/ wpłaty w okresie obowiązywania wpłat w PLN zostały dokładnie wyspecyfikowane w zaświadczeniu banku, i można ustalić na ile kurs zastosowany przez bank odbiegał od średniego kursu NBP – nadto, średni kurs NBP nie występuje w obrocie handlowym, kurs średni jest wynikiem arytmetycznego porównania kursów kupna i sprzedaży i nie można nabyć waluty w kantorze po średnim kursie NBP,

c/ kredyt został ustalony w walucie, a raty ustalone w walucie podlegały spłacie w walucie tylko do maja 2015 r. Mamy więc do czynienia z kredytem walutowym podlegającym spłacie w złotych do czasu sporządzenia aneksu z 2015 r.. Możliwe jest więc badanie abuzywności klauzuli wymiany tylko w okresie do czasu sporządzenia aneksu, który usuwał konieczność dokonywania wymiany PLN na walutę spłaty czyli CHF.

d/ wypłata kredytu w złotych po przeliczeniu kursem banku nie zmienia walutowego charakteru zobowiązania kredytobiorcy, ponieważ jest zgodna z celem kredytu zapisanym w umowie, a do wypłaty jest konieczne uprzednie zawarcie umowy z bankiem co w niniejszej sprawie dotyczyło kredytu zaciągniętego w walucie. Nie można zgodnie z prawem twierdzić, że do umowy doszło przez wypłatę kwoty w złotych, ponieważ umowa kredytu ma być w formie pisemnej a nie dorozumianej. Gdyby strony wcześniej umowy nie podpisały, to bank nie wypłacił by żadnej kwoty. Nie można też twierdzić, że po ewentualnym usunięciu postanowienia odsyłającego do Tabeli kursowej banku, kredyt staje się złotowy ponieważ samo odesłanie do tabeli kursowej nie jest przedmiotowo istotne i nie ma pierwszeństwa przed ustaleniami co do kwoty i waluty kredytu zapewniającej kredytobiorcy niższe oprocentowanie i raty oraz zdolność kredytową, której powódka nie miała do kredytu w złotych.

Mając powyższe na względzie;

Brak jest przesłanek z art. 385/1 k.c. w postaci rażącego naruszenia interesów konsumenta w postaci zawyżenia kursu i wysokości rat – żądanie pozwu dotyczy zwroty wszystkich wpłat. Spłata kredytu nie stanowi naruszenia interesów kredytobiorcy. Za naruszenie interesów kredytobiorcy można uznać rażące zawyżenie wysokości rat – czego w niniejszej sprawie nie podnoszono. Zasadą pozwu jest żądanie darmowego kredytu i darmowej nieruchomości (bank zapłacił za nieruchomość powódki a pozew żąda zwolnienia od obowiązku wszystkich rat) lub uznania kredytu za złotowy i zwrot nadpłaty (nie dbając że raty wniesione w walucie kredytu nie podlegają żadnemu przeliczeniu i nadpłata jest niemożliwa).

Zatem w pozwie nie wykazano wymaganej przesłanki i nie znajduje zastosowania art. 385/1 k.c. – czyli nie można udzielić powódce ochrony poprzez ustalenie braku związania klauzulą odesłania do Tabeli kursowej banku. Natomiast w okresie od 2015 roku zarzut ten nie miał już znaczenia, ponieważ powódka opłacała raty w walucie kredytu. Postanowienia umowy w przedmiocie ustalenia kursu wymiany waluty obcej na walutę krajową - stały się zbędne i nie stanowią już koniecznych postanowień umownych warunkujących ważność umowy opartej na dwóch walutach.

Ponadto należało odnotować że:

Do zawartej przez strony umowy mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe (dalej też jako „UPrB”) - w brzmieniu obowiązującym w dniu zawarcia spornej umowy - przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie do art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Z powyższego wynika zatem, że umowa kredytu jest umową nazwaną, dwustronnie zobowiązującą. Na jej podstawie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji drugiej strony - kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych (kwotę kredytu), a kredytobiorca zobowiązuje się zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i prowizją banku.

Uprawnienie kredytobiorcy polega na tym, że może domagać się od banku wypłaty kredytu a obowiązek polega na tym, że ma zwrócić wypłaconą mu kwotę wraz z odsetkami i prowizją.

Umowa kredytu jest więc umową odpłatną, gdyż na kredytobiorcę nakłada obowiązek zapłacenia bankowi odsetek oraz prowizji, które mają charakter wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych banku. Ponadto jest to umowa konsensualna, czyli dochodzi do skutku w wyniku samego uzgodnienia przez strony jej podstawowych postanowień. Przedmiotem kredytu musi być określona kwota pieniężna. W umowie muszą być także określone zasady spłaty kredytu w ratach kapitałowo – odsetkowych. Sporna umowa o kredyt hipoteczny została zawarta przed zmianą ustawy Prawo bankowe, dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984), na mocy której dodano art. 69 ust. 2 pkt 4a UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, umowa kredytu powinna zawierać szczegółowe zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Ustawa ta wprowadziła także uregulowanie, zawarte w art. 69 ust. 3 zdanie 1 UPrB, zgodnie z którym w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie, oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie.

Podkreślić należy, iż zastosowany w umowie mechanizm indeksacji nie zmieniał kwoty kredytu ustanowionego w CHF, a stanowił on jedynie klauzulę przeliczeniową, mocą której strony ustaliły, że zobowiązanie w walucie CHF w dniu płatności raty zostanie przeliczone na PLN celem spłaty zobowiązania.

W zamian za ustanowiony w umowie mechanizm indeksacji oraz zadłużenie wyrażone w walucie obcej, kredytobiorca zyskiwał niskie oprocentowanie związane z walutą powiązaną ze stawką LIBOR / SARON.

Samo wprowadzenie do Umowy postanowienia przewidującego mechanizm indeksacji - z wyżej wskazanych już względów - w ocenie Sądu, nie było sprzeczne z treścią art. 69 ust. 1 i 2 UPrB, gdyż nie naruszało zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353 ¹ k.c.

W ocenie Sądu, brak podstaw do uznania, że przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na rażące naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.).

Stwierdzenie nieważności czynności prawnej z powodu jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego może nastąpić jedynie w wyjątkowych wypadkach. W ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała, aby w niniejszej sprawie zachodził taki wyjątkowy wypadek, w szczególności, aby znajdowała się ona w anormalnej sytuacji w chwili zawierania Umowy, bądź aby z uwagi na cechy osobowe nie była w stanie zrozumieć treści czynności prawnej ani informacji o tym, że z zawarciem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej związane jest ryzyko walutowe.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W uzasadnieniu uchwały z dnia 22 maja 1991 r., w sprawie III CZP 15/91 (OSNCP 1992, nr 1, poz. 1), Sąd Najwyższy wskazał, że natura umowy gospodarczej i generowanego przez nią stosunku sprowadza się generalnie do tego, że wyraża ona i pozwala realizować interes każdej ze stron, ponieważ zaś interesy te bywają przeciwstawne, istotę umowy stanowi uzgodnienie woli stron, wyrażającej ich interesy. Według art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Odpowiednio w art. 385 ¹ § 2 strony są związane umową w pozostałym zakresie, tj. postanowień których nie uznano za abuzywne.

Brak więc podstaw, aby doszukiwać się przyczyn nieważności umowy aby umożliwić powódce uzyskanie korzyści finansowych z unieważnienia umowy.

Z dowodów zgromadzonych w sprawie jednoznacznie wynika, że strona powodowa przystąpiła do przedmiotowej umowy o kredyt jako konsument (art. 22 ¹ k.c.), zaś pozwany Bank zawarł ją w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie czynności bankowych (art. 43 ¹ k.c.).

Sąd przyjął, że kwestia zakresu przekazanych stronie powodowej pouczeń, nie może stanowić samodzielnej przyczyny nieważności umowy. Albowiem konsument powinien również samodzielnie oceniać treść i znaczenie czynności prawnej, a nie polegać bezrefleksyjnie na drugiej stronie transakcji. W szczególności konsument bez względu na to w jaki sposób i czy dostatecznie został poinformowany – powinien być uważny i ostrożny adekwatnie do wartości i znaczenia zobowiązania. W szczególności powinien korzystać z możliwości zadawania pytań i samodzielnego weryfikowania kwestii przedstawionego mu ryzyka lub zapisów umownych. Nie można też abstrahować od doświadczenia życiowego przeciętnego obywatela, ponieważ każdy stykał się w jakiś sposób z potrzebą wymiany walut, a aktualne kursy są podawane regularnie w mediach. Zjawisko nieustannej zmiany kursów jest więc powszechne, nie można jednak oczekiwać aby przeciętny obywatel miał jakąś wiedzę na temat historycznego kształtowania się kursu waluty zadłużenia – mógł więc polegać na zapewnieniach banku lub pośrednika finansowego mającego status specjalisty i osoby której ufamy z racji specjalizacji i profesjonalnego doradztwa.

Przez rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w badanym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez przedsiębiorcę jako kontrahenta konsumenta takich klauzul umownych, które mogą doprowadzić do zaburzenia równowagi kontraktowej stron danego stosunku (tak w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 października 2020 r., w sprawie I ACa 709/19) – czego w niniejszej sprawie nie wykazano

Reasumując powyższe, Sąd postanowił powództwo oddalić jako bezzasadne w całości, tak co do ustalenia jak i w zakresie żądania o zapłatę, jak też o żądaniach ewentualnych.

O kosztach procesu Sąd orzekł co od zasady na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., gdyż strona pozwana wygrała sprawę w całości. W związku z tym zwrotowi podlegają: koszty zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 10.800,00 zł (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych w sprawach cywilnych), a także uiszczona w związku z tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Sędzia Henryk Walczewski

ZARZĄDZENIE

(...)

Dnia 25 listopada 2024 r.

Sędzia Henryk Walczewski